Przedmiotem wynalazku jest srodek powlokotwórczy do zacieniania szklarni zawierajacy pigmenty nieorganiczne i ewentualnie takze organiczne oraz rozpuszczalne w wodzie lepiszcze.Przy uprawie roslin w szklarniach jednym z najwazniejszych czynników wplywajacych na osiegane wyniki jest doplyw promieniowania slonecznego, które -jak wiadomo -jest uzaleznione od polozenia geograficznego, pory roku, a takze od zmieniajacych sie warunków pogodowych.Naswietlenie nie moze byc ani intensywne, ani tez zbyt male. Rozmaicie reaguja tez poszczególne rodzaje roslin. Jedne wymagaja naswietlenia intensywnego, inne lagodnego. Stad tez istnieje potrzeba dostosowywania intensywnosci oswietlenia do aktualnych potrzeb. Róznoraki bywa takze pozadany sklad widmowy swiatla. W klimacie tropikalnym i subtropikalnym niezbedna jest ciagla filtracja i nieustanne kontrolowanie promieniowania docierajacego do poszczególnych upraw. W klimacie umiarkowanym zacienia sie szklarnie na ogól tylko w okresie letnim i pózna wiosna oraz wczesna jesienia.Dotychczas w celu zacienienia szklarni nakladano na nie maty lub odpowiednio zabarwione folie, albo tez malowano zewnetrzne powierzchnie szklarni wodnymi zawiesinami pigmentów.Najczesciej byla to wodna zawiesina wapna gaszonego, albo tez farby klejowe skladajace sie z wodnego roztworu kleju malarskiego i zawieszonych w nim czastek pigmentów nieorganicznych takich jak kreda, biel cynkowa, biel tytanowa, ultramaryna lub inne powszechnie stosowane pigmenty malarskie. Dodatkami pigmentów lub farb o odpowiednio dobranej barwie regulowano zadany sklad widmowy swiatla.Powloki na szklarniach powstajace przy uzyciu wyzej wymienionych zawiesin wykazywaly szereg wad, sposród których najistotniejsze to stosunkowo latwe zmywanie ich przez deszcze, a ponadto niezmiennosc stopnia zacieniania zarówno przy pogodzie slonecznej, jak i w dni pochmurne oraz dzdzyste. A zatem jezeli powloka taka jest odpowiednia podczas pogody slone¬ cznej, to przy pogodzie pochmurnej z reguly zabiera zbyt wiele swiatla.Celem wynalazku jest opracowanie skladu srodka powlokotwórczego, który nie wykazywalby powyzszych wad.2 147 310 Srodek wedlug wynalazku na laczna ilosc 1-98 czesci wagowych pigmentów zawiera w charak¬ terze lepiszcza 0,5 do 15 czesci wagowych zelatyny, skrobii zelatynopodobnej lub alkoholu poliwi¬ nylowego z dodatkiem 0,1 do 3 czesci dwuchromianu sodowego lub potasowego, stanowiacego czynnik garbujacy zelatyne lub alkohol poliwinylowy.W swym skladzie srodek wedlug wynalazku moze zawierac badz to 1 do 20 czesci wagowych pigmentów organicznych, badz tez 20 do 98 czesci wagowych pigmentów nieorganicznych, albo tez moze zawierac zarówno pigmenty organiczne, jak i nieorganiczne uzyte razem w wyzej wymienio¬ nych granicach ilosciowych.Srodek wedlug wynalazku po rozpuszczeniu w cieplej wodzie, ostudzeniu i naniesieniu na powierzchnie szkla wykazuje szereg nieoczekiwanych wlasciwosci, niezwykle istotnych dla prawid¬ lowego zacieniania szklarni. W stanie suchym powloka jest matowa i w znacznym stopniu odbija lub pochlania promienie swietlne. Natomiast w stanie zwilzonym przepuszczalnosc swiatla takiej powloki wydatnie wzrasta, staje sie ona bowiem przeswiecajaca. Efekt ten mozna porównac w przyblizeniu ze zjawiskiem, jakie wystepuje w przypadku papieru, który w stanie suchym przepu¬ szcza malo swiatla, natomiast po nasaczeniu olejem staje sie w pewnym stopniu przezroczysty.Efektu takiego nie wykazuja powloki uzyskane za pomoca konwencjonalnych klejowych farb, a takze farb emulsyjnych do malowania mieszkan, które dotychczas stosowano niekiedy do zacie¬ niania szklarni. Dla zwiekszenia przepuszczalnosci swiatla powloki otrzymanej ze srodka wedlug wynalazku nie potrzeba pelnego zmoczenia jej woda. Przepuszczalnosc ta wzrasta bowiem wraz ze wzrostem wilgotnosci powierztrza. Wiaze sie to z pochlanianiem wody i peczenieniem spoiwa zelatynowego, skrobiowego lub polichlorku winylu. Oczywiscie najwieksza przepuszczalnosc pow¬ loka wykazuje w stanie calkowicie zwilzonym woda. Srodek wedlug wynalazku jest zatem swego rodzaju regulatorem wzrostu roslin.Dzieki zastosowaniu w skladzie srodka wedlug wynalazku dwuchromianu sodu lub potasu osiaga sie taki stopien zgarbowania spoiwa, ze nie jest ono rozpuszczalne w wodzie, a zatem powloka nie jest zmywana w okresach deszczów i dzieki temu jest ona trwala w ciagu 6 do 8 miesiecy cieplej pory roku. Dwuchromian sodowy lub potasowy dziala w srodku wedlug wyna¬ lazku takze jako czynnik przeciwbakteryjny i grzybobójczy, przyczyniajac sie do zwiekszenia trwalosci powloki. Jego reakcja z zelatyna lub alkoholem poliwinylowym ma po czesci charakter fotochemiczny, a wiec zachodzi w pelni dopiero po wystawieniu powloki na dzialanie swiatla, co takze jest korzystne, gdyz utrudnia przebieg reakcji przed nalozeniem powloki na powierzchnie szklarni. Powloka uzyskana ze srodka wedlug wynalazku wykazujejeszcze jedna nieoczekiwana, a bardzo korzstna wlasciwosc. Ulega ona bowiem zniszczeniu i samoczynnie zluszcza sie z powierzchni szkla po nastaniu pierwszych przymrozków. Szklarnie zostaja wiec samoczynnie pozbawione czynnika zacieniajacego wtedy, gdy zacienianie takie staje sie calkowicie niepozadane.Jak z powyzszego wynika srodek wedlug wynalazku pozwala na samoczynna regulacje stopnia zacieniania szklarni zaleznie od stanu pogody. Podczas operacji slonca, gdy wilgotnosc powietrza jest z reguly najnizsza, stopien zacieniania jest najwiekszy. Zacienienie to obniza temperature wewnatrz szklarni o kilka stopniu Celsjusza. Przy wzroscie zachmurzenia, a zatem takze wilgot¬ nosci wzgledem powietrza stopien przepuszczalnosci swiatla wzrasta, a najwiekszy jest podczas deszczu.Jest sprawa oczywista, ze w skladzie srodka wedlug wynalazku moga byc zastosowane najrozmaitsze znane pigmenty zarówno organiczne jak i nieorganiczne, pojedynczo lub w postaci mieszanin. Dobór ich rodzaju i barwy zalezy od tego, w jakiej strefie klimatycznej i dla uprawy jakich roslin srodek ma byc uzyty. Pozadanym jest, by pigment mial mozliwie jak najmniejsze uziarnienie, sprzyja to bowiem rozproszeniu swiatla wtedym gdy powloka jest sucha, a takze powoduje zwiekszenie stopnia przepuszczalnosci swiatla w stanie zwilzonym lub mokrym.Ze wzgledu na cene preparatu w sklad jego najczesciej wchodza pigmenty lub ich mieszaniny stosowane powszechnie do wyrobu tak zwanych farb klejowych do malowania wewnetrznych scian budynków. Pigmentami takimi sa kreda stracona, biel cynkowa lub tytanowa, ultramaryna, ochra itp. W przypadku ich stosowania udzial wagowy pigmentu w srodku wedlug wynalazku jest znaczny. Dla celów specjalnych mozna w srodku wedlug wynalazku zastosowac dodatkowo lub samodzielnie pigmenty lub barwniki organiczne, takie jak na przyklad zielen malachitowa, róznego147310 3 rodzaju wybielacze optyczne itp., których ciezar nasypowy jest niewielki, a zatem ich udzial w stosunku wagowym skladników preparatu jest bardzo maly, natomiast efekt zacieniajacy lub filtrujacy promienie sloneczne - bardzo znaczny. Powyzsze fakty sa przyczyna tego, ze w srodku wedlug wynalazku ilosc stosowanego pigmentu miesci sie w szerokich granicach 1 do 98 czesci wagowych na kazde 0,5 do 15 czesci wagowych zelatyny lub alkoholu poliwinylowego.Przyklad I. 86kg suchej kredy zmieszano z 3,5kg technicznej zelatyny o wilgotnosci nie przekraczajacej 15%. Do tej mieszaniny dodano 0,3 kg drobnokrystalicznego dwuchromianu potasu oraz 10 kg suchej bieli cynkowej. Po dokladnym wymieszaniu uzyskana mieszanine zapa¬ kowano w szczelne worki z ciemnej folii.W celu uzyskania powloki 1 kg powyzszej mieszaniny zalano 2 dm3 wody o temperaturze 80°C i mieszano az do uzyskania jednorodnej mieszaniny. Po 20 minutach dodano dalsze 4 dm3 zimnej wody, calosc dokladnie zmieszano i pozostawiono w ciagu 2 godzin, od czasu do czau mieszajac.Uzyskana zawiesina natryskano zewnetrzna powierzchnie szklarni w okresie wczesnej wiosny, przy slonecznej pogodzie. Srednie zuzycie suchego preparatu wynosilo 4 kg na 100-140 m powierzchni szkla przy uprawie kultur kwiatowych, lub na 120-160 m2 powierzchni szkla przy uprawie warzyw.Uzyskana powloka byla biala, matowa, nieprzezroczysta przy suchej slonecznej pogodzie. Podczas deszczu stawala sie przeswiecajaca, przy czym widoczne bylo specznienie nalozonej warstwy.Równiez w dni pochmurne o duzej wilgotnosci wzglednej powietrza powloka stawala sie wyraznie bardziej przeswiecajaca niz w dni suche sloneczne. Nalozona warstwa byla trwala w cigu lata i jesieni, natomiast ulegla stopniowemu zluszczeniu po pierwszych przymrozkach.Przyklad II. Zmieszano 50kg suchej kredy straconej, 1 kg suchej ultrmaryny oraz 1,5kg dwuchromianu sodu. Do tej mieszaniny dodano 15 kg alkoholu poliwinylowego. Calosc dokladnie zmieszano.Roztwarzanie w wodzie uzyskanego srodka powlokotwórczegoi nanoszenie go na powierzch¬ nie szkla wykonano w sposób opisany w przykladzie I. Uzyskano powloke o barwie niebieskiej.Zmiany jej wlasciwosci przy zmianie wilgotnosci otoczenia lub zwilzeniu woda byly podobne do tych, które opisano w przykladzie I.Przyklad III. Zmieszano 20 kg bieli tytanowej, 2 kg zieleni malachitowej oraz 0,5 kg skrobii zelatynopodobnej i 100 g dwuchromianu potasu.Sporzadzenie zawiesiny wodnej z powyzszej mieszaniny oraz nanoszenie jej na szklo prowa¬ dzono jak w przykladzie I. Uzyskana powloka byla zielona i wykazywala pod wplywem wilgoci wlasciwosci analogiczne do opisanych w przykladzie I i II.Zastrzezenia patentowe 1. Srodek powlokotwórczy do zacieniania szklarni zawierajacy pigmenty nieorganiczne i ewentualnie takze organiczne oraz rozpuszczalne w wodzie lepiszcze, znamienny tym, ze na laczna ilosc 1 do 98 czesci wagowych pigmentów zawiera w charakterze lepiszcza 0,5 do 15 czesci wagowych zelatyny skrobii zelatynopodobnej lub alkoholu poliwinylowego z dodatkiem 0,1 do 3 czesci wagowych dwuchromianu sodowego lub potasowego w charakterze czynnika garbujacego. 2. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera 1 do 20 czesci wagowych pigmentów organicznych. 3. Srodek wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze zawiera 20 do 98 czesci wagowych pigmentów nieorganicznych. PL