Przedmiotem wynalazku jest modyfikator stopów zelaza, zwlaszcza zeliwa. Powszechnie stosowanym modyfikatorem stopów zelaza, a zwlaszcza zeliwa, jest zelazokrzem zawierajacy okolo 70% Si oraz dodatki innych pierwiastkówjak Ca w ilosci okolo 1%, aluminium w ilosci 1,0-1,5%, zas reszte stanowi Fe i nieuniknione zanieczyszczenia. Jako modyfikator stopów zelaza, a szczególnie zeliwa, stosuje sie równiez zalazowapniokrzem. Modyfikatory te szeroko stosowane wykazuja szereg wad, do których zalicza sie mala skutecznosc dzialania, szczególnie w przypadku wykonywania odlewów o zróznicowanych grubosciach scian. Nie zapewniaja one równiezjedno¬ rodnej struktury i powtarzalnych wlasnosci odlewu.Znane sa równiez wieloskladnikowe modyfikatory stopów zelaza, przykladowo z polskiego opisu patentowego nr 123 455. W publikacji „Przeglad Odlewnictwa" nr 10 z 1973 r.podano sklady chemiczne modyfikatorów sporzadzanych na bazie Si z dodatkiem wielu pierwiastków, o róznej ich zawartosci.Modyfikatory te zawieraja w swym skladzie szereg pierwiastków o czesto podobnym dziala¬ niu, zwykle w zbyt duzych ilosciach, co nie tylko utrudnia ich produkcje, ale takze podraza koszt ich wytwarzania. Modyfikatory te sa stosowane w postaci róznej wielkosci granulek. Takapostac modyfikatora sprzyja jego intensywnemu nagrzewaniu sie w kapieli metalowej i rozpuszczaniu sie ziarn modyfikatora w metalu. Jednakze modyfikator w postaci granulowanej ma równiez wady, jak znaczny zgar poszczególnych pierwiastków wchodzacych w jego sklad, a nierozpuszczone wieksze granulki modyfikatora moga byc przyczyna powstania wad odlewniczych, przykladowo wtracen niemetalicznych w odlewie. Aby uniknac tych niedogodnosci stosuje sie formowanie modyfikatorów w róznego rodzaju wkladki, krazki i pastylki.Ryatz E.T w „Modern Castings" T.66,1976 r. nr 1 str. 53 opisuje sposób modyfikacji zeliwa z zastosowaniem wkladek zelazokrzemowych (75% Si), przy sporzadzaniu których jako lepiszcze stosowano 8% krzemian potasu, wiazanych CO2 i prasowanych w metalowej kokili.W publikacji radzieckiej, J. Klevi — Litiejnoje Proizwodstwo 1975 nr 10 s. 10, opisano mody¬ fikacje w formie z zastosowaniem formowanego zelazokrzemu (75% Si), przy jednoczesnym wprowadzaniu do modyfikowanego zeliwa 0,03% B oraz 0,03% N2.W kraju nie produkuje sie modyfikatorów w postaci pastylek lub tabletek z rozdrobnionych zelazostopów.2 142293 Celem wynalazku jest opracowanie takiego modyfikatora stopów zelaza, zwlaszcza zeliwa, którego sklad chemiczny zapewnialby wysokie i powtarzalne wlasnosci materialu, zwlaszcza odlewów o zmiennej grubosci scianki, a równoczesnie przy jego produkcji wykorzystane bylyby odpadowe frakcje zelazokrzemu. Formowanie takiego modyfikatora w tabletki zapewni mozli¬ wosc jego stosowania do modyfikacji zarówno zeliwa w kadziach odlewniczych, jak i w formie, oraz ulatwi automatyzacje procesu modyfikacji.Istota wynalazku jest modyfikator stopów zelaza, zwlaszcza zeliwa, w postaci tabletek, zawierajacy w swym skladzie wagowo: 40-80% Si, 0,5-10% B, 0,5-10,0% Na, do 3,0% nieuniknio¬ nych zanieczyszczen, reszta Fe.Modyfikator wedlug wynalazku wplywa na podwyzszenie wlasnosci wytrzymalosciowych i plastycznych zeliwa, równoczesnie obniza jego twardosc oraz zapewnia jednorodna strukture stopu i powtarzalnosc wyników, co ma szczególne znaczenie w przypadku produkcji odlewów o róznej grubosci scianek. Wykonanie modyfikatora w postaci tabletek rozszerza zakres jego stoso¬ wania, gdyz moze byc uzyty do modyfikacji zeliwa zarówno na rynnie spustowej pieca, w kadzi odlewniczejjak i w formie. Takapostac fizyczna modyfikatora znacznie zmniejsza jego zuzycie w stosunku do dotychczas stosowanych modyfikatorów w postaci rozdrobnionej i wynosi 0,1-0,4% wagowych modyfikatora w stosunku do 100% wagowych masy cieklego zeliwa. Modyfikator w postaci tabletek umozliwia automatyzacje procesu modyfikacji. Do sporzadzania modyfikatora wykorzystuje sie odpadowe frakcje zelazokrzemu. Przyklady skladu chemicznego modyfikatora wedlug wynalazku: Przyklad I. Modyfikator zawiera wagowo: 75% Si, 5%B, 2%Na, 3% zanieczyszczen w postaci lepiszcza, reszta Fe.Przyklad II. Modyfikator zawiera wagowo: 60% Si, 10%B, 5%Na, 3% zanieczyszczen w postaci lepiszcza, reszta Fe.Przyklad III. Modyfikator zawiera wagowo: 80% Si, 2%B, l%Na, 3% zanieczyszczen w postaci lepiszcza, reszta Fe.Zastrzezenie patentowe Modyfikator stopów zelaza, a zwlaszcza zeliwa, prasowany w postaci tabletek, zawierajacy 40-80% Si oraz zelazo i nieuniknione zanieczyszczenia, znamienny tym, ze zawiera wagowo: 0,5-10,0% B, 0,5-10,0% Na, max 3,0% zanieczyszczen, reszta zelazo.Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 130 zl PLThe subject of the invention is a modifier of iron alloys, especially cast iron. A commonly used modifier of iron alloys, especially cast iron, is ferrosilicon containing about 70% Si and other elements additions, such as Ca in the amount of about 1%, aluminum in the amount of 1.0-1.5%, while the rest is Fe and unavoidable impurities. As a modifier of iron alloys, especially cast iron alloys, also calcium silica is used. These modifiers, widely used, show a number of disadvantages, including low operating efficiency, especially in the case of casting with various wall thicknesses. They also do not ensure uniform structure and repeatable casting properties. Multicomponent modifiers of iron alloys are also known, for example from the Polish patent description No. 123,455. These modifiers contain a number of elements with often similar effects, usually in too large amounts, which not only hinders their production, but also increases the cost of their production. different sizes of granules. Such form of the modifier favors its intense heating in the metal bath and dissolution of the modifier grains in the metal. casting defects, for example, non-metallic inclusions in a casting. In order to avoid these inconveniences, the modifiers are formed into various types of inserts, discs and pellets. Ryatz ET in "Modern Castings" T.66, 1976 No. 1 page 53 describes the method of modification of cast iron with the use of iron-silicon inserts (75% Si), in the preparation of which 8% potassium silicate was used as a binder, bound with CO2 and pressed in a metal die. In the Soviet publication, J. Klevi-Litiejnoje Proizwodstwo 1975 No. 10, p. 10, modifications were described in the mold with the use of molded ferrosilicon (75% Si ), while introducing 0.03% B and 0.03% N2 into the modified cast iron. The country does not produce modifiers in the form of pellets or tablets from crushed iron alloys.2 142293 The aim of the invention is to develop such a modifier of iron alloys, especially cast iron, the chemical composition would ensure high and repeatable material properties, especially of castings with variable wall thickness, and at the same time, waste f ferrosilicon cancer. Forming such a modifier into tablets will provide the possibility of its use for the modification of both cast iron in casting ladles and in a mold, and will facilitate the automation of the modification process. The essence of the invention is a modifier of iron alloys, especially cast iron, in the form of tablets, containing in its composition by weight: 40 -80% Si, 0.5-10% B, 0.5-10.0% Na, up to 3.0% of unavoidable impurities, the rest Fe. The modifier according to the invention increases the strength and plastic properties of cast iron, while reducing its hardness and ensures a homogeneous structure of the alloy and repeatability of results, which is particularly important in the production of castings with various wall thicknesses. The implementation of the modifier in the form of tablets extends the scope of its application, as it can be used to modify the cast iron both in the spout of the furnace, in the pouring ladle and in the mold. Such a physical form of the modifier significantly reduces its consumption compared to the previously used modifiers in the ground form and amounts to 0.1-0.4% by weight of the modifier in relation to 100% by weight of the liquid cast iron. The modifier in the form of tablets allows you to automate the modification process. Ferrous silicon waste fractions are used to make the modifier. Examples of the chemical composition of the modifier according to the invention: Example I. The modifier contains by weight: 75% Si, 5% B, 2% Na, 3% impurities in the form of a binder, the rest Fe. The modifier contains by weight: 60% Si, 10% B, 5% Na, 3% impurities in the form of a binder, the rest Fe. Example III. The modifier contains by weight: 80% Si, 2% B, 1% Na, 3% impurities in the form of a binder, the rest Fe. Patent disclaimer Modifier of iron alloys, especially cast iron, pressed in the form of tablets, containing 40-80% Si, and iron and unavoidable impurities, characterized by the fact that it contains by weight: 0.5-10.0% B, 0.5-10.0% Na, max 3.0% impurities, the rest is iron. Mintage 100 copies Price PLN 130 PL