Przedmiotem wynalazku jest zlacze kompensacyjne rur, zwlaszcza rur z tworzyw sztucznych z uszczelnieniem dlawicowym, stosowane w instalacjach cisnieniowych.Znane sa zlacza kompensacyjne przy instalacjach z rur metalowych, przakladowo podane w opisach patentowych polskich nr 104 086, 62 430 oraz opisie patentowym RFN nr 2 630 814. Zlacza te posiadaja lacznik elastyczny i przewidziane sa do pracy bezcisnieniowej wzglednie pod niskim cisnieniem.Opisane wyzej zlacza nie znalazly zastosowania dolaczenia rur z tworzyw sztucznych z uwagi na duze wartosci wahan dlugosci rur na skutek zmian termicznych przeplywajacego medium i otoczenia.Dotyczczas laczenia tego typu rur, w instalacjach cisnieniowych do 1 MPa, wykonuje sie na drodze klejenia, uszczelniania elastyczna uszczelka gumowa gladkich koncy w rurach kielicho¬ wych,jak tez poprzez zlaczki srubowe i srubunki kolnierzowe oraz zlaczniki ryglowe lub zamkowe.Najczesciej instalacje z rur, wytwarzanych na bazie tworzyw sztucznych, stosowane sa do mediów o temperaturze zblizonej do stalej, dostosowanej dla danego tworzywa rury. Kompensacje dlugosci przewodów, wywolane zmianami temperatury przenosza odksztalcenia samych przewodów oraz ich wygiecia i zalamania konstrukcyjne.Celem rozwiazania wedlug wynalazku jest uzyskanie prostego w montazu zlacza gladkich odcinków rur, glównie z tworzyw sztucznych, pracujacych pod cisnieniem dopuszczalnym dla danego rodzaju rury, z regulowana sila sprzegajaca lacznik z rura, zapewniajaca jednak mozliwosc pracy rurociagu, na skutek wystepujacych naprezen termicznych.Zlacze takie uzyskano stosujac do laczenia rur z tworzyw sztucznych, metalowy lacznik, zakladany na gladkie konce laczonych rur. Lacznik o srednicy wewnetrznej odpowiednio wiekszej od srednicy zewnetrznej rur laczonych, posiada wewnatrz, w poblizu koncy wystepy pierscieniowe.Srednica wewnetrzna wystepów pierscieniowych jest tylko nieco wieksza od srednicy rury, pozwa¬ lajac na swobodne zakladanie lacznika na rure. Na wystepach pierscieniowych spoczywa elasty¬ czna uszczelka, która dociskanajest do scianek lacznika i powierzchni rury tuleja w formie dlawicy, poprzez metalowy pierscien zaciskowy, korzystnie dzielony. Uszczelka elastyczna wraz z tuleja dociskowa tworza dlawnik uszczelniajacy.2 128918 Zastosowanie pierscienia zaciskowego, o przekroju poprzecznym w ksztalcie wielokata korzystnie trójkata lub trapezu, pomiedzy elastycznym uszczelnieniem, a tuleja dociskowa, daje w chwili docisku tulei moment sily zaciskajacy pierscien wokól rury. Tym samym w zaleznosci od szerokoscipierscienia zaciskowego,jego powierzchni wewnetrznej oraz sily dociskowej, zmienia sie wartosc sily sprzegu rury 7 lacznikiem.Przez dobór kata sciecia powierzchni pierscienia od 30 do 40 stopni od strony tulei dociskowej, w zaleznosci od srednicy rury, cisnienia przeplywajacego medium, wspólczynnika tarcia pierscienia zaciskowego i jego szerokosci, otrzymuje sie sprzeg, pozwalajacy na przeniesienie cisnienia wew¬ natrz rurociagu do 1 MPa. Wystapienie dodatkowej sily wzdluznej w rurociagu, przez powstanie naprezen termicznych, powoduje przesuw rury w zlaczu o dana wartosc przyrostu lub skurczu danego odcinka rury. Dlatego podczas montazu zlacza, konce rur pozostawia sie oddalone od siebie o pewna wielkosc, wyliczona w oparciu o wlasciwosci fizyczne materialu rur i warunki termiczne pracy rurociagu. Zastosowanie w pierscieniu zaciskowym od strony szczeliwa skosu na obwodzie od 15 do 30 stopni pozwala na lepszy docisk pierscienia uszczelniajacego i poprawia szczelnosc.Korzyscia rozwiazania jest to, ze zlaczki te moga byc wielokrotnie wykorzystane, ponadto moga miec wielorakie zastosowanie jako przykladowo zlaczki redukcyjne, kolanka, rozgalezniki oraz jako konstrukcje wsporcze, jak przykladowo konstrukcje do podwieszania kolumn rurocia¬ gów. Przy czym tuleje dociskowe moga przyjmowac rozwiazania w postaci srubunków kolnierzo¬ wych, gwintowych, rygli, zamków, a nawet zamków z pierscieniem rozpreznym z góry zadanym naciskiem.Zasada budowy zlacza zostala przedstawiona w przykladzie wykonania na rysunku w przek¬ roju podluznym, w którym fig. 1 przedstawia zlacze przelotowe, a fig. 2 przedstawia zlacze jako trójnik z róznymi rozwiazaniami docisku tulei dociskowej na pierscien zaciskowy i uszczelniajacy.Zlacze sklada sie z metalowego, cylindrycznego lacznika kolnierzowego 1, nakladanego na dwa gladkie, wykonane z tworzywa sztucznego, konce rur 2. Konce rur oddalone sa od siebie o odleglosc a wyliczona z rozszerzalnosci liniowej materialu danego odcinka rury, przy okreslonych róznicach temperatur. Lacznik 1 posiada wewnatrz, z obu stron, wystepy pierscieniowe 7 o nieco wiekszej srednicy od srednicy zewnetrznej rury 2. Na wystepach tych spoczywa elastyczny pierscien uszczelniajacy 4, który dociskany jest poprzez dzielony, metalowy pierscien zaciskowy 5, tuleja dociskowa 3.Kolnierzowa tuleja dociskowa 3 posiada scieta pod katem a = 30 stopni powierzchnie styku, odpowiadajaca takiemu samemu scieciu powierzchni pierscienia zaciskowego 5. Sam pierscien zaciskowy 5 posiada przekrój trapezu, o srednicy wewnetrznej ryfiowanej 6, dla zwiekszenia sily sprzegu z rura 2. Skrecajac kolnierze tulei dociskowej 3 z kolnierzami lacznika 1 wywieramy nacisk na pierscien zaciskowy 5, który swoja nierówna powierzchnia wewnetrzna 6 zaciska sie na powierzchni rury 2. Nacisk wstepny tulei dociskowej 3 dobieramy tak, aby sprzeg cierny wytrzymal zadane cisnienie wewnatrz rury 2, natomiast w chwili wystapienia dodatkowych sil wzdluznych w rurociagu, na skutek zmian dlugosci wywolanych zmianami termicznymi, pozwolily na przesuw rury 2 w laczniku 1 o dana wartosc zachowujac nadal szczelnosc ukladu.Zastrzezenia patentowe 1. Zlacze kompensacyjne rur, zwlaszcza rur z tworzyw sztucznych z uszczelnieniem dlawico¬ wym, skladajace sie z lacznika, pierscieni uszczelniajacych oraz dociskajacych je tulei, znamienne tym, ze pomiedzy pierscieniem uszczelniajacym (4), a tuleja dociskowa (3) znajduje sie pierscien zaciskowy (5), korzystnie dzielony. 2. Zlacze kompensacyjne rur wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze pierscien zaciskowy (5) posiada przekrój wielokata korzystnie przekrój trójkata lub trapezu, podstawa wspartego na rurze (2), którego powierzchnie boczne odpowiednio stykaja sie z powierzchniami: tulei dociskowej (3) oraz pierscienia uszczelniajacego (4). 3. Zlacze kompensacyjne rur wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze kat ostry (a) przekroju pierscienia zaciskowego (5) wynosi od 30° do 45° w zaleznosci od srednicy rury (2), cisnienia prze-128918 3 plywajacego medium, wartosci wspólczynnika tarcia powierzchni sprzegajacych : rura (2) — pierscien zaciskowy (5). 4. Zlacze kompensacyjne rur wedlug zastrz. 2, znamienne tym, ze powierzchnia wewnetrzna pierscienia zaciskowego (5) posiada nierównosci w formie rowków lub zabków (6).Fig. 4128918 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz.Cena 100 zl PLThe subject of the invention is pipe expansion joints, especially plastic pipes with a gland seal, used in pressure installations. There are known expansion joints in metal pipe installations, for example given in Polish patent descriptions No. 104 086, 62 430 and German patent description No. 2 630 814. These couplings have a flexible connector and are intended for unpressurized or low pressure operation. The couplings described above have not been used to attach plastic pipes due to the large value of fluctuations in pipe length due to thermal changes of the flowing medium and the environment. Pipes, in pressure installations up to 1 MPa, are made by gluing, sealing, elastic rubber gasket of smooth ends in socket pipes, as well as by screw and flanged couplings as well as bolt or lock couplings. Most often installations are made of plastic-based pipes. artificial, are used d about media with a temperature close to that of a fixed pipe, adapted to a given material. Conductor length compensation, caused by temperature changes, transfers the deformation of the conductors themselves as well as their structural bends and breaks. The purpose of the solution according to the invention is to obtain an easy-to-install connection of smooth pipe sections, mainly made of plastic, working under the pressure allowed for a given type of pipe, with adjustable A connector with a pipe, but ensuring the possibility of the pipeline working due to the occurring thermal stresses. Such a connector was obtained by using a metal connector for connecting plastic pipes, placed on the smooth ends of the connected pipes. The connector with an inner diameter correspondingly larger than the outer diameter of the pipes to be joined, has an inner ring protrusions near the ends. The inner diameter of the ring protrusions is only slightly larger than the pipe diameter, allowing the connector to be freely fitted to the pipe. A flexible gasket rests on the annular projections and is pressed against the walls of the connector and the pipe surface by a gland-shaped sleeve through a metal clamping ring, preferably split. The flexible gasket together with the pressure bushing forms the sealing gland.2 128918 The use of a clamping ring with a polygonal cross-section, preferably a triangle or a trapezoid, between the elastic seal and the pressure bushing, gives the moment the bush is pressed tightening the ring around the pipe. Thus, depending on the width of the clamping ring, its inner surface and the clamping force, the value of the pipe coupling force changes using a connector 7. By selecting the angle of the ring surface from 30 to 40 degrees from the pressure sleeve side, depending on the pipe diameter, pressure of the flowing medium, the friction coefficient of the clamping ring and its width, a coupling is obtained, which allows the pressure to be transferred inside the pipeline to 1 MPa. The occurrence of additional longitudinal force in the pipeline, due to the thermal stresses, causes the pipe to move in the joint by a given value of increase or contraction of a given pipe section. Therefore, when assembling the joint, the ends of the pipes are left spaced apart by a certain amount, calculated on the basis of the physical properties of the pipe material and the thermal operating conditions of the pipeline. The use of a slant on the circumference of 15 to 30 degrees in the compression ring on the side of the packing allows for better pressure of the sealing ring and improves tightness. The advantage of this solution is that these fittings can be used many times, moreover, they can be used in many ways, for example, reduction fittings, elbows, splitters and as supporting structures, such as, for example, structures for suspending columns of pipelines. The pressure sleeves may take the form of flanged bolts, bolts, bolts, locks, and even locks with an expanding ring with a predetermined pressure. The principle of the joint construction is presented in the example of the embodiment in the drawing in a longitudinal section, in which fig. 1 shows a straight-through fitting and Fig. 2 shows the joint as a tee with various solutions for the clamping of the compression sleeve on the compression and sealing ring. The joint consists of a metal cylindrical flange connector 1, put on two smooth plastic ends of pipes 2 The ends of the pipes are separated from each other by a distance calculated from the linear expansion of the material of a given pipe section, at certain temperature differences. The fastener 1 has inside, on both sides, ring-shaped lugs 7 with a slightly larger diameter than the outer diameter of the pipe 2. These lugs rests a flexible sealing ring 4, which is pressed by a split metal clamping ring 5, pressure sleeve 3. Flanged pressure sleeve 3 has a cut at an angle of a = 30 degrees, the contact surface, corresponding to the same cut surface of the clamping ring 5. The clamping ring 5 itself has a trapezoidal cross-section, with a grooved internal diameter 6, to increase the strength of the coupling with the pipe 2. Twisting the flanges of the pressure sleeve 3 with the flanges of the connector 1, we apply pressure on the clamping ring 5, which with its uneven inner surface 6 presses against the surface of the pipe 2. The initial pressure of the pressure sleeve 3 is selected so that the frictional coupling can withstand the preset pressure inside the pipe 2, while at the time of additional longitudinal forces in the pipeline, effect of length changes caused by thermal changes , allowed for the movement of the pipe 2 in the connector 1 by a given value while maintaining the tightness of the system. that there is a clamping ring (5), preferably split, between the sealing ring (4) and the pressure sleeve (3). 2. Pipe expansion joint according to claim The clamping ring (5) has a polygonal cross-section, preferably a triangular or trapezoidal cross-section, the base of which is supported on a tube (2), the side surfaces of which respectively contact the surfaces of the pressure sleeve (3) and the sealing ring (4). 3. Pipe expansion joint according to claim 2, characterized by the fact that the acute angle (a) of the cross-section of the clamping ring (5) is from 30 ° to 45 ° depending on the diameter of the pipe (2), the pressure of the floating medium, the value of the friction coefficient of the coupling surfaces: pipe (2 ) - clamping ring (5). 4. Pipe expansion joint according to claim Fig. 2, characterized in that the inner surface of the clamping ring (5) has unevenness in the form of grooves or notches (6). 4128918 Printing studio of the Polish People's Republic. Mintage 100 copies Price PLN 100 PL