Przedmiotem wynalazku jest amortyzator ela¬ stomerowy.W znanych dotychczas rozwiazaniach konstruk¬ cyjnych amortyzatorów elastomerowych, zlozonych z pojemnika wypelnionego scisliwym elastomerem oraz zanurzajacego sie w nim, pod dzialaniem sil zewnetrznych trzona* ksztaltowanie charakterysty¬ ki, tj. przebiegu sily w zaleznosci od ugiecia odby¬ wa sie tylko poprzez ksztaltowanie szczeliny znaj¬ dujacej sie pomiedzy scianka pojemnika a glowica ruchomego trzona wewnatrz tego pojemnika. Przez szczeline te odbywa sie przeplyw elastomeru z przestrzeni znajdujacej sie przed glowica trzona do przestrzeni za glowica, powstajacej na skutek prze¬ suwania sie trzona do wnetrza pojemnika. Z chwi¬ la ustania dzialania sil zewnetrznych • nastepuje powrotny przeplyw elastomeru ta sama szczelina.Wada znanych rozwiazan amortyzatorów elasto¬ merowych jest to, ze pod dzialaniem zewnetrznych sil wciskajacych trzon do wnetrza pojemnika, wej¬ scie trzona w elastomer jest bardzo sztywne, co jest spowodowane duzymi oporami przeplywu ela¬ stomeru przez stosunkowo waska szczeline obwo¬ dowa. Ponadto z chwila ustania dzialania na trzon sil zewnetrznych utrudniony jest równiez powrót trzona w polozenie wyjsciowe, poniewaz opory przeplywu elastomeru sa duze i z trudnoscia po¬ konuje je wewnetrzna sila wypychajaca trzon a pochodzaca z cisnienia sprezonego elastomeru. Przy stosowaniu niektórych typów elastomerów a szcze- 10 20 golnie w temperaturach ujemnych powrót trzona jest wrecz niemozliwy.Celehi wynalazku jest taka konstrukcja amorty¬ zatora elastomerowego, która w poczatkowej fazie pracy amortyzatora przejmuje lagodnie sily zew¬ netrzne dzialajace na trzon a jednoczesnie ulatwia powrót trzona w polozenie wyjsciowe po zniknie¬ ciu sil zewnetrznych.Istota wynalazku jest to, ze w amortyzatorze elastomerowym glowica trzona ma przelotowe otwory laczace ze soba przestrzenie z przodu i z tylu glowicy oraz posiada ruchomy element i ogra¬ nicznik od strony komory wypelnionej elastome¬ rem. Ruchomy element umieszczony jest miedzy ogranicznikiem a powierzchnia w glowicy trzona, od której wychodza otwory przelotowe, zamykajac z opóznieniem te otwory podczas zanurzania sie trzona w glab komory z elastomerem i otwierajac je przy ruchu powrotnym trzona. Ruchomy ele¬ ment od strony styku w glowicy z powierzchnia, od której wychodza przelotowe otwory i/lub glo¬ wica trzona posiada wglebienie laczace ze soba te przelotowe otwory.Zaleta amortyzatora wedlug wynalazku jest to, ze przejmuje on lagodnie sily w poczatkowej fazie pracy, poniewaz do momentu zamkniecia otworów w glowicy trzona przez ruchomy element, prze¬ krój przeplywu elastomeru zwiekszony jest o prze¬ krój otworów w glowicy a tym samym zmniejszo¬ ne sa opory przeplywu elastomeru podczas zanu- 122 000122 3 rzania sie trzona w komorze z elastomerem. Rów¬ niez przy powrocie trzona w polozenie wyjsciowe^ zwiekszony jest przekrój elastomeru o przekrój otworów w glowicy i zmniejszone w wyniku tego opory P^ty&wiLJ&oze latwiej pokonac sila wy- p)forajaca Jjrzón jiQ wewnatrz* Daje to mozliwosc stosowania amortyzatorów elastomerowych wedlug wynalazku w róznyck urzadzeniach pracujacych nawet w Hbtódwr ri&iich temperaturach. Amorty¬ zator? jyedW^^J^aLsBto moga znalezc zastosowa¬ nie w urzadzeniach amortyzujacych pojazdów szy¬ nowych, samochodów, maszyn budowlanych, dzwi¬ gów itp.Przedmiot wynalazku przedstawiony jest w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia przekrój wzdluzny amortyzatora z ruchomym elementem umieszczonym w cylind¬ rycznym wycieciu glowicy w polozeniu wyjscio¬ wym i podczas wciskania trzona w pojemnik z ela¬ stomerem oraz droge i kierunek przeplywu elasto¬ meru; fig. 2 — fragment przekroju wzdluznego z usy¬ tuowaniem ruchomego elementu w wycij|ciu glowi¬ cy podczas ruchu powrotnego trzona oraz przeplyw elastomeru; fig. 3 —fragment przekroju wzdluznego z usytuowaniem ruchomego elementu w wycieciu glowicy w poczatkowej fazie wsuwania trzona do pojemnika z elastomerem przy obciazeniu dalszym niz pierwsze oraz przeplyw elastomeru; fig. 4 — fragment przekroju wzdluznego z ruchomym ele¬ mentem nalozonym na wystajacy z glowicy trzona czop.Cylindryczny pojemnik 1 wypelniony scisliwym i wstepnie sprezonym elastomerem zamkniety jest prowadnica 20 trzona 2. Prowadnica 20 ustalona jest w pojemniku 1 pierscieniem 19. Szczelnosc pojemnika 1 zapewniaja uszczelki 22 prowadnicy 20 i uszczelki 23 trzona 2.-. W wyniku dzialania sily zewnetrznej na trzon 2, ._ wymusza sie zanurzenie trzona 2 z glowica 3, 14, w komorze 6 wypelnionej elastomerem, W przy¬ padku gdy amortyzator obciazany jest po raz pier¬ wszy, zwiazany z zanurzeniem sie trzona 2 w ko¬ morze 6, przeplyw z komory 6 do komory 10 pow¬ stajacej za glowica 3, 14 trzona 2 elastomeru od¬ bywa sie tylko szczelina 7 miedzy glowica 3, 14, a wewnetrzna powierzchnia 15 pojemnika L Przy kazdym nastepnym obciazeniu przeplyw elastomeru w poczatkowej fazie zanurzania trzona 2 w ko¬ morze 6 odbywa sie szczelina 7 i jednoczesnie Otworami 4 w glowicy 3, 14. Trwa to az do mo¬ mentu zamkniecia otworów 4 ruchomym elemen¬ tem po przemoczeniu elastomeru z komory 16 do komory 10 i zetknieciu sie ruchomego elementu 5 z powierzchnia 8 glowicy 3, 14, od której to po¬ wierzchni wychodza przelotowe otwory 4 w kie¬ runku komory 10. Stosunkowo duzy przekrój prze¬ plywu elastomeru w tej fazie pracy pozwala na znacznie lagodniejsze wchodzenie trzona 2 z glo¬ wica 3, 14, w glab pojemnika 1 niz w przypadku gdy elastomer przeplywa tylko szczelina 7, co ma miejsce w drugiej fazie pracy po wykasowaniu sie przestrzeni komory 16 i zamknieciu otworów 4 ruchomym elementem 5. Wielkosc ugiecia amorty¬ zatora z lagodniejszym wejsciem trzona 2 w glab pojemnika 1 jest determinowana odlegloscia be^ 000 4 dacego w styku z powierzchnia 8 glowicy 3 ru¬ chomego elementu 5 od ogranicznika 11, znajduja¬ cego sie w glowicy 3 od strony komory 6 lub od ogranicznika 13 usytuowanego na czopie 12 glo- 5 wicy 14 od strony komory 6 a takze srednica otworu 9 ruchomego elementu 5 umieszczonego w glowicy 3 miedzy powierzchnia 8 a ogranicznikiem 11 lub srednica zewnetrzna ruchomego elementu 5 usytuowanego na czopie 12 glowicy 14. Ogranicz- 1Q nikiem 11, 13 moze byc wkrecony element na¬ gwintowany lub pierscien osadczy.W przypadku, gdy zniknie sila zewnetrzna dzia¬ lajaca na trzon (2), nastepuje powrót trzona 2 w polozenie wyjsciowe spowodowany parciem spre- 15 zohego elastomeru w pojemniku 1 na glowice 3, 14, trzona 2. Jednoczesnie przez caly czas trwania powrotu trzona 2 odbywa sie przeplyw elastomeru z komory 10 do komory 6 szczelina 7 oraz otwo¬ rami 4 w glowicy 3, 14. Przeplyw otworami 4 2 umozliwia odepchniety przez cisnienie elastomeru ruchomy element 5. Ruch plywajacy ruchomego elementu 5 ograniczony jest w tym przypadku przez ogranicznik 11 glowicy 3 i ogranicznik 13 usytuowany na czopie 12 w glowicy 14. Dla szyb- „ soego oderwania sie ruchomego elementu 5, od glowicy 3, 14 sluzy wglebienie 18 w ruchomym ele¬ mencie 5 i/lub wglebienie 17 w glowicy 3, 14 la¬ czace ze soba przelotowe otwory 4 glowicy 3, 14.Mozliwe sa równiez inne rozwiazania od przed- stawionych w powyzszych przykladach, m. im, ta¬ kie, w których ruchomy element 5 umieszczony na czopie 12 glowicy 14 miedzy powierzchnia 8 i ogra¬ nicznikiem 13 znajdowalby sie we wglebieniu glo¬ wicy od strony komory .6, podobnym do umiesz- czeniia ruchomego elementu 5 w glowicy 3.Zastrzezenia patentowe 1. Amortyzator elastomerowy zlozony z pojemnika wypelnionego scisliwym elastomerem i zanurza¬ jacego sie w nim pod dzialaniem sil zewnetrznych trzona, znamienny tym, ze glowica (3, 14) trzona (2) ma przelotowe otwory <4) wychodzace od po¬ wierzchni (8) glowicy (3, 14) w kierunku komory (10) oraz posiada ruchomy element (5) i organicz- nik (11, 13) od strony komory (6), przy czym ru¬ chomy element (5) umieszczony jest miedzy ogra¬ nicznikiem (11, 13) a powierzchnia (8) glowicy (3, 14) z otworami (4), zamykajac z opóznieniem otwo¬ ry (4) podczas zanurzania sie trzona (2) w glab komory (6) i otwierajac otwory <4) przy ruchu powrotnym trzona (2). 2. Amortyzator elastomerowy wedlug zastrz. 1, zna¬ mienny tym, ze ruchomy element (5) ma wgle¬ bienie (18), od strony styku z powierzchnia (8) glowicy (3, 14), laczace ze soba po zetknieciu sie ruchomego elementu (5) z powierzchnia (8) glo¬ wicy (3, 14), przelotowe otwory (4) glowicy (3, 14). 3. Amortyzator elastomerowy wedlug zastrz. 1, zna¬ mienny tym, ze glowica (3, 14), na powierzchni (8), stykajacej sie z ruchomym elementem (5), posiada wglebienie (17), laczace ze soba przelotowe otwory (4) glowicy (3, 14).122 000 FIG. 1 fy- 2 \f£_ \JS_ fy.3 FIG. 4 PLThe subject of the invention is an elastomer shock absorber. The previously known design solutions of elastomer shock absorbers, consisting of a container filled with a tight elastomer and immersed in it, under the influence of external forces of the shaft, shaping the characteristic, i.e. the force course depending on the deflection of the shaft, It is only done by shaping the gap between the wall of the container and the head of the movable shaft inside the container. The flow of the elastomer from the space in front of the head of the shaft to the space behind the head, resulting from the displacement of the shaft into the interior of the container, passes through this gap. When the external force ceases, the elastomer flows back through the same gap. The disadvantage of known solutions of elastomeric shock absorbers is that under the action of external forces pressing the shaft into the interior of the container, the entry of the shaft into the elastomer is very rigid, which is caused by the high resistance to flow of the elastomer through the relatively narrow circumferential gap. Moreover, when the external force exerted on the shaft ceases, it is also difficult to return the shaft to its original position, because the flow resistance of the elastomer is high and it is difficult to do so by the internal force pushing the shaft from the pressure of the compressed elastomer. With the use of some types of elastomers, especially in subzero temperatures, the return of the shaft is virtually impossible. The essence of the invention is that in the elastomeric damper, the head of the shaft has through holes connecting the spaces at the front and rear of the head, and has a movable element and a stop on the side of the elastomer-filled chamber. The movable element is placed between the limiter and the surface in the head of the stem from which the through holes extend, closing these holes with a delay during the immersion of the stem into the interior of the elastomer chamber and opening them on the return movement of the stem. The movable element on the side of contact in the head with the surface from which the through holes extend and / or the head of the stem has a recess connecting these through holes. An advantage of the shock absorber according to the invention is that it gently absorbs forces in the initial phase of operation, because until the openings in the head of the shaft are closed by the movable element, the flow cross-section of the elastomer is increased by the cross-section of the holes in the head and thus the flow resistance of the elastomer is reduced during immersion of the shaft in the elastomer chamber. Even when the shaft returns to its original position, the elastomer cross-section is increased by the cross-section of the holes in the head and, as a result, the resistance P ^ ty & wiLJ & it is easier to overcome the expanding force inside the shaft * This gives the possibility of using elastomer shock absorbers according to the invention in a different manner devices that work even in Hbtodr and their temperatures. Shock absorber? These can be used in shock-absorbing devices of rail vehicles, cars, construction machines, bells, etc. The subject of the invention is shown in the example of the drawing, in which Fig. 1 shows a longitudinal section of a shock absorber with a movable an element located in the cylindrical cutout of the head in its original position and when the shaft is pressed into the elastomer container and the flow path and direction of the elastomer; Fig. 2 shows a fragment of a longitudinal section with the location of the movable element in the cutout of the head during the return movement of the shaft and the flow of the elastomer; Fig. 3 shows a fragment of a longitudinal section with the location of the movable element in the cut of the head in the initial phase of the shaft being inserted into the elastomer container at a load greater than the first and the flow of the elastomer; Fig. 4 shows a fragment of a longitudinal section with a movable element placed on a pivot protruding from the shaft. A cylindrical container 1 filled with a compressed and pre-compressed elastomer is closed with a shaft guide 20. seals 22 of the guide 20 and seals 23 of the stem 2.-. Due to the external force acting on the shaft 2, the shaft 2 is forced to be immersed with the head 3, 14 in the elastomer-filled chamber 6. In the case when the shock absorber is loaded for the first time, related to the immersion of the shaft 2 into the circle. ¬ sea 6, flow from chamber 6 to chamber 10 forming behind head 3, 14 of the elastomer shaft 2 there is only a gap 7 between the head 3, 14 and the inner surface 15 of the container L At each subsequent load, the elastomer flow in the initial phase the immersion of the shaft 2 into the chamber 6 takes place a gap 7 and simultaneously with holes 4 in the head 3, 14. This continues until the openings 4 are closed with a movable element, after the elastomer from chamber 16 is soaked into chamber 10 and the movable element comes into contact 5 with the surface 8 of the head 3, 14, from which the through holes 4 protrude towards the chamber 10. The relatively large flow cross-section of the elastomer in this operating phase allows for a much smoother entry of the head 2 from the heads. and 3, 14, in the depth of the container 1 than in the case where the elastomer flows only through the slot 7, which takes place in the second phase of operation after the space of the chamber 16 has been erased and the openings 4 are closed with a movable element 5. The amount of deflection of the shock absorber with a smoother entry of the shaft 2 in the depth of the container 1 is determined by the distance between the head 3 of the moving element 5 in contact with the surface 8 of the head 3 of the moving element 5 from the stop 11 in the head 3 on the side of the chamber 6 or from the stop 13 on the plug 12 of the globe. on the side of the chamber 6, as well as the diameter of the opening 9 of the movable element 5 placed in the head 3 between the surface 8 and the stop 11 or the outer diameter of the movable element 5 on the spigot 12 of the head 14. The limiter 11, 13 may be a screwed-on element When the external force acting on the shaft (2) disappears, the shaft 2 returns to its original position caused by the pressure of the elastic elastomers. eru in the container 1 for heads 3, 14, stem 2. At the same time, for the entire duration of the return of the stem 2, the flow of elastomer from chamber 10 to chamber 6, slot 7 and holes 4 in the head 3, 14 allows the flow of holes 4 2 to be pushed back. due to the elastomer pressure, the movable element 5. The floating movement of the movable element 5 is limited in this case by the stop 11 of the head 3 and the stop 13 located on the pin 12 in the head 14. For quick detachment of the movable element 5 from the head 3, 14 serves a recess 18 in the movable element 5 and / or a recess 17 in the head 3, 14 connecting the through holes 4 of the head 3, 14. Other solutions are also possible from those shown in the above examples, e.g. in which the movable element 5 placed on the journal 12 of the head 14 between the surface 8 and the stop 13 would be in the cavity of the head on the side of the chamber 6, similar to the position of the movable element 5 in the head 3. Claims in 1. An elastomeric damper consisting of a container filled with a compressed elastomer and immersed in it under the action of external forces of the shank, characterized in that the head (3, 14) of the shank (2) has through holes <4) extending from the surface ( 8) of the head (3, 14) towards the chamber (10) and has a movable element (5) and a stop (11, 13) on the side of the chamber (6), the movable element (5) being placed between the ogre With a plunger (11, 13) and the surface (8) of the head (3, 14) with the holes (4), closing the holes (4) with a delay while the shaft (2) is immersed in the chamber (6) and opening the holes < 4) during the return movement of the shaft (2). 2. An elastomeric damper according to claim 1, characterized in that the movable element (5) has a recess (18) on the side of contact with the surface (8) of the head (3, 14), which connects with each other after the movable element (5) contacts the surface ( 8) of the head (3, 14), through holes (4) of the head (3, 14). 3. An elastomeric damper according to claim 1, characterized in that the head (3, 14), on the surface (8) in contact with the moving element (5), has a recess (17), connecting with each other through holes (4) of the head (3, 14) 122,000 FIG. 1 fy- 2 \ f £ _ \ JS_ fy.3 FIG. 4 PL