Przedmiotem wynalazku jest sposób odzyskiwania kadmu z materialów zawierajacych siarczek kadmu, a zwlaszcza z surowców cynkowo-olowiowych tlenkowo-siarczkowych i siarczkowych przerabianych w procesie sybowym.Znany sposób odzyskiwania kadmu zawartego w surowcach cynkowo-olowiowych tlenkowo-siarczkowych i siarczkowych przerabianych w procesie szybowym, polega na odprowadzaniu zapylonych gazów prazalniczych z tasm spiekalniczych do ukladu odpylania mokrego, w którym to procesie nastepuje rozpuszczenie czesci kad¬ mu zawartego w pylach w obecnosci kwasu siarkowego wystepujacego w wodach obiegowych i gromadzeniu sie tego pierwiastka w tych wodach. Schlodzone i odpylone gazy sa nastepnie kierowane do dalszej przeróbki na kwas siarkowy, a wody z odpylania mokrego splywaja do odstojnika Dorra, w którym nastepuje oddzielenie szlamu od wód obiegowych. Szlam z odstojnika po odwodnieniu w wirówce zawraca sie na tasmy spiekalnicze.Poniewaz w procesie odpylania mokrego bilans wodny jest dodatni, nadmiar wód jest pobierany z odstojnika Dorra i po przepuszczeniu przez filtr zwirowy podawany jest na kolumny jonitowe. Elucje prowadzi sie solanka, a z eluatu cementuje sie kadm pylem cynkowym uzyskujac jako gotowy produkt gabke kadmowa.Inny znany sposób odzyskiwania kadmu z surowców cynkowo-olowiowych w procesie szybowym, polega na kierowaniu zapylonych gazów prazalniczych do odpylni suchej. Odpylone gazy kierowane sa do dalszej przeróbki na kwas siarkowy, a otrzymane pyly kadmonosne poddaje sie lugowaniu roztworem kwasu siarkowego na goraco. Powstaly szlam oddziela sie na filtrach i zawraca na tasmy spiekalnicze, a filtrat kadmowy kieruje sie na kolumny jonitowe. Elucje podobnie jak w poprzednim przykladzie prowadzi sie solanka, a z eluatu cementuje sie kadm pylem cynkowym uzyskujac jako gotowy produkt gabke kadmowa.Wada tych sposobów jest przede wszystkim niski odzysk kadmu zawartego w pylach porywanych przez gazy prazalnicze z uwagi na obecnosc znacznej ilosci tego pierwiastka w postaci siarczku kadmu, który jest slabo rozpuszczalny w kwasie siarkowym w warunkach lugowania.Sposób odzyskiwania kadmu z materialów zawierajacych siarczek kadmu zgodnie z wynalazkiem polega na wprowadzeniu jonów miedzi korzystnie w postaci siarczanu miedziowego do ukladu odpylania mokrego lub na2 118351 ponownym lugowaniu powstalych szlamów w procesie odpylania mokrego roztworem kwasu siarkowego z do¬ datkiem jonów miedzi lub na lugowaniu pylów z odpylania suchego roztworem kwasu siarkowego z dodatkiem jonów miedzi. Ilosc wprowadzanych jonów miedzi powinna byc nieco nizsza lub równa ilosci stechiometrycznej w stosunku do kadmu w postaci siarczkowej zawartego w materiale kadmonosnym.W sposobie wedlug wynalazku w wyniku duzej róznicy miedzy iloczynem rozpuszczalnosci siarczku kadmu i siarczku miedzi zachodzi nastepujaca reakcja: CdS + Cu* -? CuS + Cd" i tym samym tworzenie sie zwiazku kadmu latwo rozpuszczalnego w kwasie siarkowym w warunkach lugowania na przyklad siarczanu kadmu w przypadku wprowadzenia jonów Cu++ w postaci siarczanu miedziowego.Dzieki wprowadzeniu jonów miedzi uzyskuje sie dodatkowo, w zaleznosci od stosowanego wsadu, od 30 do 60% kadmu zawartego w pylach ulatniajacych z tasm spiekalniczych w procesie szybowym.Sposób wedlug wynalazku wyjasniony jest blizej w ponizszych przykladach: Przyklad 1. Do wód odpylania mokrego zapylonych gazów prazalniczych zawierajacych wdm3 0,1 Ig kadmu wprowadza sie do komory przelewowej odstojnika Dorra w miejscu gdzie przelew wody jest kierowany do zbiornika cyrkulacyjnego jony miedzi w postaci CuS04 #5H20 w ilosci 0,5g/dm3. Nastepnie nadmiar wód powstajacy w wyniku dodatniego bilansu wodnego filtruje sie i kieruje na kolumny jonitowe. Elucje prowadzi sie 15% roztworem NaCl. Otrzymany eluat zawierajacy 6,2g/dm3 kadmu poddaje sie cementacji pylem cynkowym i otrzymuje kadm w postaci gabki kadmowej. Uzysk zim3 roztworu kierowanego na kolum¬ ny jonitowe wynosi: 0,33 kg kadmu w postaci gabki.Przyklad II. Szlam z odstojnika Dorra zawierajacy 1,62% Cd w ilosci 300 g na dm3 roztworu luguja¬ cego w postaci kwasu siarkowego o stezeniu 20 g/dm3 wprowadza sie do lugownika zaopatrzonego w mieszadlo mechaniczne, przy czym podana ilosc 300 g szlamu przyjmuje sie w przeliczeniu na sucha substancje. Skladniki poddaje sie mieszaniu i do wytworzonej mieszaniny doprowadza sie CuSOj • 5H20 w ilosci 10 g/dm3. Mieszani¬ ne w lugowniku ogrzewa sie para zywa do temperatury 80° C przy ciaglym mieszaniu. Proces lugowania prowa¬ dzi sie w czasie 1 godziny. Nastepnie roztwór filtruje sie i kieruje na kolumny jonitowe dla odzysku kadmu.Elucje i cementacje pylem cynkowym prowadzi sie tak jak w przykladzie I. Wylugowany szlam o zawartosci 0,26% Cd zawraca sie na tasme spiekalnicza. Obliczony odzysk kadmu zawartego we szlamie wynosi 83%.Przyklad III. Pyly z suchego odpylania zawierajace 1,66% Cd w ilosci 300 g na dm3 roztworu lugujacego w postaci kwasu siarkowego o stezeniu 20 g/dm3 wprowadza sie do lugownika i postepuje nastepnie tak jak w przykladzie li. Wylugowane pyly w postaci szlamu o zawartosci 0,30% Cd zawraca sie na tasme spiekalnicza. Obliczona wydajnosc lugowania kadmu zawartego w pylach wynosi 86,7%.Zastrzezenie patentowe Sposób odzyskiwania kadmu z materialów zawierajacych siarczek kadmu, a zwlaszcza z surowców cynko- wo-olowiowych, tlenkowo-siarczkowych i siarczkowych przerabianych w procesie szybowym polegajacy na tym, ze zapylone gazy prazalnicze z tasm spiekalniczych kieruje sie do odpylania mokrego lub do odpylni suchej, a odpylone kadmonosne pyly luguje sie roztworem kwasu siarkowego, znamienny tym, ze wprowadza sie jony miedzi korzystnie w postaci siarczanu miedziowego do ukladu odpylania mokrego lub do roztworu kwasu siarkowego podczas lugowania szlamów powstalych z odpylania mokrego lub do roztworu kwasu siarko¬ wego podczas lugowania pylów z odpylania suchego, przy czym ilosc wprowadzonych jonów miedzi powinna byc nieco nizsza lub równa ilosci stechiometrycznej w stosunku do kadmu w postaci siarczkowej, zawartego w materiale kadmonosnym.Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 120 egz.Cena 100 zl PLThe subject of the invention is a method of recovering cadmium from materials containing cadmium sulphide, and in particular from zinc-lead oxide-sulphide and sulphide raw materials processed in the syb process. The known method of recovering cadmium contained in zinc-lead oxide-sulphide and sulphide raw materials processed in the shaft process is in the discharge of dusty kiln gases from the sinter belts to the wet dedusting system, in which the part of the cadmium contained in the dusts is dissolved in the presence of sulfuric acid present in the circulating waters and the accumulation of this element in these waters. The cooled and dedusted gases are then directed for further processing into sulfuric acid, and the water from the wet dedusting flows to the Dorr clarifier, where the sludge is separated from the circulating water. The sludge from the decanter, after dewatering in the centrifuge, is returned to the sinter belts. As in the wet dedusting process, the water balance is positive, the excess water is taken from the Dorra decanter and after passing through the gravel filter, it is transferred to the ion exchange columns. The elution is carried out with brine, and the eluate is cemented with cadmium with zinc dust, obtaining a cadmium sponge as a finished product. Another known method of recovering cadmium from zinc-lead raw materials in the shaft process is to direct the dusty roasting gases to a dry dedusting plant. Dust-free gases are directed to further processing into sulfuric acid, and the obtained cadmium dust is leached with hot sulfuric acid solution. The resulting sludge is separated on filters and returned to the sintering belts, and the cadmium filtrate is directed to the ion exchange columns. The elution is carried out with brine, as in the previous example, until the eluate is cemented with cadmium with zinc dust, obtaining a cadmium sponge as a finished product. The main disadvantage of these methods is the low recovery of cadmium contained in the dust entrained by the roasting gases due to the presence of a significant amount of this element in the form of cadmium sulphide, which is slightly soluble in sulfuric acid under leaching conditions. The method of recovering cadmium from cadmium sulphide-containing materials according to the invention consists in introducing copper ions, preferably in the form of copper sulphate, into a wet dedusting system or re-leaching the resulting sludge in a wet dedusting process sulfuric acid solution with the addition of copper ions or in the leaching of dusts from dry dedusting with a solution of sulfuric acid with the addition of copper ions. The amount of introduced copper ions should be slightly lower or equal to the stoichiometric amount in relation to the cadmium in the sulfide form contained in the cadmonous material. In the method according to the invention, as a result of a large difference between the product of the solubility of cadmium sulphide and copper sulphide, the following reaction occurs: CdS + Cu * -? CuS + Cd "and thus the formation of a cadmium compound easily soluble in sulfuric acid under leaching conditions, for example, cadmium sulphate in the case of the introduction of Cu ++ ions in the form of copper sulphate. The addition of copper ions is additionally obtained, depending on the charge used, from 30 to 60% of the cadmium contained in the dust evaporating from the sinter belts in the shaft process. The method according to the invention is explained in more detail in the following examples: Example 1. For wet dedusting waters of dusty roast iron containing 0.1 Ig of cadmium is introduced into the overflow chamber of the Dorr decanter at the site where the water overflow is directed to the circulation tank copper ions in the form of CuSO4 # 5H20 in the amount of 0.5 g / dm3. Then the excess water resulting from the positive water balance is filtered and directed to the ion exchange columns. Elution is carried out with a 15% NaCl solution. The obtained eluate. containing 6.2 g / dm3 of cadmium is cemented with zinc dust and receives cadmium in cadmium sponge. The yield of cold solution directed to the ion exchange columns is: 0.33 kg of cadmium in the form of a sponge. Example II. The sludge from the Dorra decanter, containing 1.62% of Cd, in the amount of 300 g per liter of sulfuric acid leaching solution in the form of 20 g / liter of sulfuric acid, is introduced into a liquefier equipped with a mechanical agitator, the indicated amount of 300 g of sludge being taken as on dry substances. The ingredients are mixed and 10 g / dm3 of CuSOi • 5H2O is added to the mixture. In the mixing vessel, the live steam is heated to a temperature of 80 ° C with constant stirring. The leaching process is carried out for 1 hour. The solution is then filtered and directed to ion exchange columns for cadmium recovery. Elution and cementation with zinc dust are carried out as in Example 1. The leached sludge with 0.26% Cd is recycled to the sinter belt. The calculated recovery of cadmium in the sludge is 83%. Example III. Dry dedusting dust containing 1.66% of Cd in the amount of 300 g per dm3 of a leaching solution in the form of sulfuric acid with a concentration of 20 g / dm3 is introduced into the deburrer and then the procedure is as in the case of Example 1. The leached sludge dust containing 0.30% Cd is recycled to the sinter belt. The calculated leaching efficiency of cadmium contained in the dusts is 86.7%. Patent claim A method of recovering cadmium from materials containing cadmium sulphide, in particular from zinc-lead, oxide-sulphide and sulphide raw materials processed in the shaft process, consisting in the use of dust-laden gases The roasting plants from sinter belts are directed to the wet dedusting or dry dedusting, and the de-dusted cadmium-bearing dust is leached with a sulfuric acid solution, characterized in that copper ions are introduced, preferably in the form of copper sulphate, into the wet dedusting system or to the sulfuric acid solution during the leaching of the formed sludge from wet dedusting or to sulfuric acid solution during leaching of dusts from dry dedusting, the amount of copper ions introduced should be slightly lower or equal to the stoichiometric amount in relation to cadmium in sulphide form contained in the cadmium-bearing material. Mintage 120 copies Price PLN 100 PL