Przedmiotem wynalazku jest liczydlo do ukJa- dów niedziesiatkowych majace zastosowanie jako pomoc naukowa w nauczaniu matematyki czyn¬ nosciowej w mlodszych klasach dziesiecioletniej szkoly sredniej.Dotychczas w nauczaniu matematyki w trakcie realizacji hasla programowego: „Uklady niedzie- siatkowe" jako pomoce naukowe stosowano luzne elementy w postaci galek i pretów, przy czym galki te dobierano i recznie nakladano na piono¬ wo ustawione prety. Pomoce te sa nietrwale, nie maja zwartej budowy, sa niewygodne w uzyciu oraz ze wzgledu na ostre konce pretów nie spel¬ niaja wymogów bhp.Znane liczydla do ukladów dziesiatkowych o zwartej budowie i bezpieczne w uzyciu nie zawie¬ raja wymaganych elementów niezbednie potrzeb¬ nych do wykonywania dzialan w ukladach nie¬ dziesiatkowych.Celem wynalazku jest opracowanie liczydla do ukladów niedziesiatkowych o prostej, zwartej i trwalej budowie bezpiecznego w uzyciu zawiera¬ jacego wymagane elementy umozliwiajace w spo¬ sób prosty i latwy wykonywanie dzialan w ukla¬ dach niedziesiatkowych.Cel ten zostal osiagniety przez zastosowanie pola kratowego wypelnionego odpowiednim zesta¬ wem cyfr tworzacych w pionie kolejne rzedy ukladów niedziesiatkowych, zas w poziomie liczby z rozwiniecia danego ukladu niedziesiatkowego i umieszczenie go w podstawie liczydla w wersji nieruchomej pod przesuwnym suwakiem zaopa¬ trzonym w podluzne okno odczytowe, lub w wersji ruchomej za stalym oknem odczytowym tak, ze 5 przez reczne przesuniecie suwaka, lub (przez obró¬ cenie pokretla w olknie* odczyltowym ukazuja sie liczby z rozwiniecia dowolnego ukladu niedziesiat¬ kowego, a cyfra na wyróznionym tle wskazuje w jakim systemie sa te liczby. ia Znajdujace sie za kazdym pionowym rzedem po¬ la kratowego symbole poteg oraz galki przesuwa¬ ne na pretach w ksztalcie odwróconej litery „U" umozliwiaja w sposób prosty i latwy przedstawiac wizualnie rózne liczby na tle ekranu w dowolnym 13 ukladzie niedziesiatkowym, a przez osadzenie kon¬ ców pretów na stale w podstawie, liczydlo do uk¬ ladów niedziesiatkowych jest bezpieczne w uzy¬ ciu.Wynalazek zostanie blizej objasniony na przy- 20 kladzie wykonania przedstawionym na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia liczydlo w widoku ogól¬ nym z nieruchomym polem kratowym , fig. 2 — liczydlo z ruchomym polem kratowym, fig. 3 -- pole kratowe. 23 Jak uwidoczniono na figurze 1 liczydlo z nie¬ ruchomym 'polem kratowym 1 i z przesuwnym suwakiem 2 ma prostokatna podstawe 3. W przed¬ niej czesci tej podstawy miedzy wzdluznymi pro¬ wadnicami 4 znajdujacymi sie na dwóch przeciw- 30 leglych bokach, umieszczone jest na stale pole\ 3 kratowe 1. Pole kratowe 1 — fig. 3 wypelnione odpowiednim zestawem cyfr 5 tworzacych w pio- , nie 6 kolejne rzedy ukladów niedziesiatkowych, zas w poziomie 7 liczby z rozwiniecia tych ukla¬ dów, ma jeden pionowy rzad z wyróznionym tlem 8. W prowadnicach 4 nad polem kratowym 1 i równolegle do podstawy 3 osadzony jest suwliwie plaski suwak 2 wyposazony w podluzne okno od¬ czytowe 9, przy czym suwak 2 daje sie przesuwac wzdluz wyróznionego tla 8 pola kratowego 1 i na¬ stawiac prostokatnym oknem odczytowym 9 na liczby z rozwiniecia dowolnego ukladu niedzieslat¬ kowego. Natomiast w tylnej czesci prostokatnej podstawy 3 osadzony jest na stale pionowy ekran 10 i szereg pretów 11. Prety 11 wyposazone sa w przesuwne galki 12 i tak sa rozstawione wzdluz ekranu 10, ze nad kazdym pionowym 6 rzedem pola krajowego 1 nad symbolem potegi 15 dowol¬ nej liczby naturalnej znajduje sie jeden pret 11, przy czym kazdy pret 11 ma ksztalt odwróconej litery „U" oraz ma równa ilosc przesuwnych ga¬ lek 12, a prostopadle do pola kratowego 1 jego konce sa osadzone na stale w podstawie 3 przed i za ekranem 10. Galki 12 sluza do wizualnego przedstawiania liczb na tle ekranu 10 w wybra¬ nym ukladzie niedziesiatkowym, a symbole poteg 15 obrazuja jak powstaja kolejne rzedy ukladów i ulatwiaja zrozumienie dzialan w tych ukladach.Liczydlo przedstawione na fig. 2 ma pole kra¬ towe 1 umieszczone na obwodzie walka 13 wypo¬ sazonego w pokretlo 14 oraz w dwa czopy nieuwi- docznione na rysunku. Walek 13 z kolei umiesz- • ezony jest w podstawie 3 liczydla na nieuwidocz- nionych czopach za stalym prostokatnym oknein odczytowym 9 i równolegle do tego okna tak, ze przez reczny obrót pokretla 14 nastepuje obrót walka 13 a tym samym pola kratowego 1, dzieki temu w prostokatnym oknie odczytowym 9 ukazu¬ ja sie liczby z rozwiniecia dowolnego ukladu nie- 7 857 4 dziesiatkowego. Natomiast pionowy ekran 10 oraz szereg pretów 11 wyposazonych w przesuwne gal- ki 12 sluzace do wizualnego przedstawiania róz¬ nych liczb na tle ekranu 10 w dowolnym ukladzie 5 niedziesiatkowym, umieszczono nad walkiem 13 w górnej czesci podstawy 3.Zastrzezenia patentowe 1. Liczydlo do ukladów niedziesiatkowych, zna- io mienne tym, ze ma pole kratowe (1) wypelnione odpowiednim zestawem cyfr (5) tworzacych w pio¬ nie (6) kolejne rzedy ukladów niedziesiatkowych, zas w poziomie (7) liczby z rozwiniecia tych ukla¬ dów oraz ma ekran (10) i szereg pretów (11) wy- 15 posazonych w przesuwne galki (12), przy czym po¬ le kratowe (1) umieszczone jest w podstawie (3) liczydla w wersji nieruchomej pod przesuwnym suwakiem (2) wyposazonym w podluzne okno od¬ czytowe (9) lub w wersji ruchomej — na obwo- 20 dzie walka (13) wyposazonego w pokretlo (14), któ¬ ry to walek z kolei umieszczony jest obrotowo w podstawie (3) za stalym oknem odczytowym (9), dzieki czemu przez reczne przesuniecie suwaka (2) wzdluz wyróznionego tla (8) pola kratowego (1) lub 25 przez obrócenie pokretla (14) w oknie odczytowym (9) ukazuja sie liczby z rozwiniecia dowolnego ukladu niedziesiatkowego, a cyfra na wyróznio¬ nym tle (8) wskazuje w jakim systemie sa te licz¬ by. 30 2. Liczydlo wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze nad kazdym pionowym (6) rzedem pola krato¬ wego (1) znajduja sie symbole poteg (15) oraz pre¬ ty (11) z przesuwnymi galkami (12) umozliwiajace przedstawianie róznych liczb na tle ekranu (10) w 35 dowolnym ukladzie niedziesiatkowym, przy czym kazdy pret (11) ma ksztalt odwróconej litery „U" oraz ma równa ilosc przesuwnych galek (12), a je¬ go konce osadzone sa trwale w podstawie (3) przed i za ekranem (10).117 857 €4 32 16 729 \i09G P&^ 243 3725 81 256 625 1L 64 125 16 25 \* F,9J W tu PLThe subject of the invention is an abacus for non-graduate systems, which can be used as a teaching aid in teaching activity mathematics in the younger grades of a ten-year secondary school. Until now, in teaching mathematics during the implementation of the program slogan: "Non-graduate systems", loose elements in These aids are not durable, they are not compact, they are inconvenient to use and due to the sharp ends of the bars do not meet the safety requirements. The purpose of the invention is to develop a calculator for non-graduated systems with a simple, compact and durable structure that is safe to use and contains the elements required to enable simple and easy processing This aim was achieved by using a lattice field filled with an appropriate set of digits vertically forming successive rows of non-decimal systems, and in the horizontal of the number from the development of a given non-decimal system and placing it in the base of the index in the fixed version under the sliding a slider equipped with an oblong reading window, or in a version movable behind a fixed reading window, so that by manually moving the slider, or (by turning the knob in the reading cylinder, numbers from the development of any non-decimal system appear, and the digit on the highlighted background it indicates in what system these numbers are. ia The symbols of power behind each vertical row of the lattice and knobs sliding on the poles in the shape of an inverted letter "U" make it possible to simply and easily visually represent different numbers against the screen in any non-decimal arrangement, and by embedding The number of rods permanently in the base, the index for non-collimals systems is safe to use. The invention will be explained in more detail on the example of the embodiment shown in the drawing, in which Fig. 1 shows the index in a general view with a stationary field. 2 - an index with a movable lattice field, Fig. 3 - a lattice field.23 As shown in figure 1, the index with a fixed lattice field 1 and a sliding slide 2 has a rectangular base 3. In the front part of this the base between the longitudinal guides 4 located on two opposite sides, there is a permanent field 3 lattice 1. The lattice field 1 - Fig. 3 is filled with the appropriate set of cubes fr 5 that form vertically, not 6 consecutive rows of non-gravitational systems, and horizontally 7 the numbers from the development of these systems, has one vertical row with a distinguished background 8. In the guides 4 above the lattice field 1 and parallel to the base 3 it is slidably seated a flat slider 2 provided with an oblong reading window 9, the slider 2 being able to be moved along a distinguished background 8 of the trellis field 1 and set with a rectangular reading window 9 on the numbers from the development of any non-decimal system. On the other hand, in the rear part of the rectangular base 3, a vertical screen 10 and a series of bars 11 are permanently mounted. Bars 11 are equipped with sliding knobs 12 and are thus spaced along the screen 10, with each vertical row 6 of the national field 1 above the power symbol 15 any of the natural number, there is one rod 11, each rod 11 having the shape of an inverted letter "U" and having an equal number of sliding arms 12, and perpendicular to the lattice field 1, its ends are permanently fixed in the base 3 in front of and behind the screen 10. The knobs 12 are used to visually represent the numbers on the background of the screen 10 in a selected non-decimal system, and the power symbols 15 illustrate how the successive rows of systems are formed and facilitate the understanding of the operation in these systems. The numeral shown in Fig. 2 has a marginal field 1 on the periphery, the roller 13 is provided with a knob 14 and two pins not shown in the drawing. The roller 13, in turn, is placed in the base of the 3 counters on the pins not shown behind the figure. a fixed rectangular reading window 9 and parallel to this window, so that by manually turning the knob 14, the fight 13 and hence the lattice field 1 rotate, so that in the rectangular reading window 9 numbers from the development of any non-7 857 4 arrangement appear. decade. On the other hand, the vertical screen 10 and a series of bars 11 equipped with sliding knobs 12 used to visually represent various numbers against the background of the screen 10 in any non-decimal arrangement, were placed above the cylinder 13 in the upper part of the base 3. Patent claims 1. A counter for non-decimal, with the meaning that it has a lattice area (1) filled with an appropriate set of digits (5) forming vertically (6) consecutive rows of non-decimal systems, while in the level (7) the numbers from the expansion of these systems and has a screen (10) and a series of bars (11) provided with sliding knobs (12), the lattice fields (1) being placed in the base (3) of the counter in a stationary version under the sliding slide (2) equipped with elongated a reading window (9) or, in a mobile version, on the periphery of the roller (13) provided with a knob (14), the roller in turn rotatably located in the base (3) behind the fixed reading window (9) , so by manually moving the slider (2) along the The clearance of the distinguished background (8) of the lattice field (1) or 25 by turning the knob (14) in the reading window (9) shows the numbers from the development of any non-decimal system, and the digit on the distinguished background (8) indicates in which system they are numbers. 2. Abacus according to claim The method of claim 1, characterized in that above each vertical (6) row of the trellis (1) there are symbols of powers (15) and bars (11) with sliding knobs (12) enabling the presentation of different numbers on the screen (10) in any non-decimal system, each pole (11) having the shape of an inverted letter "U" and having an equal number of sliding knobs (12), and its ends permanently embedded in the base (3) in front of and behind the screen (10) .117 857 € 4 32 16 729 \ i09G P & ^ 243 3725 81 256 625 1L 64 125 16 25 \ * F, 9J W tu PL