Przedmiotem wynalazku jest sposób okreslania w próbkach krwi liczby czerwonych cialek, sred¬ niej objetosci krwinki, wartosci hematokrytu i innych parametrów krwi oraz uklad polaczen do okreslania w próbkach krwi liczby czerwonych cialek, sredniej objetosci krwinki, wartosci hema¬ tokrytu i innych parametrów krwi.Do diagnozy wielu schorzen hematologicznych istotnym jest wiedziec, ile jest cialek czerwo¬ nych w jednostce objetosci krwi (RBC), jakie sa srednie wymiary krwinek (MOV), jaki jest roz¬ dzial czerwonych cialek w zaleznosci od ich wy¬ miarów (RVD), jaki jest stosunek objetosci oso¬ cza do ogólnej objetosci krwinek (PCV) i inne pa¬ rametry krwi.Stopniowo tradycyjne niedokladne i czasochlon¬ ne zliczanie krwinek pod mikroskopem jest za¬ stepowane nowoczesnymi szybkimi metodami elektronicznymi, opartymi o zasady optyczne lub konduktometryczne.Okreslanie parametru, charakteryzujacego roz¬ klad czerwonych cialek w zaleznosci od ich roz¬ miarów na podstawie tak zwanej krzywej Price- -Jones, jest równiez czasochlonne, gdyz zwiazane jest z pomiarem srednicy duzej liczby cialek.Objetosc ogólna wszystkich krwinek w próbkach jest okreslana poprzez oddzielenie krwinek cd osocza poprzez odwirowanie krwinek od osocza w wirówkach, w których w wyniku oddzialywania sil odsrodkowych na krwinki na dole wirówki 10 15 20 25 30 gromadza sie krwinki, a osocze zajmuje prze¬ strzen powyzej krwinek. Jesli calkowita objetosc próbki przyjmie sie za 100, wówczas stosunek oso¬ cza do objetosci krwinek moze byc wyrazony licz¬ bowo jako iloraz lub wyznaczony za pomoca no- mogramu.Wada tego sposobu polega na tym, ze ilosc oso¬ cza pozostajacego miedzy krwinkami jest funkcja predkosci obrotowej i czasu odwirowywania i ze z tego powodu zachodzi potrzeba wprowadzenia poprawki, której wartosc okreslona byc powinna doswiadczalnie.Jeszcze niedawno stosowano mostek pomiarowy pradu przemiennego do okreslania objetosci krwi¬ nek. Wykorzystywane bylo przy tym zjawisko, polegajace na tym, ze przewodnosc osocza jest o kilka rzedów wieksza od przewodnosci krwinki.Pomiar przeprowadzany byl w ten sposób, ze w próbce krwi o uprzednio wyznaczonej objetosci mierzona byla calkowita przewodnosc krwi mie¬ dzy dwoma elektrodami i po odpowiednim prze¬ tworzeniu sygnalu wartosc objetosci krwinek od¬ czytywana bezposrednio na skali nieliniowej.Blad takiego sposobu pomiaru moze wynosic kilka procent, gdyz przewodnosc osocza nie jest wielkoscia stala i w przypadkach patologicznych bledy pomiaru sa znaczne. Poza tym z powodu, ze wyniki pomiarów sa zalezne od temperatury, wymagana jest kompensacja wplywów temperatu¬ ry lub zastosowanie termostatu, co sprzyja zwiek- 116 106116 106 szeniu czasu przeprowadzania pomiaru i zwieksza bledy pomiarowe* Dalsza niedogodnosc wymienionego wyzej recz¬ nego sposobu analizy pojedynczych próbek krwi polega na tym, ze pomiary te nie moga byc zau¬ tomatyzowane. NormaLzacja pomiarów równiez jest utrudniona i z tego powodu wymienione spo¬ soby nie sa w stanie sprostac wymaganiom, sta¬ wianym przez medycyne z punktu widzenia szyb¬ kosci i dokladnosci pomiarów.Aby rozwiazac ten problem, kilka firm opra¬ cowalo przyrzady pomiarowe, za których pomoca dokonuje sie pomiarów liczby cialek lub ich pa¬ rametrów metoda optyczna lub konduktometry cz- na — w czasie przeplywu krwi. Konduktcme- tryczna metoda pomiarowa byla opatentowana w roku 1952^przez firme Coulter Company. Cd tamte¬ go czasu opracowano wiele sposobów pomiaru, opar¬ tych o te zasade. O te zasade oparty jest sposób po¬ miaru, wykorzystany w urzadzeniu pomiarowym na¬ zywanym CELLOSCOPE produkcji szwedzkiej fir¬ my Ljunberg, w urzadzeniu pomiarowym Cellcounter produkcji japonskiej firmy TOA, w urzadzeniu pomiarowym ZG-2 produkcji firmy RFN TUR, w urzadzeniu ponrarowym IKM-2 produkcji ZSRR i urzadzeniu PICOSCALE produkcji wegierskiej firmy MEDICOR. Urzadzenia pomiarowe firmy brytyjskiej COULTER ELECTRONIC LIMITED sa urzadzeniami najszerzej stosowanymi na swiecie i najwiecej patentów, których przedmiotem sa roz¬ wiazania stosowane w tego typu urzadzeniach, uzyskala dana firma.Znane sa poza tym urzadzenia produkcji firm Coulter i Ljunberg, które dzialaja na zasadzie wy¬ korzystywania konduktometrycznych mstod po¬ miarowych. W rozcienczonych próbkach krwi mierzy sie tymi przyrzadami liczbe czerwonych cialek (RBC) poprzez calkowanie liczby impulsów, proporcjonalnych rozmiarom czerwonych cialek, okresla sie wartosc PCV, a wartosc MCV wyzna¬ cza sie metodami analogowymi, to znaczy mnozy sie wartosci: wymiar krwinek, wartosc sygnalu wyjsciowego i skorygowana wartosc RBC, uwzgledniajaca zjawisko zlepiania sie krwinek.Korekcja bledu ma miejsce po przeprowadzeniu ponraru tak, iz wymagana poprawke oblicza sie na podstawie liczby RBC, a sygnal, proporcjo¬ nalny do tej wartosci jest dodawany do poziomu napiecia stalego, proporcjonalnego do zmierzonej wartosci RBC, Zmierzone wartosci sa zapamiety¬ wane przy wykorzystaniu jako elementu pamieci kondensatora, natomiast odpowiednia czynnosci sa realizowane przy zastosowaniu analogowej elek¬ tromechanicznej metody poprzez obracanie poten¬ cjometrów, napedzanych serwojnotorami. Ponie¬ waz na skutek strat w kondensatorze zapamietu¬ jacym wartosci analogowe uzyskiwane w wyniku realizacji operacji pomiarowych, zapamietywana przez ten kondensator, sa obarczone bledami, za¬ leznymi od wielu róznych czynników, uzyskiwane wyniki pomiarowe, poddawane kilkakrotnym ko¬ rekcjom i przeksztalceniom nie odznaczaja sie du¬ zym stopniem wiarygodnosci.Sygnaly z detektora-czujnika sa poddawane dwom przeksztalceniom: analogowo-analogowemu i ana- 20 logcwo-cyfrowemu, który to fakt powoduje dalsze bledy pomiarowe. Parametr, okreslajacy rozdzial czerwonych cialek wedlug ich wymiarów, nie mo¬ ze byc wyznaczony dokladnie przy istnieniu tych 5 wyzej wspomnianych okolicznosci, co powoduje powstawanie dalszych bledów pomiarowych w szczególnosci w nastepujacych przypadkach: 1) W czas e pomiaru, gdy nastepuje czasowe za¬ hamowanie przeplywu cieczy pomiarowej w kapi- 10 larze pomiarowej wzrasta amplituda wytwarzane¬ go .mpulsu. W ten sposób znieksztalca sie cha¬ rakter zaleznosci miedzy amplituda impulsów i wymiarami krwinki, na skutek czego znieksztal¬ ca s e informacje, a przy tym równiez dane, wy- 15 korr.ystywane do obliczania parametrów MCV, PCV i innych staja s:e obarczonymi powaznymi bledami; 2)*M.erzone i cbl.czcne wartosci moga równiez sie zmieniac, jesL parametry stabilizowanego zró¬ dla zas lania zmiemaja s.e; 3) poczatkowa wartosc poprawki, uwzglednia¬ jacej zlepiane sie krwinek, odpowiada zmierzo¬ nej wartosci zapamietanego poziomu napiecia, uzyskiwanego z calkowania 1 czby impulsów przy 25 pomiarze RBC i do tego napiecia Uv powinno byc dodane napiecie Au, którego wartosc jest równa róznicy m edzy napieciem reprezentowanym przez linie prosta poprowadzona pod katem 45° i po¬ tencjalem Uv dla danej liczby krwinek. Poniewaz 30 przy zwiekszeniu l.czby czerwonych krwinek zwie¬ ksza sie równiez blad powodowany zlepianiem sie krwinek, którego wynikiem jest róznica medzy rzeczywista i zmierzona liczba krwinek, krzywa, reprezentujaca wyniki pomiarowe wykazuje wiek- 35 sze odchylenie od linii prostej. Ten fakt powo¬ duje zwiekszenie bledu przy zwiekszeniu sie zja¬ wiska zlepiania sie krwinek. Stad zmierzony po¬ ziom napiecia Uv staje sie mniej wiarygodna mia¬ ra z powodu zmniejszajacego sie nachylenia krzy- 40 weJ; 4) okreslenie sredniej objetosci czerwonych cia¬ lek jest niedokladne, gdyz w ciagu pomiaru cal¬ kowitej objetosci krwinek sa calkowane impulsy o amplitudzie proporcjonalnej do wymiarów krwi- 45 nek co oznacza, ze wartosc calkowitej objetosci jest ustalona z poprawka, wprowadzona z uwzgle¬ dnieniem zlepiania sie krwinek, gdy dokladna liczba krwinek nie jest znana i gdy nie znana jest równiez rzeczywista amplituda impulsów, odpowia- 50 dajacych przejsciu klaczków zlepionych krwinek; 5) z powodu bledów pomiarowych opisanych wy¬ zej w punktach 2, 3, 4 wartosc hematokrytu — parametr PCV otrzymywany jako wynik mnoze¬ nia wartosci RBC, skorygowanej z uwzglednieniem H strat impulsów, spowodowanych zlepianiem sie krwinek — przez wartosc MCV, wyznaczona z uwzglednieniem sredniej poprawki, bedzie równiez obarczony bledami pomiarowymi. Przy tym cal¬ kowita ehminacja tych bledów nie jest mozliwa, w nawet przy jednoczesnym przeksztalceniu wyni¬ ków pomiarów tej samej próbki w trzech kana¬ lach pomiarowych i usrednieniu wyników tych trzech pomiarów. Poza tym koszty takich urza¬ dzen staja sie znacznie wieksze, a ich niezawod- 6- nosc i dlugowiecznosc — znacznie mniejsze;116 106 6) dalszym problemem przy zastosowaniu analo¬ gowych sposobów pomiarów jest to, ze wszystkie dane pomiarowe, uzyskane na drodze pomiaru bez¬ posredniego lub na drodze przetwarzania wyniki bezposredniego pomiaru, zapamietywane w sposób analogowy i poddawane przeksztalceniom na po¬ stac cyfrowa za pomoca przetworników analogo- wo-cyfrowych, sa reprezentowane wzglednym po¬ ziomem napiecia stalego. Czyni to uzyskanie in¬ formacji o rzeczywistych wartosciach i cechowanie urzadzenia pomiarowego bardziej trudnym, gdyz odchylenie od tych uprzednio wyznaczonych war¬ tosci silnie wzrasta z powodu niesystematycznosci bledów spowodowanych takimi zjawiskami jak dryft, straty w kondensatorze, bedacym elementem pamieci, zle styki w potencjometrach, niedoklad¬ nosci w pracy serwomotorów itd.Chociaz próby wyeliminowania powyzszych ble¬ dów sa widoczne w patentach, otrzymanych przez firme Coulter Electronic Limited, w rozwiaza¬ niach wedlug tych patentów w dalszym ciagu sto¬ suje sie te same metody analogowe i z tego powo¬ du nie moga one wniesc zasadniczych zmian, za¬ pewniajacych wyeliminowanie wyzej wskazanych bledów.Powstala wiec koniecznosc zwiekszenia doklad¬ nosci przeprowadzanych analiz krwi przy jedno¬ czesnym zmniejszeniu pracochlonnosci i czaso¬ chlonnosci tych analiz, który to problem zostal rozwiazany w wyniku opracowania sposobu auto¬ matycznego okreslania w próbkach krwi liczby czerwonych cialek, sredniej objetosci krwinki, oraz zaprojektowania ukladów polaczen do okre¬ slania w próbkach krwi liczby czerwonych cialek, sredniej objetosci krwinki, wartosci hematokrytu i innych parametrów krwi.Sposób okreslania w próbkach krwi liczby czer¬ wonych cialek, sredniej objetosci krwinek, war¬ tosci hematokrytu i innych parametrów krwi, po¬ lega na rozcienczeniu próbki krwi ciecza prze¬ wodzaca prad elektryczny, przetlaczaniu próbki badanej przez czujnik, wytwarzajacy impulsy elektryczne o parametrach zaleznych od wymia¬ rów krwinek w odpowiedzi na przejscie kazdej krwinki przez czujnik. Zgodnie z wynalazkiem analizuje sie czas trwania i amplitude kazdego impulsu wytworzonego przez czujnik, porównuje s:'e te wartosci z wartosciami uprzednio ustalo¬ nymi, zlicza sie tylko te impulsy, których ampli¬ tudy i czasy trwania mieszcza sie w uprzednio ustalonym zakresie, przeksztalca sie te wyselek¬ cjonowane impulsy w ciagi znormalizowanych im¬ pulsów, w których liczba pojedynczych impulsów odwzorowuje objetosci krwinki, której przejscie przez czujnik spowodowalo wytworzenie danego impulsu o amplitudzie proporcjonalnej do objeto¬ sci krwinki i na tej podstawie okresla sie srednia liczbe impulsów w ciagach impulsów, która to war¬ tosc jest odwzorowaniem sredniej objetosci krwi¬ nek w badanej próbce.Korzystnym jest, gdy koryguje sie spowodowa¬ ny zjawiskiem zlepiania sie krwinek blad zlicza¬ nia impulsów, z których kazdy odwzorowuje krwinke w badanej próbce rozcienczonej, prze¬ puszczonej przez czujnik, i na tej podstawie okre¬ sla sie rzeczywista liczbe krwinek w badanej próbce.Na podstawie informacji dotyczacej sredniej objetosci krwinki oraz skorygowanej informacji dotyczacej liczby krwinek w badanej próbce okre¬ sla sie wartosc hematokrytu.Uklad polaczen do okreslania w próbkach krwi liczby czerwonych cialek, sredniej objetosci krwin¬ ki, wartosci hematokrytu i innych parametrów 10 krwi, zawiera czujnik z kapilara przez która przepompowuje sie rozcienczona w cieczy prze¬ wodzacej prad elektryczny próbke krwi, który to czujnik wytwarza impulsy o parametrach zalez¬ nych od objetosci krwinki, przechodzacej przez 15 kap lare czujnika, urzadzenie do przepompowywa¬ nia rozcienczonej próbki krwi przez kapilare czuj¬ nika, urzadzenie sterujace dzialaniem urzadzenia przepompowywujacego, licznik do zliczania impul¬ sów wytworzonych przez czujnik oraz urzadzenia 20 zasilajace elementy skladowe ukladu pomiarowe¬ go w energie elektryczna, wzmacniacz liniowy, zalaczony na wyjsciu czujnika.Urzadzenie zgodnie z wynalazkiem zawiera za¬ laczony na wyjsciu wzmacniacza liniowego dyskry- 25 minator róznicowy którego wyjscia sa polaczone z wejsciami bloku korekcji bledów zliczania powo¬ dowanych zlepianiem sie krwinek bloku steru¬ jacego przeksztalcaniem impulsów, ukladu bram¬ kujacego wyznaczajacego przedzial czasowy prze- 30 twarzania impulsów i detektora szczytowego, ge¬ nerator impulsów schodkowych, zalaczony na wyjsciu bloku sterujacego przeksztalcaniem im¬ pulsów, którego wyjscie jest polaczone z jednym z wejsc przetwornika analogowo-cyfrowego, któ- 35 rego drugie wejscie jest polaczone z jednym z wejsc detektora szczytowego, blok arytmetyczny, przeznaczony do zliczania impulsów, odwzorowu¬ jacych liczbe objetosci krwinek, wyposazony w blok pamieci i blok sterujacy, polaczony z wyj- 40 sciami bloku sterujacego przeksztalcaniem impul¬ su i z wyjsciem bloku korekcji bledów zliczania powodowanych zlepianiem sie krwinek. Przy tym wyjscie bloku bramkujacego i wyjscie przetwor¬ nika analogowo-cyfrowego sa polaczone z wej- 45 scami bloku sterujacego przeksztalcaniem impul¬ sów, a drugie wejscia detektora szczytowego sa polaczone, odpowiednio, z jednym z wyjsc bloku sterujacego przeksztalcaniem impulsów i wyjsciem generatora impulsów schodkowych oraz z wyj- M sciem wzmacniacza liniowego.Do jednego z wyjsc bloku sterujacego prze¬ ksztalcaniem impulsów dolaczony jest poprzez blok sterujacy blok pamieci kanalu wyznaczania rozkladu krwinek wedlug objetosci, zawierajacego 15 przetwornik analogowo-cyfrowy zalaczony na wyj¬ sciu bloku pamieci, bramke analogowa, której wejscia sa polaczone z wyjsciami przetwornika analogowo-cyfrowego, dyskryminatora róznicowe¬ go, wzmacniacza liniowego i bloku sterujacego w pamiecia w kanale wyznaczania rozkladu krwinek wedlug objetosci oraz wzmacniacz odchylania po¬ ziomego i pionowego X—Y, wysterowujacy wskaz¬ nik elektroniczno-optyczny, na którym wyswietla¬ ne sa wyniki przetwarzania, obrazujace rozklad g, krwinek mierzonej próbki wedlug ich objetosci.116 106 S Do wyjsc bloku sterujacego przeksztalcaniem impulsów, czujnika i bloku pamieci bloku arytme¬ tycznego dolaczony jest blok sterujacy pomiara¬ mi, którego wyjscia sa dolaczone do wejsc dyskry¬ minatora róznicowego, bloku korekcji bledów po¬ wodowanych zlepianiem sie krwinek, bloku ste¬ rujacego przeksztalcaniem impulsów, bloku steru¬ jacego urzadzeniem przeznaczonym do przepompo¬ wywania rozcienczonej próbki pomiarowej przez kapilare czujnika oraz bramki analogowej zala¬ czonej w kanale wyznaczania rozkladu krwinek wedlug ich objetosci.Rozwiazanie wedlug niniejszego wynalazku eli¬ minuje te bledy i zwieksza dokladnosc pomiarów przy zastosowaniu techniki pomiaru cyfrowego, eliminuje poza tym koniecznosc zastosowania me¬ tod elektromechanicznych, czyni mozliwym jedno¬ czesne okreslanie poszczególnych parametrów krwi oraz rozklad wedlug wymiarów cialek czer¬ wonych.Istota rozwiazania technicznego wedlug wyna¬ lazku jest blizej wyjasniona w przykladzie reali¬ zacji wynalazku w oparciu o zalaczony rysunek, na którym fig. 1 przedstawia schemat blokowy ukladu polaczen, za którego pomcca realizowany jest sposób okreslania parametrów krwi wedlug wynalazku, a fig. 2 przedstawia ksztalty impul¬ sów uzyskiwanych w róznych punktach- ukladu, przedstawionego na fig. 2.Uklad wedlug wynalazku przeznaczony do rea¬ lizacji sposobu wedlug wynalazku, zawiera czuj¬ nik 1 na którego wyjsciu wytwarzane sa impulsy napeoiowe proporcjonalne wymiarom krwinek.Przy pomiarze parametrów krwi próbki krwi sa rozcienczane w odpowiedniej cieczy przewodzacej prad elektryczny tak, iz tworza zawiesine, która jest przepompowywana przez cienka rurke — ka¬ pilare, umieszczona w polu elektrycznym. Do tego celu sluzy pompa 24 sterowana blokiem steruja¬ cym 23.Na wyjsciu czujnika 1 zalaczony jest wzmac¬ niacz liniowy 2, którego wyjscie jest polaczone z pierwszym wejsciem dystryminatora róznicowe¬ go 3, z pierwszym wejsciem detektora szczytowe¬ go 12 i pierwszym wejsciem bramki analogowej 16. Pierwsze wyjscie dystryminatora róznicowego 3 jest polaczone z pierwszym wejsciem bloku 4 kompensacji bledów oraz z pierwszym wejsciem bloku sterujacego 5. Do pierwszych wyjsc bloku sterujacego 5 dolaczone sa wejscia generatora 6 impulsów schodkowych oraz odpowiednio pierwsze i drugie wejscia sterujace bloku 11 sterujacego blokiem pamieci 14 oraz pierwsze wejscie bloku 7 sterujacego blokiem arytmetycznym 8. Przy tym do trzeciego wejscia bloku 11 sterujacego blokiem pamieci 14 jest dolaczone drugie wyjscie bloku sterujacego 5. Do pierwszego wyjscia bloku steru¬ jacego 11 dolaczone jest wejscie bloku pamieci 14, na którego wyjsciu zalaczony jest pierwszy prze¬ twornik analogowo-cyfrowy 15, którego wyjscie jest polaczone z drugim wejsciem bramki analo¬ gowej 16, której trzecie wejscie jest polaczone z trzecim wyjsciem dyskryminatora róznicowego 3, czwarte wejscie jest polaczone z drugim wyjsciem bloku 11 sterujacego pamiecia 14, a wyjscie — z 10 15 25 30 40 45 51 55 odpowiednimi wejsciami wzmacniacza odchylania poz.omego i pionowego wskaznika elektronicznego 18 zasianego ze zródla zasilania 19.Wyjscie generatora 6 impulsów schodkowych jest polaczone z pierwszym wejsciem drugiego przetwornika analogowo-cyfrowego 13, którego drugie wejscie jest polaczone z wyjsciem detekto¬ ra szczytowego 12. Przy tym drugie wejscie detek¬ tora szczytowego 12 jest polaczone z drugim wyj¬ sciem dyskryminatora róznicowego 3, polaczone z drugim wejsciem bloku 5 sterujacego i wejsciem drugiej bramki 10, której wyjscie jest polaczone z trzecim wejsciem bloku sterujacego 5. Do wejsc sterujacych bloku 4 kompensacji bledów, dyskry¬ minatora róznicowego 3 i bloku sterujacego 5 dolaczone jest pierwsze wyjscie bloku 22 sterowa¬ nia pamieciami, którego drugie wyjscie jest po¬ laczone z p:atym wejsciem bramki analogowej 16, trzecie wyjscie — z wejsciem urzadzenia 23 sterujacego pompa 24, pierwsze wejscie — z dru¬ gim wyjsciem czujnika 1, drugie wejscie — z trze¬ cim wyjsciem bloku sterujacego 5, a wejscia wyj¬ scia sterujace — z wejsciami i wyjsciami steru¬ jacymi drugiego bloku pamieci 9.Wyjscie bloku 4 kompensacji bledów jest pola¬ czone z drugim wejsciem bloku 7 sterowania blo¬ kiem arytmetycznym 8, przy czym trzecie wejscie bloku 7 jest polaczone z jednym z pierwszych wyjsc bloku sterujacego 5 polaczonym z pierwszym wejsciem bloku sterujacego 11.Do jednego z pierwszych wyjsc bloku sterujace¬ go 5 polaczonego z pierwszym wejsciem bloku 7 sterowania blokiem arytmetycznym 8 dolaczone jest czwarte wejscie detektora szczytowego 12.Wyjscie drugiego przetwornika analogowo-cyfro¬ wego 13 jest polaczone z czwartym wejsciem blo¬ ku sterujacego 5.Uklad pomiarowy wedlug wynalazku zawiera równiez blok interfejsowy 21 którego wejscia — wyjscia sa polaczone z wejsciami — wyjsciami drugiego bloku pamieci 9. Przy tym drugie wej¬ scie drugiego bloku pamieci 9 jest polaczone z czwartym wejsciem bloku 7 sterujacego blokiem arytmetycznym 8, którego drugie wejscie jest po¬ laczone z drugim blokiem pamieci 9, a wyjscie — ze wskaznikiem cyfrowym 20, polaczonym z ko¬ lei z blokiem interfejsowym 21.Na figurze 1 przedstawiony jest schemat bloko¬ wy urzadzenia wedlug wynalazku.W czujniku 1 pod wplywem róznicy cisnien, zapewnionej urzadzeniem pneumatycznym 24 krwinki, tworzace zawiesine w cieczy, przewo¬ dzacej prad elektryczny, powoduja, przy przejsciu przez kapilare, w której wytworzone jest pole elektryczne, wytworzenie impulsów napiecia, pro¬ porcjonalnych do ich wymiarów. Te impulsy sa wzmacniane wzmacniaczem liniowym 2, odznacza¬ jacym sie odpowiednim wzmocnieniem. Impulsy 25, 26, których amplituda miesci sie miedzy dol¬ nym i górnym progiem ograniczania dyskrymi¬ natora róznicowego 3, przechodza do bloku 4 kompensacji bledów, spowodowanych zlepianiem sie krwinek, jak równiez do bloku sterujacego 5.Gdy amplituda wytwarzanych impulsów 25 osia¬ ga dolny próg ograniczenia, dyskryminator rózni-116 106 9 10 rcowy 3 realizuje porównywanie na dolnym progu ograniczenia 27 i jednoczesnie nastepuje wytwo¬ rzenie impulsu bramkujacego 29 przez blok 16.Maksymalny czas trwania impulsu bramkujacego wynosi tmax, co odpowiada czasowi trwania im¬ pulsu 30, odpowiadajacego sygnalowi 26 o maksy¬ malnej amplitudzie, mieszczacej sie w zakresie pomiarowym.Czas trwania wytwarzanego impulsu zalezy od predkosci przemieszczenia danej czastki i odpo¬ wiada szerokosci impulsu generowanego przez czastke.Na figurze 2 przedstawione sa ksztalty wytwa¬ rzanych impulsów. Jesli czas trwania impulsu bramkujacego jest wiekszy niz czas trwania naj¬ mniejszego wytwarzanego impulsu o amplitudzie, mieszczacej sie w zakresie pomiarowym, wówczas ma miejsce przeksztalcenie impulsu zgodnie z przypadkiem A, przedstawionym na fig. 2.Gdy tylne zbocze impulsu 27 z powrotem osiaga dolny próg porównywania, uruchamia sie genera¬ tor 6 impulsów schodkowych 33. W ten sposób wytworzony w wyniku porównywania impulsów 32 i 27 impuls jest porównywany z sygnalem de¬ tektora szczytowego 12. Jesli dwa sygnaly sa zgod¬ ne blok 5 sterowania przeksztalceniem powoduje, ze impuls 31 przechodzi do detektora szczytowego 12 i ustawia go w stan poczatkowy. Tymczasem blok 5 sterowania przeksztalceniem wysyla impuls 35 poprzez blok 7 sterowania pamiecia do pamieci 9. Liczba tych impulsów odpowiada liczbie schod¬ ków impulsu, generowanego przez generator 6 impulsów schodkowych. Sa one generowane po stopniu porównywania w celu okreslenia parame¬ tru PCV. Jednoczesnie z tym ciag impulsów 35, których liczba odpowiada liczbie schodków impul¬ su, generowanego przez generator 6 impulsów -schodkowych, adresuje pamiec 14 poprzez blok 11 sterowania pamiecia i przeprowadza impulsy 37 wytworzone w wyniku porównania, do kanalu, odpowiadajacego adresowi obszaru pamieci. W ten sposób pozadany jeden impuls 37 jest zapisy¬ wany w obszarze pamieci w kanale, odpowiada¬ jacym amplitudzie impulsu (zawartosc pamie¬ ci + I) w tym celu, aby zarejestrowac wartosc, okreslajaca rozdzial czastek.Jesli jednoczesnie dwie lub wiecej czastki 39, 40 przechodza przez kapilare pomiarowa w ten sposób, jak pokazano na przykladzie przypadku B, wówczas czas trwania impulsu 41 wynikowego, wyznaczony na dolnym poziomie ograniczania jest wiekszy od czasu trwania impulsu bramku¬ jacego 43. Wówczas blok 5 sterowania przeksztal¬ ceniem wstrzymuje bloki 7 i 11 sterowania pa¬ miecia, lecz impuls 42 odpowiadajacy warunkom poziomu dyskryminacji przechodzi do dzielnika cyfrowego i do bloku 4 kompensacji bledów spo¬ wodowanych zlepianiem sie krwinek. Jednoczes¬ nie impuls 43 przesylany do bloku sterujacego 5 powoduje wytworzenie impulsu kasujacego 44 przesylanego do detektora szczytowego 12.Dane dotyczace zmierzonych lub przeksztalco¬ nych parametrów krwi sa zapisywane w pamieci bloku arytmetycznego 8, przy tym wartosci, okre¬ slajace rozdzial krwinek w zaleznosci od wymia¬ rów krwinek, sa zapisywane w pamieci 14. Dane wyjsciowe sa wprowadzane poprzez przetwornik analogowo-cyfrowy 15, bramke analogowa 16, wzmacniacz X—Y 17 i przyrzad odczytujacy 18 w sposób okresowy, natomiast informacje o roz¬ dziale krwinek w zaleznosci od ich wymiarów re¬ prezentowane sa w postaci obrazu stacjonarnego.W czasie pomiarów impulsy 25 proporcjonalne do rozmiarów czastek, otrzymywane na wyjsciu wzmacniacza liniowego 2, sa wykrywane lub za¬ pisywane zgodnie z rzeczywista wartoscia dolne¬ go i górnego poziomów progowych bramka ana¬ logowa 16 i wzmacniaczem X—Y 17 w celu szyb¬ kiej adjustacji parametrów mierzonych w koncu cyklu pomiarowego informacji dotyczaca krzywej reprezentujacej rozdzial krwinek wedlug ich wy¬ miarów, zapisywana i zapamietywana w czasie trwania pomiarów, przesylana jest w postaci syg¬ nalu do bloku 11 sterowania pamiecia poprzez blok 22 sterowania pomiarem w celu zapisania w pamieci aby informacja ta mogla byc okreso¬ wo odczytywana i parametr, okreslajaca rozdzial krwinek wedlug ich wymiarów (histogram) auto¬ matycznie wyswietlany na ekranie urzadzenia od¬ czytujacego 18.Blok 19 jest zasilaczem pradu stalego dla lampy oscyloskopowej.Liczba czastek w jednostce objetosci, to znaczy informacja o liczbie czerwonych cialek (parametr RBCm) jest zapamietywana po wprowadzeniu ko¬ rekcji, uwzgledniajacej zlepianie sie krwinek, w pamieci bloku arytmetycznego 8 i pod kontrola zaprogramowanego bloku 9 sterowania przechodzi do wskaznika cyfrowego 20 lub, poprzez interfej¬ sowy 21 moze byc wydrukowana przez drukarke, zdalnie dolaczona do licznika lub komputera. In¬ formacja o sredniej objetosci krwinki (parametr MCV) jest otrzymywana jako suma impulsów 35 i impulsów 34 i jest przetwarzana w bloku aryt¬ metycznym 8 pod kontrola programowanego blo¬ ku sterujacego 9. Dzialanie wymienionych Wyzej bloków moze byc wyrazone równaniem: n kx + Il, +kj + kn i = I ki MCV= ¦ =— n n gdzie kx, kj, kj * kn sa ciagami impulsów 25 proporcjonalnych amplitudom impulsów wytwa¬ rzanych przy przejsciu czastek przez kapilare, a n — liczba przeksztalconych impulsów.Wartosc hematokrytu w procentach jest okresla¬ na wedlug równania: PCV = MCV X RBCVX OJ (%), lecz nalezy przy tym wyznaczyc wartosc RBCV, odpowiadajaca wartosci rzeczywistej. A mozna te¬ go dokonac na podstawie ogólnej liczby krwinek, wyznaczonej z uwzglednieniem rozdzialu wedlug Poisson'a zmierzonej liczby krwinek i poprawki 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6011 Kv uwzgledniajacej blad, spowodowany zlepianiem sie krwinek, na podstawie nastepujacego równa¬ nia: RBCV = RBCn + Kv.Kompensacja bledów spowodowanych zlepia¬ niem sie krwinek i generowanie wartosci Kv ma miejsce w bloku 4 kompensacji bledów. W przy¬ padku zatkania sie kapilary podczas pomiarów wytworzone impulsy, których amplituda przewyz¬ sza górny próg ograniczania, wyznaczony przez dyskryminator róznicowy 3, sa zatrzymywane przez blok anty-koincydencyjny i nie dochodza one do wyjscia. Przy tym zatrzymywane sa rów¬ niez czynnosci realizowane przez blok 5 sterowa¬ nia przeksztalcaniem. W ten sposób te impulsy nie moga byc uwzglednione w ksztaltowaniu parame¬ trów MGV o RVD. Obce czastki, majace wymia¬ ry wieksze a znajdujace sie równiez w badanej zawiesinie, nie moga byc uwzglednione w ksztal¬ towaniu parametrów MCV i RVD z powodu, , iz powoduja wytworzenie impulsów a amplitudzie przewyzszajacej, górny próg ograniczenia. Blok 22 sterowania pomiarami steruje urzadzeniem pneu¬ matycznym 23 które steruje pompa pneumatyczna 24 w taki sposób, ze przy rozpoczeciu pomiarów jest ona nastawiona na stale cisnienie ssania, a nastepnie po dokonaniu pomiaru polowy przezna¬ czonej do przeprowadzania analizy próbki prze¬ lacza blok 24 na zasilanie lub tloczenie w odpo¬ wiedzi na sygnal, otrzymywany z czujnika 1 i po¬ miar jest kontynuowany az do wyczerpania calej próbki. Gdy zdazy sie wieksze lub calkowite za¬ tkanie, wówczas obwód kontrolny w bloku 22 sterowania pomiarami zatrzymuje proces i kasu¬ je wszystkie wyniki pomiarów poszczególnych pa¬ rametrów i realizuje automatycznie usuniecie zatkania poprzez wysterowanie pompy pneuma¬ tycznej 24 i usuniecie zawiesiny z kapilary po¬ miarowej.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób okreslania w próbkach krwi liczby czerwonych cialek, sredniej objetosci krwinek, wartosci hematokrytu i innych parametrów krwi, polegajacy na rozcienczeniu próbki krwi ciecza przewodzaca prad elektryczny, przetlaczaniu prób¬ ki badanej przez czujnik, wytwarzajacy impulsy elektryczne o parametrach zaleznych od wymiarów krwinek w odpowiedzi na przejscie kazdej krwin¬ ki przez czujnik, znamienny tym, ze analizuje sie czas trwania i amplitude kazdego impulsu wy¬ tworzonego przez czujnik w odpowiedzi na przej¬ scie kazdej krwinki przez czujnik, porównuje sie te wartosci z wartosciami uprzednio ustalonymi, zlicza sie tylko te impulsy, których amplitudy i czasy trwania mieszcza sie w uprzednio usta¬ lonym zakresie, przeksztalca sie te wyselekcjono¬ wane impulsy w ciagi znormalizowanych impul¬ sów, w których liczba pojedynczych impulsów od¬ wzorowuje objetosci krwiinki,, której przejscie przez czujnik spowodowalo wytworzenie danego impulsu o amplitudzie proporcjonalnej do objetosci krwin- 12 ki, i na tej podstawie okresla sie srednia liczbe- impulsów w ciagach impulsów, która to wartosc jest odwzorowywaniem sredniej objetosci krwinek w badanej próbce. s 2. Sposób wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze koryguje sie spowodowany zjawiskiem zlepiania sie krwinek blad zliczania impulsów, z których kazdy odwzorowuje krwinke w badanej próbce rozcienczonej, przepuszczonej przez czujnik i na io tej podstawie okresla sie rzeczywista liczbe krwi¬ nek w badanej próbce. 3. Sposób wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, ze na podstawie informacji dotyczacej sred¬ niej objetosci krwinki oraz skorygowanej informa- 15 cji dotyczacej liczby krwinek w badanej próbce okresla sie wartosc hematokrytu. 4. Uklad do okreslania w próbkach krwi liczby czerwonych cialek, sredniej objetosci krwinki, wartosci hematokrytu i innych parametrów krwi„ 80 zawierajacy czujnik z kapilara, przez która prze¬ pompowuje sie rozcienczona w cieczy przewodza¬ cej prad elektryczny próbke krwi, który to czuj¬ nik wytwarza impulsy o parametrach zaleznych od objetosci krwinki, przechodzacej przez kapila- 28 re czujnika, urzadzenie do przepompowywania rozcienczonej próbki krwi przez kapilare czujnika, urzadzenie sterujace dzialaniem urzadzenia prze- pompowywujacego, licznik do zliczania impulsów wytworzonych przez czujnik oraz urzadzenie zasi- 30 lajace elementy skladowe ukladu pomiarowego w energie elektryczna, wzmacniacz liniowy, zalaczo¬ ny na wyjsciu czujnika, znamienny tym, ze za¬ wiera zalaczony na wyjsciu wzmacniacza liniowe¬ go (2) dyskryminator róznicowy (3), którego wyj- 35 scia sa polaczone z wejsciami bloku (4) korekcji bledów zliczania powodowanych zlepianiem sie krwinek, bloku (5) sterujacego przeksztalcaniem impulsów, ukladu bramkujacego (10) wyznaczaja¬ cego przedzial czasowy przetwarzania impulsów 40 i detektora szczytowego (12), generator impulsów schodkowych (6), zalaczony na wyjsciu bloku (5 sterujacego przeksztalcaniem impulsów, którego wyjscie jest polaczone z jednym z wejsc przetwor¬ nika analogowo-cyfrowego (13), którego drugie 45 wejscie jest polaczone z jednym z wyjsc detek¬ tora szczytowego (12), blok arytmetyczny (8) prze¬ znaczany do zliczania impulsów, odwzorowujacych liczbe objetosci krwinek, wyposazony w blok pa¬ mieci (9) i blok sterujacy (7), polaczony z wyjscia- 50 mi bloku (5) sterujacego przeksztalcaniem impulsu i z wyjsciem bloku (4) korekcji bledów zliczania powodowanych zlepianiem sie krwinek, przy czym wyjscie bloku bramkujacego (10) i wyjscie prze¬ twornika analogowo-cyfrowego (13) sa polaczone z wejsciami bloku (5) sterujacego przeksztalcaniem impulsów, a drugie wejscie detektora szczytowego (12) sa polaczone, odpowiednio z jednym z wyjsc bloku (5) sterujacego przeksztalcaniem impulsów i wyjsciem generatora (6) impulsów schodkowych oraz z wyjsciem wzmacniacza liniowego (2). 5. Uklad wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze do jednego z wyjsc bloku (5) sterujacego prze¬ ksztalcaniem impulsów dolaczony jest poprzez 65 blok sterujacy (11) blok pamieci (14) kanalu wy-116106 13 oznaczania rozkladu krwinek wedlug objetosci, za¬ wierajacego przetwornik analogowo-cyfrowy (15) zalaczony na wyjsciu bloku pamieci (14), bramke analogowa (16), której wejscia sa polaczone z wyj¬ sciami przetwornika analogowo-cyfrowego (15), dyskryminatora róznicowego (3), wzmacniacza liniowego (2) i bloku (11) sterujacego pamiecia (14), oraz wzmacniacz odchylania poziomego i piono¬ wego X—Y (17), wysterowujacy wskaznik elektro- niczno-optyczny (18), na którym wyswietlane sa wyniki przetwarzania, obrazujace rozklad krwi¬ nek mierzonej próbki wedlug ich objetosci. 6. Uklad wedlug zastrz. 4 albo 5, znamienny lft 14 tym, ze do wyjsc bloku (5) sterujacego przeksztal¬ caniem impulsów czujnika (1) i bloku pamieci (9) bloku arytmetycznego (8) dolaczony jest blok (22) sterujacy pomiarami, którego wyjscia sa dolaczone do wejsc dyskryminatora róznicowego (3), bloku (4) korekcji bledów powodowanych zlepianiem sie krwinek, bloku (5) sterujacego przeksztalcaniem impulsów bloku (23) sterujacego urzadzeniem prze¬ znaczonym do przepompowywania rozcienczonej próbki pomiarowej przez kapilare czujnika (1) oraz bramki analogowej (16) zalaczonej w kanale wyznaczania rozkladu krwinek wedlug ich obje¬ tosci. 15 h ^tnnH^TT^ c^jp&^t Figi Fig.Z PL