Przedmiotem wynalazku jest lampa obrazowa z korekcja ksztaltu wiazek elektronów, zwlaszcza kineskop maskowy.Dotychczas .zbieznosc wiazek elektronów w ki¬ neskopach kolorowych, takich jakie sa stosowane w odbiornikach telewizji kolorowej, osiagana byla przez wytworzenie zlozonego pola magnetycznego wewnatrz czesci szyjkowej kineskopu, które to pole jest wytwarzane przez zewnetrzne elektro¬ magnesy zasilane pradami o czestotliwosci odchy¬ lania linii i pola. Przy czym ksztalt impulsów pradu zasilania cewek elektromagnesów korygujacy zbiez¬ nosc wiazek jest dobrany tak, aby uzyskac zbiez¬ nosc wiazek elektronów w obszarze pola obrazu na ekranie lampy obrazowej. Ogólnie zjawisko to okreslane jest jako dynamiczna osiowa korekcja zbieznosci. Ponadto nieraz dla korekcji zbieznosci w naroznych obszarach pola obrazu konieczna jest dalsza korekcja ksztaltu pradu zasilajacego uzwo¬ jenia elektromagnesów korygujacych zbieznosci poprzez sumowanie przebiegów o czestotliwosci odchylania linii i pola. Oczywistym jest, ze struk¬ tury tego rodzaju sa drogie i wymagaja zazwyczaj regulacji wielu parametrów dla zapewnienia wlas¬ ciwej zbieznosci wiazek elektronów.Kineskopy kolorowe stosujace wiazki koplanarne usytuowane w plaszczyznie poziomej, zwlaszcza w polaczeniu z pionowo rozmieszczonymi paskami luminoforu na ekranie, umozliwiaja zastosowanie ukladu dynamicznej zbieznosci, który jest prostszy 2 od znanych ukladów stosowanych w kineskopach majacych wyrzutnie elektronowe typu delta i ele¬ menty luminaforowe zgrupowane na ekranie w triadach. Znanym jest, ze uzwojenie wytwarzajace 9 czterobiegunowe pole magnetyczne moze byc sto¬ sowane w polaczeniu z zespolem odchylania dla uzyskania zbieznosci koplanarnych wiazek elektro¬ nów. W zasadzie czterobiegunowe uzwojenia musza byc zasilane pradami o czestotliwosci odchylania lf linii i pola, a przy tym powinny byc zastosowane pewne elementy regulacyjne dla Uzyskania poza¬ danej zbieznosci wiazek.W innych przypadkach dodatkowo do uzwojenia czterobiegunowego prad wybierania, plynacy przez 1S uzwojenia odchylajace moze byc wyregulowany zaleznie od uzyskiwanej zbieznosci, jednakze takie udoskonalenie takze wymaga zastosowania pewnej liczby elementów regulacyjnych, z których kazdy zwieksza koszty i stopien zlozonosci procesów ^ wytwarzania i obslugi odbiorników telewizyjnych.W patencie St. Zjedn. Am. nr 3-800173 zatytu- owanym „Urzadzenie do odtwarzania obrazów ko¬ lorowych z automatyczna regulacja zbieznosci" opisany jest uklad, który zapewnia zbieznosc auto- M matyczna trzech koplanarnych wiazek elektronów w kineskopie kolorowym bez uzycia jakichkolwiek zespolów zbieznosci dynamicznej. W tym opisie patentowym takze wspomina sie, ze w kineskopach o odpowiednio duzych ekranach, takich jak kines- 3(j kopy o przekatnych ekranu okolo 63 cm, moze byc 113 840113 840 pozadane zastosowanie pewnego rodzaju uproszczo¬ nego ukladu dynamicznej zbieznosci dla uzyskania zasadniczej zbieznosci wiazek we wszystkich punk¬ tach ekranu.Cecha znamienna ukladu zbieznosci automatycz¬ nej trzech wiazek koplanarnych jest wytwarzanie niejednorodnych pól odchylajacych, a mianowicie — pola majacego ogólnie ksztalt poduszkowaty wy¬ twarzanego przez uzwojenia odchylania linii oraz pola typu barylkowatego wytwarzanego przez uzwo¬ jenia odchylania pola. Ta niejednorodnosc jest po¬ wodowana i regulowana przez rozmieszczenie prze¬ wodników uzwojen umieszczonych w obszarze szyjki kineskopu.Wlasciwosc zbieznosci automatycznej jest cecha wyjatkowo pozadana dlatego, ze eliminuje lub, w przypadku zastosowania uproszczonego ukladu zbieznosci dynamicznej, w duzym stopniu ogranicza uklady dynamicznej zaleznosci jak równiez uprasz¬ cza obsluga i regulacja odbiorników. Jednakze w kineskopach o wiekszych katach odchylania, takich jak 110° i o wiekszych ekranach, majacych prze¬ katna okolo 63 cm i w zaleznosci od tego, czy sto¬ suje sie pewne rozwiazania uproszczone dla zapew¬ nienia zbieznosci dynamicznej, czy tez nie — w po¬ laczeniu z elementami zapewniajacymi zbieznosc automatyczna obserwuje sie znieksztalcenia wiazek elektronów tego typu, ze przy odchylaniu wiazki od srodka ekranu ku jego obszarom brzegowym zmienia sie ksztalt plamki swietlnej na ekranie od zasadniczo okraglego do eliptycznego o wiekszej osi elipsy skierowanej wzdluz osi poziomej. Przy tym znieksztalcenia tego typu sa tym wieksze, im wieksza-jest odleglosc plamki od srodka ekranu.W tych -warunkach rozdzielczosc pozioma lampy obrazowej moze byc zmniejszona do tego stopnia, ze odtwarzany obraz staje sie nie do zaakcepto¬ wania. • Problem zostal rozwiazany w wyniku zaprojekto¬ wania lampy obrazowej z korozja ksztaltu wiazek elektronów zawierajacej banke szklana, z której odpompowano* powietrze. Banka ma plyte czjplowa i czesc szyjkowa, polaczone z czescia stozkowa.Wewnatrz banki wytworzony jest mozaikowy ko¬ lorowy ekran luminoforoWy w postaci pasków luminoforu róznokolorowego nalozonych na wew¬ netrznej^ powierzchni plyty czolowej równolegle do osi pionowej ekranu. W poblizu plyty czolowej przed ekranem luminoforowym zamontowana jest wieloszczelinowa maska. Lampa zawiera wyrzutnie elektronowa wytwarzajaca koplanarne wiazki elek¬ tronów zamontowana w czesci szyjkowej lampy kineskopowej, przeznaczona do wytwarzania i kie¬ rowania trzech wiazek elektronów przez maske szczelinowa ku ekranowi. Wyrzutnia elektronowa zawiera katody emitujace elektrony, elektrode ste¬ rujaca, elektrode ekranujaca oraz elektrody przy¬ spieszajace i skupiajace wiazki elektronów. Te elektrody maja otwory, przez które przechodza wiazki elektronów i które ksztaltuja te wiazki.Lampa zawiera równiez zespól regulacji zbiez¬ nosci statycznej trzech wiazek elektronów w obsza¬ rze srodkowym ekranu luminoforowego, oraz zespól odchylajacy, zawierajacy uzwojenia odchylania pola, zamontowany dookola czesci szyjkowej banki 15 25 3« 3* 40 45 50 59 60 es szklanej, przeznaczonej do odchylania wiazek elek¬ tronów w kierunku poziomym i pionowym celem uksztaltowania pola obrazu na ekranie luminofo- rowym. W tej lampie kineskopowej rozmieszczenie przewodników, tworzacych uzwojenie odchylajace zespolu odchylajacego jest takie, ze wytwarzane jest w przestrze i wewnatrz lampy kineskopowej zlozone nierównomierne pole magnetyczne odchy¬ lajace wiazke, którego skladowa odchylajaca wiazke w kierunku poziomym zapewnia zasadnicza zbiez¬ nosc wiazek elektronów wzdluz osi poziomej, po¬ wodujac przy tym znieksztalcenia eliptyczne kazdej z wiazek zalezne od odleglosci punktu trafienia wiazek w ekran luminoforowy do srodka tego ekranu.Zgodnie z wynalazkiem zespól wyrzutni elektro¬ nowej zawiera przynajmniej jedna elektrode, w której otwory ksztaltujace wiazki elektronów, maja ksztalt elipsy o wiekszej osi skierowanej pionowo, na skutek czego przy trafianiu wiazek elektronów w srodek ekranu luminoforowego wytwarzane sa plamki swietlne, majace ksztalt elipsy o wiekszej osi skierowanej pionowo, dzieki czemu zmniejsza sie wydluzenie poziome plamki swietlnej na ekra¬ nie kineskopu powodowane uzwojeniami zespolu odchylajacego.Zespól odchylajacy zawiera uzwojenie przezna¬ czone do wytwarzania pola czterobiegunowego, za¬ pewniajacego zbieznosc wiazek elektronów we wszystkich punktach pola obrazu na ekranie lumi- noforowym.Podluzna srodkowa os sumarycznego pola odchy¬ lajacego wytwarzanego przez uzwojenie, wytwa¬ rzajace skladowe pole czterobiegunowe oraz przez pozostale uzwojenia zespolu odchylajacego pokry¬ wa sie ze srodkowa osia wiazki srodkowej z trzech koplanarnych wiazek, na skutek czego zepewnia sie optymalna zbieznosc wszystkich trzech wiazek we wszystkich punktach pola obrazu na ekranie luminoforowym. Uzwojenie wytwarzajace skladowe pole czterobiegunowe jest polaczone tylko ze zród¬ lem pradu odchylania pola.Przedmiot wynalazku przedstawiony zostal w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia lampe obrazowa wedlug wyna¬ lazku w przekroju poprzecznym, fig. 2a, 2b, 2c — rozklad pola magnetycznego wytwarzanego przez zespól odchylania linii w lampie z fig. 1, fig. 3a, Sb, 3c — rozklad pola magnetycznego wytwarza¬ nego przez zespól odchylania pola w lampie w fig. 1, fig: 4 — rozklad czterobiegunowego pola magnetycznego otrzymywanego w lampie z fig. 1, fig. 5, — ksztalty plamek na ekranie znanej lampy obrazowej, fig. 6a, 6b, 6c — zespól wyrzutni elek¬ tronowej w lampie z fig. 1, fig. 7 — ksztalt plamki na ekranie lampy obrazowej wedlug wynalazku, fig. 8a, 8b — rozmieszczenie przewodników cewki odchylajacej stosowanej w lampie z fig. 1.Figura 1 przedstawia lampe obrazowa wedlug wynalazku w przekroju poprzecznym w widoku z góry. Kineskop kolorowy 20 zawiera banke szkla¬ na 70 i plyte czolowa '21: Na wewnetrznej powierz¬ chni plyty czolowej 21 umieszczono wiele powta¬ rzajacych sie grup elementów niebieskiego, zielo¬ nego i czerwonego luminoforu 22a, 22b, 22c. W ob-5 113 840 6 szarze szyjki kineskopu 20 umieszczony jest zespól wyrzutni elektronowych 25, który wytwarza trzy lezace w jednej plaszczyznie poziomej wiazki elek¬ tronów B, G i R, które p zechodza poprzez otwory 24 maski 23 i trafiaja w odpowiednie elementy luminoforu. Wokól szyjki kineskopu 20 umieszczo¬ ny jest zespól odchylania, skladajacy sie z rdzenia ferrytowego 26, na któr;m nawiniete jest uzwo¬ jenie 27 tworzace uzwojenie odchylania linii i pola.Zespól odchylania moze zawierac przewody wy¬ twarzajace czterobiegunowe pole magnetyczne.Obok zespolu odchylania wokól szyjki kineskopu umieszczony jest zespól 28 ustalajacy zbieznosc sta¬ tyczna, który moze byc dowolnego typu i wytwa¬ rzac regulowane cztero lv.b szesciobiegunowe pole do wyrównywania iwóch zewnetrznych wiazek elektronów wzgledem wiazki srodkowej. Obok zespolu 28 zbieznosci statycznej umieszczony jest zespól 29 do regulacji czystosci kolorów. Dane roz¬ wijani 3 moze obejmowac dwa obracane pierscie¬ nie metalowe, z których kazdy jest namagneso¬ wany tak, iz utworzone sa przeciwne bieguny na przeciwleglych koncach ich srednicy. ZespóL 20 pierscieni czystosci kolorów sluzy do regulacji po¬ lozenia wszystkich trzech wiazek elektronów jed¬ noczesnie. Jest zrozumiale, ze zespól 28 zbieznosci statyezrfcej'28 i zespól 29 czystosci kolorów moga byc zamontowane osobno, jak pokazano na rysunku lub moga byc polaczone w jedna calosc.Figura 2a przedstawia pole odchylajace wytwa¬ rzane przez zespól cewek odchylania z fig. 1 wy¬ magane do zapewnienia odchylania wiazek elek¬ tronów w kierunku poziomym i jednoczesnie do zapewnienia automatycznej zbieznosci wiazek wzdluz osi odchylania linii, które nie wymaga zastosowania dodatkowego urzadzenia do korekcji zbieznosci dynamicznej. Jak mozna zauwazyc, linie sil 38 pola magnetycznego swiadcza o wytwarzaniu poduszkowatego pola odchylajacego, którego na¬ tezenie zwieksza sie w kierunku poziomym w miare oddalenia sie od srodka pola. Rozklad pola odchy¬ lania linii przedstawiony na fig. 2a swiadczy ogól¬ nie o istnieniu skladowych pola przedstawionych na fig. 2b i 2e. Na fig. 2b przedstawione jest rów¬ nomierne pole odchylania bedace polem scalonym wytwarzanym przez cewki odchylania linii wywo¬ lujacych zjawisko astygmatyzmu anizotropowego.Sila dzialajaca na wiazke powodujaca jego odchy¬ lenie jest skierowana pod katem prostym do roz¬ mieszczonych z jednakowym odstepem linii sil 33.Takie jednorodne pole oddzialywujace na trzy wiazki elektronów, które sa zbiezne w srodku ekranu pokrytego luminoforem w wyniku oddzia¬ lywania na nie konwencjonalnego zespolu zbiez¬ nosci statycznej, powoduje, ze wiazki staja sie rozbiezne w miare zwiekszenia sie ich odchylenia od srodka ekranu w kierunku poziomym na skutek krzywizny pola obrazu. Celem zapewnienia zbiez¬ nosci wiazek wzdluz osi poziomej musi byc wpro¬ wadzone pewne oddzialywanie na wiazki, aby prze¬ sunac wiazki w kierunku odwrotnym celem skom¬ pensowania rozbieznosci wywolanej krzywizna pola obrazu. Mozna to uzyskac poprzez wytworze¬ nie asygmatycznego pola odchylania linii. Miano¬ wicie pole musi odznaczac sie ujemnym poziomym izotropowym astygmatyzmem jak przedstawiono na fig. 2a. To pdle astygmatyczne moze byc uzys¬ kiwane w rózny sposób.Jak pokazano na fig. 2c szesciobiegunowe pole i moze byc wytworzone przez trzecia harmoniczna energii zasilajacej cewki odchylania linii przez od¬ powiednie rozmieszczenie przewodów w zespole odchylania. Tytulem ilustracji jeden z przykladów odpowiedniego rozmieszczenia przewodów przed¬ stawiono na fig. 8a i 8b. Linie sil 31 z fig.. 2c sa skupione glównie wokól linii 32 i takie pole w pola¬ czeniu z jednolitym polem z fig. 2b daje .pole wy¬ nikowe odchylania pola takiego, jakie jest przed¬ stawione na fig. 2a, zapewniajacego wymagane odchylenie astygmatyczne i zbieznosc automatyczna.Zamiast pola szesciobiegunowego moze byc zasto¬ sowane pole czterobiegunowe, które moze byc uzyskane poprzez nawiniecie na zespole odchylania na cewkach odchylajacych, lub które moze sta¬ nowic osobna czesc skladowa zamontowana na kineskopie w sasiedztwie zespolu odchylania celem wytworzenia pola skladowego niejednorodnego dla zapewnienia zbieznosci automatycznej. Takie uzwo¬ jenia wytwarzajace pole czterobiegunowe powinny byc umieszczone w przyblizeniu pod katem 45° wzgledem poziomej i pionowej osi. Wlasciwe pole moze byc wytworzone wówczas* gdy uzwojenie to jest zasilane pradem odchylania linii. Na przyklad uzwojenie wytwarzajace pole czterobiegunowe wy¬ maga zasadniczo pradu o przebiegu parabolicznym, a uzwojenie wytwarzajace pole szesciobiegunowe wymaga zasilania pradem o przebiegu pijoksztalt- nym, jaki jest normalnie stosowany do zasilania uzwojen odchylania.Oczywiscie, wszystkie trzy wiazki musza byc zbiezne we wszystkich punktach pola obrazu, a nie tylko wzdluz osi poziomej. Nawet wówczas, gdy wiazki sa zbiezne wzdluz osi poziomej, jak wynika z omówienia zagadnienia w powiazaniu z fig. 2a — — 2c, wiazki sa zbiezne raz w narozach pola obrazu i w obszarach pola obrazu przylegajacych do kon¬ ców osi ponowej, a poza tym moze nastapic roz¬ dzielenie linii w postaci miotly, zjawisko tó wy¬ stepuje w warunkach, w których linie poziome sie rozdzielaja w miejscach innych niz wzdluz osi od¬ chylania. Dla skorygowania tych zjawisk konieczna jest regulacja charakterystyki astygmatycznej od¬ chylania pola.Figury Sa^Sc przedstawiaja charakterystyki od¬ chylania pola. Fig. 3a przedstawia rozklad linii pola odchylania o ksztalcie barylkowatym, które odznacza sie dodatnia pionowa izotropowa charak¬ terystyka astygmatyczna. Liiie sil 34 sa bardziej skupione w czesci srodkowej pola i natezenie pola maleje w kierunku pionowym do srodka. To pole oddzialowuje na trzy wiazki i wykazuje przy tym tendencje do korygowania rozbieznosci poziomej wiazek w narozach i w górnych i dolnych czesciach ekranu. Pole z fig. 3a jest polem wynikowym pow¬ stalym w wyniku nalozenia sie pól z fig. 3b i 3c.• Na fig. 3b przedstawiony jest rozklad linii sil jednorodnego pola odchylania Unii 35 skierowane poziomo. Takie nie wywolujace astygmatyzmu pole bedzie powodowalo odchylanie wiazek lecz nie bedzie korygowac rozbieznosci poziomej w górnej 15 20 25 20 35 40 45 50 55 007;; 113 840 8 i dolnej czesci pola obrazu. Fig. 3c przedstawia rozklad linii sil pola 36. Odznaczajacy sie skupie¬ niem linii silowych w kierunku strzalek 37. To pole nie jest polem jednorodnym. W wyniku nalo¬ zenia tego pola na pole-jednorodne z fig. 3b pow¬ staje pole zapewniajace wymagana zbieznosc i od¬ chylanie o rozkladzie linii sil jak na fig. 3a. Szescio- biegunowe pole z fig. 3c jest wytwarzane przez harmoniczne energii w cewkach odchylania pol .i, gdy sa one zasilane, i moze byc wytwarzane przez odpowiednie umieszczenie przewodów cewki od¬ chylania pola naokól rdzenia ferrytowego zespolu odchylania, jak pokazano na fig. 8a i 8b.Podobnie do sytuacji przedstawionej w odnie¬ sieniu do pola odchylania linii, pole odchylania pola o ksztalcie barylkowatym moze byc wytwo¬ rzone przez dodanie pola niejednorodnego wytwa¬ rzanego przez srodki inne niz odpowiednie roz¬ mieszczenie uzwojen cewek odchylajacych. Na przyklad cewki odchylania pola moga byc nawi¬ niete tak, aby wytworzylo sie pozbawione astyg- matyzmu pole, jak pokazano na fig. 3b przy jedno¬ czesnym umieszczeniu wytwarzajacego pole cztero- biegunowe uzwojenia na zespole odchylania lub przy umieszczeniu osobnego uzwojenia w sasiedz¬ twie cewki odchylajacej. Wytwarzajace pole czte¬ robiegunowe uzwojenie odchylajace powinno miec swoje bieguny usytuowane w odstepie okolo 45° pomiedzy pozioma a pionowa osia odchylania, jak przedstawiono na fig. 4.Wymieniony uprzednio patent ujawnia uklad, który zapewnia calkowita zbieznosc automatyczna.Oznacza to, ze nie sa wymagane srodki zapewnia¬ jace zbieznosc dynamiczna. Konwencjonalnie zasi¬ lane uzwojenia cewek odchylajacych maja taka strukture, która zapewnia wytworzenie wymaga¬ nych, zapewniajacych zbieznosc wiazek, pól astyg- matycznych. W takim ukladzie stosowanym w ki¬ neskopach o malych ekranach zasadnicza zbieznosc jest zapewniana we wszystkich punktach pola obrazu poprzez zrównowazenie warunków zbiez¬ nosci, w taki sposób, aby wiazki mogly byc lekko rozbiezne w obszarach, przylegajacych do konców poziomej osi odchylania i troche rozbiezne w ob¬ szarach przyleglych do konców pionowej osi od¬ chylania. Ten kompromis, którego wynik przejawia sie w kosztach i stopniu zlozonosci ukladu umozli¬ wia wyeliminowanie wszystkich urzadzen zapew¬ niajacych zbieznosc dynamiczna oraz towarzysza¬ cych im zestawów do regulacji i obslugi serwiso¬ wej, a przy tym umozliwia uzyskanie mozliwej do przyjecia kosci obrazu odtwarzanego na ekranie.Jednakze w wypadku wiekszych ekranów przy zwiekszonej odleglosci pomiedzy plaszczyzna od¬ chylania C z fig. 1 a ekranem, jak w kineskopach o przekatnej ekranu 63 cm, jakiekolwiek bledy zbieznosci sa zwielokrotnione i moga sie stac nie do przyjecia.W takiej sytuacji Wlasciwosci zbieznosci auto¬ matycznej moga byc zapewnione poprzez zastoso¬ wanie uproszczonego zespolu zbieznosci dynamicz¬ nej, który zapewnia zbieznosc dynamiczna tylko wzdluz jednej osi odchylania. Dla takiego przy¬ padku cewki odchylania linii moga byc skonstru¬ owane z punktu widzenia zapewnienia mozliwosci uzyskania zbieznosci automatycznej wzdluz pozio¬ mej osi odchylania.. Cewki odchylania pola moga byc skonstruowane z punktu widzenia zapewnienia zerowego rozwarstwienia linii w naroznych ol:sza- 5 rach obrazu. Przy tym Lie zosuaje wyeliminowana rozbieznosc wi^ze.: w górnej i dolnej czesciach pola obrazu. ±e bl;-dy musza byc rozgraniczone tak, aby za pomoca uproszczonej zbieznosci dyna¬ micznej mozna b^lo skorygowac bledy odchylania. 10 Uzwojenie wytwarzajace pole czterobiegunowe magnetyczne, jak przedstawiono na fig. 4 moze skorygowac te bledy zbieznosci.Na fig. 4 linie sil 38 skupiaja sie zasadniczo w kierunku wyznaczonym strzalkami na liniach 39. 15 To czterobiegunowe pole sluzy do zapewnienia zbieznosci w kierunku poziomym wzdluz linii pio¬ nowych tak, aby wiazki byly zbiezne w calym polu obrazu. Zasadnicza oszczednosc kosztów jest równiez osiagana bez zastosowania nadzwyczajnych 20 srodków, poniewaz nie sa wymagane prady o cze¬ stotliwosci odchylania linii dla zapewnienia zbiez¬ nosci wiazek w naroznych czesciach pola obrazu.Eliminuje to potrzebe stosowania konwencjonal¬ nych elektromagnesów dla zapewnienia zbieznosci 25 dynamicznej i przynaleznych im ukladów zasilania pradowego. A poza tym srodki przeznaczone do wytwarzania pola czterobiegunowego dla zapew¬ nienia uproszczonej zbieznosci dynamicznej nie stanowia przedmiotu wynalazku wedlug zgloszenia. 30 To pole moze byc wytwarzane przez dodatkowy przewód nawiniety na cewce odchylajacej, jak po¬ kazano na fig. 8a i 8b. To czterobiegunowe pole moze byc takze wytwarzane przez uzwojenie na¬ winiete wokól kineskopu w poblizu zespolu odchy- a lania na skutek niezrównowazenia pradu przeply¬ wajacego przez cewki odchylania pola.Dodatkowo do projektowania cewek odchylaja¬ cych wytwarzajacych pola odchylajace zapewnia¬ jace zbieznosc wiazek, wymieniony uprzednio pa- tent ujawnia takze, ze srodek pola odchylajacego moze byc usytuowany w jednej linii ze srodkiem jednej z wiazek elektronów usytuowanych w jed¬ nej plaszczyznie dla zrównowazenia warunków zbieznosci w naroznych obszarach ekranu. Jest to [5 uzyskiwane przez takie zaprojektowanie zespolu cewek odchylajacych, ze jego najmniejsza srednica wewnetrzna jest o 1—3 mm wieksza od srednicy zewnetrznej szyjki kineskopu, na której jest mon¬ towany. Zespól cewek odchylajacych moze byc wtedy przesuwany w plaszczyznie poprzecznej prostopadlej do osi wiazki srodkowej tak, aby srodkowa os wzdluzna pola odchylajacego pokry¬ wala sie z osia wiazki srodkowej.Zespól cewek odchylajacych moze takze byc obracany, jesli zachodzi ku temu potrzeba celem uzyskania zestrojenia dla zapewnienia optymalnej zbieznosci. Zespól cewek odchylajacych jest nas¬ tepnie unieruchamiany w polozeniu zestrojenia za pomoca odpowiedniego elementu mocujacego. Jako f rozwiazanie alternatywne do mechanicznego usta¬ wienia zespolu odchylajacego, prady odchylania linii i pola plynace poprzez odpowiednie polówki cewek moga nie byc równowazone w nieznacznym stopniu pód wzgledem elektrycznym celem spowo- C5 dowania przesuniecia srodka pola odchylajac2go113 840 9 ia wiazke, celem zestrojenia srodka pola ze srodkowa wiazka, dla zapewnienia optymalnej zbieznosci.Moze to byc zrealizowane przez dodanie szerego¬ wej impedancji do jednej z polówek cewek lub. przez zabocznikowanie czesci pradu wybierania w jednej z polówek cewek. To, co zostalo podane powyzej, dotyczy jednego z wielu róznych syste¬ mów komplanarnego odtwarzania, w którym nie stosuje sie wewnetrznych biegunów pola magne¬ tycznego, które dzialaja jako elementy ukierunko¬ wujace strumien magnetyczny, co zapewnia utwo¬ rzenie pola umozliwiajacego uzyskanie wlasciwej zbieznosci.Jednakze wszystkie te rozwiazania sa zaprojek¬ towane na zasadzie wykorzystywania jedynie opi¬ sanej wlasciwosci sai rozbieznosci, która tó wlasci¬ wosc jest zapewniona poprzez zastosowanie cewek odchylajacych wytwarzajacych pole jednorodne takich, jakie zwykle stosuje sie w lampach kines¬ kopowych z wyrzutnia elektronów typu delta, wraz z uzwojeniami wytwarzajacymi skladowe pole czter.biegunowe, zasilanymi pradami o czestotli¬ wosciach odchylania linii i pola — celem wytwo¬ rzenia pcla niejednorodnego zapewniajacego wlas¬ ciwa zbieznosc. Uklady zapewniajace zbieznosc automatyczna sa wykorzystywane jako czesc roz¬ wiazania wedlug niniejszego wynalazku i jest zro¬ zumiale, ze wyzej opisane uklady przedstawiaj} rodzaje ukladów zbieznosci automatycznej, które moga byc zastosowane jako czesc rozwiazania wedlug wynalazku.Opisane powyzej uklady zbieznosci automatycz¬ nej i uproszczone uklady zbieznosci maja niepo¬ zadana wlasnosc, polegajaca na rozogniskowaniu poszczególnych wiazek elektronów powodowanym na poczatkowych odcinkach torów wiazek przez niejednorodne pole odchylajace. Nie stanowi to powaznego problemu w przypadku kineskopów o malych wymiarach, lecz w przypadku kinesko¬ pów o duzych wymiarach pogarsza to jakosc obrazu.W szczególnosci oddzialywania pola odchylaja¬ cego wytwarzanego przez znany uklad odchylania na wiazki elektronów przejawia sie w tym, ze wiazka ta jest splaszczona w kierunku pionowym i wyciagana w kierunku poziomym, i przy tym w tym wiekszym stopniu, im dalej od srodka ukladu wiazka jest odchylana w kierunku pozio¬ mym. W wyniku tego, na ekranie, przy trafianiu wiazki w ekran luminoforowy odchylonej wiazki tworzy sie plamka swietlna majaca ksztalt elipsy.Eliptycznosc staje sie bardziej wyrazna w miare oddalania sie punktu trafienia od srodka ekranu.Taka sytuacja jest uwidoczniona na fig. 5, na któ¬ rej sa przedstawione przykladowe ksztalty plamek swietlnych na ekranie przy trafianiu wiazki elek¬ tronów w rózne punkty jednej czwartej obszaru ekranu 40.Na fig. 5 plamka swietlna 41 w srodku ekranu jest okragla. Wiazka o przekroju okraglym jest wytwarzana przez wyrzutnie elektronowa i ognisko¬ wana na ekranie. Wartosci liczbowe wskazuja wy¬ miary osi poziomej i pionowej plamek swietlnych i sa miernikami znieksztalcen eliptycznych plamki swietlnej wytwarzanej przy trafianiu wiazki elek¬ tronów w róznych punktach ekranu. Nalezy zazna¬ czyc, ze wymiary plamek zmieniaja sie w zalez- nosci od natezenia pradu wiazki. Prad wiazki zmienia sie w funkcji sygnalu wizyjnego doprowa¬ dzonego do zespolu wyrzutni elektronowej. Na 5 przyklad, w szerokokatnym kineskopie o duzym ekranie ksztalt plamki w srodku ekranu moze sie zmieniac od okregu o srednicy okolo 2 mm do okregu o srednicy 4,5 mm. Proporcjonalnie zmie¬ niaja sie wymiary plamek w innych punktach io ekranu. W obszarach przy zakonczeniu osi pozio¬ mej X plamka ma ksztalt elipsy o dluzszej osi 7,5 mm — w porównaniu z 4,5 mm w srodku ekranu. W naroznych obszarach ekranu plamka 44 ma ksztalt elipsy o dluzszej osi 8,5 mm. W obsza- 15 rach przy zakonczeniu pionowej osi Y ksztalt plamki 42 nie zmienia sie znaczaco w porównaniu z ksztaltem plamki w srodku ekranu.Oczywistym jest, ze ksztalty plamek 43 i 44 swiadcza o znieksztalceniach geometrycznych prze- 20 kroju wiazki na tyle duze, ze moga w dosc znacz¬ nym stopniu pogorszyc rozdzielnosc w kierunku poziomym. Uklad wedlug wynalazku umozliwia zastosowanie ukladu odchylania zapewniajacego zbieznosc automatyczna bez wprowadzania nie- 25 korzystnych zjawisk rozogniskowania zadnej z wia¬ zek elektronów. Figury 6a — 6c przedstawiaja zes¬ pól wyrzutni elektronowych nadajacy sie do zasto¬ sowania w ukladzie wedlug wynalazku. Ogólnie, zespól wyrzutni elektronowych wytwarza trzy usy- 30 tuowane w jednej plaszczyznie wiazki elektronów, które w przekroju maja ksztalt elipsy o dluzszej osi pionowej, który to zespól moze byc zastosowany z opisanym powyzej ukladem zbieznosci automa¬ tycznej lub z uproszczonym ukladem zapewniaja- 35 cym zbieznosc wiazek, który zapewnia znaczne zmniejszenie rozogniskowania sie wiazek, powodo¬ wane oddzialywaniem pól odchylajacych.Na fig. 6a wyrzutnia 25 zawiera dwa wspor- - niki 50 szklane, na których montowane sa rózne 40 elektrody kineskopu. W sklad tych elektrod wcho¬ dza trzy usytuowane w róznych odstepach, kopia- narne katody 51 (jedna dla kazdej wiazki), elektroda sterujaca 52, elektroda ekranujaca .53, pierwsza elek¬ troda przyspieszajaca i ogniskujaca 54, druga elek- 45 troda przyspieszajaca i ogniskujaca 55 i elektroda ekranujaca 56. Wszystkie te elementy skladowe rozmieszczone sa wzdluz szklanego wspornika 50 w podanej kolejnosci.Kazda katoda 51 sklada sie z tulei 57 zamknietej 50 w przedniej czesci kolpaczkiem 58 majacym war¬ stwe 59 z materialu emitujacego elektrony. Kazda tuleja jest osadzona w rurce katodowej 60. Rurki 60 sa podtrzymywane na wspornikach 50 przez cztery tasmy 61 i 62. Kazda katoda 51 jest podgrzewana posrednio grzejnikiem 63 umieszczonym wewnatrz tulei 57 i ma ramiona 64 przyspawane do tasm 65 i 66 grzejnika zamontowanych za pomoca kolków 67 na wsporniku 50.Elektrody sterujaca i ekranujaca 52 i 53 sa .. dwiema blisko umieszczonymi (w odstepie okolo 60 0,23 mm) plaskimi plytkami, z których kazda ma trzy otwory 68R, 68G, 68B, i 69R, 69G, 69B, których srodek pokrywa sie odpowiednio ze srodkiem warstwy katodowej 59, i których srodek pokrywa 6& sie ze srodkami otworów innych elektrod umiesz- 55UL&840 11. 121 czonjnch wzdluz itpru wiazki srodkowej TOG i dwóch wiazek" zewnetrznych TOR i TOB skierowanych ku ekranowi tri kineskopu. Tory wiazek zewnetrznych TOari TOB sa równo oddal;r.3 od toru wiazki srod¬ kowej T06. -Zalecane jeat, aby poczatkowe czesci torów, wiazek TOR, TOG i 78B byly.zasadniczo rów¬ nolegle ii odlegle od siebie o okolo 5 mm.Bierwsaaielektroda 54 przyspieszajaca i ognisku¬ jaca sklada sie z pierwszego Tl i drugiego 72 czlo¬ nów majacych ksztalt kublsów polaczonych razem ich otwartymi koncami. Pierwszy czlon Tl ma trzy otwory; 74R, 74G, T4B srednich rozmiarów (okolo 1,5 mm) usytuowane w pobliza elektrody ekranu¬ jacej 53 tak, ze ich srodki pokrywaja sie ze srod¬ kami trzech torów wiazek TOR, TOG i TOB. Drugi czlon 72 ma trzy duze (okolo 4 mm) otwory T5R, T5G i T5B o srodkach usytuowanych w podobny sposób.Druga elektroda 55 przyspieszajaca i ogniskujaca ma takze ksztalt kubka i sklada sie z czesci plas¬ kiej 76 umieszczonej w poblizu (okolo 1,5 mm) pierwszej elektrody 54 przyspieszajacej i bocznej scianki, lub kolnierza TT, skierowanego ku ekra¬ nowi. Podstawa plaska 76 ma trzy otwory T8R, 78G i T8B, które sa troche wieksze (okolo 4,4 mm) niz otwory T5R^ 75G i T5B sasiedniej elektrody 54.Srodkowy: otwór 78G jest usytuowany w jednej linii z otworem :T5G dzieki czemu uzyskuje sie zasadniczo symetryczne pole elektryczne ogniskujace wiazke pomiedzy otworami T5G i J8G, gdy elektrody 54 i 55 maja rózne potencjaly.Dwa zewnetrzne otwory T8R i T8B sa lekko .prze¬ suniete na zewnatrz w stosunku do odpowiadaja¬ cych Im zewnetrznych otworów 75R i 758^ dzieki czemu, uzyskuje sie* asymetryczne pole elektryczne pomiedzy .kazda j&ara aewrietrznych otworów, gdy elektrody 54 i $5 maj# odpowiednie potencjaly i zafjew»iaja indywidualne ogniskowanie kazdej zewnetrznej wiazki TOR i TOB w poblizu ekranu; oraz wiazki srodkowej TOG tak, aby wspólny punkt zbtazrtesttt ich ze srodkowa wiazka znajdowal sie w poblizu ekranu. W przykladzie wykonania wy- nalazku pokazano, ze przesuniecie otworów T8R i £f8B ^eezgledem rotworów T5R i T5B moze wynosic okolo 6fl& mm.Aby uzyskac kolekcje zapewniajaca splaszczenie wiazek w miare zwiekszenia .kata odchylania w k^runku osi ipewaornej, kazda wiazka jest wstepnie odksztalcanaw wyrzutni tak, aby w srodku ekranu tworzyla plamke lekko wydluzona w kierunku pdoriowym. u To; wstepne odksztalcenie wiazek jest uzyskiwane w wyniku zastosowania odpowiednio uksztaltowanych otworów, mianowicie ; otworów majacych ksztalt elipsy o osi pionowej nieco wiek¬ szej od osi poziomej.Wzespole rw^zutniotne elektrody najblizsze ka¬ tody, mianowicie elektroda sterujaca 52 i elektroda ekranujaca maja wydluzone pionowe otwory. Na¬ lezy przy tym jednakze zaznaczyc, ze -moze byc zastosowanettd^wome inne uksztaltowanie telemen- tów zespolu takie, ze uzyskuje sie inny odpowiedni ksztalt 'przekroju wiazki. Eliptyczny ksztalt otwo¬ rów 6fR 68G zano na fig. 6b, a ksztalt otworów 69R, 69G i 69B w elektrodzie ekranujacej 5* pokazano neu fig. dc.Oczywiscie wymagana miara: eliptycznosci zalezy cd- rodzaju lampy kineskoiK)iwej.4 .Jednakze. j3ieli dla wiazki srodkowej w Uresiopie o przekatnej 5 63 cm i o kacie odchylania Ilu?.. z /ustawieniem wy¬ rzutni w jednej linii, jak uprzednio, opisano, w ob¬ szarach brzegów- eh ekranu uzjsakujer;; sie; w ¦-zna¬ nych rozwiazari~ch plamki swtetlne.;o eliptycz- nosci 2,9/1,0 to w rozwiazaiuu;iMfeedlug wynalazku io zastosowanie eliptycznych otworów ;rzedu 1,6/1,0 powoduje, ze w wyniku uprzedniego poczatkowego odksztalcania wiazki uzyskuje sie w brzegowych obszarach ekranu plamki swietlne zasadniczo okra¬ gle* Typowe wymiary otworów spelniajace te wy- 15 magania wynosza okolo 0,5 mm w linii poziomej i okolo 0,8 mm w linii pionowej.Wplyw na ksztalt plamki swietlnej obserwowa¬ nej na ekranie przy zastosowaniu rozwiazania wedlug wynalazku obejmujacego uklad zbieznosci a* automatycznej lub uproszczony uklad zbieznosci i zespól wyrzutni elektronowych wytwarzajacych wiazki elektronów o przekroju eliptycznym jest przedstawiony na fig. 7. Na fig. 7 pokazano plamki swietlne w prawej górnej cwiartce 40 ekranu lu- * minoforowego, podobnie do fig. 5. W srodku ekranu, w punkcie przeciecia sie osi poziomej X i piono¬ wej Y plamka 41' ma ksztalt elipsy o nieco wiek¬ szej osi pionowej. Wymiary tej plamki sa podane na rysunku. w Ksztalt plamki swietlnej w obszarach ekranu przy koncu osi pionowej odznacza sie nieco mniej¬ sza eliptycznoscia w porównaniu z ksztaltem plam¬ ki w srodku ekranu, chociaz wymiary bezwzgledne tej plamki 42 sa nieco wieksze w porównaniu z od- 35 powiednimi wymarami plamki 41' w srodku ekra¬ nu. Znaczne polepszanie natomiast zaobserwuje sie w obszarach ekranu przylegajacych do konca osi poziomej i w naroznych obszarach ekranu, o czm swiadcza ksztalty i wymiary plamek 43* * i 44* w porównaniu z plamkami 43 i 44 z fig. 5.Wymiary wiekszej osi plamki swietlnej w tych czesciach ekranu sa mniejsze od odpowiednich wymiarów plamek uzyskiwanych przy .zastosowa¬ niu znanego rozwiazania. Wynikiem tego jest 45. zwiekszona rozdzielczosc systemu, na skutek czego telewidzowi prezentuje sie odtwarzany obraz o za¬ dawalajacej jakosci.Eliptyczne otwory w elektrodzie sterujacej 52 i elektrodzie ekranujacej 53 przedstawione na fig. 6a — 6c, ksztaltuja trzy usytuowane w jednej linii wiazki elektronów o przekroju eliptycznym lekko wydluzonym w kierunku pionowym. Te eliptyczne wiazki sa nastepnie ogniskowane za pomoca majacych zasadniczo ksztalt okragly, ognis¬ kujace i przyspieszajace elektrody 54 i 55.Na skutek oddzialywania pola ogniskujaoego na zwiazki eliptyczne skierowane pionowo glówne promienie kazdej wiazki krzyzuja sie ,w linii po- ziomej dalej od katod niz krzyzuja sie skierowane poziomo .glówne promienie tych wiazek w Jinii pionowej. Aby uzyskac minimalny wymiar- po¬ ziomy plamki swietlnej na ekranie- luminoioro- wym stopien oddzialywania glównej soczewki M ogniskujacej (potencjal elektrod ogniskujacych 54113 840 13 14 i 55) jest dobierany wedlug obrazu przekroju pla¬ mek na ekranie luminoforowym.Figura 8a przedstawia rozmieszczenie przewodów uzwojenia na jednej czwartej obwodu toroidalnego zespolu odchylania stosowanego w rozwiazaniu wedlug wynalazku, zastosowanego w lampie kines¬ kopowej o kacie odchylania wiazek 110° i prze¬ katnej ekranu 63 cm. Linie odniesienia X i Y odwzorowuja pozioma i pionowa osie odpowiednio toroidalnego zespolu odchylania, przedstawionego na fig. 1. Jak pokazano na fig. 8a, przewodniki zaznaczone kólkiem tworza uzwojenia wytwarza¬ jace pole odchylania linii. Przewodniki zaznaczone krzyzykami tworza uzwojenia wytwarzajace pole odchylania pola. Przewodniki zaznaczone trójka¬ tem sa przewodrikani, które tworza osobna czesc uzwojenia wytwarzajaca czterobieguriowe pole na¬ winieta torcidalnie na rdzeniu zespolu toroidal¬ nego. Jak przedstawiono na fig. 8a w rozwiazaniu tym sa cztery warstwy przewodników, które sa oddzielone i umieszczone, jak pokazano, dla uksztal¬ towal ia pozadanych czesci uzwojenia cewki.Figura 8b przedstawia graficznie schemat roz¬ mieszczenia przewodników uzwojenia W zespolu odchylania zastosowanego lacznie z rozwiazaniem wedlug wynalazku.Nalezy zaznaczyc, ze czesci W w kazdej cwiartce I — IV sa identyczne do tej, która jest przedsta¬ wiona na fig. 8a. Kazda selekcja obejmuje obwód rdzenia od osi X do Y w kazdej cwiartce. Prze¬ wodniki te sa toroidalne nawiniete na rdzeniu 26 ferrytowym. Powracajace przewodniki, które wy¬ chodza na zewnetrzny obwód rdzenia 26 nie sa pokazane na fig. 8b.Zastrzezenia patentowe 1. Lampa obrazowa z korekcja ksztaltu wiazek elektronów zawierajaca banke szklana, z której odpompowano powietrze, majaca plyte czolowa i czesc szyjkowa, polaczone z czescia stozkowa, mozaikowy kolorowy ekran luminoforowy w pos¬ taci pasków luminoforu róznokolorowego nalozo¬ nych na wewnetrznej powierzchni.;plyty, czolowej równolegle do osi pionowej ekranu, wielOszczeli- nowa maske usytuowana w poblizu plyty, czolo¬ wej przed ekranem luminoforowym, wyrzutnie elektronowa wytwarzajaca koplanarne wiazki elek¬ tronów zamontowana w czesci szyjkowej lampy kineskopowej przeznaczona do wytwarzania i kie¬ rowania trzech wiazek elektronów przez maske szczelinowa ku ekranowi, zawierajaca katody emi¬ tujace elektrony, elektrode sterujaca, elektrode ekranujaca oraz elektrody przyspieszajace i sku¬ piajace wiazki elektronów majace otwory, przez które przechodza wiazki elektronów i które ksztal¬ tuja te wiazki, zespól regulacji zbieznosci statycz- ¦ nej trzech wiazek elektronów w obszarze srodko- 5 wym ekranu luminoforowego, oraz zespól odchy¬ lajacy, zawierajacy uzwojenia odchylania linii i uzwojenie-odchylania pola, zamontowany dokola czesci szyjk&wej banki szklanej, przeznaczone do odchylania wiazek elektronów w kierunku pozio¬ ma mym i pionowym celem uksztaltowania pola obrazu y na ekranie luminoforowym, w której to lampie '¦'"* kineskopowej rozmieszczenie przewodników, two¬ rzacych uzwojenie odchylajace jest takie, ze wy¬ twarzane jest w przestrzeni wewnatrz lampy kines- u kopowej zlozone nierównomierne pole magnetyczne odchylajace wiazke, którego skladowa odchylajaca wiazke w kierunku poziomym zapewnia zasadnicza zbieznosc wiazek elektronów wzdluz osi poziomej, powodujac przy tym znieksztalcenia eliptyczne 20 kazdej z wiazek zalezne od punktu trafienia wia¬ zek w ekran luminoforowy do srodka tego ekranu, znamienna tym, ze zespól wyrzutni elektronowej (25) zawiera przynajmniej jedna elektrode (52, 53), w której otwory (68, 69), ksztaltujace wiazki elek- jj tronów, maja ksztalt elipsy o wiekszej osi skiero¬ wanej pionowo,, na skutek czego przy trafianiu wiazek elektronów (R, G, B) w srodek ekranu lu¬ minoforowego (22) wytwarzane sa plamki swietlne (41'), majace ksztalt elipsy o wiekszej osi skiero- jg wanej pionowo, dzieki czemu zmniejsza sie wydlu¬ zenie poziome plamki swietlnej na ekranie kines¬ kopu powodowane uzwojeniami (26, 27) zespolu odchylajacego. 2. Lampa wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze 35 zespól odchylajacy zawiera Uzwojenie (28) przez¬ naczone do wytwarzania pola czterobiegunowego, zapewniajacego zbieznosc wiazek elektronów we wszystkich punktach pola obrazu na ekranie lumi¬ noforowym (22). 40 3. Lampa wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienna tym, ze podluzna os srodkowa sumarycznego pola odchylajacego wytwarzanego przez uzwojenie (28), wytwarzajace skladowe pole czterobiegunowe oraz przez pozostale uzwojenia (26, 27) zespolu odchy- „ lajacego pokrywa sie ze srodkowa osia wiazki srodkowej (Cr) z trzech koplanarnych wiazek, na skutek: czego zapewnia sie optymalna zbieznosc Wszystkich trzech wiazek we wszystkich punktach pola obrazu na ekranie luminoforowym (22). 4. Lampa wedlug zastrz. 3, znamienna tym, ze uzwojenie (28) wytwarzajace skladowe pole czte¬ robiegunowe jest polaczone tylko z uzwojeniem odchj lania pola.'Ui 13 8,40 to 27^ // W*(* g^rf-~ i 23"Jl 24<5 FIG. \ FlG. 4 FIG.3a Fi(l 3fc FlG.*c *SC t rfr1 kar AS U- -J **« -*1 *¦* eH-¦ Tj^_ ^50 FIG. 6c A»oMixXk m »xxxx xxx tJntTntfTWt FIG. Sb * FIG. 8. O-H0RI2 * VERT OZGraf. Z.P. Dz-wo, 2. 165 (95+15) 8.82 Cena 100 zl PL