Przedmiotem wynalazku jest wylew denny kadzi odlewniczej i innych zbiorników metalurgicznych.Do rozlewania metali stosuje sie takie zbiorniki, jak kadzie odlewnicze i korzystnie, jak np. przy odlewaniu ciaglym, równiez kadzie posrednie, z których ciekly metal wyplywa przewaznie w ilosciach kontrolowanych i kierowany jest do odpowiednich form. W przypadku takich zbiorni¬ ków stosuje sie ognioodporne wylewy denne, wy¬ konane z materialu, odpornego na scieranie, które maja otwór przelotowy dla przeplywu plynnego metalu.Przy odlewaniu plynnego metalu, zwlaszcza sta¬ li, istnieje koniecznosc traktowania wytopu gazem bezposrednio przed lub po spuszczaniu do zalewa¬ nia kadzi odlewniczej. Dzieki stosowaniu gazów obojetnych unika sie np. odkladania tlenków w otworze przelotowym i uzyskuje sie korzystne wydzielanie wtracen tlenkowych. Stosujac tlen uzyskuje sie np. to, ze nieuspokojony metal ciekly ulega intensywniejszemu gotowaniu lub, ze po¬ wstale skrzepy w wylewach wypalaja sie. Obok tego czysto metalurgicznego oddzialywania, stoso¬ wanie tego rodzaju gazów reakcyjnych moze wply¬ wac na strumien metalu cieklego w sensie hamo¬ wania, ewentualnie dlawienia przeplywu. Dopro¬ wadzanie gazu bezposrednio do otworu przeloto¬ wego ognioodpornej ksztaltki ceramicznej wylewu okazalo sie w wielu przypadkach korzystne, w in¬ nych zas nieodzowne. 10 15 20 25 Znane jest wytwarzanie do tego celu ksztaltek wylewu w calosci lub przynajmniej w czesci sasia¬ dujacej bezposrednio z otworem przelotowym z po¬ rowatego, ognioodpornego materialu, przy czym gaz przeplywa przez pory do otworu przelotowego.Ten rodzaj doprowadzania gazu nie potwierdzil sie, poniewaz porowaty material, przepuszczajacy gaz, jest malo odporny na zuzycie, to znaczy scian¬ ki otworu przelotowego nie odpowiadaja warun¬ kom trwalosci, panujacym przy przeplywie np, plynnej stali.Znana jest z austriackiego opisu patentowego* 314114 ksztaltka ognioodporna wylewu, zaopatrzo¬ na w otwór przelotowy dla plynnego metalu i pew¬ na ilosc przewodów gazowych, przechodzacych przez ksztaltke, które jednym koncem dolaczone sa do przewodu zasilajacego, a drugi ich koniec uchodzi do otworu przelotowego. Te przewody ga¬ zowe maja na calej swej dlugosci jednakowa sred¬ nice. Jezeli srednica ta jest stosunkowo duza, wówczas przy niewystarczajacym cisnieniu gazu,/ metal plynny przedostaje sie do przewodu gazo¬ wego, przez co utrudnia dalszy przeplyw gazu.Dotychczas nie udalo sie jednak wytwarzac ksztaltek ognioodpornych wylewu z przewodami gazowymi o tak niewielkiej srednicy — nie wiek¬ szej od kilku dziesiatych milimetra, która unie¬ mozliwialaby przenikanie plynnego metalu.Ksztaltki wylewu wykonane sa z materialu o du¬ zej zawartosci korundu. Ich duzy stopien twar- 112 394112 394 dosci i wymagana mala srednica przewodów gazo¬ wych wyklucza zastosowanie zwyklych narzedzi do wiercenia otworów w gotowych juz wypalonych ksztaltkach.Zadaniem wynalazku jest takie uksztaltowanie ksztaltek ognioodpornych wylewu, które nie mia¬ lyby tych niedogodnosci i przy utrzymaniu zadanej odpornosci na zuzycie pozwalalyby na wprowadze¬ nie gazu reakcyjnego do jej otworu przelotowego bez ryzyka przenikania'plynnego metalu do prze¬ wodu gazowego.Zadanie wedlug wynalazku zostalo rozwiazane w ten sposób, ze przewód gazowy ksztaltki z otwo¬ rem przelotowym dla przeplywu cieklego metalu, przynajmniej na koncu wylotowym do otworu przelotowego, zaopatrzony jest w rurke kapilarna.Korzystnie jest, gdy rurka kapilarna ma srednice mniejsza od 1 mm.Celowym jest, jezeli rurka kapilarna stanowi czesc skladowa ceramicznej wkladki, umieszczonej na koncu przewodu gazowego i gdy ta wkladka jest osadzona w przewodzie gazowym za pomoca ognioodpornej warstwy, np. zaprawy lub kitu.W innej postaci wykonania, celowym moze byc wykonanie rurki kapilarnej na calej dlugosci prze¬ wodu gazowego.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladach wykonania, na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia przekrój zasuwy wylewu dennego ka¬ dzi odlewniczej, polaczonej z ksztaltka muflowa wylewu, osadzonej w wymurówce dna kadzi od¬ lewniczej, fig. 2 — wycinek wedlug fig. 1 w in¬ nym przykladzie wykonania przewodu gazowego w ksztaltce muflowej, fig. 3 — inny przyklad wy¬ konania przewodu gazowego w ksztaltce muflowej wylewu kadzi odlewniczej.Wylew kadzi odlewniczej, przedstawiony na fig. 1 stanowi ksztaltka muflowa 1, osadzona w wymu¬ rówce dna kadzi zaopatrzona w otwór przelotowy 11. Ksztaltka muflowa 1 jest osadzona na cera¬ micznej plycie glowicowej 3 zasuwy wylewu den¬ nego kadzi odlewniczej za posrednictwem wpustu i wypustu 2 plyty glowicowej 3. Plyta glowicowa 3 jest równiez zaopatrzona w otwór przelotowy 13.Z plyta glowicowa 3 wspólpracuje ceramiczna ply¬ ta zwieradla 4 zasuwy wylewu dennego kadzi od¬ lewniczej. Plyta zwieradla 4 jest zaopatrzona w otwór przelotowy 14. Plyta zwieradla 4 jest po¬ laczona za posrednictwem swojego wypustu i wpustu 5 z tuleja wyplywowa 6. Tuleja wyply¬ wowa 6 jest równiez zaopatrzona w otwór prze¬ lotowy 16. W scianach ksztaltki muflowej 1 umie¬ szczony jest przewód gazowy 17 z rurka kapilarna 18, która wchodzi do otworu przelotowego 11. Ka¬ nal pierscieniowy 19, umieszczony na zewnetrz¬ nym obwodzie ksztaltki muflowej 1, laczy przewód gazowy 17 z przewodem zasilajacym 20, osadzonym np. w wymurówce, który plaszczem 21 z blachy, przykrywajacym kanal pierscieniowy 19, przylega w jednym miejscu do otworu 22 w plaszczu 21.Na figurze 1 przedstawiony jest jeden przewód gazowy 17, mozna jednak wokól otworu przeloto¬ wego 11 umiescic dalsze przewody gazowe 17, za¬ silane przez kanal pierscieniowy 19. Przewody ga¬ zowe 17 nie musza przebiegac pionowo do osi otworu przelotowego 11, lecz moga byc równiez pochylone do kierunku przeplywu plynnego me- 5 talu lub przeciwnie. Dalszy przewód gazowy 17 moze byc umieszczony w stalej plycie glowicowej —zaznaczony linia kreskowo-dwupunktowa.Cala zasuwa jest otoczona plaszczem stalowym 7, który jest zaznaczony linia kreskowo-punktowa. 10 Pomiedzy plaszczem stalowym 7, a ksztaltkami 1, 3, 4, 6 wylewu zasuwy, otoczonymi przez niego, jak równiez pomiedzy ksztaltkami 1, 3, wzglednie 4, 6 znajduja sie spoiny 8, 9, 10 sluzace z jednej strony do polaczenia poszczególnych ksztaltek, a z 15 drugiej strony jako uszczelnienie.W opisanym rozwiazaniu wzieto za podstawe fakt, ze wytrzymalosc ksztaltek ognioodpornych wylewu lub zasuwy zapewniona jest wówczas, gdy co najmniej obszar w poblizu otworu przelotowe¬ go go 11, np. na glebokosci okolo 20—25 mm, zasad¬ niczo nie zostanie oslabiony zbyt duzymi otwora¬ mi, podczas gdy na zewnatrz tego obszaru moze przebiegac stosunkowo duzy kanal jako przewód gazowy. Dopiero wówczas mozliwe jest umieszcze- 25 nie przewodu gazowego z rurka kapilarna.Odmiana tego rozwiazania przedstawiona jest na fig. 2. Przedstawiono na niej przewody gazowe 17 umieszczone sa w ksztaltce muflowej 1, moga byc jednak w analogiczny sposób poprowadzone w in- 30 nej ksztaltce ognioodpornej wylewu lub zasuwu.Rozwiazanie polega na tym, ze przewodziany jest przewód gazowy 17 o stosunkowo duzej srednicy siegajacy az do otworu przelotowego 11, a oslabie¬ nie materialu powstale w obszarze otworu prze¬ lotowego 11 jest wzmocnione ceramiczna wkladka 12, w której umieszczona jest rurka kapilarna 18.Na fig. 2 wkladka 12 jest uksztaltowana cylin¬ drycznie i polaczona ze sciankami otworu przelo- lowego 11. Kanal pierscieniowy 19 i plaszcz 21 z blachy, który przede wszystkim chroni kanal pierscieniowy 19 przed przedostawaniem sie do niego zaprawy, uksztaltowane sa tak samo jak na fig. 1.Inna odmiana tego rozwiazania przedstawiona na fig. 3 ma wkladke 15 z rurka kapilarna 18, któ¬ ra jest uksztaltowana na jednym koncu stozkowo i otoczona ognioodporna warstwa 23 z zaprawy lub kitu ognioodpornego i polaczona ze scianka¬ mi ksztaltki muflowej 1 z otworem przelotowym 11 dla przeplywu cieklego metalu.Osadzenie rurki kapilarnej 18 nastepuje przed wypaleniem ksztaltki ogniotrwalej, przy czym sa¬ ma ksztaltke formuje sie przez prasowanie lub K odlewanie. Przy tym mozliwe jest wykonanie prze¬ wodu gazowego 17 z rurka kapilarna 18 po praso¬ waniu wzglednie odlaniu, jednak przed wypala¬ niem, przez wiercenie i wtedy rurke kapilarna be¬ dzie stanowil otwór kapilarny 18. Otwór kapilarny 60 18 moze byc równiez przekluty igla.Jezeli ksztaltke odlewa sie, wówczas przewód gazowy 17 z rurka kapilarna 18 moze byc wlozo¬ ny do formy jako rdzen. Korzystnie jest, jezeli rurka kapilarna 18 ma srednice mniejsza od 1 mm. 6§ Celowym moze byc równiez wykonanie rurki ka- 45 50112 394 6 pilarnej 18 na calej dlugosci przewodu gazo¬ wego 17.Jezeli czesc ceramiczna jako wkladka 12 wedlug fig. 2 zostanie wlozona bezluzowo przed wypale¬ niem ksztaltki do przewodu gazowego 17, zostanie ona przy wypalaniu zakleszczona z powodu wy¬ stepujacego kurczenia i przez to unieruchomiona.Natomiast wkladka 15, przedstawiona na fig. 3 moze byc osadzona w przewodzie gazowym 17 po wypaleniu ksztaltki.Zastrzezenia patentowe 1. Wylew denny kadzi odlewniczej i innych zbiorników metalurgicznych, skladajacy sie z og¬ niotrwalych ksztaltek ceramicznych z otworami przelotowymi dla przeplywu metalu plynnego, zaopatrzony w zasuwe, skladajaca sie z ogniotrwa¬ lych ksztaltek ceramicznych z otworami przeloto¬ wymi dla przeplywu plynnego metalu lub w inne urzadzenie odcinajace przeplyw w otworach prze¬ lotowych ogniotrwalych ksztaltek ceramicznych, 10 15 20 w których do otworu przelotowego, w co naj¬ mniej jednej ksztaltce ceramicznej doprowadzany jest co najmniej jeden otwór dla gazu, znamienny tym, ze przewód gazowy (17) ksztaltki (1, 3) z otworem przelotowym (11) dla przeplywu ciekle¬ go metalu na koncu wylotowym do otworu prze¬ lotowego (11) zaopatrzony jest w rurke kapilar¬ na (18). 2. Wylew wedlug zastrz. rurka kapilarna (18) ma 1 mm. 3. Wylew wedlug zastrz. rurka kapilarna (18) stanowi czesc skladowa ce¬ ramicznej wkladki (12, 15) umieszczonej na dru¬ gim koncu przewodu gazowego (17). 4. Wylew wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze ceramiczna wkladka (15) jest osadzona w przewo¬ dzie gazowym (17) za pomoca ognioodpornej war¬ stwy (23), np. zaprawy lub kitu. 5. Wylew wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze rurka kapilarna (18) przebiega na calej dlugosci przewodu gazowego (17). 1, znamienny tym, ze srednice mniejsza od 1, znamienny tym, ze Fig. 1 Fig. 2 Fig. 3 PL PL