Przedmiotem wynalazku jest uklad do dozowania zwlaszcza malych objetosci cieczy oraz jej rozcien¬ czania w zadanym stosunku. 3nane sa rózne typy ukladów do dozowania i roz¬ cienczania cieczy. Tlokowe urzadzenie do dozowa¬ nia, i rozcienczania sklada sie z dwóch elementów tlokowych o róznych przekrojach tloków sprzezo¬ nych mechanicznie ze soba oraz z napedem ele¬ ktrycznym. Komory robocze tych elementów sa po¬ laczone z pipeta dozujaca systemem zaworów ste*- rawanych tym samym napedem elektrycznym. W cyklu pobierania przewód dozujacy zanurza sie w cieczy dozowanej, nastepnie naped powoduje prze^ runiecie obydwu tloków, tym samym zassanie da przewodu dozujacego wymaganej objetosci cieczy dozowanej orasz napelnienie elementu rozcienczaja¬ cego ciecza rozcienczajaca.W cyklu tloczenia obydwa tloki zmieniaja swe polozenie na przeciwne, w rezultacie czego przez przewód cieczy dozowanej do przygotowanego na¬ czynia przetlaczana jest pewna objetosc cieczy roz¬ cienczajacej, razem z uprzednio zassana ciecza do¬ zowana. Wada znanych rozwiazan Jest mala uni¬ wersalnosc konstrukcji ograniczajaca zastosowanie danego typu ukladu i utrudniajaca jego zastosowa¬ nie w bardziej rozbudowanych ukladach, gdzie miedzy innymi wystepuja uklady dozujace i roz¬ cienczajace. Ponadto stosowanie zaworów z czescia¬ mi ruchowymi, a takze elementów tlokowych jest czasami niedopuszczalne np. w przypadku przetle- czenia pewnych zawiesin.Uklad do dozowania i rozcienczania cieczy wed¬ lug wynalazku ma element dodatniego i ujemnego z cisnienia z przewodami wyjsciowymi eifnienia ujer innego i cisnienia dodatniego, które sa odpowiednie poprzez zawory lewy i prawy oraz lewy rozgaleznik polaczone z doprowadzeniem plynu napedzajacego lewego elementu wykonawczego tloczacego eieez 10 dozowana oraz z doprowadzeniem prawego elemen¬ tu wykonawczego dozujacego eieez rozcienczajaca.Przewód ssacy do zasysania eieezy rozcienczaja* cej i przewód tloczacy polaczone sa odpowiednie poprzez zawory lewy i prawy oraz prawy rezga* 15 leznik z doprowadzeniem cieczy rozcienczajacej prawego elementu wykonawczego dozujacego eieez rozcienczajaca. Rurka dozujaca polaczona jest z drugim wyjsciem przewodu tloczacego oraz z do¬ prowadzeniem eieezy rozcienczajacej lewego ele- 20 mentu wykonawczego dozujacego eieez dozowana dolnym rozgaleznikiem.Zawory lewy i prawy maja naped zapewniajacy w cyklu pobierania otwarcie zaworu prawego i zamkniecie lewego, a w eyiklu tloczenia otwareie 25 zaworu lewego i zamknieeie prawego. Elementy wykonawcze lewy 1 prawy sa wykonane Jako mem¬ branowe, mieszkowe lub tlokowe, jednakowe lub róznego typu i maja elementy oddzielajace plyn napedzajacy, które przemieszczaja sie poci wply- w wem cisnienia plynu napedzajacego zajmujac jed~ 107 497 «107 497 3 4 no z dwóch skrajnych polozen i zasysajac lub wy¬ dalajac pewna objetosc cieczy. Elementy wykonaw¬ cze lewy i prawy maja skok staly lub ciagla regu¬ lacje skoku korzystnie przy pomocy sruby mikro- metrycznej albo dyskretna regulacje skoku stero¬ wana recznie lub automatycznie.Elementy wykonawcze lewy i prawy korzystnie skladaja sie z dwóch elementów: napedzajacego i dozujacego, przy czym element oddzielajacy plyn napedzajacy jest sprzezony mechanicznie z ele¬ mentem oddzielajacym plyn dozowany.Uklad wedlug wynalazku korzystnie ma zawory do przewodów elastycznych zwlaszcza zawory ele¬ ktromagnetyczne albo zawory zrealizowane na jed¬ nym lub wiekszej liczbie komutatorów plytkowych.W rozwiazaniu alternatywnym ucisk przewodów elastycznych realizowany jest przez jeden zawór przelaczajacy do przewodów elastycznych.W ukladzie wedlug wynalazku jeden element do¬ datniego i ujemnego cisnienia moze byc polaczony z wieksza liczba ukladów do dozowania i rozcien¬ czania.W celu ulatwienia usuwania resztek plynu mem¬ branowe elementy wykonawcze lewy i prawy ma¬ ja wyzlobienia lub pory.Uklad do dozowania i rozcienczania cieczy od¬ znacza sie uniwersalnoscia konstrukcji. Bez zmia¬ ny konstrukcji calosci ukladu mozna stosowac róz¬ ne wymienne elementy wykonawcze zarówno tlo¬ kowe, membranowe jak 1 ich polaczenia. Istnieje mozliwosc stosowania róznych sposobów regulacji objetosci dozowanej i rozcienczajacej takze Bez zmiany konstrukcji calego ukladu. Objetosci te moga byc zdalnie nastawiane. Elementy wykonaw¬ cze umieszcza sie w dowolnym dogodnym miejscu.Uklad do dozowania i rozcienczania moze stanowic czesc rozbudowanego systemu, w sklad którego wchodza tatoze inne uklady, takie jak uklad dozo¬ wania plynów, przygotowania próbek, realizacji przemieszczen, mieszania, zasilane jednym tylko elementem dodatniego i ujemnego cisnienia.Wynalazek pokazano w przykladzie wykonania na rysunku, który przedstawia schemat ukladu do dozowania i rozcienczania cieczy.Uklad do dozowania i rozcienczania cieczy zawie¬ ra element 1 dodatniego i. ujemnego cisnienia z przewodami wyjsciowymi 2 cisnienia ujemnego i £ cisnienia dodatniego, które sa odpowiednio po¬ przez zawory lewy 4 i prawy 5 oraz lewy rozgalez¬ nik 6 polaczone z doprowadzeniem 7 plynu nape¬ dzajacego elementu wykonawczego 8 dozujacego ciecz dozowana oraz z doprowadzeniem 9 elementu wykonawczego 10 dozujacego ciecz rozcienczajaca.Uklad ma ponadto przewód ssacy 11 dla zasysa¬ nia cieczy rozcienczajacej i przewód tloczacy 12 po¬ laczone odpowiednio poprzez zawory lewy 4 i pra¬ wy 5 oraz prawy rozgaleznik 13 z doprowadzeniem 14 cieczy rozcienczajacej elementu wykonawczego 10 dozujacego ciecz rozcienczajaca. Rurka dozujaca 15 polaczona jest z pozostalym wyjsciem przewodu tloczacego 12 oraz z doprowadzeniem 16 cieczy rozcienczajacej elementu 8 tloczacego ciecz dozo¬ wana dolnym rozgaleznikiem 17. Zawory lewy 4 i prawy 5 maja naped zapewniajacy w cyklu pobie¬ rania otwarcie kanalów zaworu lewego 4 i zam¬ kniecie kanalów zaworu prawego 5, a w cyklu tlo¬ czenia zamkniecie zaworu lewego 4 i otwarcie- za¬ woru prawego 5. Kazdy z elementów wykonaw¬ czych lewy 8 i prawy 10 ma element 18 oddzielaja- 5 cy plyn napedzajacy, przemieszczajacy sie pod wplywem cisnienia plynu napedzajacego, zajmujac jedno z dwóch skrajnych polozen i zasysajac lub wydalajac pewna objetosc cieczy.Dzialanie ukladu jest nastepujace. Przewód ssa¬ cy 11 zanurza sie do naczynia z ciecza rozciencza¬ jaca, dokonuje sie kilku zmian polozen zaworów 4 i 5, napelniajac kanaly ukladu.Przy otwartym prawym zaworze 5 i zamknietym lewym zaworze 4 elementy oddzielajace 18 obydwu elementów wykonawczych 8 i 10 zajmuja górne polozenia. W tym cyklu uprzednio oczyszczona rur¬ ke dozujaca 15 zanurza sie w naczyniu z ciecza do¬ zujaca i zmienia polozenia zaworów 4 i 5 na prze¬ ciwne. Elementy oddzielajace 18 przechodza do dol¬ nych polozen, co powoduje zassanie okreslonej ob¬ jetosci cieczy dozowanej do rurki 15, a jednoczes¬ nie element wykonawczy 10 nasysa pewna objetosc cieczy rozcienczajacej.Nastepnie wynurza sie rurke 15 z cieczy dozowa¬ nej i przemywa jej zakonczenie. Kolejna zmiana polozenia zaworów to jest otwarcie kanalów zawo¬ ru prawego 5 i zamkniecie kanalów zaworu 4 po¬ woduje wydalenie cieczy dozowanej razem z ciecza rozcienczajaca poprzez kanal rurki 15 do uprzednio przygotowanego naczynia.Zastrzezenia patentowe 1. Uklad do dozowania i rozcienczania cieczy, znamienny tym, ze ma element (1) dodatniego i u- jemnego cisnienia z przewodami wyjsciowymi (2), cisnienia ujemnego i (3) cisnienia dodatniego, które sa odpowiednio poprzez zawory lewy <4) i prawy (5) oraz lewy rozgaleznik (6) polaczone z doprowadze¬ niem (7) plynu napedzajacego lewego elementu wykonawczego (8) tloczacego ciecz dozowana oraz z doprowadzeniem (9) prawego elementu wykonaw¬ czego <10) dozujacego ciecz rozcienczajaca a ponad¬ to ma przewód ssacy (11) dla zasysania cieczy roz¬ cienczajacej i przewód tloczacy (12) polaczone od¬ powiednio poprzez zawory lewy (4) i prawy (5) oraz prawy rozgaleznik (13) z doprowadzeniem (14) cie¬ czy rozcienczajacej prawego elementu wykonaw¬ czego (10) dozujacego ciecz rozcienczajaca, przy czym rurka dozujaca (15) polaczona jest z drugim wyjsciem przewodu tloczacego (12) oraz z dopro¬ wadzeniem (16) cieczy rozcienczajacej lewego ele¬ mentu wykonawczego (8) tloczacego ciecz dozowa¬ na dolnym rozgaleznikiem (17), przy czym zawory lewy (4) i prawy (5) maja naped zapewniajacy w cyklu pobierania otwarcie zawoni prawego (5) i zamkniecie zaworu lewego (4), a w cyklu tloczenia otwarcie zaworu lewego (4) i zamkniecie prawego (5), natomiast elementy wykonawcze lewy (8) i pra¬ wy (10) wykonane jako membranowe, mieszkowe lub tlokowe jednakowe lub róznego typu maja ele¬ menty (18) oddzielajace plyn napedzajacy, które przemieszczaja sie pod wplywem cisnienia plynu napedzajacego zajmujac jedno z dwóch skrajnych 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 1Q7 497 6 polozen i zasysajac lub wydalajac pewna objetosc cieczy. 2. Uklad wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze je¬ go jeden lub obydwa elementy wykonawcze lewy (8) i prawy (10) maja skok staly, albo ciagla regu¬ lacje skoku sterowana recznie lub automatycznie. 3. Uklad wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze je¬ den lub obydwa elementy wykonawcze lewy (8) i prawy (10) skladaja sie z dwóch elementów; nape¬ dzajacego i dozujacego, przy czym element oddzie¬ lajacy plyn napedzajacy jest sprzezony mechanicz¬ nie z elementem oddzielajacym plyn dozowany. 4. Uklad wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze ma zawory lewy (4) i prawy (5) do przewodów elasty¬ cznych korzystnie zawocy elektromagnetyczr e albo zawory zrealizowane na jednym lub wiekszej licz¬ bie komutatorów plytkowych. 5. Uklad wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze ucisk przewodów elastycznych jest realizowany • przez jeden zawór przelaczajacy do przewodów ela¬ stycznych. 6. Uklad wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jeden element (1) dodatniego i ujemnego cisnienia jest polaczony z wieksza liczba ukladów do dozo¬ wania i rozcienczania. 7. Uklad wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jeden lub obydwa elementy wykonawcze membra¬ nowe lewy (8) i prawy (10) maja wyzlobienia lub 15 pory ulatwiajace usuwanie resztek plynu. PL