Przedmiotem wynalazku jest kleista mieszanka gumowa, zlozona z kauczukowych kopolimerów etenu, co najmniej jednego innego alfa-alkenu i w razie potrzeby, jednego lub kilku polienów.Polimery zlozone z etenu, co najmniej jednego innego alfa-alkenu i, jednego lub kilku polienów zalicza sie do najlepszych sposród znanych syn¬ tetycznych polimerów kauczukowych ze wzgledu na ich doskonala odjpomosc tna ozon, -wplywy wa¬ runków uzytkowania i starzenie. Doskonale wla¬ sciwosci pozwalaja na wszechstronne stosowanie tych polimerów.Jednak, podobnie jak wiele syntetycznych ela¬ stomerów, takich jak kopolimery styrenowo-bu¬ tadienowe, kopolimery te prawie wcale nie po¬ siadaja kleistosci i zdolnosci przylegania.Okreslenia kleistosc lub zdolnosc przylegania oznaczaja zdolnosc przylegania do siebie powierz¬ chni niewulkanizowanej gumy, które zetknieto pod umiarkowanym cisnieniem.Odpowiednia kleistosc jest cecha wazna przy produkcji wyrobów wielodzielnych lub wielo¬ warstwowych, takich jak pasy napedowe, tasmy przenosnikowe, a zwlaszcza opony samochodowe, gdyz wlasnie odpowiednia kleistosc zapewnia uzy¬ skanie trwalego i dokladnego przylegania mie¬ dzy róznymi czesciami lub warstwami wyrobu podczas montazu i wulkanizacji.Z powodu niezadowalajacej kleistosci kauczu¬ kowych kopolimerów etenu, co najmniej jednego ii 19 innego alfa-alkenu i ewentualnie, jednego lub kilku polienów poszukiwano sposobu produkcji wyrobów gumowych polegajacego na sklejaniu oddzielnych powierzchni kauczuku w warstwy, przy uzyciu spoiwa wystepujacego w tych war¬ stwach. Sposób ten jest niewygodny i z tego po¬ wodu nie nadaje sie do stosowania w przemysle, a ponadlto w sklad spoiw wchodza czesto palne rozpuszczalniki organiczne, a wiec ze wzgedów bezpieczenstwa nie moze byc zalecany.Równoczesnie udoskonalano jakosc zywic na¬ dajacych kleistosc, otrzymujac takie produkty, jak pochodne fenoli, aldehydów i produktów kon¬ densacji acetylenu, zywice alkilowanych fenoli, np. zywice znane pod nazwa handlowa Amlberol ST 140 F, zywice izoprenowe podstawione feno¬ lem i izokopotlimery zywic izoprenowych podsta¬ wione fenolem. Zywice tego typu maja te zalete, ze mozna je mieszac z cala masa kauczukowa, dziejki czemu nie trzeba stosowac ich jako wa¬ rstw na powierzchniach kauczuku.Jednak w celu otrzymania uzasadnionego po¬ ziomu kleistosci nalezy, jak stwierdzono w prak¬ tyce uzyc zywic nadajacych kleistosc w ta&iej ilosci, ze wlasciwosci wulkanizowanego produktu moga z tego powodu ulec pogorszeniu. Ponadto z powodu duzej ilosci tych skladników moga one intensywnie przemieszczac sie ku powierzchni kauczuku. Proces ten nazywany jest wypacaniem.Stosowanie tak duzych ilosci zywic w walcowa- 103 984103 984 nych lub kalandrowanych kopolimerach eteno- wych powoduje ryzyko, ze oryginalny efekt zo¬ stanie calkowicie zniweczony nadmiernym wypa- camiem lub zmieni sie nawet w skutek przeciwny.Ponadto stosowanie duzych ilosci zywic nadaja¬ cych kleistosc jest bairdzo kosztowne. Jezeli zy¬ wice nadajaca kleistosc stosuje sie w malej ilosci to zapobiega sie niekorzylstnym skutkom, ale ilosci takie nie zapewniaja niestety uzyskania w prak¬ tyce zadowalajacego przylegania.W polskim opisie patentowym nr 100119 opisa¬ no kleista mieszanke gumowa, skladajaca sie z kauczukowego kopolimeru etenu, co najmniej jednego innego alfa-alkenu i jednego lub kilku polienów oraz zywic nadajacych kleistosc. Kopo¬ limer kauczukowy zawiera w czesci nie lancu¬ chowej wiazania C = C, które posiadaja dwie sasiadujace grupy weglowodorowe w polozeniu cis w stosunku do siebie, nie tworzace podobnego ukladu pierscieniowego, albo co najmniej trzy grupy weglowodorowe. Mieszanine zawierajaca taki kopolimer, zywice nadajaca kleistosc i sto¬ sowane zwykle dodatki wystawia sie w obecnosci tlenu i fotoisensybilizatora na dzialanie sztuczne¬ go zródla swiatla o dlugosci fali 200^-800 nano¬ metrów, przy czym mieszanka kopolimeru, zy¬ wicy nadajacej; kleistosc i zwyklych dodatków azyskuje wydluzenie po zerwaniu co najmniej 500% i wytrzymalosc na rozciaganie 1,5—50 kg/cm2 w stanie niezwulkamizowanym.Stwierdzono, ze korzystne wartosci kleistosci mieszanki gumowej mozna osiagnac równiez nie stosujac naswietlania, jezeli mieszanka gumowa .-zawiera kopolimer etenu, innego alfa-alkenu i, ewentualnie, jednego lub kilku polienów, przy czym polimer Sklada sie ze sprzezonych dienów z grupy kopolimerów styrenowo-butadienowych, i poliizoprenowych. Mieszanka wykazuje wydlu¬ zenie po zerwaniu co najmniej 800%, a wytrzy¬ malosc na rozciaganie 1,3^-50 kg/cm2. W ten sposób mozna otrzymac kleiste mieszanki z poli¬ merów nie wykazujacych indywidualnie kleistosci.Jest to spostrzezenie zaskakujace, ze kopolimery etenu o temperaturze piku powyzej + 11°C moga miec dobre wartosci kleiistosci.Mimo, ze w celu otrzymania banclzo wysokich wartosci kleistosci mieszanki, nalezy przeprowa¬ dzic naswietlanie sposobem opisanym w polskim opisie patentowym nr 100119, to w wielu przy¬ padkach uzycie mieszanki wedlug wynalazku be¬ dzie wystarczajace. Stosowanie mieszanki wedlug wynalazku jest oczywiscie korzystniejsze, ponie¬ waz samo przygotowanie mieszanki jest proste, a zadina kosztowna aparatura do naswietlania nie jest potrzebna.Poza tym mieszanka wedlug wynalazku moze zawierac bardziej róznorodne polimery niz te, które moga byc uzywane do. wytwarzania zna¬ nych mieszanek kleistych. Nie stawia sie zadnych specjalnych wymagan co do stopnia nienasycenia kopolimerów etenu.Jest szczególnie nieoczekiwane, ze mieszanki wedlug wynalazku o okreslonych wlasnosciach mechanicznych, jakie stawia sie wydluzeniu po zerwaniu i wytrzymalosci na rozciaganie sa od- powiedmio kleiste bez zadnego naswietlania. Dla¬ tego tez nie trzeba stosowac zródel swiatla o na¬ tezeniu ponad 200 ^W/cm^m ilUD korzystnie o natezeniu ponad 30 (xW/cm2/njm. Mieszanke wed- dlug wynalazku mozna przygotowywac przy nor¬ malnym oswietleniu, czyli przy natezeniu swiat¬ la mniejszym niz 2 jUlW/cm2/nm.Kopolimery etenu, które mozna stosowac jako skladniki mieszanki wedlug wynalazku otrzymuje sie na drodze kopolimeryzacji mieszaniny etenu, co najmniej jednego innego alfa-alkenu i jedne¬ go lub kilku polienów w roztworze, w rozpu¬ szczalniku organicznym, kitóry nie moze zawierac chlorowca lub w zawiesinie przy uzyciu katali¬ zatora koordynacji.Katalizator koordynacji i uzywany do tego celu wytwarza sie przez polaczenie co najmniej jed¬ nego zwiazku metalu podgrupy 4, 6 lub 8 okre¬ sowego ukladu pierwiastków Mendelejewa, takie¬ go jak tor, uran i tzw. metale ciezkie z metalem, stopem, wodorkiem, lub zwiazkiem metalu z grupy 1—3 lub z czwartej grupy glównej ukladu okre¬ sowego, tzw. skladnika glinowego, w razie po¬ trzeby w obecnosci innych ,substancji, takich jak male ilosci zwiazków z wolnymi parami elektro¬ nów, np. wody, alkoholu, tlenu lub zasad Lewisa, albo malych ilosci wielochlorowcowanego zwiazku organicznego'. Szczególnie uzyteczny jest uklad katalityczny zlozony ze zwiazków wanadu i/lub tytanu, rozpuszczalnych w nosniku, np. tlenotrój- chlorek wanadu i/lub czterochlorku wanadu i/iub czterochlorku tytanu i/lub czteroalkilotytanu i jednego lub kilku, korzystnie organicznych zwaa- zków glinu, takich jak trójalkiloglin, halogenek dwualkiloglinu i/lub halogenek alkiloglinu i wo¬ dorek dwualkiloglinu. Korzystne sa te zwiazki ailkilogliinowe, które zawieraja grupy alkilowe o 2i—8 i wiecej atomach wegla,, a zwlaszcza o 2—5 atomach wegla.Bardzo dobre wyniki otrzymuje sie stosujac polaczenie trójchloiroitlenku wanadu i halogenków alkiloglinowych.Stosunek skladnika glinowego i skladnika za¬ wierajacego metal ciezki moze zmieniac sie w sze¬ rokim zakresie, njp. w zakresie 2:1 — 500 : 1, a korzystnie w zakresie 3:1 — 25: 1. Jezeli poli¬ meryzacje prowadzi sie metoda ciagla, to sklad¬ niki katalizatora mozna dodawac bezposrednio do strefy kopolimeryzacji w postaci roztworu w no¬ sniku.Kopolimery etenu wchodzace w sklad mieszan¬ ki wedlug wynalazku skladaja sie z etenu, co najmniej jednego innego alfa-alkenu i ewentual¬ nie jednego lub kilku polienów. Jako inny alfa- w -alken mozna stosowac w kopolimerach etenu dowolny alfa-alken zdolny do kopolimeryzacji, przy czym korzystne sa te alfa-alkeny, które za¬ wieraja w czasteczce 3—(18 atomów wegla, a zwlaszcza 3—4 atomów wegla. Przykladaimi od- m powiednich alfa-alkenów sa buten, 4-metylopen- ten-1, heksen, hepten, a zwlaszcza propen. W sklad kopolimerów etenu, które mozna uzywac do otrzymywania mieszanek wedlug wynalazku moga wchodzic równiez mieszaniny alfa-alkenów, w np. propenu i butenu. Zawartosc etenu w kopoli- 45 60103 984 6 merach wynosi 60—80% wagowych, przy czyim ko¬ polimery etanu o najwyzszych wartosciach klei- stosci zawieraja, jak stwierdzono ponizej 75% wagowych etenu.Kopolimery etenu moga zawierac ponadto jeden lub kilka polienów w ilosci do 20% wagowych, korzystnie w ilosci ponizej 10% wagowych.Ze wzgledu na wlasciwosci mechaniczne wulka¬ nizowanej mieszanki stosuje sie co najmniej 2% wagowych, korzystnie co najmniej 40% wago¬ wych polienu. Przykladami odpowiednich polie¬ nów sa dwucyklopentadien, metylenonorbornen, etylidenonorbornen, propyloienylonorboirnen i hek- sadien^l., 4.Reakcje kopolimeryzacji prowadzi sie zwykle w temjperaturze —40 do 120°C, korzystnie w tem¬ peraturze — 20 do 80°C. Cisnienie waha sie zwyk¬ le w granicach 1—50 atmosfer, ale mozna stoso¬ wac zarówno wyzsze jak i nizsze cisnienie. Po¬ limeryzacje prowadzi sie korzystnie metoda cia¬ gla.Nosnikiem moze byc dowolna ciecz obojetna wobec stosowanego katalizatora, korzystnie za¬ wierajaca w czasteczce 4—1$ atomów wegla. Przy¬ kladami odpowiednich nosników sa weglowodory alifatyczne i cykloalifatycane, takie jak butan, pentan{ cykloheksan, heksan, heptan lub frakcje ropy naftowej, weglowodory aromatyczne, takie jak toluen i benzen i chlorowcowane weglowodo¬ ry, takie jak czterochloroeten.Proces mozna prowadzic w takiej temperaturze i parzy takim cisnieniu, aby jeden lub kilka uzy¬ wanych monomerów, zwlaszcza alfa-alken, taki jak propan byl w stanie cieklym w takiej ilosci, zeby mógl sluzyc za nosnik. W takim przypadku nie trzeba uzywac zadnego innego nosnika.Ciezar czasteczkowy stosowanych w mieszance wedlug wynalazku kopolimerów etenu zalezy od regulatorów lanucha, takich jak acetylen, wodór, butadien-1,2, alikilocynk i halogenki alkilowe.Jako korzystny regulator lancucha stosuje sie wodór. Ciezary czasteczkowe kauczukowych ko¬ polimerów etenu zawieraja sie na ogól w zakre¬ sie 5.104 — 5.106. Ciezar czasteczkowy wedlug sto¬ sowanego tu okreslenia oznacza sredni wagowy ciezar czasteczkowy oznaczony metoda pomiaru rozproszenia swiatla po usunieciu zelu., jezeli wystepuje on w srodowisku. Najlepsze wartosci kleistosci uzyskuje sie wtedy gdy czezar czaste¬ czkowy wynosi miedzy 5.105 a 106.Polimery kauczukowe zbudowane ze sprzezo¬ nych dienów naleza do grupy kopolimerów buta- dienowonstyrenowych, polibutadienu i poliLzopre- nu.Kopolimery styrenowe-butadienowe otrzymuje sie zarówno podczas polimeryzacji w emulsji jak i podczas polimeryzacji w roztworze. Kopolimery te zawieraja 5—30% styrenu. Polimery przypad¬ kowe i blokowe stosuje sie w mieszaninach. Spo¬ sób wytwarzania tych kopolimerów jest dobrze znany.. Polibuitadien otrzymuje sie na drodze polimery¬ zacji w roztworze, przy uzyciu katalizatorów Zie- glera lub katalizatorów litoorgandcznych. Otrzy¬ many polibutadien zawiera co najimniej 3£% skladnika cis.Poliizopren otrzymuje sie równiez wobec kata¬ lizatorów Zieglera lub litoorgandcznych. Otrzy- many poliizopren zawiera co najmniej 90% sklad¬ nika cis.Polimery te musza miec dostatecznie duzy cie¬ zar czasteczkowy który na ogól wyraza sie lepr koscia Mooneya. Lepkosc ta, ML/;1 + 4/ll250C jest korzystnie wyzsza niz 30, zwlaszcza wyzsza niz .Niewulkanizowane mieszanki polimerów kauczu¬ kowych z dodatkami musza miec wytrzymalosc na rozciaganie w zakresie 1,3—50 kg/cmf, korzystnie 1,4—15 kg/cm2.W celu otrzymania mieszanek o takich warto- scich wytrzymalosci na rozciaganie nalezy stoso¬ wac kopolimery etenu posiadajace pewna wy¬ trzymalosc na rozciaganie w stanie nieziwulkarii- zowanym, zwana równiez „zielona wytrzymalo¬ scia". Wytrzymalosc ta nie musi byc zbyt wysoka, czesciowo ze wzgledu na wymagania dotycziace wydluzenia po zerwaniu. Odpowiednie wartosci kleistosci otrzymuje sie przy wytrzymalosci na rozciaganie w zakresie 10—100 kg/cm1.Wytrzymalosc na rozciaganie maleje podczas mieszania kauczukowych kopolimerów etenu z polimerami kauczukowymi zlozonymi ze sprzezo¬ nych dienów, takich jak kopolimery styrenowó- -butadienowe, polibutadien i poliizopren. Wytrzy¬ malosc na rozciaganie mozna doprowadzic do po¬ trzebnego poziomu stosujac wypelniacze, takie jak sadza i olej. Pewne proste doswiadczenia pozwola fachowcom okreslic ilosci wypelniaczy, które na¬ lezy dodac, aby mieszanka spelniala wymagania dotyczace wytrzymalosci na.rozciaganie.Temperatura procesu moze czesto wplywac na wytrzymalosc otrzymanej mieszanki na rozciaga¬ nie. Temperatury przeróbki wyzsze od 100°C mo¬ ga obnizac wytrzymalosc na rozciaganie.Przy wprowadzaniu dodatków nalezy brac pod uwage to, ze wydluzenie po zerwaniu musi byc utrzymane na poziomie ponad 800%, korzystnie ponad r?00%, zgodnie z nastepujacym omówie¬ niem.Wytrzymalosc na rozciaganie i wydluzenie: po zerwaniu mierzy sie metoda pierscienia (NEN 56012) przy szybkosci 10 cm/min,,, w temperaturze 23°C. Grubosc badanych pierscieni wynosi 2,mm, Mieszaniki polimerów kauczukowych i dowolnych wypelniaczy maisza miec wydluzenie po zerwaniu co najmniej 800%, korzystnie co najmniej 1700%.W celu otrzymania takich mieszanek wyjsciowe kopolimery etenu, przed zmieszaniem musza miec wydluzenie po zerwaniu ponad 800%,, korzystnie ponad 1700%. :,-¦¦-'¦'-\Z, Kopolimery etenu r o. v o$j^wiednio. wysokich wartosciach wydluzenia po zerwaniu^jt^zaa^otir^y-. mywac znanymi... sposobami,. wspomnianymi w niniejszym opisie. Podczas wytwarzania kopolimer rów nalezy pomiejtac, ze zawartosc etenu musi byc odpowiednio wysoka, tj. musi wynosic ponad 60% wagowych. , Jezeli gotowy kopolimer^ np. zawierajacy 60% molowych etenu maaJiby zbyt niska wartosc wy- lb 40 45 50 55 607 103 984 8 dluzenia po zerwaniu, to wartosc ta mozna pod¬ niesc do odpowiedniego poziomu przez dodanie do kopolimeru wiekszej ilosci etanu.Na ogól stosowanie kopolimeru o zawartosci etenu ponad 80% wagowych jest niemozliwe, gdyz przy duzej zawartosci etenu wydluzenie po zerwaniu szybko maleje, nawet do wartosci niz¬ szych niz 800%.Podczas przygotowywania mieszanek nalezy dbac o to, aby nie wprowadzic do miieszanki zbyt duzej ilosci wypelniacza, gdyz wartosc wydluze¬ nia po zerwaniu zwykle maleje ze wzrostem za¬ wartosci wypelniacza. Jednak sa mieszanki zacho¬ wujace wysoka wartosc wydluzenia po zerwaniu nawet przy duzych ilosciach wypelniacza. Ogólnie biorac mieszanki te zawieraja kopolimery o wy¬ sokim udziale etenu. Jezeli zastosuje sie takie ko¬ polimery, to moze sie nawet zdarzyc, ze dodatek malej ilosci wypelniacza spowoduje wzrost war¬ tosci wydluzenia po zerwaniu.Jezeli mieszanki gumowe przygotowuje sie w nizszych temperaturach, np. w temperaturach niz¬ szych od 100°C, to moze sie zdarzyc, ze wartosc wydluzenia po zerwaniu dla mieszanek zawiera¬ jacych kopolimery o wysokim udziale etenu wy¬ raznie zmaleje po dodaniu wypelniaczy. Jednak temu zjawisku mozna przeciwdzialac podnoszac temperature przygotowywania mieszanki.Wskazówki te pozwala znawcom przedmiotu okreslic na drodze prostych doswiadczen wlasci¬ wy sklad mieszanki.Mieszanka wedlug wynalazku korzystnie zawie¬ ra jedna lub kilka zywic nadajacych kleistosc, czyli zwiazków, które po dodaniu do mieszanki wedlug wynalazku, zawierajacej polimery kauczu¬ kowe doprowadzi do wzrostu jej kleistosoi. Bar¬ dzo odpowiednimi zwiazkami sa pierscieniowe zy¬ wice organiczne, zawierajace co najmniej jedna polarna grupe funkcyjna, o ciezarze czasteczko¬ wym co najmniej 200. Przykladami takich zywic sa zywice izopranowe, zywice [terpenowe, zywice fenolowo-aldehydowe, zywice fenolowonacetyle- nowe lub alkilowane zywice fenolowe.Przykladami odpowiednich zywic nadajacych kleistosc sa terpeny, pochodne kwasu abietyno- wego, kwasu pimarowego, produkty reakcji Dielsa-Adlera otrzymane z izoprenu i piperylenu, butadienu, dwucyklopentadienu lub ich miesza¬ nin. Mozne równiez zastosowac do tego celu zy¬ wice fenolowe, np. zywice znana pod nazwa hand¬ lowa Amnberol ST 140F, Durez 1<90OO i Resin 7521.Najkorzystniejsze zywice nadajace kleistosc mieszance wedlug wynalazku naleza do grupy produktów kondensacji formaldehydu i alkilofe- nodu, o ciezarze czasteczkowym 200—3000, zwla¬ szcza 300—2000, w których grupy alkilowe zawie¬ raja 1—h30;- korzystnie 8—42 atomów wegla. Gru¬ py alkilowe korzystnie sa rozgalezione i zawiera¬ ja 8 atomów wegla. Przykladami odpowiednich grap alkilowych sa l,l,3,3HCZfterometylobutylowa, l,3,5ntrójimetyloheksylowia i l,,3,5,7^czterometylo- oktylowa. Mozna równiez stosowac zywice mody- fikowane, np. produkty kondensacji alkilofenolu z SCL2 lub S^CL2 oraz mieszaniny zywic nadaja¬ cych kleistosc.Mieszanka wedlug wynalazku zawiera zywice nadajace kleistosc w ilosci 1—&5% wagowych w przeliczeniu na mieszanine polimeru, jednak ko¬ rzystnie stosuje sie tylko niewielkie ilosci tego skladnika w porównaniu z obecna praktyka, np. 2—d'0% wagowych.Mieszanka wedlug wynalazku moze zawierac ia ponadto jeden lub kilka srodków wulkanizuja¬ cych. Jako srodek wulkanizujacy mozna stosowac zwykle uzywane srodki tego typu, takie jak siarka i nadtlenki. Ilosc srodka wulkanizujacego wprowadzanego do mieszanki wedlug wynalazku moze zmieniac sie w szerokich granicach. Jako zasade nalezy traktowac ilosci srodka wulkani¬ zujacego w zakresie 0,5—5% wagowych, w przeli¬ czeniu na ilosc polimerów kauczukowych wprowa¬ dzanych do mieszanki. Korzystne jest uzycie 0,5—2% wagowych srodka. Poza srodkiem wulkani¬ zujacym mieszanka wedlug wynalazku moze za¬ wierac jeden lub kilka przyspieszaczy wulkani¬ zacji, takich jak dwuetylokarbamiinianu cynku, dwusiarczek czterometylotiuramu, 2^merkaptoben- zotiazol i aktywatory, takie jak glikol dwuety- lenowy. Mieszanke gumowa wulkanizuje sie w zwykly sposób.Mieszanka wedlug wynalazku moze ponadto zawierac zwykle wypelniacze i pigmenty. Przy¬ kladami kilku wypelniaczy i pignienitów, znajduja¬ cych zastosowanie w mieszance sa sadza, rozdrob¬ niona krzemionka, kreda stracana, stracony krze¬ mian glinu, krzemian magnezu, dwutlenek tytanu i kaolin. Zasadniczo dodaje sie te substancje w ilosci 10—500, zwlaszcza 25—250% wagowych w przeliczeniu na zawartosc wagowa polimerów kauczukowych w mieszance.Mieszanka wedlug wynalazku moze równiez za¬ wierac oleje, np. naftenowe, parafinowe i aro¬ matyczne. Zasadniczo oleje dodaje sie do mie¬ szanki wedlug wynalazku w ilosci 5—200% wa¬ gowych w przeliczeniu na ilosc polimeru kauczu¬ kowego zawartego w mieszance, a korzystnie w ilosci 10—100% wagowych.Nastepujace przyklady wyjasniaja wynalazek nie ograniczajac jego zakresu.Przyklad I. Przygotowano mieszanke kopo¬ limeru etenu, etylideno-norbonenu (EPDM) i ko¬ polimeru styrenowo^butadienowego (SBR 1500).^ Do otrzymanej mieszanki dodano nastepujace ilosci wymienionych substancji na 100 dl polime¬ ru: 5 czesci tlenku cynku, 1 czesc kwasoi steary¬ nowego, 50 czesci sadzy FEF, 40 czesci oleju aro¬ matycznego, 2 czesci dwobutylodwutiokarbaminia- nu cynku, 0,5 czesci 2-merkaptobenizotiazolu, 0,5 czesci dwusiarczku czterometylotiuramu, 1,5 cze¬ sci siarki, 5 czesci zywicy nadajacej kleistosc otrzymanej w wyniku polikondensacji alkilofenolu z formaldehydem o naizwie handlowej Amtoerol ST 140F. 80 Oznaczono wytrzymalosc na rozciaganie i wy¬ dluzenie po zerwaniu mieszanki bez dodatków i miesznaki z dodatkami. Mieszanke z dodatka¬ mi badano na kleistosc, która oznaczano przy- eg rzadem DSM opisanym w SGF Publication No.103 984 235 „News om EPDM and general information of ruibber technology". Metode badan przedstawiono ponizej w skrócie.Paski o okreslonym ksztalcie wykonywano ma¬ la wytlaczarka tlokowa, której cylinder byl ogrze¬ wamy elektrycznie do temperatury 100°C.W celu wyeliminowania dzialania swiatla paski przykryto starannie folia aluminiowa. Pasek na¬ winieto na walec pokryty poprzednio lepka tasma zwrócona kleista strona ma zewmajtrz, a nastepnie ¦nawinieto dookola nastepny pasek i przycisnieto go do pierwszego. Walec z nawinietymi paskami obracano ze stala predkoscia obwodowa wynoszaca okolo 170 mm/min., przy czym paski byly docis¬ kane do siebie stalym naciskiem 750 g, w czasie jednego calkowitego obrotu walca z paskami.Po jednorazowym nacisku na cala powierzchnie obwodu waka cisnienie walca zwolniono. Teraz druga zwój utrzymywany byl jedynie sila kleistoscL Szerokosc powierzchni zetkniecia miedzy pierw¬ szym i drugim zwojem wynosila 2,5 mm. Koniec drugiego paska przymocowano do rozciagliwego imadla i mierzono w temperaturze pokojowej sile potrzebna do odwiniecia drugiego paska gumy z pierwszego. Aby zapobiec rozciaganiu niewul- kanizowanego drugiego paska gumy przymocowa- nego do rozciagliwego imadla pasek ten i spoine podklejono tasma klejaca zwrócona lepka stroma ku powierzchni gumy.Predkosc odwijania wynosila 1 cm/min. Dlugosc na której dokonywano pomiaru wynosila okolo 125 mm.Wyniki pmiarów podano w tablicy I.Tablica I mieszanka EPDM* SBR 1500 mieszanka polimeru mieszanka z dodatkami wartosc kleistosci g/5 mm wytrzymalosc na rozciaganie kg/cm* wydluzenie po zerwaniu % wytrzymalosc na rozciaganie kg/cm2 wydluzenie po zerwaniu % I 100 0 &7,5 !2350 f2,2 2365 400 II 50 50 11 2365 2,4 2365 3700 III 40 60 7 2160 2,7 2365 5200 IV 0 100 ¦1,g 390 1,2 260 1 300 1 * — EPDM Mooney ML(1+4)125°59 skladal sie z 65% wagowych etenu, 28% wagowych pro- penu i 10% wagowych etylidenonorbornenu.Przyklad II. Przygotowano mieszanke poli- izoiprenu (Natsyn 2200) zawierajaca 96% (PIP) cis- -1,4 i EPDM Mooney ML (1+4) 125°54 o zawar- Ta tosci etenu 67% wagowych, propenu 28% wago- 40 wych i etylidenonoirbornenu 5% wagowych, posia¬ dajacego pik temperatury +12°C.Mieszanke poddano pomiarom opisanym w przy¬ kladzie I po zmieszaniu z dodatkami.Wyniki pomiarów podano w tablicy II. blica II mieszanka EPDM PIP -mieszanka polimeru mieszanka z dodatkami wartosc kleistosci g/5 mm wytrzymalosc na rozciaganie kg/cm2 wydluzenie po zerwaniu % wytrzymalosc na rozciaganie kg/cm2 wydluzenie po zerwaniu % I 100 0 54 980 36 1950 300 II 90 50,5 980 51 1720 80 III 40 60 7,6 840 3,9 1780 1400 IV | V | 70 2,6 940 1,5 1420 2100 | 0 100 1,6 200 I 0,6 | 90 | 440 1103 984 11 Przyklad III. EPDM typu opisanego w przykladzie I zmieszano z poliizoprenem typu opisanego w przykladzie II.Tablica III 12 Mieszanke wzbogacono w wypelniacze i dodatki w sposób opisany w przykladzie I.Wyniki róznych pomiarów podano w tablicy III. mieszanka EPDM PIP mieszanka polimeru mieszanka z dodatkami wartosc kleistosci g/5 mm wytrzymalosc na rozciaganie kg/cm2 wydluzenie po zerwaniu % wytrzymalosc ,na rozciaganie kg/cm* wydluzenie po zerwaniu % I 100 0 27,5 2350 2,2 2365 400 II 40 60 4,1 2365 1,4 2365 2800 III 70 18 2120 0,9 2365 1300 IV | 0 100 1,6 200 0,6 90 440 PL PL