NL9002713A

NL9002713A - Transmissiesysteem voor de polarisatie-ongevoelige overdracht van signalen.

Info

Publication number: NL9002713A
Application number: NL9002713A
Authority: NL
Original assignee: Nederland Ptt
Priority date: 1990-12-10
Filing date: 1990-12-10
Publication date: 1992-07-01
Also published as: DE69117152T2; US5293264A; DE69117152D1; EP0490439B1; ES2084093T3; JPH04302548A; EP0490439A1; CA2057311C; ATE134283T1

Description

Aanvraagster noemt als uitvinder: Ir M.O. van Deventer

Transmissiesysteem voor de polarisatie-ongevoelige overdracht vansignalen.

De uitvinding heeft betrekking op een transmissiesysteem voor depolarisatie-ongevoelige overdracht van signalen over een signaaltrajecttussen een zender en een ontvanger, voorzien van een hoge orde retarderdie een polarisatie-splitsende inrichting met tenminste een ingang entwee uitgangen voor het splitsen van de overdracht over een eersteoverdrachtweg en een tweede vertragingsoverdrachtweg en een op deoverdrachtwegen aangesloten recombinatie-inrichting met twee ingangenen een uitgang voor het recombineren van de overgedragen signalenomvat.

Een dergelijk transmissiesysteem is bekend uit het artikel"Polarization-Switching Techniques for Coherent Optical Communi¬cations", verschenen in Journal of Lightwave Technology, Vol. 6, Nr.10, October 1988, blz. 1537 t/m 1548.

Het is algemeen bekend dat aan het einde van een lichtgeleiderof glasvezel de polarisatietoestand van het over de lichtgeleiderovergedragen licht fluctueert. Hiervoor zijn diverse oorzaken aan tewijzen, zoals een mechanisch verdraaide glasvezel, temperatuurvariatie,bochten in de glasvezels en dergelijke. Door de variërende misaanpas¬sing tussen de polarisatie van het ontvangen signaal en de polarisatievan het signaal uit de lokale oscillator wordt de gevoeligheid van deontvanger nadelig beïnvloed. In het hierboven genoemde artikel zijn eenaantal oplossingen genoemd om een overdracht over een glasvezel teverkrijgen, die zoveel mogelijk ongevoelig is voor de variërendepolarisatie. Een van de oplossingen is de polarisatieschakelmethode,waarbij een hoge orde retarder wordt toegepast, waarin gebruik wordtgemaakt van een dubbelbrekend medium.

Een medium met een groot dubbelbrekingseffect kan in een labora¬torium worden gesimuleerd door middel van optische inrichtingen.Hierbij wordt licht toegevoerd aan een polarisatie-splitsende inrich¬ting, waardoor het licht wordt gesplitst in componenten met een hori¬zontale respectievelijk vertikale polarisatie. Deze componenten leggenverschillende afstanden af en worden daarna gecombineerd in een koppel- inrichting. Een probleem hierbij is, dat er twéé polarisatie-splitsendeinrichtingen nodig zijn, welke in een bulk- of glasvezel-uitvoeringvoor een hoge prijs zorgen, terwijl in een geïntegreerde optischeuitvoering de totale lengte van de hoge orde retarder een probleem kanzijn. Een alternatieve uitvoeringswijze is het gebruik van een dubbel-brekende vezel, zoals beschreven in het bovengenoemde artikel. Eendergelijke vezel met dubbele breking heeft echter het nadeel dat dezeduur is, terwijl bovendien een grote lengte nodig is.

De uitvinding heeft ten doel te voorzien in een transmissie¬systeem van de in de aanhef genoemde soort, waarbij aan de bovenge¬noemde problemen tegemoet wordt gekomen.

Dit doel wordt volgens de uitvinding bereikt, doordat de polari¬satie-splitsende inrichting, de eerste overdrachtweg en de recombina-tie-inrichting worden gevormd door één polarisatie-splitsende koppelin-richting met een tweede ingang, waarvan de eerste ingang en de eersteuitgang de ingang respectievelijk de uitgang van de hoge orde retarderzijn, waarbij de vertragingsoverdrachtweg is opgenomen tussen de tweedeingang en de tweede uitgang van de polarisatie-splitsende koppelinrich-ting.

Het voordeel van deze uitvoering in bulk of glasvezel is debesparing van een polarisatie-splitsende inrichting. Er is in dezeuitvoering slechts één polarisatie-splitsende inrichting nodig tegen¬over twee inrichtingen in een conventionele uitvoering. Deze uitvoe¬ringsvorm is voorts uitstekend integreerbaar, omdate er slechts éénpolarisatie-splitsende koppelinrichting nodig is en de lengte van dehoge orde retarder kort is door het terugvoeren van de vertragingsover¬drachtweg. Bovendien kan deze overdrachtweg of -lijn geïntegreerdoptisch zeer kort zijn.

De uitvinding heeft voorts betrekking op een transmissiesysteemvoor de polarisatie-ongevoelige overdracht van signalen over eensignaaltraject tussen een zender en een ontvanger, voorzien van eenhoge orde retarder, waarbij de ontvanger een locale oscillator en eenkoppelinrichting voor het koppelen daarvan aan het signaaltrajectomvat.

Het is uit het bovengenoemde artikel bekend om een hoge orderetarder (bij voorkeur een dubbelbrekende glasvezel) aan de zendzijdevan een coherent communicatiesysteem aan te brengen, teneinde dezeongevoelig voor polarisatie te maken door middel van het principe van"data-induced polarization switching". Wanneer een ontvanger wordt gedeeld door een aantal zenders zal het voordelig zijn om de genoemdemethode aan de ontvangzijde toe te passen. Deze methode werkt slechtswanneer de polarisatie van het aan de hoge orde retarder toegevoerdesignaal onder een vaste hoek van nagenoeg 45° staat ten opzichte van dehoofdas van de hoge orde retarder.

Het aan de ontvanger aangeboden signaal heeft in de praktijkechter juist een sterk fluctuerende polarisatie, hetgeen problemen zalopleveren bij toepassing van de hoge orde retarder aan de ontvangzijde.

Verrassenderwijze is gevonden, dat de problemen worden vermeden,doordat de hoge orde retarder tussen het signaaltraject en de koppelin-richting is aangesloten en de hoek tussen een van de hoofdassen van deretarder en de polarisatie van de locale oscillator groter is dan 0° enkleiner is dan of gelijk is aan 180° volgens de beschrijving van Poin-caré. Bij voorkeur is deze hoek 90° volgens de beschrijving van Poin-caré.

De uitvinding zal hierna nader worden toegelicht aan de hand vande tekeningen. In de tekeningen tonen:

Fig. 1 een uitvoeringsvorm van de hoge orde retarder volgens de uitvin¬ding;

Fig. 2 een diagram van de polarisatie aan de uitgang van een retarderin afhankelijkheid van de frequentie van het ingangssignaal; enFig. 3 een andere uitvoeringsvorm volgens de uitvinding.

Gepolariseerd licht kan altijd worden ontleed in of wordenopgebouwd uit twee orthogonaal gepolariseerde componenten al dan nietmet een faseverschil. Lineair gepolariseerd licht onder 45* kan bij¬voorbeeld worden samengesteld uit een component met horizontale polari¬satie en een component met vertikale polarisatie, welke componentenprecies in fase zijn. Bij circulair gepolariseerd licht zijn de compo¬nenten met horizontale respectievelijk vertikale polarisatie van hetelektrische veld 90° uit fase.

De hoge orde retarder volgens de uitvinding is gebaseerd op hetbegrip retardatie. Dit begrip houdt in dat de ene component wordtvertraagd ten opzichte van de andere. De retardatie kan worden uitge¬drukt in graden. Door een retardatie van 90° wordt lineair onder 45°gepolariseerd licht omgezet in circulair gepolariseerd licht. Retarda¬tie kan ook worden uitgedrukt als een fraktie van de golflengte. Eenretardatie van 90° komt overeen met een kwart golflengte. Een 90°retarder wordt daarom ook wel χ/b retarder genoemd. Als derde mogelijk¬heid kan de retardatie worden gedefinieerd als vertragingstijd. Licht van I5OO nm heeft een periode van 5 fs (5.10-^ sec.)· Een retardatievan 90° komt dan overeen met 1/4.5 fs = 1,25 fs.

De hoge orde retarder is te beschouwen als een retarder met eenzeer grote retardatie. Gewenst is bijvoorbeeld een retardatie van 15 cm(500 ps, 100.000^, 36.ΟΟΟΟΟΟ0). De orde van een retarder is het aantalmalen dat van de retardatie 360° moet worden afgetrokken om te komentot een bedrag tussen -180° en +180°. Een retarder met een retardatievan 15cm heeft dus de orde 100.000. Het is bekend om als retarder eendubbelbrekende vezel van grote lengte toe te passen. Een typischewaarde van de dubbelbrekendheid van deze vezel is 5·10”\ d.w.z. 0,5 mmretardatie voor 1 m vezel. Een retardatie van 15 cm vereist dan eendubbelbrekende vezel van 300 m lang, waardoor de omvang van de hogeorde retarder groot is. Bovendien zijn dubbelbrekende vezels duur.

In figuur 1 is een uitvoeringsvorm van de hoge orde retardervolgens de uitvinding getoond, waarbij een grote retardatie is gereali¬seerd .

Bij deze hoge orde retarder wordt slechts één polarisatie-split-sende koppelinrichting 1 met twee ingangen 6 en 7 en twee uitgangen 8en 9 toegepast. Het aan de ingang in van de hoge orde retarder toege¬voerde ingangslichtsignaal wordt toegevoerd aan de ingang 6 van depolarisatie-splitsende koppelinrichting 1, die het ingangslichtsignaalsplitst in een component met een eerste polarisatie en een tweedecomponent met een tweede polarisatie, welke componenten op de respec¬tieve uitgangen 8 en 9 van de polarisatie-splitsende koppelinrichting 1worden aangeboden. Bijvoorbeeld verschijnt de component met horizontalepolarisatierichting op de uitgang 8 van de polarisatie-splitsendekoppelinrichting 1 en dus ook op de uitgang uit van de hoge orderetarder. Een eerste overdrachtweg verloopt dan vanaf in, via 6, 1 en 8naar uit. De component met vertikale polarisatie treedt echter op deuitgang 9 van de polarisatie-splitsende koppelinrichting 1 op en wordtvia een tweede overdrachtweg, hier gevormd door de vertragingslicht-geleider 5, toegevoerd aan de tweede ingang 7 van de polarisatie-splitsende koppelinrichting 1. De recombinatie van de twee overdracht-wegen vindt plaats in de koppelinrichting 1 zelf, doordat de vertraagdecomponent eveneens verschijnt op de uitgang 8 van de polarisatie-splitsende koppelinrichting 1 en daarom wordt samengevoegd met decomponent met horizontale polarisatierichting, welke combinatie aan deuitgang uit van de hoge orde retarder wordt aangeboden. De componentmet horizontale polarisatierichting gaat dus als het ware rechtdoor en de component met vertikale polarisatie steekt in de polarisatie-split-sende koppelinrichting 1 steeds kruislings over. Door toepassing vandeze eigenschap van de polarisatie-splitsende koppelinrichting 1 kandus worden volstaan met slechts één koppelinrichting.

Deze hoge orde retarder heeft de eigenschap, dat door hetdaaraan toevoeren van een ingangssignaal met een voorafbepaalde fre¬quentie, een uitgangssignaal ontstaat met een bepaalde polarisatierich-ting. Wanneer de frequentie van het ingangssignaal bijvoorbeeld 1 GHzhoger is ontstaat op de uitgang van de retarder een signaal met eenpolarisatie waarvan de richting loodrecht staat op die van het eerstge¬noemde uitgangssignaal. Door schakelen tussen de ingangsfrequentieswordt dus een schakelen tussen de twee genoemde polarisatierichtingenverkregen. De retarder werkt dan als polarisatieschakelaar.

Het voordeel van de hierboven beschreven uitvoeringsvormen vande uitvinding is dat deze op eenvoudige wijze compact en optischgeïntegreerd kunnen worden gerealiseerd. Bij optisch geïntegreerd is inhet bijzonder de lengte van de component (retarder) van belang. Daaromis vooral deze uitvoeringsvorm zeer interessant. Bij deze uitvoerings¬vorm wordt slechts één polarisatie-splitsende koppelinrichting toege¬past, terwijl de terugvoer van de vertragingslichtgeleider bijdraagtaan een kortere lengte van de polarisatieschakelaar.

Opgemerkt wordt, dat optisch geïntegreerd de vertragingsgeleiderkorter is omdat een zeer grote brekingsindex kan worden toegepast enbij een brekingsindex van bijvoorbeeld 3 heeft de vertragingsgeleiderof -lijn slechts een lengte van 5 cm. Bovendien kan een opgeroldevertragingslijn worden toegepast.

Het voordeel van deze uitvoering in bulk of glasvezel is debesparing van een polarisatie-splitsende inrichting. Er is in dezeuitvoering slechts één polarisatie-splitsende inrichting nodig tegen¬over twee inrichtingen, t.w. een splitser en recombinatie-inrichting ineen conventionele uitvoering.

Hierna wordt een tweetal toepassingen van de polarisatieschake¬laar of retarder volgens de uitvinding beschreven.

De belangrijkste toepassing van een retarder met veel retardatieis het omzetten van optische frequentiemodulatie in polarisatiemodula-tie, ook wel genoemd "data-induced polarization switching". De retardervan 15 cm volgens de uitvinding gedraagt zich voor een optische fre¬quentie van 200.000 GHz (\ ± 1500 nm) als een retarder van 36.000.0000.Modulo 36Ο0 is dat een 0° retarder. Voor een iets hogere frequentie is de golflengte iets kleiner en er passen dus iets meer golflengtes in de15 cm, zodat de retardatie enigszins groter is. Voor een optischefrequentie van 200.000,5 GHz wordt de retardatie 36000090° (modulo 360°gaat het hierbij dan om een retardatie van 90°). Voor 200.001 GHz wordtde retardatie 36000180° enz. Dit gedrag is in figuur 2 voor een aantalfrequenties weergegeven.

Doordat de frequentie over de juiste afstand wordt gezwaaid, indit voorbeeld over 1 GHz, zal de polarisatie tussen twee orthogonalestanden worden geschakeld. Dit is interessant voor communicatiesystemendie gevoelig zijn voor polarisatiefluctuaties (coherente systemen).Wanneer alle "nullen" wegvallen door een toevallige polarisatie-instelling, kunnen alle "eenen" nog steeds worden ontvangen en omge¬keerd. Het signaal zal nooit geheel weg kunnen vallen.

Een tweede toepassing van retarders met veel retardatie is"polarisatie scrambling" / depolariseren van licht. Hiertoe wordt eenlichtbron genomen met een coherentielengte die veel kleiner is dan deretardatie. In dit voorbeeld wordt een lichtbron met een spectralebreedte van vele GHz toegepast. Het effekt hiervan is dat aan deuitgang van de hoge orde retarder gedurende 1 bit alle polarisatiestegelijk voorkomen en dat het licht dus feitelijk ongepolariseerd wordtafgegeven.

Volgens het hierboven beschreven principe van "data-inducedpolarization switching" wordt het signaal uit de zender in een hogeorde retarder gekoppeld, zodanig dat de polarisatie van het ingekoppel¬de signaal onder 45° staat met de hoofdas van de hoge orde retarder. Dezender wordt FSK-gemoduleerd tussen twee optische frequenties. De hogeorder retarder heeft de eigenschap, dat de uitgangspolarisatie eenfunktie is van de optische frequentie van het daaraan toegevoegdesignaal, zodat door toepassing van de FSK-modulatie de polarisatie metde optische frequenties wordt gemoduleerd.

Voor de juiste werking van het principe van "data-inducedpolarization switching" dienen de uitgangspolarisaties voor een toe¬stand "nul" orthogonaal te zijn ten opzichte van een toestand "een".Hiervoor dient onder andere de polarisatie van het signaal uit dezender onder 45° gepolariseerd te zijn ten opzichte van de hoofdas vande hoge orde retarder. Alleen dan kunnen de bij de toestanden "nul" en"een" behorende uitgangspolarisaties orthogonaal zijn, hetgeen immersvereist is.

Bij de overdracht van een lichtsignaal door een glasvezel verandert de polarisatie willekeurig, echter blijft de orthogonaliteittussen de toestanden "nul" en "een" gehandhaafd.

Een coherente ontvanger is slechts gevoelig voor een componentvan de polarisatie, zodat door de verandering van de polarisatie in devezel het signaal kan wegvallen. Vanwege de genoemde orthogonaliteittussen de polarisaties van de toestanden "nul" en "een" kunnen bijvoor¬beeld wel alle "nullen" wegvallen, maar worden alle "enen" juistoptimaal gedetekteerd. Het omgekeerde en alle tussenvormen zijn ookmogelijk. In geen geval zal het gehele signaal wegvallen.

Het principe van "data-induced polarization switching" aan dezendzijde is mogelijk, omdat de zender een bekende vaste polarisatieheeft, die onder de juiste hoek in de hoge orde retarder kan wordengekoppeld.

De kosten van het genoemde principe bestaan vooral uit de prijsvan de hoge orde retarder en de montage daarvan. Bovendien is de ruimtedie deze retarder inneemt van groot belang. Wanneer een ontvanger doorvele zenders moet worden gedeeld, bijvoorbeeld voor het data-verkeervan de abonnees naar de eindcentrale, zal het voordelig zijn om hetprincipe van "data-induced polarization switching" aan de ontvanger toete passen, omdat de met de hoge orde retarder gepaard gaande kostenslechts eenmaal behoeven te worden gemaakt.

De gewenste toepassing lijkt echter onmogelijk. Voor het genoem¬de principe van "data-induced polarization switching" is namelijkvereist dat de polarisatie van het aan de hoge orde retarder toegevoer¬de signaal precies onder 45° staat met de hoofdas van de hoge orderetarder. Alleen dan kunnen de bij de toestanden "nul" en "een" beho¬rende uitgangspolarisaties orthogonaal zijn.

Zoals reeds hierboven is genoemd, verandert de polarisatie vaneen lichtsignaal willekeurig bij transport daarvan door een glasvezel.Aan de eis dat de polarisatie altijd onder 45* ten opzichte van dehoofdas van de hoge orde retarder moet staan, kan dus aan de ontvang-zijde niet worden voldaan. Het kan zelfs voorkomen, dat de polarisatieprecies evenwijdig aan de hoofdas van de retarder komt te staan,waardoor de polarisatie in de hoge orde retarder gewoon behouden blijften de toestanden "nul" en "een" met dezelfde polarisatie uit de hogeorde retarder komen. Er is dan geen sprake meer van "data-inducedpolarization switching".

Het schijnt dus dat de toepassing van het principe "data-induced polarization switching" bij de ontvanger niet mogelijk is, omdat natransport van het signaal door de glasvezel de polarisatie willekeurigis veranderd en bovendien in de tijd varieert, waardoor het onmogelijkis het licht onder de juiste hoek in de hoge orde retarder te koppelen.

Desondanks is de in figuur 3 getoonde oplossing volgens deuitvinding gevonden.

Het uit de zender Z afkomstige lichtsignaal wordt via een over-drachtstraject T en een hoge orde retarder R aan de ene ingang van eenkoppelinrichting K toegevoerd. Op de uitgang van deze koppelinrichtingK is de ontvanger 0 aangesloten. Aan de andere ingang van de koppelin¬richting K wordt het signaal uit de lokale oscillator LO toegevoerd.

De in figuur 3 getoonde opstelling is mogelijk, doordat aan eenbepaalde voorwaarde wordt voldaan. Deze voorwaarde is dat de polarisa¬tie van het licht van de lokale oscillator LO onder 45° staat tenopzichte van de hoofdas van de hoge orde retarder R.

Wordt aangenomen dat de polarisatie van het ontvangen signaaltoevallig onder 45° staat ten opzichte van de hoofdas van de retarderR, dan werkt de methode van "data-induced polarization switching" opdezelfde wijze als of de retarder aan de zendzijde is aangebracht. Depolarisaties van de nullen en enen aan de uitgang van de retarder zijnin dit geval onderling orthogonaal en wanneer de "nullen" wegvallen,zullen altijd de "enen" overblijven en omgekeerd, terwijl alle moge¬lijke tussenvormen ook geen problemen opleveren.

Wanneer het andere extreme geval optreedt, dat de ontvangenpolarisatie precies evenwijdig aan de hoofdas van de hoge orde retarderverloopt, dan zijn de polarisaties van de "nullen" en "enen" aan deuitgang van de hoge orde retarder gelijk gebleven en staan zij nogsteeds evenwijdig aan de hoofdas. Doordat echter de polarisatie van hetuitgangssignaal van de lokale oscillator een hoek van 45° maakt met dehoofdas van de hoge orde retarder, zal de coherente ontvanger toch alle"nullen" en "enen" ontvangen, zij het met het halve vermogen. Quagevoeligheid komt dit overeen met het verliezen van alle "nullen" enhet volledig ontvangen van alle "enen", zodat de gevoeligheid hierbijgelijk is aan het geval dat de hoge orde retarder bij de zender wordtgeplaatst en de methode van "data-induced polarization switching" wordttoegepast.

Op overeenkomstige wijze zal bij polarisaties aan de ingang vande hoge orde retarder, die tussen de hierboven genoemde extremenliggen, te weten 45° ten opzichte van of evenwijdig aan de hoofdas, het signaal nooit wegvallen.

Kort samengevat is het principe van "data-induced polarizationswitching" aan de ontvangzijde mogelijk, mits de polarisatie van delokale oscillator onder 45° staat ten opzichte van de hoofdas van dehoge orde retarder.

Ten behoeve van de duidelijkheid van de toelichting is hierbovengesteld dat de polarisatie van de lokale oscillator respectievelijk vande zender onder een hoek van 45° ten opzichte van de hoofdas van dehoge orde retarder staat. Het is duidelijk dat de uitvinding veelalgemener kan worden beschreven door gebruik te maken van de beschrij¬ving van Poincaré of de bol van Poincaré. Volgens genoemde beschrij¬ving moet de polarisatie van het signaal uit de lokale oscillator nietsamenvallen met de hoofdas van de hoge orde retarder, terwijl het devoorkeur heeft dat de hoofdas van deze retarder een hoek van 90° maaktmet de polarisatie van het uitgangssignaal van de lokale oscillatorvolgens de beschrijving van Poincaré. Een bijzonder geval hiervan iseen lokale oscillator met een lineair gepolariseerd uitgangssignaal datonder 45° staat met de hoofdas van de hoge orde retarder.

Voorts is steeds gesproken over de hoofdas van een hoge orderetarder. In feite heeft een hoge orde retarder echter twee hoofdassen,namelijk de snelle en de langzame hoofdas die loodrecht op elkaarstaan. Het verdient dus de voorkeur te spreken van één van de hoofd¬assen.

Claims

1. Transmissiesysteem voor de polarisatie-ongevoelige overdrachtvan signalen over een signaaltraject tussen een zender en een ontvan¬ger, voorzien van een hoge orde retarder die een polarisatie-splitsendeinrichting met tenminste een ingang en twee uitgangen voor het splitsenvan de overdracht over een eerste overdrachtweg en een tweede vertra-gingsoverdrachtweg en een op de overdrachtwegen aangesloten recombina-tie-inrichting met twee ingangen en een uitgang voor het recombinerenvan de overgedragen signalen omvat, met het kenmerk, dat de polarisa¬tie-splitsende inrichting, de eerste overdrachtweg en de recombinatie-inrichting worden gevormd door één polarisatie-splitsende koppelinrich-ting met een tweede ingang, waarvan de eerste ingang en de eersteuitgang de ingang respectievelijk de uitgang van de hoge orde retarderzijn, waarbij de vertragingsoverdrachtweg is opgenomen tussen de tweedeingang en de tweede uitgang van de polarisatie-splitsende koppelinrich-ting.

2. Transmissiesysteem voor de polarisatie-ongevoelige overdrachtvan signalen over een signaaltraject tussen een zender en een ontvan¬ger, voorzien van een hoge orde retarder, waarbij de ontvanger eenlocale oscillator en een koppelinrichting voor het koppelen daarvan aanhet signaaltraject omvat, met het kenmerk, dat de hoge orde retardertussen het signaaltraject en de koppelinrichting is aangesloten en datde hoek tussen een van de hoofdassen van de retarder en de polarisatievan de locale oscillator groter is dan 0° en kleiner is dan of gelijkis aan 180° volgens de beschrijving van Poincaré.

3 Transmissiesysteem volgens conclusie 2, met het kenmerk, datde hoek tussen een van de hoofdassen van de retarder en de polarisatievan de locale oscillator gelijk is aan 90° volgens de beschrijving vanPoincaré.

4. Transmissiesysteem volgens conclusie 3 of 3, met het kenmerk,dat de ontvanger gedeeld wordt door tenminste twee zenders in eenpassief optisch netwerk.

5· Hoge orde retarder die een polarisatie-splitsende inrichtingmet tenminste een ingang en twee uitgangen voor het splitsen van deoverdracht over een eerste overdrachtweg en een tweede vertragings¬overdrachtweg en een op de overdrachtwegen aangesloten recombinatie-inrichting met twee ingangen en een uitgang voor het recombineren van de overgedragen signalen omvat, met het kenmerk, dat de polarisatie-splitsende inrichting, de eerste overdrachtweg en de recombinatie-inrichting worden gevormd door één polarisatie-splitsende koppelinrich-ting met een tweede ingang, waarvan de eerste ingang en de eersteuitgang de ingang respectievelijk de uitgang van de hoge orde retarderzijn, waarbij de vertragingsoverdrachtweg is opgenomen tussen de tweedeingang en de tweede uitgang van de polarisatie-splitsende koppelinrich-ting.