NL8403381A - Steroiden met immunomodulerende eigenschappen. - Google Patents

Description

k? i OA/8991—182 Drs. H. van 't Holt Akzo N.V., Arnhem

Steroiden met immunomodulerende eigenschappen.

De uitvinding heeft betrekking op steroiden 4 van de oestraanreeks, in het bijzonder Δ -oestreen-derivaten met een a-koolwaterstof-8-oxy-substituent op plaats 17, voor toepassing als immunomodulatoren 5 en op farmaceutische preparaten, die deze steroiden als actief bestanddeel bevatten.

Oestreenderivaten met een dubbele binding tussen de koolstofatomen 4 en 5 en een a-koolwaterstof-β-oxy-substituent op plaats 17 zijn bekend. Zie bij-10 voorbeeld de U.S. octrooischriften 2 721 871, 2 744 122, 2 849 462, 2 964 537, 2 966 503, 3 112 328, 3 409 643 en 3 850 911.

Van de in de literatuur beschreven oestreenderivaten, waarop de onderhavige octrooiaanvrage 15 betrekking heeft, wordt vermeld, dat ze hormonale eigenschappen bezitten, in het bijzonder androgene, anabole, oestrogene, progestatieve en/of ovulatie-remmende e igen schappen·

Verrassenderwijze werd nu gevonden, dat een 4 20 bepaalde groep van Δ -oestreenderivaten met een α-koolwaterstof-0-oxy-groep op plaats 17 immuno-modulerende eigenschappen bezitten. De onderhavige uitvinding heeft derhalve betrekking op oestreenderivaten met de algemene formule I 25 R- _>R2 3° 8403331 - 2 - waarin = H2, H(0R4) o£ O, bij voorkeur H2 of 0; R2 = (aRg)(pORg); R^ = alkyl(1-4 C); 5 R4 = H of acyl(l-18 C); R5 = hydrocarbyl(1-4 C); en R6 = H of acyl(1-18 C), voor toepassing als immunomodulatoren.

De uitvinding heeft tevens betrekking op 10 farmaceutische preparaten met immunomodulerende eigenschappen, die tenminste één van de verbindingen met de formule I bevatten.

Met alkyl(1-4 C) wordt bedoeld methyl, ethyl, propyl, isopropyl, butyl, isobutyl of t.-butyl.

15 R3 is bij voorkeur methyl.

Acyl(1-18 C) is, zoals de toevoeging (1-18 C) reeds aanduidt, afgeleid van een organisch carbon-zuur met 1-18 koolstofatomen. Als voorbeelden hiervan kunnen worden genoemd: mierezuur, azijnzuur, · 20 propionzuur, boterzuur, isoboterzuur, trimethyl-azijnzuur, valeriaanzuur, capronzuur, caprinezuur, pelargonzuur, undecyleenzuur, laurinezuur, palmitine-zuur, oliezuur, fenylazijnzuur, fenylpropionzuur, cyclopentylpropionzuur, cyclohexylcarbonzuur, cyclo-25 octylazijnzuur, benzoëzuur, fumaarzuur, maleïnezuur, barnsteenzuur, citroenzuur.

Met' hydrocarbyl (1-4 C) wordt bedoeld één van de hiervoor met alkyl(1-4 C) aangeduide groepen of een onverzadigde variant hiervan met 2-4 koolstof-30 atomen, zoals vinyl, ethinyl, allyl, propargyl isopropenyl, butynyl of butadienyl.

R5 is bij voorkeur methyl, ethyl, ethinyl of allyl, waarbij Rg dan bij voorkeur H is.

3 & 0 o v· * j 4k« 5 - 3 -

De verbindingen met de formule I en de daarop gebaseerde farmaceutische preparaten bezitten, zoals gezegd,immunomodulerende eigenschappen, dat wil zeggen, ze zijn in staat het immuunsysteem in 5 gunstige zin te beïnvloeden. Ze zijn in het bijzonder geschikt om te worden toegepast bij de behandeling van auto-immuunziekten, zoals SLE (systemische lupus erythematosus), reumatoide arthritis, auto-immune thyroiditis, Sjdgrens syndroom, idiopathische 10 thrombocytopenische purpura, myasthenia gravis en haemolytische anemie.

Een groot deel van de in de onderhavige uitvinding toe te passen verbindingen zijn bekend en worden o.a. beschreven in de hiervoor genoemde 15 octrooischriften. Voor zover ze daarin niet worden beschreven of omschreven kunnen ze op overeenkomstige wijze bereid worden als beschreven in de genoemde octrooischriften.

Voorbeelden van steroiden met de formule I, die 20 volgens de uitvinding kunnen worden toegepast, zijn: 4 17a-methyl-l7p-hydroxy-A -oestren-3-on, 4 17oc-ethyl-l70-hydroxy-A -oestren-3-on, 17 ac-e th iny 1-17 β -hydroxy-A4-oe s tren- 3 -on, 4 17 α-ethiny1-170-hydroxy-18-methy1-Δ -oe stren-3-on, 25 17 a-ally1-170-hydroxy-A4-oe stren-3-on, 17a-propargyl-170-hydroxy-A4-oestren-3-on, 4 17a-ethinyl-A -oestreen-3a,170-diol, 17a-ethinyl-A4-oestreen-30,170-diol, 4 17a-ethyl-A -oestren-170-ol, 4 30 l7a-ethinyl-A -oestren-170-ol, 17a-ethinyl-18-methyl-A4-oestren-170-ol, 17a-allyl-A4-oestren-170-ol, en esters hiervan, bijvoorbeeld het decanoaat.

- 4 -

De farmaceutische preparaten volgens de uitvinding kunnen volgens bekende galenische technieken worden bereid, bijvoorbeeld door de desbetreffende steroidverbinding met de formule I in 5 een vorm te brengen, die geschikt is voor enterale (bijv. orale of rectale), parenterale (bijv. intraveneuze, subcutane of intramusculaire) of locale (via de huid of de slijmvliezen) toepassing. Hiertoe wordt de steroidverbinding gemengd met of 10 opgelost in een farmaceutisch aanvaardbare drager.

Voorbeelden van dergelijke preparaten zijn tabletten, pillen, dragees, pastilles, suppositoria, poeders, (micro-)capsules, emulsies, suspensies, oplossingen, implantaten, zalven, crèmes en lotions. 15 De hoeveelheid actieve stof (Δ —oestreen— derivaat volgens formule I) in de enteraal toe te dienen vormstukken en poeders is 0,01-25,0 mg en gewoonlijk 0,1-5,0 rag. De dagdosering is gewoonlijk 1-3 doseringseenheden. In de vloeibare en halfzachte 20 doseringsvormen, die worden geinjicieerd of op de huid of slijmvliezen worden aangebracht, is de concentratie aan actieve stof ongeveer 0,005 tot 20 gew.%, gewoonlijk 0,01 tot 5 gew.%. Injecties worden gewoonlijk uitgevoerd met doseringseenheden 25 van 1 ml.

De farmaceutisch aanvaardbare dragers kunnen samengesteld zijn uit een of meer van de volgende ingrediënten: zetmeel (bijv. aardappelzetmeel, maïszetmeel), suikers (bijv. lactose), glijmiddelen 30 (magnesiumstearaat, stearinezuur), bindmiddelen (bijv. amylopectine, polyvinylpyrrolidon), water, alcohol, glycerol en derivaten daarvan, plantaardige, dierlijke en minerale oliën en vetten, vetalcoholen, siliconen, lanolines, poly-alkyleen-35 glycolen, cellulosederivaten, silica, dispersie- 8403381 3ν ί - 5 - middelen, emulgatoren, oppervlakactieve stoffen, anti-oxidantia, conserveringsmiddelen, enz.

De immunomodulerende eigenschappen van verbindingen volgens formule I werden aangetoond met 5 een voor de genoemde werking representatieve test, het Bursa model.

In dit model wordt in kuikens de invloed van de te onderzoeken stof op de ontwikkeling van de Bursa van Fabricius onderzocht. De stof wordt in 10 het embryonale stadium toegediend door drie dagen bebroede eieren te dompelen in een ethanolische oplossing van de te onderzoeken stof. De eieren worden daarna verder bebroed en tien dagen na uitkomst van de eieren worden de kuikens gedood en 15 het lichaamsgewicht en het gewicht van de Bursa van Fabricius bepaald. De Bursa van Fabricius is een orgaan, dat vlak bij de cloaca is gelegen en verantwoordelijk is voor de rijping van het B-cel-systeem, dat de productie van antilichamen verzorgt.

20 Van de te onderzoeken stof wordt de remmende werking op de ontwikkeling van genoemd orgaan bepaald, waarbij nandrolon (19-nor-testosteron) als referentie wordt gebruikt.

Het gebruik van nandrolon als referentie is 25 gebaseerd op het feit, dat nandrolon in een ander model, het zgn. NZB/W-model, een gunstig effect heeft op lupus in NZB/W-muizen (murine lupus), hetgeen een indicatie is voor een gunstig effect van deze stof op auto-immuunziekten. Zie in dit verband Clin.

30 Exp.Immunol. (1981), blz. 11-17, in welk artikel een vergelijking is gemaakt tussen het effect van testosteron en nandrolon in het NZB/W-model en waarbij de conclusie is, dat het gunstige effect op "murine lupus" geen correlatie vertoont met de 35 hormonale werking, in casu de androgene werking.

3--.-231 - 6 -

Een bezwaar van het NZB/W-model is, dat de proeven in dit model zo lang duren (1 a 1½ jaar).

Voor de screening van een groot aantal stoffen is het Bursa-model te prefereren.

5 De resultaten van de proeven in het Bursa- model zijn samengevat in de volgende tabel.

_Stof_ P

d 17a-methyl-17p-hydroxy-A *-oestren-3-on 41 . 4 10 17a-ethyl-17p-hydroxy-A -oestren-3-on 26 4 17a-ethinyl-A -oestren-17p-ol 6 17a-ethyl-A4-oestren-17p-ol 9 17a-allyl-A4-oestren-17p-ol 27 nandrolon (referentie) 1 15

In kolom P is de potentie van de stof aangegeven in vergelijking met die van nandrolon. De gevonden waarden blijken niet te correleren met de endo-' crinologische werkingen van deze stoffen.

20 De uitvinding wordt toegelicht met de volgende voorbeelden. In elk van de voorbeelden kan de actieve stof desgewenst vervangen worden door een equivalente hoeveelheid van een andere, onder formule I vallende stof.

25 8403381 fU *.

- 7 -

Voorbeeld I

Tabletten

A

a) 17a-methyl--173-hydroxy-A -oestren-3-on 2,0 mg aardappelzetmeel 10,0 mg 5 magnesiumstearaat 0,5 mg ascorbylpalmitaat 0,2 mg amylopectine 2,0 mg lactose tot 100,0 mg 4 10 b) 17a-ethyl-173-hydroxy-A -oestren-3-on 3,0 mg maïszetmeel 10,0 mg stearinezuur 1,0 mg silica ("Aerosil") 1,0 mg polyvinylpYrrolidon 3,0 mg 15 dl-α-tocopherol 0,1 mg lactose tot 100,0 mg c) 17a-allyl-A^—oestren—17(3—ol 3,0 mg aardappelzetmeel 25,0 mg 20 magnesiumstearaat 4,0 mg dl-α-tocopherol 0,2 mg lactose tot 100,0 mg

Voorbeeld XI

25 Injectiepreoaraten a) Suspensie 4 17a-ethyl-A -oestren-173-ol--17-decanoaat 1,0 mg carboxymethylcellulose Na 5,0 mg natriumbisulfiet 0,2 mg 30 water tot 1,0 ml b) 01ie-oplossing 17a-ethinyl-A^-oestren-17p-ol 2,0 mg BHA/BTA (1/1) 0,2 mg 35 arachisolie tot 1,0 mg g 4 C o 3 o * > - 8 -

Voorbeeld III

Zachte qelatinecapsules voor orale toepassing

Een steriele oplossing van 17a-ethinyl-17p- 4 hydroxy-Δ -oestren-3-on-17p-oenanthaat m arachis-5 olie werd bereid, bevattende 12,5 g per liter.

Deze oplossing werd in zachte gelatinecapsules verpakt volgens standaard-capsuleringsmethoden.

De capsules hadden een inhoud van 0,24 ml, zodat ze elk 3,0 mg actieve stof bevatten.

10 § 4 0 3 3 8 1

Claims (5)

1. Steroiden van de oestraanreeks niet de algemene formule: R- XN /2 waarin R1 = H2* h(CR4) of O» R2 = aR5 R^ = alkyl(1-4 C); R4 = H of acyl(l-18 C); Rcj = K of hydrocarbyl (1-4 C); en Rg = H of acyl(1-18 C), voor toepassing als immunomodulatoren.

2. Steroiden volgens conclusie 1, waarin = H2 of 0.

3. Steroiden volgens conclusie 1 of 2, waarin R^ = methyl,

4. Steroiden volgens conclusie 1-3, waarin Rg = ethinyl, methyl, ethyl of allyl· 5* Steroiden volgens conclusie 4, waarin Rg = H,

5. Een farmaceutisch preparaat met immunomodu-lerende eigenschappen, dat een verbinding volgens conclusie 1-5 bevat. 9*03381