NL8203911A

NL8203911A - Werkwijze voor het activeren van hydroxyethylcellulose, alsmede de toepassing ervan in zware zoutoplossingen.

Info

Publication number: NL8203911A
Application number: NL8203911A
Authority: NL
Original assignee: Nl Industries Inc
Priority date: 1981-12-14
Filing date: 1982-10-08
Publication date: 1983-07-01
Also published as: GB2112410A; CA1189302A; GB2112410B; FR2518109A1; AU550829B2; BR8207177A; DE3246279A1; NO823510L; FR2518109B1; AU8882282A

Description

, f --. « - 1 - N.0. 51 388

Werkwijze voor het activeren van hydroxyethylcellulose, alsmede de toepassing ervan in zware zoutoplossingen.

De onderhavige uitvinding heeft betrekking op viskeus gemaakte zoutoplossingen, meer in het bijzonder op de zogenaamde zware zoutoplossingen met een dichtheid groter dan ongeveer 1,62 kg/dm^ en op werkwijzen voor het activeren van hydroxyethylcellulose voor toe-5 passing als viskeus makend middel in dergelijke zoutoplossingen.

Terdikte waterige media, in het bijzonder die, die zoutoplossingen voor olievelden bevatten, worden gewoonlijk gebruikt als put-behandelingsvloeistoffen, zoals boorvloeistoffen, herstelvloeistof-fen, vitooiingsvloeistoffen, vulvloeistoffen, behandelingsvloeistof-10 fen voor ondergrondse formaties, afstandsvloeistoffen, putverlatings-vloeistoffen en andere waterige vloeistoffen, waarin een toename in viscositeit gewenst-.is. Het is bekend hydrofiele polymere materialen, zoals hydroxyethylcellulose (HEC) te gebruiken als verdikkingsmiddelen voor waterige media, die gebruikt worden in dergelijke putbe-15 handelingsvloeistoffen. Echter wordt HEG niet gemakkelijk gehydra-teerd, gesolvateerd of gedispergeerd in waterige systemen met een dichtheid groter dan 1,62 kg/dm^ zonder verhoogde temperaturen en/of mengen onder een sterke mate van afschuiving gedurende uitgebreide tijdsperioden. Bijvoorbeeld worden hydroxyethylcellulose polymeren 20 slechts gehydrateerd, gesolvateerd of gedispergeerd in dergelijke waterige oplossingen, die één of meer veelwaardige in water oplosbare kationogene zouten bevatten, zoals zware zoutoplossingen, die gegewoonlijk gebruikt worden in putbehandelingsvloeistoffen. In vele gevallen, zoals bijvoorbeeld bij herstelwerkzaamheden, leent de be-25 schikbare apparatuur voor de bereiding van de putbehandelingsvloeistoffen zich niet gemakkelijk voor mengen bij hoge temperatuur en een grote mate van afschuiving. Dientengevolge is het gewoonlijk noodzakelijk, wanneer het gewenst is dergelijke verdikte zoutoplossingen te gebruiken, deze buiten de putplaats te bereiden.

50 De stand der techniek geeft aan, dat het oud is EEG te suspen deren in een organisch milieu, zoals ethyleenglycol of alkoholen, voordat het HEC wordt toegevoegd aan een waterige vloeistof ten einde een goede dispergering van het HEC te verkrijgen. De stand der techniek geeft eveneens aan, dat HEC in bepaalde organische 8203911 - 2 - ** ·“ media, met inbegrip van ethyleenglycol, wordt opgezwollen. Wanneer BEC in ethyleenglycol of een organisch milieu, dat het EEC doet opzwellen, wordt gesuspendeerd, geeft de stand der techniek aan, dat de suspensie moet worden toegevoegd aan de waterige vloeistof vanaf 5 het eerste begin of het EEC zal opzwellen, hetgeen resulteert in een slechte dispersie in de waterige vloeistof. Derhalve wordt het gebruik van ethyleenglycol of andere organische vloeistoffen, die het EEC doen opzwellen, niet aanbevolen voor het suspenderen van EEC.

10 In de Amerikaanse octrooiaanvrage 119·805 ? ingediend 8 februari 1980, wordt beschreven dat HEC gesuspendeerd kan worden met een polaire organische vloeistof, die het EEC doet opzwellen en een organische vloeistof, die het EEC niet doet opzwellen, waarna het mengsel gedurende een tijdsperiode wordt verouderd, zodat het EEC 15 in zware zoutoplossingen zal dispergeren en hydrateren.

Gevonden werd nu dat EEC zodanig geactiveerd kan worden, dat het EEC gemakkelijk in zware zoutoplossingen bij omgevingstemperaturen zal hydrateren door het EEC in een organische vloeistof, die het EEC doet opzwellen, te suspenderen en de suspensie gedurende 20 een vidoende tijdsperiode te verouderen om het EEC te activeren.

Eet is derhalve een oogmerk van de onderhavige uitvinding nieuwe hydroxyethylcellulose bevattende samenstellingen te verschaffen voor toepassing in het viskeus maken van zware zoutoplossingen met een dichtheid groter dan ongeveer 1,62 kg/dm^, die onge-25 veer 10 tot ongeveer 25 gew.% EEC gesuspendeerd in een organische vloeistof, die het EEC doet opzwellen, bevatten, waarbij de samenstelling gedurende ten minste 2 uren bij omgevingstemperaturen verouderd is.

Een ander oogmerk van de onderhavige uitvinding is het ver-50 schaffen van een werkwijze voor het activeren van EEC, zodanig dat het EEC bij omgevingstemperatuur in zware zoutoplossingen zal hydrateren, door het EEC met een organische vloeistof, die .het EEC doet opzwellen, te suspenderen en de suspensie gedurende ten minste 2 uren bij omgevingstemperatuur te verouderen.

35 Eog een ander oogmerk van de onderhavige uitvinding is het verschaffen van een werkwijze voor het vergroten van de viscositeit van een waterige oplossing met een dichtheid groter dan ongeveer

1,62 kg/dm^, gekenmerkt door toevoeging aan de oplossing van een viskeus makende samenstelling, die ongeveer 10 tot ongeveer 20 gew.% 40 HEC bevat, gesuspendeerd in een organische vloeistof, die het EEC

8203911 c -s - 5 - doet opzwellen, welke samenstelling gedurende ten minste 2 uren bij omgevingstemperatuur verouderd is.

Activering van EEC op een zodanige wijze, dat het EEC in zware zoutoplossingen bij omgevingstemperaturen zal hydrateren, wordt door 5 de onderhavige uitvinding als volgt bewerkstelligd: het deeltjesvormige EEC wordt eerst gemengd met een polaire organische vloeistof (POL), die het EEC doet opzwellen en daarna wordt het mengsel gedurende ten minste 2 uren bij omgevingstemperatuur verouderd.

Yele verbindingen kunnen als het POL gebruikt worden afhanke-10 1-ijk van het eindgebruik van het verdikkingsmiddel. Bij het vaststellen of een bijzondere verbinding of bijzonder produkt zal functioneren als een POL volgens de onderhavige uitvinding, kan een eenvoudige proef als volgt gebruikt worden: één gewichtsdeel van het EEC polymeer wordt homogeen gemengd, bijvoorbeeld door spatelen, met 15 twee gewichtsdelen van het kandidaat POL· Eet mengsel krijgt vervolgens de gelegenheid zich in een rustige toestand gedurende 1 week bij omgevingstemperatuur in een bij voorkeur afgedichte houder in te stellen. Vloeistoffen, die als POL geschikt zijn, na onderwerping aan de proefmethode, geven vaste, ten dele vaste of viskeuze meng-20 seis met nagenoeg geen vrije vloeistof in het mengsel aanwezig na de ene week solvateringsperiode. In het algemeen gesproken werd gevonden, dat praktisch elke organische verbinding, die deze hiervoor beschreven solvateringsproef doorstaat, tot een bruikbare graad als een POL zal functioneren. Tot niet beperkende, evenwel de voorkeur 25 verdienende POL behoren: alifatische glycolen die 2 tot 5 koolstof-atomen bevatten, zoals ethyleenglycol, 1,2-propaandiol, 1,4-butaan-diol, 1,5-pentaandiol en dergelijke; alkyleentriolen die 2 tot 6 koolstofatomen bevatten, zoals glycerol, 1,2,5-butaantriol, 1,2,5-pentaantriol en dergelijke; amiden die 1 tot 4 koolstofatomen bevat-50 ten zoals formamide, aeeetamide, dimethylformamide en dergelijke en mengsels van de verschillende hiervoor genoemde verbindingen.

Bij het formuleren van de viskeus makende middelen van de onderhavige uitvinding verdient het de voorkeur voor het gemak van hantering, dat het POL in een zodanige hoeveelheid aanwezig is, dat het 55 viskeus makende middel, d.w.z. de geactiveerde EEG samenstelling, een gietbare vloeistof blijft na veroudering gedurende een voldoende tijdsperiode om het EEC te activeren. Derhalve geven ethyleenglycol en glycerol, die voor toepassing bij de onderhavige uitvinding de polaire organische vloeistoffen zijn die de voorkeur verdienen, giet-40 bare, vloeibare viskeus makende middelen bij concentraties groter dan 8203911 - 4 - ongeveer 80 gew.%. Andere minder efficiënte POL kunnen gietbare vloeibare viskeus makende middelen voortbrengen bij concentraties groter dan ongeveer 75%· Een concentratie van POL groter dan ongeveer 90% zou overdadig en niet noodzakelijk zijn. Derhalve dient de 5 concentratie van HEG in de samenstelling van het viskeus makende middel in het traject te zijn van ongeveer 10 tot ongeveer 25 gew.%, bij voorkeur ongeveer 10 tot ongeveer 20 gew.%.

Het mengsel van HEC en POL wordt geactiveerd voor toepassing bij het viskeus maken van zware zoutoplossingen door het mengsel ge-10 durende ten minste 2 uren bij omgevingstemperatuur, bij voorkeur ten minste 3 uren, te verouderen. De activering kan in een kortere tijdsperiode bij verhoogde temperaturen tot stand gebracht worden. Gevonden werd, dat wanneer de concentratie van HEC in het POL zodanig is, dat een gegeleerde samenstelling na activering verkregen wordt, de 15 samenstelling van het viskeus makende middel in geleringsdoelmatig-heid vermindert en volledig onwerkzaam kan worden na verdere veroudering van de samenstelling. Derhalve dienen de geactiveerde HEC samenstelling gebruikt te worden voordat de samenstelling geleerd.

De geactiveerde HEC samenstelling kan gebruikt worden overal 20 waar HEC vereist is. Echter is activering van het HEC alleen noodzakelijk, wanneer het HEC gebruikt wordt in zware zoutoplossingen met een dichtheid groter dan ongeveer 1,62 kg/dm5. In de laatste jaren is het praktische toepassingstraject van heldere zoutoplossingen voor gebruik in de olie- en gasindustrie aanzienlijk uitge-25 breid door toepassing van oplosbare zinkzouten, in het bijzonder zinkbromide, zodat de voordelen van heldere zoutoplossingen nu verkregen kunnen worden met fluida met dichtheden tot 2,30 kg/dm^ bij omgevingstemperaturen en drukken.

De heldere zoutoplossingen met grote dichtheid worden uitge-30 breid toegepast: als voltooiingsvloeistoffen, om verstopping van perforatietunnels te minimaliseren, om de permeabiliteit van de formatie te beschamen en om mechanische problemen te minimaliseren; als herstelvloeistoffen om dezelfde redenen; als opvulvloeistoffen om de gemakkelijke beweging en het herstel van de dichting mogelijk 35 te maken; voor onderruiming, gintvulling en zandconsolidatie toepassingen; als doodpompvloeistof of ballastvloeistof; voor draad-lijnwerk en als boorvloeistoffen.

Heldere zoutoplossingen met een dichtheid van 1,70 kg/dm^ of minder bevatten in geformuleerde toestand natriumchlride, natrium-40 bromide, kaliumchloride, calciumchlrode, calciumbromide of mengsels 8203911 - 5 - van deze zouten. Heldere zoutoplossingen met een dichtheid tot onge- . veer 1,81 kg/dm^ kunnen met caleiumchloride en calciumbromide geformuleerd worden; wanneer echter de zoutoplossing een lage kristallisatie temperatuur moet hebben, dan worden heldere zoutoplos-5 singen in dit dichtheidstraject in het algemeen geformuleerd met een oploshaar zinkzout. Zinkhromide verdient de voorkeur, omdat zoutoplossingen, die dit bevatten, minder corrosief zijn dan zoutoplossingen, die zinkchloride bevatten. Heldere zoutoplossingen met een dichtheid groter dan ongeveer 1,81 kg/dm^ worden met zinkhromide 10 geformuleerd.

Het HEC zal in het algemeen in de zware zoutoplossing aanwezig zijn bij een concentratie van ongeveer 2,85 kg/m^ tot ongeveer 14>25 kg/m^.

Ten einde de uitvinding vollediger toe te lichten wordt het 15 volgende niet beperkende voorbeeld gegeven.

Voorbeeld

Drie monsters, die 10%, 15% en 20% HATR0S0L 250 HER in ethyleen-glycol bevatten, werden bereid door het HEC en ethyleenglycol tezamen 30 seconden te mengen. Elk monster werd onmiddellijk gewaar-20 deerd bij 2,85 kg/m^ in een CaBrg/ZnBrg oplossing van 1,92 kg/dm^ door het monster en de oplossing tezamen 30 seconden met de hand te schudden en het mengsel op een Farm V-G meter bij 300 omwentelingen per minuut te roeren. De schaalaflezing bij 300 omwentelingen per minuut werd na 30 en 60 minuten uitgevoerd zoals aangegeven in taM 25 1 en na het walsen van de zoutoplossingen gedurende een nacht bij 66°C. Daarna werd elk monster gewaardeerd na veroudering gedurende bepaalde tijdsperioden zoals aangegeven in tabel 1·

De gegevens geven aan, dat de monsters verouderd moeten worden om het HEC in deze oplossing te doen hydrateren. Het monster, dat 30 10% HEC bevatte, bleef gedurende 4Ö uren gietbaar. Het monster, dat 15% HEC bevatte, was zeer viskeus, maar kon gebruikt worden. Het monster dan 20% HEC bevatte, werd overmatig gegeleerd na veroudering gedurende een voldoende tijdsperiode om het HEC te activeren, zodat de gegeleerde deeltjes klonters vormden en niet wilden dispergeren, 35 zelfs na warm walsen.

Een minimum verouderingstijd van ongeveer 2 uren is wenselijk, bij voorkeur ten minste 3 uren.

8203911 T ^ -6-.

EïCl fl •Η ra 6£ . ra ö O iH H n ρ Φ

0 H

«H

CO, Cö 1 s \ ta & ·η Λ·Η 1- & w CM · OS O 02 CO O KMA rf-SO SO VO f- ITS ^ CCS ^ (M ITS SO CM -d* KMA CVJ CO t“ t- » I · SO C— [— c-— C— C— Π— IHSQ I I r— tT— C~- C— C~-SO I t~ C— t— C—SO. τ- T- T- T- |> i3 fl fl ri fl Φ m CÖ +s üft d OlOSCTSOSCM KMTS^SO τ- CT\'>t‘i-CMKStrSNMrsCM OSO l>r- CM CJ o co co EI pSO| r-T—CMCMCMCSJCMIO r-CMCMCMCMCMCMKS τ- τ- CM CM τ- Τ Η Ö H •H S fr\ a a 'v » \ · ο|σ\ rcsirsco co o σ\ o •'Φ os cm c— co co o c— o n"s osos^c-C'-t-ogoco S( ^ t: Ksl τ-τ-τ—ί— OJv-OJCM t-t-t-t-CMt-CMCM t- t- t- t- t- m a ή

0 -P irs & oo o S

• o (1) olco OSOST- o O T- T-(M OSOSO NSOSr o O O OSCOOOSOOSCOOOOO

CM frj a I τ— τ- τ— τ— τ- τ- T- 1— τ— τ- τ- τ— 1— r-

U

ra +3 ra ra f» +> d RMMPhHH Fh

φ·ηο cö cö cö cö cö co fö CD'd'dfdTj'dO

•Hrai ppcöcdcöcöcdcöp ΡΜΦΡιΡΡίΡΐΡΐΡΐ -p-p cöcececeröcececece iflröppppppra cece^rararararara cö-h-p cecöcöcöcecöcöcöcö cecöaaaaaa<i> cecögrararararara -prara ,ο,οοοοοοοη ,ο,οοηηηηηη •h o ,d -p-p-p-p-p-p-p-p-p +=+=0000000) -p+=orararararara ho rarararararararara rarapppppptio 0)0)14¾)¾)¾)¾)¾)¾) cómd ·Η ·Η ·Η H rl rl ·Η *rl ·Η ·ΗΗ+3-Ρ+3-Ρ+=+:'Φ Η·Η+»ΦΦΦΦΦΦ ;s h ra 00¾)¾)¾)¾)¾)¾)¾)¾) E&itomrararamm&o 00^002¾)¾)¾)¾)¾)¾) Μ !> !> τ- Η ω £ ö θ3 Η ^ \ /—S. · KS |3 w += a •ο Ή Ο Η Φ Φ+>νθ LPiO Ο Ο Ο Ο ΐίΜΑΐη Ο 1ΑΟ ο ο ο ο οο •η ·η Lfsso inirurs ο c— c*- cm of-ooooo oo

«Η ra ·ο v-COCSlCSl^t-Os-rcs T-SOOUAOLfSLrsCQra CTSOOCQCQCQCQCQCQCQ

,¾ O H ·-····· *·····00 ·· O O O O O O O

00,0 CM ΙΌ f<S Tj" -¾- T— LfS τ— O C—SO CM K\

ora CM LfS f— t— CO

h £ to pq !> o m a bo ra a u •Η p .

p Ο T- CM ΚΛ CCS IT— Ti" CD CO Ot-CMtOvLat-^COCO o r- CM KMnc-^co CO

rag CM ^ 00 CM ^ CO CM+t-CO

Ό ·Η CM CM CM

si O rtf Pi ·ο Φ ·Η ί> +> ,-s

CM

P

F3 <j pq o 8203911 < - 7 -

£-. A

· - - - ♦ ^ Zoutoplossing een nacht hij 66°C gewalst monster A =10% BAOSOSOL 250 HER, 90% ethyleenglycol monster B = 15% NATROSOL 250 HER, 85% ethyleenglycol monster C = 20% NATROSOL 250 HER, 80% ethyleenglycol 5 ^ OS = >100.000

Be uitvinding kan "belichaamd worden in andere specifieke vormen zonder af te wijken van de geest of wezenlijke kenmerken ervan. Be onderhavige uitvoeringsvormen worden derhalve in alle opzichten als illustratief en niet beperkend beschouwd, waarbij 10 de omvang van de uitvinding wordt aangegeven door de bijgevoegde conclusies in plaats van door de voorafgaande beschrijving en alle veranderingen, die binnen de betekenis en het gebied van equivalentie van de conclusies komen worden derhalve beoogd daardoor te worden omvat.

8203911

Claims

1. Viskeus makende samenstelling, die ongeveer 10 tot ongeveer 25 gew.% hydroxyethylcellulose in een polaire organische vloeistof bevat, welke polaire organische vloeistof, indien gelijkmatig ge- 5 mengd met het hydroxyethylcellulose in een gewichtsverhouding van hydroxyethylcellulose tot polaire organische vloeistof van 1:2, een mengsel voortbrengt met nagenoeg geen vrije vloeistof aanwezig na rustig gedurende 1 week bij omgevingstemperatuur in een afgedichte houder te zijn bewaard, welke samenstelling gedurende een voldoende 10 tijdsperiode is verouderd om het hydroxyethylcellulose te activeren, zodanig dat het hydroxyethylcellulose in zware zoutoplossingen met een dichtheid groter dan ongeveer 1,62 kg/dm^ bij ongevingstempera-turen zal hydrateren.

2. Samenstelling volgens conclusie 1, met het 15 kenmerk, dat de concentratie van hydroxyethylcellulose van ongeveer 10 tot ongeveer 20 gew·^ is»·

3· Samenstelling volgens conclusie 1 of 2, met het kenmerk, dat de polaire organische vloeistof gekozen wordt uit de groep bestaande uit ethyleenglycol, glycerol en mengsels 20 ervan.

4. Samenstelling volgens conclusie 1 of 2, m e t — h e t kenmerk, dat de polaire organische vloeistof gekozen is uit de groep bestaande uit alifatische glycolen die 2 tot 5 kool-stofatomen bevatten, alkyleentriolen die 3 "tot 5 koolstofatomen 25 bevatten, amiden die 1 tot 4 koolstofatomen bevatten en mengsels ervan.

5. Samenstelling volgens conclusies 1 tot 4, met het kenmerk, dat de samenstelling gedurende ten minste 2 uren bij omgevingstemperatuur verouderd is.

6. Samenstelling volgens conclusies 1 tot=5, met het kenmerk, dat de samenstelling gedurende ten minste 3 uren bij omgevingstemperatuur verouderd is.

7. Samenstelling volgens conclusies 1 tot 4, met het kenmerk, dat de samenstelling gedurende ten minste 2 uren 35 bij omgevingstemperatuur verouderd is, waarbij de concentratie van hydroxyethylcellulose zodanig is, dat de samenstelling na activering een gietbare vloeistof is.

8. Werkwijze voor het activeren van hydroxyethylcellulose, zodanig dat het hydroxyethylcellulose in zware zoutoplossingen met 40 een dichtheid groter dan ongeveer 1,62 kg/dm^ bij omgevings temp era- 8203911 - ' -9- * turen zal hydrateren, met het kenmerk, dat men het hydroxyethylcellulose bij een concentratie van ongeveer 10 tot ongeveer 25 gev.% in een polaire organische vloeistof suspendeert en de suspensie gedurende een voldoende tijdsperiode om het hydro-5 xyethylcellulose te activeren veroudert, welke polaire organische vloeistof, indien gelijkmatig gemengd met het hydroxyethy1cellulose in een gewichtsverhouding van hydro xye thy 1 cellulose tot polaire organische vloeistof van 1:2, een mengsel:, voortbrengt met in hoofdzaak geen vrije vloeistof aanwezig na een rustig verblijf ge-10 durende 1 week bij omgevingstemperatuur in een afgedichte houder.

9· Werkwijze volgens conclusie 8, met het k e n m e rk, dat men een concentratie van hydroxyethylcellulose toepast van ongever 10 tot ongeveer 20 gew.?é.

10. Werkwijze volgens conclusie 8 of 9i met het 15. e n m e r k, dat men een polaire organische vloeistof toepast gekozen uit de groep bestaande uit ethyleenglycol, glycerol en mengsels ervan.

11. Werkwijze volgens conclusie 8 of 9» met het kenmerk, dat men een polaire organische vloeistof toepast 20 gekozen uit de groep bestaande uit alifatische glycolen met 2 tot 5 koolstofatomen, alkyleentriolen met 3 tot 5 koolstofatomen, amiden met 1 tot 4 koolstofatomen en mengsels ervan.

12. Werkwijze volgens conclusies 8 tot 11, met het kenmerk, dat men een tijdsperiode van ten minste 2 uren bij 25 omgevingstemperatuur toepast.

15· Werkwijze volgens conclusies 8 tot 11, met het kenmerk, dat men een tijdsperiode van ten minste 2 uren bij omgevingstemperatuur toepast, waarbij de concentratie van hydroxyethylcellulose zodanig is, dat de samenstelling na active-50 ring een gietbare vloeistof is.

14· Werkwijze volgens conclusies 8 tot 11, met het k e n m e r k, dat men een tijdsperiode van ten minste 5 uren bij omgevingstemperatuur toepast, waarbij de concentratie van hydroxyethylcellulose zodanig is, dat de samenstelling na active-55 ring een gietbare vloeistof is.

15· Werkwijze voor het verhogen van de viscositeit van een waterige oplossing met een dichtheid groter dan ongeveer 1,62 kg/dm^, met het kenmerk, dat men met de oplossing de viskeus makende samenstelling volgens één of meer van de conclusies 1 40 tot 4 mengt in een voldoende hoeveelheid om de viscositeit van de 8203911 - 10 - Λ oplossing te verhogen.

16. Werkwijze voor het verhogen van de viscositeit van een waterige oplossing met een dichtheid groter dan ongeveer 1,62 kg/dm^, met. het kenmerk, dat men met de oplossing 5 de viskens makende samenstelling volgens één of meer van de conclusies 1 tot 4 mengt, welke samenstelling gedurende ten minste 2 uren bij omgevingstemperatuur verouderd is, in een voldoende hoeveelheid om de viscositeit van de oplossing te verhogen.

17· Werkwijze voor het verhogen van de viscositeit van een 10 waterige oplossing met een dichtheid groter dan ongeveer 1,62 kg/dm^, met het kenmerk, dat men met de oplossing de viskeus makende samenstelling volgens één of meer van de conclusies 1 tot 4 mengt, welke samenstelling ten minste 3 uren bij omgevingstemperatuur verouderd is, in een voldoende hoeveelheid om 15 de viscositeit van de oplossing te verhogen.

18. Werkwijze voor het verhogen van de viscositeit van een waterige oplossing met een dichtheid groter dan ongeveer-1,62 kg/dm^, met het kenmerk, dat men met de oplossing de viskeus makende samenstelling volgens één of meer van de con-20 clusies 1 tot 4 mengt, welke samenstelling gedurende ten minste 2 uren bij omgevingstemperatuur verouder is, waarbij de concentratie van hydroxyethylcellulose zodanig is, dat de samenstelling na activering een gietbare vloeistof is, in een voldoende hoeveelheid om de viscositeit van de oplossing te verhogen. 8203911