NL1025258C2 - Waardedocument voorzien van een watermerk. - Google Patents

Description

Waardedocument voorzien van een watermerk

De uitvinding heeft betrekking op een waardedocument voorzien van een watermerk/ een drukvel voor een dergelijk waardedocument, een werkwijze voor het verwerken en/of detecteren van het watermerk in een dergelijk waar-5 dedocument en programmatuur voor het uitvoeren van deze werkwijze.

Op waardedocumenten, en in het bijzonder bankbiljetten en dergelijke, worden vele beveiligingskenmerken aangebracht. De verschillende beveiligingskenmerken dienen 10 verschillende beveiligingsdoeleinden. Zo zijn er beveiligingskenmerken aan de hand waarvan het publiek eenvoudig kan vaststellen of bijvoorbeeld een bankbiljet echt is. Een voorbeeld van een dergelijk beveiligingskenmerk is onder meer het bekende watermerk, de veiligheidsdraad, en de 15 hologrammen en foliedelen die aangebracht worden op bankbiljetten.

Daarnaast worden op zeer vele waardedocumenten beveiligingskenmerken aangebracht die alleen middels speciale hulpmiddelen zichtbaar te maken zijn, bijvoorbeeld 20 bij een bank. Verder zijn er beveiligingskenmerken die door bijvoorbeeld een centrale bank alleen maar waar te nemen zijn, en zijn er speciale recherche beveiligingskenmerken die alleen met zeer speciale middelen waar te nemen zijn.

Er bestaat echter behoefte aan nieuwe en aanvul-25 lende beveiligingskenmerken.

10252 58 2

Daarnaast is er een probleem met bijvoorbeeld bankbiljetten, namelijk dat men stroken uit bankbiljetten snijdt en daarvan een nieuw bankbiljet samenstelt. De uitvinding heeft tot doel een nieuw, aanvullend beveili-5 gingskenmerk te bieden.

De uitvinding heeft verder als doel een oplossing te bieden tegen onder meer de genoemde fraudepogingen.

De uitvinding betreft een waardedocument voorzien van een watermerk, waarbij het watermerk zich over het 10 gehele waardedocument uitstrekt en onder zichtbaar licht, en/of met behulp van infrarode straling, en/of met ultraviolette straling een continu en visueel niet tot nauwelijks zichtbaar helderheidsverloop vertoont over het waardedocument.

15 Doordat het watermerk zich over nagenoeg het gehele waardedocument uitstrekt kan door juiste keuze van de helderheid en het verloop daarvan een beveiligingskenmerk gecreëerd worden dat visueel niet tot nauwelijks zichtbaar is.

20 Daarnaast biedt het specifieke watermerk, doordat het zich over nagenoeg het gehele waardedocument uitstrekt, een mogelijkheid een beveiligingskenmerk te bieden waarmee eenvoudig waar te nemen is allereerst of er een fraudepoging heeft plaatsgevonden, en in het bijzonder of 25 er een fraudepoging heeft plaatsgevonden waarbij de drager van het waardedocument, dat wil zeggen het papier of eventueel kunststof materiaal, fysiek veranderd is.

Een watermerk is een massaverandering die in een drager, meestal papier, aangebracht is. Door de drager 30 "tegen het licht te houden", dat wil zeggen voor een bron van (kunst of dag) licht, is een algemeen bekend watermerk zichtbaar. Daarnaast is het bekende watermerk meestal ook zichtbaar onder infrarode straling. Het watermerk volgens de uitvinding heeft echter een dusdanig helderheidsverloop 35 dat het niet op de gebruikelijke wijze zichtbaar is zonder hulpmiddelen. Bovendien strekt het zich, mede om het nagenoeg onzichtbaar te maken, uit over nagenoeg het gehele 1025258 3 bankbiljet.

Bij voorkeur is het helderheidsverloop van het watermerk volgens de uitvinding in doorzicht (transmissie) bij zichtbaar licht nauwelijks zichtbaar voor het menselijk 5 oog. Het watermerk is daarentegen wel waarneembaar te maken voor het menselijk oog zicht licht met hulpmiddelen, zoals middels apparatuur zoals beeldopnemers zoals digitale (lijnscan) camera's. Eventueel kan er ook voor gekozen worden om het watermerk, al dan niet in doorzicht, onder 10 toepassing van infrarode straling (IR) of ultraviolette straling (UV) middels apparatuur waar te nemen. Het watermerk kan dusdanig uitgevoerd zijn dat het ofwel onder zichtbaar licht, ofwel onder IR straling, ofwel onder UV straling, mogelijk zelfs onder een combinatie daarvan, 15 zichtbaar te maken is middels hulpmiddelen. Bij zichtbaar licht zal veelal in doorzicht (transmissie) waargenomen worden, bij toepassing van IR of UV kan eventueel onder opvallend licht waargenomen worden. In het direct opgenomen beeld is daarbij het helderheidsverloop niet tot nauwelijks 20 zichtbaar. Door het contrast door middel van hulpmiddelen of beeldbewerking te verhogen is het helderheidsverloop wel zichtbaar te maken.

Volgens de uitvinding strekt het watermerk zich uit over nagenoeg het gehele waardedocument. In de voorko-25 mende gevallen betekent dat, dat het watermerk zich over de hele breedte en de hele lengte uitstrekt. Zoals ook uit de figuren zal blijken, kan de helderheid daarbij over alleen de lengte, alleen de breedte, of een combinatie van beiden, variëren.

30 Het watermerk volgens de uitvinding kan ook gecombineerd worden met het reeds bekende zichtbare watermerk, zoals een portretwatermerk dat bijvoorbeeld in bankbiljetten wordt toegepast.

In een uitvoeringsvorm van het waardedocument 35 volgens de uitvinding verloopt de helderheid van het watermerk periodiek of a-periodiek golfvormig. Een dergelijk verloop is produktietechnisch relatief eenvoudig te 1025258 4 realiseren. Daarnaast is een dergelijk verloop betrekkelijk eenvoudig dusdanig te maken dat het watermerk visueel niet tot nauwelijks zichtbaar is.

In een andere of verdere uitvoeringsvorm verloopt 5 de helderheid van het watermerk langs de lengte-as van het waardedocument, de breedte-as van het waardedocument, één of meer diagonalen van het waardedocument, vanuit een punt op het waardedocument al dan niet cirkelvormig, of een combinatie daarvan, continu. Elk van deze mogelijkheden 10 biedt zijn eigen aanvullende mogelijkheden. Vooral helderheidsverlopen die langs beide assen verlopen, en dan in het bijzonder langs beide assen verschillend, bieden, zoals verderop in deze beschrijving zal blijken, aanvullende mogelijkheden.

15 In een verdere of aanvullende uitvoeringsvorm verloopt de helderheid van het watermerk langs een al dan niet denkbeeldige lijn in het vlak van het waardedocument golfvormig.

In een verdere of aanvullende uitvoeringsvorm is 20 het waardedocument verder voorzien van een groepsaanduiding voor het onderscheiden van groepen waardedocumenten. Een dergelijke groepsaanduiding is bijvoorbeeld een coupure code(bijvoorbeeld 50) en/of een modelcode (bijvoorbeeld euroserie 2) en/of een code betreffende de fabrikant van 25 het papier en/of een andere code.

In nog een andere of verdere uitvoeringsvorm is het waardedocument verder voorzien van een locatie aanduiding die voor elk exemplaar of een exemplaar van het waardedocument binnen een drukvel uniek is (bijvoorbeeld de 30 positie van een bankbiljet in een drukvel) . Volgens een uitvoeringsvorm daarvan is het helderheidsverloop van het watermerk langs een al dan niet denkbeeldige lijn in het vlak van het waardedocument afhankelijk van de groepsaanduiding of van ten minste een deel of deelverzameling 35 van de exemplaar aanduiding. In een uitvoeringsvorm is een helderheidsverloopkenmerk gekozen uit de groep van de eerste afgeleide van het helderheidsverloop, de tweede 1025258 5 afgeleide van het helderheidsverloop en een combinatie van de eerste en tweede afgeleide afhankelijk van de groepsaanduiding of ten minste een deel of deelverzameling van de exemplaar aanduiding.

5 In een verdere of andere uitvoeringsvorm is het waardedocument verkregen uit een drukvel met meerdere waardedocumenten, waarbij uit het helderheidsverloop van het waardedocument zijn oorspronkelijke positie op het drukvel te herleiden is.

10 In een verdere of andere uitvoeringsvorm is het waardedocument verkregen uit een drukvel met kolommen en rijen soortgelijke waardedocumenten, waarbij het helderheidsverloop van elk waardedocument een van tevoren bepaald verband heeft met de kolom en/of rij van het waardedocument 15 op het drukvel zodat de rij en/of kolom waarvan het waardedocument afkomstig is te herleiden is.

In een uitvoeringsvorm is het waardedocument een bankbiljet.

De uitvinding betreft verder een werkwijze voor 20 het verwerken van een watermerk in een waardedocument zoals hierboven beschreven, voor verificatie of echtheids-bepaling, waarbij een beeldopname van het waardedocument wordt gemaakt en opgeslagen in een eerste geheugen, een helderheidsverloop bepaald wordt langs een van tevoren 25 gedefinieerde lijn in het vlak van het waardedocument, en uit het helderheidsverloop ten minste één parameter bepaald wordt. Middels een meting kunnen parameters bepaald worden die visueel in het geheel niet te bepalen zijn, zoals bijvoorbeeld de eerste en tweede afgeleide van het 30 helderheidsverloop langs een lijn.

In een uitvoeringsvorm van deze werkwijze wordt de beeldopname genormaliseerd ten opzichte van een referentiebeeld voor bepaling van het helderheidsverloop.

In een uitvoeringsvorm daarvan wordt gebruik 35 gemaakt van een zogenaamd 'visionsysteem', camerasysteem, of dergelijke.

De uitvinding betreft verder computer programma- 102525a 6 tuur voor het, wanneer geïmplementeerd op een computer, uitvoeren van de werkwijzestappen van de werkwijze zoals boven beschreven.

De uitvinding betreft verder een drukvel waarop 5 meerdere waardedocumenten volgens bovenstaande beschrijving in rijen en kolommen kunnen worden gedrukt, omvattende een watermerk over nagenoeg het gehele drukvel met een onder zichtbaar licht, en/of met behulp van infrarode straling, en/of met ultraviolette straling nagenoeg continue 10 verlopend helderheidsverloop dat visueel niet tot nauwelijks zichtbaar is en dat langs een al dein niet denkbeeldige lijn gekozen uit de groep bestaande uit de lengte, de breedte en de diagonalen van het drukvel nagenoeg golfvormig verloopt, waarbij een positie of posities 15 van minima en/of maxima van de helderheid van het watermerk langs de lijn per waardedocument op een andere plaats gelegen zijn.

Hierdoor ontstaat een nog verfijnder beveiliging. Bovendien kan het helderheidsverloop, of een parameter 20 daarvan, gekoppeld worden aan andere kenmerken van het waardedocument, zoals bijvoorbeeld een groepsaanduiding of groepscode (coupure, model, fabrikant). Ook kan een plaats/locatie aanduiding gegeven worden (kolom en/of rij op het drukvel). In het geval van een bankbiljet bijvoor-25 beeld een coupure aanduiding of serienummer. Het helderheidsverloop kan periodiek of a-periodiek zijn.

Bij voorkeur is het helderheidsverloop in doorzicht voor het menselijk oog nauwelijks of niet zichtbaar.

In een uitvoeringsvorm van het drukvel is het 30 helderheidsverloop periodiek golfvormig. In een verder uitvoeringsvorm is het helderheidsverloop nagenoeg sinusoïde.

De uitvinding betreft verder een watermerk voor het beveiligen van een waardedocument, dat zich over 35 nagenoeg het hele waardedocument uitstrekt en onder zichtbaar licht, en/of met behulp van infrarode straling, en/of ultraviolette straling een nagenoeg continue en visueel .1025258 7 nauwelijks zichtbaar helderheidsverloop vertoont over het waardedocument.

In een uitvoeringsvorm wordt het bovengenoemde watermerk gecombineerd met een watermerk dat voor het 5 menselijk oog in doorzicht bij zichtbaar licht zichtbaar is. Een voorbeeld daarvan is het algemeen bekende watermerk in bankbiljetten, zoals het portretwatermerk. Een dergelijk watermerk kan gezien worden als gecodeerd watermerk, maar is zelf ook dikwijls voorzien van een aanvullende code. Bij 10 detectie zal dit watermerk ook een detecteerbaar signaal af geven. De twee verschillende codes, dat wil zeggen van het bekende watermerk en het watermerk volgens de uitvinding, vormen daarmee samen een nieuwe code. Deze code kan versleuteld worden, zodat vaststelling van de echtheid 15 van een waardedocument op basis van detectie van beide watermerken plaatsvindt.

In een verdere uitvoeringsvorm zijn het watermerk volgens de uitvinding en het zichtbare watermerk versleuteld tot een code.

20 In een uitvoeringsvorm is het helderheidsverloop in doorzicht bij toepassing van zichtbaar licht voor het menselijk oog nauwelijks tot niet zichtbaar.

De uitvinding wordt nader toegelicht aan de hand van een uitvoeringsvoorbeeld van een waardedocument en 25 drukvel volgens de uitvinding. Hierin wordt getoond in:

Figuur IA een waardedocument met een langs de lengtelijn verlopende helderheid; figuur 1B een waardedocument met een watermerk met een langs de breedte verlopende helderheid; 30 figuur IC een waardedocument met een langs een diagonaal verlopende helderheid van het watermerk; figuur 2A een helderheidsverloop van een watermerk langs een lijn L die nagenoeg sinusoide verloopt met één maximum nagenoeg in het midden van het waardedocument; 35 figuur 2B een helderheidsverloop dat nagenoeg sinusoide is en langs de al dan niet denkbeeldige lijn meerdere maxima en minima heeft; 1025258 8 figuur 2C een watermerk met een niet periodiek verlopende helderheid; figuur 3A een watermerk met een helderheidsver-loop dat niet periodiek is langs de lange as; 5 figuur 3B een watermerk met een helderheidsver- loop langs de korte zijde van het waardedocument; waardoor een niet sinusoïde ontstaat langs de lange zijde; figuur 4 diverse afleidbare kenmerken van het helderheidsverloop van het watermerk; 10 figuur 5 effect van het op verkeerde wijze samenstellen van een waardedocument uit twee originele waardedocumenten; figuur 6 een drukvel voorzien van meerdere waardedocumenten; 15 figuur 7A een drukvel voorzien van een alterna tief helderheidsverloop; figuur 7B het helderheidsverloop van het watermerk van naast elkaar gelegen waardedocumenten in één drukvel; 20 figuur 8A een document, langs de korte as samen gesteld uit repen gesneden uit waardedocumenten; figuur 8B een waardedocument samengesteld uit stroken echt waardedocument en een strook namaak;

Figuur IA toont een waardedocument 1 voorzien van 25 een watermerk dat zich over het hele waardedocument 1 uitstrekt. Het betreft hier een doorzicht welke het helderheidsverloop laat zien. Op het waardedocument kan desgewenst een bedrukking aangebracht zijn. De helderheid van het watermerk verloopt hier langs lijn L, de lengte-as 30 van het waardedocument, nagenoeg sinusoïde. Het watermerk heeft een eerste minimale helderheid 2, een maximale helderheid 3 en een tweede minimale helderheid 21.

Figuur 1B toont wederom een waardedocument 1, ditmaal met een watermerk dat zich wederom over het gehele 35 waardedocument uitstrekt, waarbij ditmaal de helderheid langs de denkbeeldige lijn L over de breedte van het waardedocument nagenoeg sinusvormig verloopt met wederom 1025258 ' 9 een maximale helderheid 3 en minimale helderheden 2 en 2' . In de praktijk zullen de helderheidsverschillen tussen de maxima en de minima en het verloop van de helderheid tussen de maxima en de minima dusdanig zijn dat het visueel niet 5 tot nauwelijks waarneembaar is.

Figuur IC toont een uitvoeringsvorm van het waardedocument 1 voorzien van een watermerk welke zich uitstrekt over nagenoeg het gehele waardedocument/ waarbij de helderheid langs de diagonaal L nagenoeg sinusvormig 10 verloopt. De diagonaal kan zowel gekozen worden van linksboven naar rechtsonder als van rechtsboven naar linksonder.

Figuur 2A toont een curve van de helderheid langs de in de figuren aangegeven denkbeeldige lijn L welke nagenoeg sinusvormig verloopt. De golflengte van deze 15 sinusoïde komt nagenoeg overeen met de lengte van het waardedocument.

Figuur 2B toont een alternatieve uitvoeringsvorm waarbij het helderheidsverloop meerdere maxima (3, 3') en minima (2, 2', 2'') vertoont. Hierbij dient telkens aange-20 tekend te worden dat de minimale en maximale helderheden en het verloop daartussen dusdanig zijn dat deze visueel niet tot nauwelijks waarneembaar zijn.

Figuur 2C toont een curve van de helderheid van het watermerk langs al dan niet denkbeeldige lijn L, 25 waarbij het helderheidsverloop geen sinusoïde is. Het helderheidsverloop heeft wederom meerdere maxima 3, 31 en meerdere minima 2, 21, 21'.

Figuur 3A toont nog een alternatieve uitvoeringsvorm van het watermerk, waarbij de helderheid langs de 30 denkbeeldige lijn L ditmaal niet periodiek verloopt.

Figuur 3B toont een ander alternatief voor het helderheidsverloop langs denkbeeldige lijn L, waarbij het verloop niet sinusoïde is (bankbiljet is bijvoorbeeld een kwartslag gedraaid).

35 Figuur 4 toont diverse kenmerken welke gebruikt kunnen worden voor het identificeren van het helderheids-verloop van het watermerk volgens de uitvinding. Als tonen 1025258 10 van het helderheidsverloop kunnen bijvoorbeeld de eerste afgeleide 13 gebruikt worden, en in voorkomende gevallen de tweede afgeleide 12. De posities en waarden van de eerste en tweede afgeleide kunnen onder meer gebruikt worden om de 5 echtheid van het waardedocument te verifiren.

Figuur 5 toont aan wat gebeurt wanneer een fraude plaats vindt door twee delen van waardedocumenten aan elkaar te voegen die oorspronkelijk niet bij elkaar gehoord hebben. In dit geval zal de afgeleide van het 10 helderheidsverloop een sprong vertonen. Dit is door middel van een machine en misschien zelfs middels het blote oog, afhankelijk van de minimale en maximale helderheden van het watermerk, waarneembaar.

Figuur 6 toont toepassing van het watermerk en 15 waardedocument volgens de uitvinding in bredere schaal, waarbij een drukvel 7 weergegeven is voorzien van waardedocumenten 1 in rijen 8 en kolommen 9. Het watermerk is aangebracht over nagenoeg het gehele drukvel. Bovendien is het watermerk periodiek, met een periode welke nagenoeg 20 overeenkomt met de breedte van een waardedocument.

Figuur 7A toont een waardedocument voorzien van een watermerk over nagenoeg het gehele oppervlak van het drukvel. Het watermerk heeft hier een periode welke niet overeenkomt met een breedte van een waardedocument, in het 25 bijzonder een periode welke dusdanig gekozen is dat het watermerk op elk waardedocument een maximum en minimum heeft dat op een andere positie gelegen is. Hierdoor is, door detectie van het watermerk en identificatie van minima en maxima in helderheid, na te gaan van welke positie van 30 het drukvel een waardedocument afkomstig is.

Figuur 7B toont een dwarsdoorsnede van verschillende watermerken afkomstig van één drukvel, waarbij duidelijk aangegeven is dat de afgeleide van het ene bankbiljet naar het andere bankbiljet toe continu verloopt. 35 Figuren 8A en 8B tonen een voorkomende fraude met bijvoorbeeld bankbiljetten. Bij deze manier van fraude worden van bankbiljetten stroken gesneden, telkens een iets 1025258 11 grotere strook van een volgend bankbiljet, waarbij de stroken samengesteld worden tot een nieuw bankbiljet.

In figuur 8A wordt een strook gebruikt van een echt bankbiljet. Te zien is dat door het snijden van een 5 strook van een bestaand bankbiljet dat eveneens voorzien is van een watermerk, waarbij de watermerken over verschillende bankbiljetten telkens verschillend verlopen, de helderheid van het watermerk niet meer continu verloopt. Bij een andere fraudepoging, berustend op dezelfde methode, 10 wordt in plaats van een strook van een echt bankbiljet een strook van een namaak bankbiljet ingevoegd. Deze strook is aangegeven met 18. In dit geval is zeer duidelijk te zien dat de helderheid discontinu verloopt omdat de strook 18 in het geheel niet voorzien is van een watermerk.

15 Het moge duidelijk zijn dat de bovenstaande beschrijving is opgenomen om de werking van voorkeursuitvoeringen van de uitvinding te illustreren, en niet om de reikwijdte van de uitvinding te beperken. De reikwijdte van de uitvinding wordt slechts beperkt door de onderstaande 20 conclusies. Uitgaande van de bovenstaande uiteenzetting zullen voor een vakman vele variaties evident zijn die vallen onder de geest en de reikwijdte van de onderhavige uitvinding.

1025258

Claims (25)

1. Waardedocuraent voorzien van een watermerk, waarbij het watermerk zich over het gehele waardedocument uitstrekt en onder zichtbaar licht, en/of met behulp van infrarode straling en/of met ultraviolette straling een 5 continu en visueel niet tot nauwelijks zichtbaar helder-heidsverloop vertoont over het waardedocument.

2. Waardedocument volgens conclusie 1, waarbij de helderheid van het watermerk in doorzicht periodiek of a-periodiek golfvormig verloopt.

3. Waardedocument volgens conclusie 1 of 2, waarbij de helderheid van het watermerk langs de lengte-as van het waardedocument, de breedte-as van het waardedocument, één of meer diagonalen van het waardedocument, vanuit een punt op het waardedocument al dan niet cirkelvormig, of 15 een combinatie daarvan, continu verloopt.

4. Waardedocument volgens conclusie 1, 2 of 3, waarbij de helderheid van het watermerk langs een al dan niet denkbeeldige lijn in het vlak van het waardedocument golfvormig verloopt.

5. Waardedocument volgens één der voorgaande conclusies, verder voorzien van een groepsaanduiding voor het onderscheiden van groepen waardedocumenten.

6. Waardedocument volgens één der voorgaande conclusies, verder voorzien van een exemplaaraanduiding die 25 voor elk exemplaar van het waardedocument of een exemplaar of locatie van het waardedocument binnen een drukvel uniek is.

7. Waardedocument volgens conclusie 5, waarbij het helderheidsverloop van het watermerk in doorzicht langs 30 een al dan niet denkbeeldige lijn in het vlak van het waardedocument afhankelijk is van de groepsaanduiding of van ten minste een deel of deelverzameling van de exemplaaraanduiding . 1025258

8. Waardedocument volgens conclusie 7, waarbij een helderheidsverloopkenmerk gekozen uit de groep van de eerste afgeleide van het helderheidsverloop, de tweede afgeleide van het helderheidsverloop en een combinatie van 5 de eerste en tweede afgeleide, afhankelijk is van de groepsaanduiding of ten minste een deel of deelverzameling van de exemplaaraanduiding.

9. Waardedocument volgens één der voorgaande conclusies, waarbij het waardedocument verkregen is uit een 10 drukvel met meerdere waardedocument en, waarbij uit het helderheidsverloop van het watermerk van het waardedocument zijn oorspronkelijke positie op het drukvel te herleiden is.

10. Waardedocument volgens één of meer der voor-15 gaande conclusies, waarbij het waardedocument verkregen is uit een drukvel met kolommen en rijen soortgelijke waarde-documenten, waarbij het helderheidsverloop van elk waardedocument een van tevoren bepaald verband heeft met de kolom en/of rij van het waardedocument op het drukvel zodat de 20 rij en/of kolom waarvan het waardedocument afkomstig is te herleiden is.

11. Waardedocument volgens één der voorgaande conclusies, waarbij het waardedocument een bankbiljet is.

12. Waardedocument volgens één der voorgaande 25 conclusies, waarbij het helderheidsverloop in doorzicht of bij transmissie van zichtbaar licht voor het menselijk oog nauwelijks tot niet waarneembaar is.

13. Werkwij ze voor het verwerken en/of detecteren van een watermerk in een waardedocument volgens één der 30 voorgaande conclusies voor verificatie of echtheidsbe-paling, waarbij een beeldopname van het waardedocument wordt gemaakt en opgeslagen in een eerste geheugen, een helderheidsverloop bepaald wordt langs een van tevoren gedefinieerde lijn in het vlak van het waardedocument, en 35 uit het helderheidsverloop ten minste één parameter bepaald wordt.

14. Werkwijze volgens conclusie 13, waarbij de 102525- beeldopname genormaliseerd wordt ten opzichte van een referentiebeeld voor bepaling van het helderheidsverloop.

15. Computer programmatuur voor het, wanneer geïmplementeerd op een computer, uitvoeren van de werkwij- 5 zestappen van de werkwijze volgens conclusies 12 of 13.

16. Drukvel waarop meerdere waardedocumenten volgens één der voorgaande conclusies in rijen en kolommen kunnen worden gedrukt, omvattende een watermerk over nagenoeg het gehele drukvel met een onder zichtbaar licht 10 en/of met behulp van infrarode straling, en/of met ultraviolette straling nagenoeg continue verlopend helderheidsverloop dat visueel niet tot nauwelijks zichtbaar is en dat langs een al dan niet denkbeeldige lijn gekozen uit de groep bestaande uit de lengte, de breedte en de diagonalen 15 van het drukvel nagenoeg golfvormig verloopt, waarbij een positie of posities van minima en/of maxima van de helderheid van het watermerk langs de lijn per waardedocument op een andere plaats gelegen zijn.

17. Drukvel volgens conclusie 16, waarbij het 20 helderheidverloop periodiek golfvormig is.

18. Drukvel volgens conclusie 17, waarbij het helderheidsverloop nagenoeg sinusoïde is.

19. Drukvel volgens conclusies 16, 17 of 18, waarbij het helderheidsverloop in doorzicht voor het 25 menselijk oog nauwelijks of niet zichtbaar is.

20. Watermerk voor het beveiligen van een waardedocument, dat zich over nagenoeg het hele waardedocument uitstrekt en onder zichtbaar licht, en/of met behulp van infrarode straling, en/of ultraviolette straling een 30 nagenoeg continue en visueel nauwelijks zichtbaar helderheidsverloop vertoont over het waardedocument.

21. Watermerk volgens conclusie 20, in doorzicht bij toepassing van zichtbaar licht voor het menselijk oog nauwelijks tot niet zichtbaar.

22. Watermerk volgens conclusie 20 of 21 in combinatie met een watermerk dat voor het menselijk oog in doorzicht bij zichtbaar licht zichtbaar is. 1025222

23. Watermerk volgens conclusie 22, waarbij het watermerk en het zichtbare watermerk versleuteld zijn tot een code.

24. Inrichting omvattend een of meer van de in de 5 beschrijving omschreven en/of in de tekeningen weergegeven kenmerkende maatregelen.

25. Werkwijze omvattend een of meer van de in de beschrijving omschreven en/of in de tekeningen weergegeven kenmerkende maatrege1en. 1025258