NL1008193C2

NL1008193C2 - Werkwijze voor de behandeling van georiënteerde, uit meerdere componenten bestaande seismische gegevens.

Info

Publication number: NL1008193C2
Application number: NL1008193A
Authority: NL
Inventors: Charles Naville
Original assignee: Inst Francais Du Petrole
Priority date: 1997-02-05
Filing date: 1998-02-03
Publication date: 1998-08-07
Also published as: GB2321968B; NO319222B1; CA2226389C; NO980493D0; GB9802327D0; CA2226389A1; FR2759172A1; US6076045A; FR2759172B1; NO980493L; GB2321968A

Description

983005/Ke/cd

Titel: Werkwijze voor de behandeling van georiënteerde, uit meerdere componenten bestaande seismische gegevens.

De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze voor de behandeling van georiënteerde, uit meerdere componenten bestaande seismische gegevens die verkregen zijn in een ontvangstput, en meer in het bijzonder van 5 seismische gegevens die verkregen zijn tijdens verticale seismische profielbepaling (VSP) met ontvangst van seismische gegevens door een of meerdere meerassige sensors die gekoppeld zijn met de formaties die een put omgeven, en een aan de oppervlakte opgestelde seismische bron, in 10 dezelfde put als de sensors of in een andere put.

De werkwijze vindt toepassing in het geval van seismisch onderzoek van VSP-type van een formatie volgens verschillende bekende technieken: met een enkele of meerdere zijdelings verschoven bronnen, met verplaatsing 15 van de bron volgens een profiel dat gaat door de putope-ning, "Walkaway" genaamd, VSP in een gedevieerde put bijvoorbeeld met verplaatsing van de bron loodrecht boven de ontvangers in de put, welke techniek aangeduid wordt als "Walk-above", VSP in 3D, op signalen die vast-20 gelegd zijn met behulp van sensors in een putsonde of vastgelegd tijdens het boren (VSP-WD) of vastgelegd met permanente seismische sensors zoals in het bijzonder beschreven in Aanvraagsters Franse octrooischriften 2 593 292 en 2 656 034 (overeenkomend met respectieve-25 lijk US 4 775 089 en 5 181 565).

Stand der techniek

Het is gebruikelijk om bij de exploitatie van seismische gegevens, verkregen met een methode van VSP-type, met behulp van bijvoorbeeld meerassige sensors, een van 30 de componenten te behandelen, in het algemeen de verticale component. Voorbeelden van ééncomponentbehandeling van seismische gegevens worden in het bijzonder beschreven door: - Hardage, B.; "Vertical Seismic Prospecting"; in 35 Geophysical Press, jrg. 14, 1983; of - Mari, J.L., et al; "Seismic Well Surveying", 1991, Editions Technip, Paris.

: o o p 'r 3 2

Het is ook bekend rekening te houden roet de polarisatie van directe golven, ofwel voor heroriëntatie van de componenten, ofwel voor het onderzoek van de omgeving van zoutdiapirs.

5 Deze traditionele beperking tot slechts een van de componenten leidt evenwel tot een bepaalde onzekerheid in de plaatsbepaling van geologische gebeurtenissen, welke niet kan worden weggenomen. Inversie van tijdstippen alleen leidt tot een groot aantal oplossingen omdat 10 de azimutale richting van de hellingshoek van de reflectors onbekend is. Verder kan, wanneer twee seismische gebeurtenissen op hetzelfde tijdstip aankomen met dicht bij elkaar liggende schijnbare snelheden en verschijnen op meerdere achtereenvolgende dieptesporen (bijvoorbeeld 15 6 tot 12) gemakkelijk worden gecontroleerd dat het vrij wel onmogelijk is om ze te scheiden door middel van de klassieke ééncomponentbehandeling.

Samenvatting van de uitvinding

De werkwijze volgens de uitvinding maakt het moge-20 lijk geologische gebeurtenissen in de omgeving van de put in de ruimte te plaatsen. Hij omvat de ontvangst, door seismisch onderzoek, door drie-assige seismische sensors die opgesteld in een put en gekoppeld zijn met de formaties die de put omgeven, van de componenten 25 volgens drie assen van seismische golven die teruggezonden worden door de discontinuïteiten van de ondergrond als reactie op seismische golven die in de grond uitgezonden worden door een seismische bron aan de oppervlakte, in dezelfde put als de ontvangers of in een andere 30 put.

De werkwijze wordt gekenmerkt doordat hij omvat het aan de ontvangen seismische gegevens toewijzen van gegevens die de oriëntatie in de ruimte bepalen van de drie-assige seismische ontvangstsensors en dat hij omvat het 35 parallel op de drie componenten van de ontvangen golven toepassen van behandelingsoperators waarmee uit de bij elke drie-assige sensor ontvangen gepolariseerde golven de keuze gemaakt kan worden van de nuttige golven voor het karakteriseren van de geologische structuur in de 40 omgeving van de put, zoals bijvoorbeeld de gereflecteer- 1C 0819 3 3 de P-golven of S-golven, alsmede de verstrooide of gebroken P- of S-aankomsten, het in de ruimte, bij elk van de drie-assige sensors, aanduiden van de richtingen waaruit deze gepolariseerde golven respectievelijk af-5 komstig zijn en het in de ruimte plaatsen van de seismische gebeurtenissen die deze gepolariseerde golven hebben opgewekt.

De werkwijze wordt bij voorkeur zo uitgevoerd dat hij omvat een stap van gezamenlijke inversie van de tijd 10 en van de polarisatie van de tevoren gemeten gereflecteerde aankomsten, zodat de ruimtelijke positie wordt weergegeven van de punten van het milieu die golven hebben weerkaatst, verstrooid of gebroken, zoals bijvoorbeeld: 15 - het spiegelpunt dat de straal heeft gereflecteerd, alsmede de hellingshoek in het azimut van het raakvlak aan het reflecterende oppervlak in het spiegelpunt; - het verstrooiende punt dat werkt als bron van se- 20 cundaire heruitzending; of het vlak van de verschuiving dat een secundaire refractie veroorzaakt.

De werkwijze kan ook omvatten een inversie die beperkt is tot bepaling van de hellingshoek en het azi-25 mut van de reflecterende grensvlakken die zich in de onmiddellijke nabijheid van de put bevinden (sommatie in het plaatselijke domein, door de vakman dikwijls aangeduid als "corridor stack"), in de dikte van de door de VSP-techniek onderzochte formatie.

30 Andere kenmerken en voordelen van de werkwijze volgens de uitvinding zullen blijken bij lezing van de volgende beschrijving aan de hand van de bijgaande tekeningen .

Fig. 1 en 2 illustreren het principe dat gebruikt 35 is voor de plaatsbepaling in de ruimte van seismische gebeurtenissen die P-golven reflecteren door middel van meerassige seismische ontvangers; - Fig. 3 stelt een stroomdiagram voor dat alle operaties samenvat die nodig zijn om de werkwijze volgens de 40 uitvinding uit te voeren; 1008133 4

Fig. 4, 5 en 6 tonen respectievelijk een voorbeeld van een veld van gereflecteerde P-golven met drie componenten, verkregen door isotrope extractie uit verticale tweewegtijd VSP-opnamen met een bron in de onmiddellijke 5 nabijheid van de put, waarin een seismische gebeurtenis D voorkomt;

Fig. 7 toont een schematisch voorbeeld van een uitgeslagen cilindrische projectie die de identificatie van de golven mogelijk maakt door hun polarisatie en de 10 plaatsbepaling van het azimut en van de hellingshoek ten opzichte van de verticaal, van de richting waaruit de seismische gebeurtenissen met lineaire polarisatie afkomstig zijn waar seismische gebeurtenissen een maximum vertonen; 15 - Fig. 8a en 8b illustreren aan een eenvoudig model het principe van inversie door baanvolgen van de straal respectievelijk in de ruimte en in een vlak van inval van de gereflecteerde straal;

Fig. 9, 10 en 11 tonen respectievelijk de projectie 20 in twee verticale vlakken en een horizontaal vlak van de plaatsen van de seismische gebeurtenissen die gelokaliseerd zijn op de opnamen van fig. 4 tot 6, en die gelokaliseerd kunnen worden met toepassing van de werkwijze volgens de uitvinding; 25 - Fig. 12 illustreert het vereenvoudigde geval van inversieprocedure dat toegepast kan worden in de onmiddellijke nabijheid van een put;

Fig. 13a en 13b tonen de verticale en horizontale projectie van de richting van voortplanting van een 30 invallende P-S-golf, omgezet in een S-golf door een verstrooiend punt, overeenkomend met de gebeurtenis D van fig. 4 tot 6, na inversie van de aankomsttijden en van de polarisatie van de verstrooide aankomst;

Fig. 14 en 15 stellen de gereflecteerde golfvelden 35 voor, gescheiden na analyse door cilindrische projectie, die gebruikt worden voor het produceren van beelden met gemeenschappelijk dieptepunt, onder welke term, zoals uit de volgende beschrijving zal blijken, wordt verstaan wat de vakman noemt "VSPCDP stack"; 10081-3 5

Fig. 16 toont het beeld met gemeenschappelijk dieptepunt van horizonnen H3, H4 met een hellingshoek van 12° in het azimut en 108°E op ongeveer 0,5 sec in twee-wegtijd in fig. 15; en 5 - Fig. 17 toont het beeld met gemeenschappelijk diep tepunt van horizonnen H3bis, H4bis met een hellingshoek van 22° in het azimut en 147°E, gelegen op ongeveer 0,5 sec in tweewegtijd in fig. 15.

Beschrijving van de werkwijze: 10 De werkwijze volgens de uitvinding wordt toegepast met behulp van meer-assige sensors zoals trifoons, gekoppeld met de formaties die een put omgeven, en een aan de oppervlakte geplaatste seismische bron, in dezelfde put als de sensors of eventueel in een andere nabijgele-15 gen put. Hij past het eenvoudige hierna omschreven principe toe. In een vereenvoudigd model met constante voortplantingssnelheid (fig. 2) is de plaats van de punten die vanaf een plaats van uitzending 1 uitgezonden golven hebben weerkaatst en na weerkaatsing opgevangen 20 zijn in een ander punt G van een put, overeenkomend met eenzelfde voortplantingstijd vt, zoals bekend, een om-wentelingsellipsoïde 3 die de punten I en G als brandpunten heeft. Het is ook bekend dat de voortplantings-richting van de golven P colineair is met de bewegings-25 richting van de deeltjes in het voortplantingsmilieu. Door combinatie van amplitude en fase van de drie componenten (twee H-componenten en een Z-component) die worden ontvangen door een drie-assige geofoon die zich in punt G bevindt, kan dus de richting in de ruimte worden 30 bepaald waaruit de drukgolven afkomstig zijn, en dus de plaatselijke oriëntatie van een reflector, die een vlak 4 is dat raakt aan de ellipsoïde 3, en van de normaal n daarvan. Daaruit kan de hellingshoek i/2 worden afgeleid van de reflector die deze golven heeft weerkaatst en 35 die, in het zeer eenvoudige geval waarin de seismische bron en de reflector in de onmiddellijke nabijheid van een verticale put zijn geplaatst, gelijk is aan de helft van de hellingshoek i van de stralen ten opzichte van de putas, zoals weergegeven in fig. 1.

loot ' 6

Het bovengenoemde beginsel zal hierna worden toegepast op complexe milieus die meer representatief zijn voor de structuur van de ondergrond, om de mogelijke structurele schema's in de omgeving van de put te dwin-5 gen naar een enkele oplossing. Uit de ontvangen golven moeten tevoren die golven worden geïsoleerd die overeenkomen met de weerkaatste drukgolven.

De werkwijze volgens de uitvinding omvat de achtereenvolgende uitvoering van de hierna beschreven behande-10 lingsstappen, vanuit onbehandelde seismische gegevens die ontvangen worden door een of meer drie-assige sensors of trifoons die gekoppeld zijn met de formaties die een put omgeven, ofwel sensors in de werktuigen of sensors die in een put omlaag gebracht zijn aan het einde 15 van een kabel, of vaste sensors die blijvend geïnstalleerd zijn, zoals beschreven in Aanvraagster's bovengenoemde octrooischriften. Alle behandelingsoperaties die worden uitgevoerd vanuit de ontvangen signalen zijn weergegeven in het stroomdiagram van fig. 3.

20 1 - Heroriëntatie: De door de sensors ontvangen onbehandelde gegevens moeten worden vergezeld van gegevens die de ruimtelijke heroriëntatie van de drie componenten mogelijk maken. Er kunnen zich meerdere gevallen 25 voordoen.

In een in hoofdzaak verticale put kunnen verschillende middelen worden gebruikt om de oriëntatiegegevens waar te nemen die behoren bij de opgevangen seismische gegevens. Het kan gaan om magnetische oriëntatiemiddelen 30 die de richting aanwijzen van het aardmagnetische veld, als gewerkt wordt met een open gat, en/of inclinometers, of, zelden vanwege de hoge kostprijs, een gyroscoop.

De oriëntatie van de componenten wordt dan perfect gemeten in een open put of een bebuisde put.

35 In een gedefinieerde put, waarvan het traject be kend is en in het algemeen afzonderlijk gemeten wordt door een gyroscoopwerktuig, zijn de drie-assige sensors aangebracht op de cardanoverbrenging, zodat de oriëntatie van de componenten perfect bekend is.

1008^93 7

In het geval van een verticale put met buis, of van een gedefinieerde put met bekend traject met registratie door drie-assige sensors die vast zijn ten opzichte van het lijf van een werktuig, is het mogelijk om onder 5 bepaalde gunstige omstandigheden de polarisatie-eigen-schappen te benutten van de directe seismische golven P voor het heroriënteren van de componenten die zich bevinden in het vlak loodrecht op de putas. Daartoe mogen directe aankomsten niet liggen in een vlak evenwijdig 10 aan de assen van de put, en deze oriëntatie is alleen geldig voor de lopende logging. Deze stap van heroriëntatie is de vakman bekend en hij wordt bijvoorbeeld beschreven door:

Becquey M. et al in Geophysics, 1990, jrg. 55 nr. 15 10, blz. 1386-1388; en kan worden toegepast met behulp van heroriëntatie-software zoals Géovecteur® van Compagnie Générale de Géophysique. De verkregen nauwkeurigheid is omstreeks ± 5°, wat voldoende is om de uitvoering van de volgende 20 behandelingen als gunstig te beschouwen.

2 - Isotropische extractie van de nuttige seismische golven in drie componenten.

Als men polarisatiepararoeters wil meten van de 25 beweging van deeltjes in de ruimte vanuit de door de drie-assige sensors ontvangen signalen is het nodig de fase- en amplitudeverschillen tussen de componenten tijdens alle voorafgaande behandelingsoperaties te bewaren.

30 In het bijzonder vereist behandeling van seismische signalen die verkregen zijn in VSP-3C de volgende conventionele operaties die identiek moeten worden toegepast op de drie signaalcomponenten, bij voorkeur in de volgorde die aangegeven is in het stroomdiagram van fig. 35 3.

* Meer-sporen-filtering voor scheiding van gebeurtenissen die verschillende schijnbare snelheden hebben, ofwel in een absoluut geografisch coördinatenstelsel, ofwel in een relatief plaatselijk geografisch stelsel 40 ten opzichte van een subset van achtereenvolgende sporen 1008133 8 van een golfscheidingsalgoritme waarbij met de term spoor een signaal van drie componenten wordt aangeduid dat vastgelegd is in een gegeven punt in de ruimte, * dynamische egalisatie, deconvoluties ongeacht het 5 type daarvan, * statische correcties en dynamische correcties (moveout), * enkelsporige of meersporige optelling/aftrekking, * reductie van willekeurige ruis enz.

10 De term isotropie wordt hier gebruikt om aan te duiden dat dezelfde enkelsporige of meersporige wiskundige operator gelijktijdig wordt toegepast op de drie componenten van elk spoor, waarbij de operator variabel kan zijn afhankelijk van de seismische tijd van aan-15 komst. Elke behandelingsalgoritme voor het signaal dat deze eigenschap vertoont kan isotroop worden genoemd en met voordeel worden toegepast voor de behandeling van putgegevens met drie componenten, in het bijzonder om ongewenste aankomsten te verwijderen en de gezochte 20 seismische aankomsten te isoleren. Een voorbeeld van het resultaat van deze isotrope extractie-operatie wordt getoond in fig. 4 tot 6 waarin hoofdzakelijk het veld van weerkaatste golven met drie componenten wordt getoond in verticale tweewegtijd.

25 3 - Analyse van de polarisaties van de gezochte aankomsten na isotrope extractie.

In het algemeen zijn de gezochte aankomsten hoofdzakelijk de reflecties in drukgolven (P-golf) en de 30 diffracties in P-golven van lineaire polarisatie evenwijdig aan de voortplantingsrichting van de diffracties in S-golven, met lineaire of elliptische polarisatie in het vlak in hoofdzaak orthogonaal op de voortplantingsrichting.

35 Wanneer slechts één golftype aanwezig is op een bepaalde diepte en tijdstip van aankomst en in een aanvaardbaar gebied van schijnbare snelheden, in het veld van gereflecteerde P-golven met drie componenten, kan de polarisatie daarvan direct gemeten worden (lineariteit 40 of vlakheid, oriëntatie van de polarisatie) op een enkel 1008^93 9 spoor met drie componenten en op een gegeven tijdstip. Oe schijnbare snelheden en het type polarisatie maken het mogelijk het golftype (P of S) te identificeren waarmee men te maken heeft en daaruit de voortplantings-5 richting af te leiden.

Wanneer er daarentegen meerdere golfaankomsten van hetzelfde type of van verschillende typen verschijnen op dezelfde sensors op vrijwel hetzelfde tijdstip en met zeer dicht bij elkaar liggende schijnbare snelheden, en 10 dus van verschillende afkomst, is het moeilijker om ze van elkaar te scheiden. Daarom wordt een hierna beschreven procedure van analyse en directe aflezing de hoekaf-tasting gebruikt om het golfveld met drie componenten te scheiden tot discrete enkelvoudige gebeurtenissen.

15 Zoals fig. 7 laat zien wordt een tweedimensionaal schema met meerdere vensters gevormd dat een uitgeslagen cilindrische projectie voorstelt met langs de horizontale as het azimut Θ tussen 0° en 360°, en langs de verticale as ook de hoek van inval β van de aankomsten tussen 20 0 en 90° ten opzichte van de verticaal. Elk venster stelt de seismische sporen voor die ontvangen worden in een bepaalde tijdsleuf, afkomstig van de richting die wordt aangeduid door de horizontale en de verticale as overeenkomende met de plaats daarvan in het schema. In 25 een cilindrische projectie van een halve bol ziet de doorsni jdingscirkel met een vlak dat gaat door het middelpunt eruit als een in hoofdzaak sinusvormige kromme gecentreerd op de evenaar. Het is in deze vorm dat in fig. 7 de lijnen Cl en C2 verschijnen die respectieve-30 lijk de punten van de verschillende vensters verbinden waar twee lineair gepolariseerde seismische gebeurtenissen, respectievelijk El en E2, niet meer gelokaliseerd kunnen worden. De azimutwaarden van vensters Tl respectievelijk T2, waar deze zelfde gebeurtenissen een waar-35 neembaar maximum vertonen, liggen op 90° vanaf de voet van de beide krommen Cl respectievelijk C2. Een dergelijke visuele weergave is geschikt om gemakkelijker de geïnterfereerde aankomsten te onderscheiden en om direct de waargenomen golven en het aantal ervan te identifice-40 ren.

10 08193 10

Dit kan worden aangevuld met automatische behandelingsprogramma's die het mogelijk maken om de verschillende waargenomen seismische gebeurtenissen te isoleren.

5 4 - Inversie van tijd en van polarisatie van de waargenomen gereflecteerde aankomsten.

Op de vierde plaats omvat de werkwijze een procedure van omkering die bijvoorbeeld gebruik maakt van een klassiek programma voor het volgen van een straal in een 10 snelheidsmodel met of zonder laag-anisotropie, waarbij rekening gehouden moet worden met de in de put W gemeten snelheden en de hellingshoeken die waargenomen zijn aan de reflectors die zich bevinden tussen de bron aan de oppervlakte en de drie-assige sensors G in de put. Het 15 spoor van het gereflecteerde gedeelte van de straal kan worden gevolgd door hetgeen uit de sensors verschijnt in een onzekerheidskegel rond de gemeten ruimtelijke pola-risatierichting van de gereflecteerde straal. Een voorbeeld van voortplanting in een vereenvoudigd formatiemo-20 del met twee voortplantingssnelheden VI, V2 is weergegeven in fig. 8a (voorstelling in de ruimte) en fig. 8b (projectie in het vlak van voortplanting van de gereflecteerde straal). Door middel van straalvolgen wordt in zo'n model de positie bepaald van het reflectiepunt 25 Rpp met coördinaten (xr, yr, zr) waaruit de in het punt G ontvangen drukgolven afkomstig zijn met de hoek van inval β en de azimuthoek Θ, alsmede de vector n normaal op Rpp aan reflector 5. De verschillende reflectiepunten van de ontvangen drukgolven, gelokaliseerd door deze 30 inversie, kunnen in de ruimte worden voorgesteld. Gemakshalve kunnen ze worden voorgesteld door hun projecties in verschillende vlakken. Fig. 9 en 10 komen overeen met projecties van de reflectiepunten in twee verticale vlakken die respectievelijk West-Oost (WE) en 35 Noord-Zuid (N,S) zijn georiënteerd, terwijl fig. 11 overeenkomt met hun projectie in een horizontaal vlak.

Het is duidelijk dat bijvoorbeeld de gebeurtenissen H3 en H3bis alsmede H4 en H4bis, die er in fig. 4, 5, 6 uitzien als geïnterfereerd, met de voorgestelde werkwij-40 ze afzonderlijk worden weergegeven als twee verlichtin- 10081 S3 11 gen van eenzelfde horizon in fig. 9, 10, 11, wat onmogelijk zou zijn met een ééncomponentbehandeling volgens de bekende methoden.

Men ziet dus dat de methode leidt tot een enkelvou-5 dige oplossing vanuit de VSP-gegevens alleen, onafhankelijk van alle andere gegevens, waardoor zeer nuttige gegevens worden verstrekt aan de geoloog die de eindgebruiker van de uitkomsten is.

De hierboven beschreven inversieprocedure kan aan-10 zienlijk worden vereenvoudigd in de zone die de put omgeeft waar sommaties van sporen worden uitgevoerd langs een gang die gecentreerd is op de eerste aankomsten, een techniek die door de deskundige "Corridor Stack" wordt genoemd. In dat geval kan worden overwogen dat de nor-15 maal N op een reflector 6 (fig. 12) de bissectrice is tussen de voortplantingsrichting van de directe straal D en de voortplantingsrichting R van de gereflecteerde straal, voor het reflectiedomein in de onmiddellijke nabijheid van de put (wet van Descartes).

20 Inversie van hoofddiffracties en gebroken golven van grote energie:

Wanneer anomalieën van grote energie worden waargenomen van diffractietype of secundaire refractie, zoals bijvoorbeeld de aankomst D van hyperbolisch uiterlijk 25 (fig. 4, 5) dient op de eerste plaats het door de sensors ontvangen golftype (P-golf of S-golf) te worden geïdentificeerd, om aan de singulariteiten een voortplantingssnelheid toe te wijzen in de buurt van de sensor (snelheid P of snelheid S, waarbij deze snelheden 30 gemeten worden door middel van de corresponderende directe aankomsten). Een anomalie hangt in het algemeen samen met de aanwezigheid van een geologische onregelmatigheid in de buurt van de put van verschuivingstype of heterogeniteit met hoge snelheid. Een goed geïnformeerd 35 geofysicus weet te identificeren om welk type anomalie het gaat en wat het daarmee samenhangende seismische traject is.

Wanneer deze identificatie gemaakt is, maakt een inversie die de aankomsttijden van deze anomalieën en 40 hun polarisatie combineert, het mogelijk de diepte te 'i 0 G o 'i 3 3 12 leren kennen of de dieptemaat van de onregelmatigheid waardoor ze ontstaan zijn, alsmede de afstand tussen deze laatste en de put in azimutale richting van de geologische onregelmatigheid.

5 Het resultaat van deze operatie is bijvoorbeeld dat de anomalie D die in fig. 4, 5 kan worden waargenomen, structureel gereproduceerd wordt in de diagrammen van fig. 13a, 13b in verticale projectie (fig. 13a) en in horizontale projectie (fig. 13b). Gezien de uitkomsten 10 kan een geofysicus aan de geoloog uitleggen dat het oplopende gedeelte van bijvoorbeeld de gebroken golf Sd omgekeerde polariteiten heeft op componenten Z en HR (horizontaal), en daarom dat de gebeurtenis D die de diffractie veroorzaakte zich bevindt in een halfvlak 15 voorbij put 2 ten opzichte van bron l.

5 - Afbeeldingstechnieken.

De werkwijze kan vervolgens een puntsgewijze driedimensionale weergave omvatten van de gemigreerde gere-20 flecteerde aankomsten die leiden tot een enkele oplossing van een geologisch structureel patroon. Dit patroon, met de snelheden en bijbehorende hellingshoeken, kan worden gebruikt als model voor het produceren van een tweedimensionaal seismisch VSP-beeld met gemeen-25 schappelijk dieptepunt (van het type "VSPCDP stack” met meerdere azimutwaarden, of zelfs een reëel driedimensionaal VSP-beeld met gemeenschappelijk dieptepunt (VSPCDP-3D) met gebruikmaking van bekende behandelings- en afbeeldingsprogrammatie. Zoals we boven gezien hebben, 30 stellen fig. 14 en 15 de gereflecteerde golfvelden voor, gescheiden na analyse door cilindrische projectie, die gebruikt worden voor het produceren van beelden met gemeenschappelijk dieptepunt. Fig. 16 en 17 komen overeen met de tweewegti jdbeelden van de twee families van 35 reflectors H3, H4 en H3bis, H4bis die waargenomen zijn en weergegeven in genoemde fig. 9, 10, 11 met respectieve hellingshoeken van 11° (Dip 11°) en 22° (Dip 22°) in de respectieve azimutwaarden N108°E en N147°E ten opzichte van de put, die in tweewegtijd zichtbaar zijn op 40 ongeveer 0,5 sec.

1008113 13

Het is ook mogelijk een 3D-weergave te produceren van verstrooiende (diffractie veroorzakende) punten, in het algemeen overeenkomende met een 3D alignement van singuliere verstrooiingspunten, bijvoorbeeld een ver-5 schuivingsgraat of een begrenzing van een erosieklif en verschuivingsvlakken die waargenomen zijn als een reeks verstrooiende punten.

Ook kunnen in 3D weergaven worden gemaakt van verschuivingsvlakken of grenzen van geologische lichamen 10 van grote snelheid (bijvoorbeeld zout-diapirs) na inversie van de meest duidelijke directe of secundaire gebroken aankomsten van hoge energie.

Voor al deze voorstellingen kent de vakman vele technieken die het begrip en de leesbaarheid bevorderen 15 van de beelden en hun geologische betekenis voor de uiteindelijk interpreterende geoloog.

I 0 I d 3

Claims

1. Werkwijze voor seismisch onderzoek, omvattend de ontvangst, door drie-assige seismische sensors die opgesteld zijn in een put (2) en gekoppeld zijn met de formaties die de put omgeven, van de componenten volgens 5 drie assen van seismische golven die teruggezonden worden door de discontinuïteiten van de ondergrond als reactie op seismische golven die in de grond uitgezonden worden door een seismische bron (1), en het aan de ontvangen seismische gegevens toewijzen van gegevens die de 10 oriëntatie in de ruimte bepalen van de drie-assige seismische ontvangstsensors, met het kenmerk, dat hij omvat het parallel op de drie componenten van de ontvangen golven toepassen van behandelingsoperators waarmee uit de bij elke drie-assige sensor ontvangen gepolariseerde 15 golven de keuze gemaakt kan worden van de nuttige golven voor het karakteriseren van de geologische structuur in de omgeving van de put, zoals bijvoorbeeld de gereflecteerde P-golven of S-golven, alsmede de verstrooide of gebroken P- of S-aankomsten, het in de ruimte, bij elk 20 van de drie-assige sensors, aanduiden van de richtingen waaruit deze gepolariseerde golven respectievelijk afkomstig zijn en het in de ruimte plaatsen van de seismische gebeurtenissen die deze gepolariseerde golven hebben opgewekt. 25

2. Werkwijze volgens conclusie 1, met het kenmerk, dat hij omvat de vorming van een uitgeslagen cilindrisch beeld, bestaande uit naast elkaar liggende vensters, die elk de seismische sporen omvatten die ontvangen worden 30 in een bepaalde tijdsleuf, afkomstig van de azimutale richting (Θ) die wordt bepaald door de horizontale as en de hellingsrichting (B) die wordt bepaald door de verticale as, waarmee discriminatie mogelijk is van elke seismische gebeurtenis in P-golf door identificatie van 35 de positie van elk venster waar die gebeurtenis de sterkste sporen doet ontstaan en van elke seismische gebeurtenis in S-golf door identificatie van de plaats 1008133 van het venster waar die gebeurtenis de zwakste golven doet ontstaan.

3. Werkwijze volgens conclusie 1 of 2, met heit 5 kenmerk, dat hij omvat een stap van gezamenlijke inversie van de tijd en van de polarisatie van de tevoren gemeten gereflecteerde aankomsten, zodat de ruimtelijke positie in 3D wordt weergegeven van de punten van het milieu die golven hebben weerkaatst, verstrooid of ge- 10 broken.

4. Werkwijze volgens conclusie 3, met het kenmerk, dat hij omvat een inversie door volgen van de baan van een straal.

5. Werkwijze volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat hij omvat de weergave van de hel-lingshoeken in de onmiddellijke nabijheid van de put.

6. Werkwijze volgens conclusie 3, met het kenmerk, dat hij omvat een voorstelling van de seismische gebeurtenissen door projectie ervan in een of meer vlakken.

7. Werkwijze volgens conclusie 5, met het kenmerk, 25 dat hij een voorstelling omvat in de vorm van loggen van hellingshoek, van seismische gebeurtenissen die zich bevinden in de onmiddellijke nabijheid van de put, in de dikte van de formatie.

8. Werkwijze volgens een der voorgaande conclusies, met het kenmerk, dat de seismische bron (1) aan de oppervlakte is opgesteld, of in dezelfde put als de meer-componenten sensors of in een andere naburige put. 35 ======= 40 1006U3