TARIFNAME BÜYÜKBAS HAYVANLARDA VAJINAL KASILMALARI ALGILAYICI CIHAZ Teknik Alan Bulus, büyükbas hayvanlarin dogum takibini yapmak üzere hayvandaki vajinal kasilmalarin gerinim ölçer vasitasiyla ölçerek dogum baslangicini algilayan bir cihaz ile ilgilidir. Bulus konusu cihaz araciligiyla toplanan verilerin kablosuz alici/verici birimi vasitasi ile bir veri kayit cihazina buradan da bir ag birimi ile bir sunucuya aktarildigi ve sunucunun aldigi verileri isleyerek kullanicilari bilgilendirdigi bir sistem ile ilgilidir. Önceki Teknik Günümüzdeki bilgilere göre disi sigirlar yaklasik olarak yilda bir kez dogum yapmaktadir. Disi sigirlarda dogum 280-285 gün arasinda sürer dogumlarin takibinin yapilmasi çiftlik için en önemli unsurlardan biri olmaktadir. Dogumlarin kesin bir zamani bulunmamaktadir. Gece gündüz hayvanlarin dogum takibinin yapilmasi elzem olmaktadir. Dogum takibi sayesinde zor dogum yapan hayvanlarin tespiti daha kolay hale gelmektedir. Bu da ekonomik hayvanciligin devamini saglar. Dogum, ebelik döneminin son evresidir ve dis ortamda yasayabilecek hale gelmis olan yavrunun zarlari ile birlikte döl yatagindan (uterus) çikarilmasina dogum adi verilmektedir. Gebelik, tohumlama veya dogal çiftlesmenin sonucunda olusmaktadir. Gebelik süresinin zamanlamasi tam bir gün veya sabit olarak belli olmamaktadir. Dogumu yaklasan disilerde genital organlarda ödemli hal gözlemlenmektedir. Memelerde laktasyon için hazirliklarini tamamlamistir. Düvelerde daha belirtili ve daha fazla belirti görülmektedir. Dogumu yaklasan ineklerde solunum sayisi artar ve beden isisi yükselir. Gebeligin sonuna dogru vücut sicakligi 39,5-40°C'e kadar çikmaktadir. Dogumdan bir ya da iki gün önce vücut sicakliginda 1-1,5°C düsüs meydana gelmektedir. Dogum yaklastikça disilerde agri belirtileri görülmeye baslamaktadir. Yem birakma, yer eseleme gibi davranislar görülürken eger açik alanda ise gezme egilimi göstermektedirler. Dogum sonuna dogru agri araliklari azalir ve agrilarin kuvveti ve süresi artmaya baslar. Yavru için döl yataginda yer kalmaz ve bunun sonucunda dogum baslayacaktir. Disi üzerindeki dis etkenler en az gece vakti disiyi etkilemektedir. Bu etki gece dogum baslama ihtimalini yükseltmektedir. Ama yine de disinin tam olarak ne zaman doguma baslayacagi belli olmamakta ve belirlenememektedir. Dogum uzun bir sürecin son evresi olmaktadir. Dogum, gebelik döneminin en önemli asamalarindan biri olmaktadir. Her dogum sorunsuz sekilde gerçeklesmemektedir. Bazi durumlarda disi ve yeni dogana acil bakim uygulanmasi gerekmektedir. Fetüsün boyutu anne boyutuna göre daha büyük olabilir veya fetüs yanlis pozisyonda gelebilir. Bu gibi durumlarda yardim edilmemesi durumunda yeni dogan ve/veya disi (anne) kaybi gerçeklesebilmektedir. Bu nedenle dogumun takibi büyük ölçüde önem arz etmektedir. Tohumlama veya dogal çiftlesmenin tamamiyla ne zaman gerçeklestigi belli olamadigindan bununla beraber gebelik süresi de kesin olarak belirlenememektedir. Bu yüzden dogumun son dönemlerinde annenin saglik durumu sürekli takip edilmek durumundadir. Çiftliklerde ayni dönemde çokça dogum olabildigi için ve bunun takibi zor olmaktadir. Yüksek dogruluk orani ile çiftlik sahibine ve/veya hayvan bakicisina verilen bir bildirim ile çiftlik yönetimi kullanilmaktadir. Hayvan sagligi için dogum takibini hizli ve rahat yapilmasi, hayvan sagligi için dogum sirasinda yapilacak tibbi müdahalenin zamaninda yapilmasini saglamaktadir. Çiftlikte ayni anda dogum yapacak anne sayisi fazla olan durumlarda takibin daha kolay sekilde yapilmasi, hayvan bakicisi olan kisinin daha rahat sekilde isini yapmasini kolaylastirmaktadir. Yüksek dogrulukla verilen alarm ve takip sistemi ile zaman tasarrufu saglanmaktadir. Dogum sirasinda olusacak sorunlarin yüzdesini düsürerek çiftlik ekonomisinin artmasini saglamaktadir. Mevcut teknikte çiftlik yönetimini kolaylastirmak için geçmisten günümüze birçok farkli yöntem kullanilarak dogum takip cihazlari denenmistir. Bunlardan bazilari, sicaklik ölçümünü temel alan cihazlar, vulvaya takilan bir cihazin gerilip itilmesi ile uyari veren sistemler, vulvanin sismesini tespit ederek uyari veren sistemler, invaziv olarak çalisan fetüsün içinden düsmesiyle uyari veren vb. gibi çok farkli çesitlerde alarm veren sistemler bulunmaktadir. Teknigin bilinen durumunda görülen DE2618368A1 numarali bulusta, elektrik sinyali yayan uzun silindirik elastik kapsül içeren evcil hayvanlarin dogum süresini gösteren bir cihaz anlatilmaktadir. Faydali modeline konu olan bulusta, evcil hayvanin dogum kanalina yerlestirilebilen silindirik biçimde elastik bir kapsül ve bunun içinde yer alan, isi ile çalistirilabilen bir verici vasitasi ile hayvanda dogumun basladigini gösteren bir düzenek bulunmaktadir. Sensör ve bir sinyal vericisi olarak vericinin iletisim frekansina ayarlanmis bir alicidan olusan bir sistemdir. Kapsül seklinde ve rubber yapida olan tek parça, kol içermeyen bir yapida olmaktadir. isi ile ölçüm yaparak dogum kanalindaki isiyi ölçmektedir. Lakin her zaman dogum yapacak disilerde vücut sicakligi ayni oranda artip azalmayacagi ve/veya dis etkenlerin de dogum kanali sicakligini etkileyecegi bilindiginden dezavantajli olmaktadir. Mevcut teknikte görülen US4319583 numarali doküman bir dogum detektöründen bahsetmektedir. Fetüsün dogumunu saptamak için fetüsün dogumdan önce ve dogum sirasinda vulvanin boyutunu izleyerek hayvan fetüsünün dogumunu haber vermek için tasarlanan bir aparat olmaktadir. Bu aparat vulvanin karsi tarafina bulunan kalici bir miknatisin yakinligini algilamak için bir kamis röle anahtari kullanmaktadir. Vulva hayvan fetüsün dogumu sirasinda genisledikçe miknatis manyetik alan algilama alanindan disari çikmaktadir. Böylece iletisimleri bir verici tarafindan izlenen miknatis vulvanin açilmasiyla dogumun baslayacagini haber verebilmektedir. Lakin her disi hayvanda dogum sirasinda vulva yeterli derecede sabit bir oranda açilmayabilmektedir. Bazi hayvanlarda dogum zor olmaktadir. Bu gibi özel ilgi isteyen dogumlarda teknikte bilinen bu cihaz dezavantajli olmaktadir. Önceki teknikte görülen G82224357A numarali dokümanda bir dogum gösterge cihazi anlatilmaktadir. Ilgili bulusta, hamile bir hayvan için, bir sinyal vericinin söz konusu oldugu görülmektedir. Bu sinyal vericiyi hayvana baglamak için tasarlanmis bir baglanti kesme parçasinin her iki tarafindan aralikli baglanti parçalari ile saglanan uzun iletken araçlari içeren bir dogum alarmi olmaktadir. Dogum açikligi kismina yerlestirilen bu aparat dogum açikliginin genislemesi durumunda baglanti tarafindaki iletkenligin bozulmasi ile alarm vermektedir. Birçok dogumda yeterli dogum açikligi görülmeyebilmektedir. Bu gibi durumlarda hayvanin düzenli kontrolü gerekeceginden dezavantajli olmaktadir. Teknigin bilinen durumunda görülen bir baska dosya olan US4217575 numarali dokümanda bir dogum uyari cihazi anlatilmaktadir. Ilgili bulusta, hayvanin kuyrugunun altinda kalan ancak anüsün üzerinde sabit bir konum için ayarlanmis bir parça ve bu parçaya bagli yer degistirebilen baska bir parça bulunmaktadir. Cihaz bu parçanin yer degistirmesine göre düzenlenmis bir elektrik anahtarina sahip olmaktadir. Dogum basladiginda bu plakanin yer degistirmesi ile alarm veren bir sistem olmaktadir. Yine disaridan ölçüm yapan bir sistem olmasi sebebi ile dezavantajli olmaktadir. Mevcut teknikte görülen 2017/23171 sayili bulus sahibinin basvurusu olan da bulunmaktadir. Bu bulus, hayvanin kizisma dönemlerinin takibi için hayvanin vajina içerisinde çalisan ve iletkenlik sensör vasitasiyla vulvadan gelen akintiyi ölçerek büyükbas hayvanlarin suni tohumlama için uygun sartlari belirlemeyi amaçlayan bir cihaz olmaktadir. Önceki teknikte görülen ineklerin dogum baslangicini sadece sicaklik ile ölçülememesi, 1-1,5°C'lik sicaklik düsümünü temel alarak takip eden cihazlarin dis faktörlere bagli olarak degiskenlik gösteren bu durumun tam takibini yapamamasi gibi birçok dezavantaj bu alanda bir ar-ge çalismasi yapilmasini zorunlu kilmistir. Bulusun Amaci Bulusun ana amaci, dogumu yaklasan ya da dogumu baslayacak olan disi hayvanin vajinasina yerlestirilen bir cihaz ile dogum kasilmalarinin seviyesini direnç ölçer kollarla belirleyerek, verilerin sunucuya kaydedilmesinin ardindan kullanicinin bilgilendirildigi bir cihaz saglamaktir. Bulusun amaci dogumu baslayan inegin durumunu ilgili kisiyi bilgilendirmek olup, anne veya yeni doganin acil bakima ihtiyaci olabilecegi zor dogumlarda veteriner hekimin ve/veya hayvan bakicisinin bilgilendirilerek müdahalenin dogru zamanda yapilabilmesinin saglanmasidir. Bulusun bir diger amaci, dogum baslangicindaki vajinal kasilmalari baz alarak bu kasilmalarin cihazin yapisindaki gerinim ölçerlere yaptigi mekanik kuvvet sonucu degisen direnç baz alarak direnç degisiminin yeterli seviyeye gelip gelmediginin ölçülmesinin saglanmasidir. Bulusun baska bir amaci, dogum kasilmalarinin seviyesini ölçen cihazin, toplanan verileri kaydeden bir sunucu üzerinden bir baska sunucuya, sunucudan da kullanicilara iletilerek kullanicilarin bilgilendirildigi bir sistem yaratmaktir. Bulusun diger amaci, ölçüm cihazinin hayvanin vajinasina yerlestirilecek sekilde tasarlanmasi sayesinde vajinaya konumlandirilmasini saglayan ve böylece konumlandirildigi yerde esnek kollari (kanatlari) ile direnç göstererek yerinde kalmasinin saglanmasidir. Bulusun amaci, direnç sensörüne sahip cihazin esnek kollari sayesinde kolaylikla bir silindir haline getirilerek yekpare sekilde kolayca vajinaya içine konumlandirilmasinin saglanmasidir. Bulusun bir diger amaci, vajina içine konumlandirildiktan sonra vajina duvarlarina dayanarak açilan cihazin, dogum öncesi kasilmalari gerinim ölçer sensör ile algilayarak veri seti olusturmasi ve bunun sunucuya aktariminin saglanmasidir. Bulusun baska bir amaci, delikli kanak ve/veya tutunma kollarinin yapisi sayesinde gövdeye irtibatlandirilacak olan anten ve anten kilifinin geçisinin kolaylastirilmasidir. Bulusun amaci, gerinim ölçer ince tellerinin kuvvet etkisi ile kesitlerinin degismesi sonucu olusan direncin degismesinin saglanarak voltaj farki yaratilmasiyla bu degerin ölçülerek kuvvet büyüklügünün hesaplanmasi sayesinde disi hayvanin vajinal kasilmalarinin ya da hareketlerinin anlamlandirilarak dogum zamaninin hesaplanmasinin saglanmasidir. Bulus Sekillerinin Açiklanmasi Büyükbas hayvanlarda vajinal kasilmalari algilayici cihaz ile ilgili sekillerin açiklamalari asagida verilmistir. Sekil - 1 Cihazin Kanat Yapisi Ile Perspektif Görünümü Sekil - 2 Cihazin Kanat Yapisi Olmadan Perspektif Görünümü Sekil- 3 Kanadin Gerinim Ölçerinin Konumlandirilmis Görünümü Referans Numaralari: 1. Cihaz 2. Gövde 3. Kapak 4. Tutunma Kollari (Kanat) 4.1. Delikli Tutunma Kolu (Delikli Kanat) 4.2. Deliksiz Tutunma Kolu (Deliksiz Kanat) . Gerinim Ölçer 6. Anten Kablosu 7. Anten Hortumu Bulusun Detayli Anlatimi Bulus konusu büyükbas hayvanlarin dogum takibinin yapilmasi amaci ile meydana getirilmis, hayvandan verileri toplamak üzere vajinaya yerlestirilen bir cihaz (1) olmaktadir. Sekil - 5'te görülen bu cihaz (1) vasitasi ile toplanan veriler kablosuz alici/verici birim vasitasi ile bir veri kayit cihazina, buradan da bir ag birimi ile bir sunucuya aktarilmaktadir. Daha sonra sunucunun aldigi verileri isleyerek kullanicilarin bilgilendirilmesini saglayan bir sistem ile entegre çalismaktadir. (Sekil Patente konu olan cihaz (1) vajina içerisine yerlestirilmek üzere ana iskeleti olusturan bir gövde (2) ve bu gövdenin (2) iki ucuna konumlandirilmis iki adet tutunma kollari (4) barindiran bir sistemden olusmaktadir. Vajina içerisine yerlestirilen cihazin (1) vajinadan çikmamasini gövdenin (2) iki ucuna yerlestirilen tutunma kollari (4) saglamaktadir. Tutunma kollari (4) vajina duvarina yaslanarak uyguladigi mekanik direnç ile vajina içinde konumunun korumaktadir. Tutunma kollari (4) temel görünümde gövdeye (2) göre dik bir sekilde irtibatlandirilmistir. Ve tutunma kollari (4) ile gövde yekpare yapida olmaktadir. Tutunma kollarinin (4) kenarlarindan çikan, parabolik bir egriye benzer bir yapida olmaktadir. Bu durum ise vajina içindeki tutunma kollarinin (4) konum ve durumunu göstermektedir. Bulusun yapisi içerisindeki tutunma kollari (4) bir birinci delikli tutunma kolu (4.1) ve bir ikinci deliksiz tutunma kolu (4.2) olarak iki adet olmaktadir. Delikli tutunma kolu (4.1) ve deliksiz tutunma kolu (4.2) gövdeye (2) dik ve birbiri ile ayni yönlü olarak gövdenin (2) iki ucuna konumlandirilmistir. (Sekillerde gösterilmemistir.) Vajina içerisine, vajinaya paralel konumlandirilan gövde (2), gövdeye (2) dik konumlandirilan tutunma kollarinin (4) yapisi ile vajina duvarina yaslanmaktir. Böylece gövde (2) vajina içerisine tutunmaktadir. Söz konusu tutunma kollarinin (4) vajina içerisine konulabilmesi için tutunma kollari (4) esnek bir malzemeden mamul edilmistir. Lakin tutunma kollarinin (4) mamul malzemesi sinirlandirilmamaktadir. Tutunma kollarinin (4) bu yapisi esnemeye müsait bir mukavemete sahip olmasini saglamaktadir. Bulus konusu cihaz (1), disi hayvanin vajina içine konumlandirilmadan önce tutunma kollarinin (4) uç köselerinden tutularak, esnek yapisi sayesinde içeri dogru ittirilerek, kapatilir. Böylece bir tam silindir ve/veya elips seklini alan cihaz (1) hayvanin vajina içine dogru ittirilerek konumlandirilip birakilir. Uygulanan dis kuvvetin vajina içine girdikten sonra kalkmasinin ardindan eski haline dönen cihaz (1) yapisi vajina duvarlarina tutunma kollari (4) ile yaslanarak konuma yerlesmektedir. Vajinal kasilmanin ölçülmesi için cihazin (1) yerlestirilmesini ardindan tutunma kollari (4) yapisinda bulunan gerinim ölçer (5) sensörler sayesinde vajinaya temas eden kisimlarda kasilmalar sonucu olusan kuvvet ölçülmektedir. Vajina duvarlarina dayanarak mekanik direnç olusturan tutunma kollari (4) mekanik direnci ve kasilmalari ölçmek üzere direnç ölçen Sekil - 3'te yan görünümü verilen gerinim ölçer (5) sensörler araciligi ile bilgi toplamaktadir. Toplanan bilgi, bir veri kayit cihazina aktarilmaktadir. Veri kayit cihazina aktarilan direnç bilgisi buradan ise kullanicinin ulasabilecegi bir sunucuya iletilmektedir. Sunucudan alinan veriler ile kullanicinin bilgilendirilmesi saglanmis olmaktadir. Böylece cihazin (1) vajina içerisinde tutunma durumu hakkinda kullanici bilgi sahibi olmaktadir. Buradaki direnç ölçen gerinim ölçer (5) sensörler, gerilime bagli olarak olusan basincin miktarini ölçen sensörler olmaktadir. (Sekil - 2) Bulus konusu cihazin (1) vajinaya konumlandirilmasinin ardindan gerektiginde çikarilmasi için disaridan tutularak cihazin (1) disariya çekilmesine saglayan Sekil - 4'te görülen bir anten kablosu (6) gövdeye (2) irtibatlandirilmaktadir. Bahsedilen anten kablosu (6) gövde (2) bitimine konumlandirilmistir. Bahsedilen anten kablosu (6) üzerinde yer alan, koruyucu görevi gören bir kilifa yani anten hortumuna (7) sahip olmaktadir. Bununla beraber tutunma kollarinda (4) konumlandirilan direnç ölçen gerinim ölçer (5) sensörlerin elektronik kartina sahiptir. Bahsedilen elektronik karti sensör elektronik kartina dagitmak üzere elektronik karta irtibatlandiran dagitim elektronik kartina sahip olmaktadir. Bahsedilen anten kablosunun (6) gövde (2) üzerine konumlanmasi için tutunma kollarindan (4) geçmesi gerekmektedir. Bunun içinde tutunma kollari (4) delikli tutunma kolu (4.1) ve deliksiz tutunma kolu (4.2) olarak ayrilmistir. Böylece anten kablosu (6) delikli tutunma kolundan (4.1) geçerek gövdeye (2) irtibatlandirilmaktadir. Bulus konusu olan cihaz (1) tutunma kollari (4) araciligi ile vajinal kasilmalari ölçmesinin disinda, hayvan vücut sicakligi, hareketlilik durumu, hareket sayisi, konum bilgisini elde etmek üzere; ivmeölçer, jiroskop, pusula ve manyetik sensörler gibi elektronik parçalarin irtibatli oldugu bir elektronik kartta içermektedir. Bu elektronik kart gövdenin (2) iç kismina konumlandirilmistir. Elektronik kartin gövdeye (2) girebilmesi için gövdenin (2) yapisinin bir tarafi açik olacak sekilde hazirlanmistir. Hayvanin vücut sicakligini ölçmek üzere elektronik kartta, dijital sicaklik ölçüm entegresi yer almaktadir. Bu parça bulundugu ortamin sicakligini tespit etmektedir. Hayvan hareketliligini ise yine elektronik kartta yer alan ivme sensörü, jiroskop ve pusula tespit etmektedir. Söz konusu sensör ile cihazin (1) sahip oldugu ivme, açi, yön bilgileri toplanir. Bu bilgiler islenerek hayvanin hareketi hakkinda bilgi elde edilir. Bahsedilen sensörler MEMS (mikro elektromekanik sistemler) teknolojisi ile mikron boyutlarda meydana getirilmistir. Gövde (2) PP malzemeden mamul edilmis olup, mamul materyali sinirlandirilmamaktadir. Gövde (2) mamul yapisi itibariyle herhangi bir malzeme ile kimyasal bag kurmayacak sekilde olusturulmaktadir. Gövdenin (2) açik tarafinin bitimini kapatmak üzere gövdenin (2) bitim tarafina kapak (3) irtibatlandirilmistir. Bahsi geçen kapak (3) PP malzemeden mamul olup, mamul materyal sinirlandirmasi bulunmaktadir. Kapak (3) herhangi bir malzeme ile kimyasal bag kurmayacak sekilde olusturulmustur. Gövde (2), kapak (3) ve tutunma kollari (4) hayvan ile temas eden kisimlar olmaktadir. Bu sebeple herhangi bir yabanci madde ve/veya maddelerin söz konusu yapilara tutunmayacagi sekilde olusturmus ve FDA onaylidir. Bulus konusu cihaz (1) gücünü yapisindaki pilden almaktadir. Söz konusu pil, sarj edilmeden ve/veya pil degistirilmeden 3 yil boyunca çalisabilecek özelliktedir. Ayrica cihazin (1) yazilim olarak degistirilmek istenmesi durumunda cihaz (1) uzaktan güncellenebilmektedir. Bulus konusu cihaz (1) elde edilen vücut isisi, hareketlilik durumu, tutunma kollari (4) direnç bilgileri ile ölçülmektedir. Elde edilen bu bilgiler, cihaz (1) tarafindan ayarlanabilir bir periyotta bulundugu çiftlige kurulan bir veri kayit cihazina kablosuz olarak iletilmektedir. Bahsedilen veri kayit cihazi seçilmis verileri belirli bir süre boyunca, belirli araliklar ile kaydeden bir cihaz olmaktadir. Veri kayit cihazi birden fazla hayvandan gelen verileri tutabilmektedir. Diger taraftan çiftligin çevresel kosullarina dair sicaklik, nem, rüzgâr hizi ve yönü, güneslenme degerleri, GPS ile konumu ve benzeri birçok fiziksel veri ve bilgileri de toplamaktadir. Veri kayit cihazi tarafindan toplanan tüm bilgiler uzakta bulunan bir sunucuya iletilmektedir. Veri kayit cihazi SMS konusu bilgileri sunucuya WI-FI ve/veya kablolu internet baglantisi ve/veya GSM ve/veya LORA gibi farkli bir ag birimleri ile uyumlu çalisarak gönderebilmektedir. Gerinim ölçer (5) sensör, paralel ince iletkenlerden olusmus bir sensördür. Gerinim ölçer (5), paralel ince iletkenlerden olusmus bir yapiya sahip olmaktadir. Kuvvetlerin etkisiyle bahsedilen tellerin, tel kesitleri yer degistirmektedir. Tellerdeki kesit degisimi sonucu dirençlerinin degismesi meydana gelmektedir. Direnç degisimi ile de voltaj degisimi meydana gelmektedir. Bu voltaj degerinin ölçülmesi ile tellerdeki degisime etki eden kuvvetin büyüklügü bulunmaktadir. Sunucuya gönderilen bu veriler bulutta islenerek sistem kullanicisinin (çiftlik sahibinin ve/veya veteriner hekimin ve/veya ilgili kisinin) kullanabilecegi bilgi seklinde çiktiya dönüstürülmektedir. Bu veriler gerçek zamanli veri akis sistemi seklinde cihazdan veri kayit cihazina, buradan da sunucuya gönderilmektedir. Sonrasinda sunucu tarafindan islenerek sistem kullanicisina gerçek zamanli çikti olarak raporlanmaktadir. Böylece sistem kullanicisi hayvanlarin dogum baslangici konusunda anlik olarak bilgilendirilmektedir. Bu bilgilendirme sonucu hayvana gerekli müdahaleler zamaninda ve kolaylikla yapilmaktadir. Bununla birlikte hayvandan alinan diger verilere göre hayvanin saglik takibi yapilmasi saglanmaktadir. Ayrica hayvanin sagliginda olusan problemler acil durum olarak sistem kullanicisina mobil uygulama ve/veya internet sayfasi üzerinden bildirim seklinde gönderilmektedir. Dogum baslayacak sinyalinin verilmesi vajinal kasilmalara baglidir. Çünkü vajinal kasilmalar dogumdaki en önemli belirtilerden olmaktadir. Vajinal kasilmalarin yani sira hayvanin vücut sicaklik seviyesi, hayvanin hareketlilik seviyesi, hayvanin davranislari da dogumdaki diger faktörler olmaktadir. TR TR TR TR TR