TARIFNAME DIJITAL YONETIM MODELI Teknik Alan Bulus, kürsü projesi, sikayetler, öneriler, seçimler, fikirler, oylamalar, karar süreçleri gibi her türlü iletisim mekanizmasinin, bireysel, kurumsal ve yönetimsel çerçevelerde ayri ayri etkilesim kurabilen ve gerektiginde birbirine baglanabilen, entegre edilebilen ya da ayrisabilen, kayit altina alinabilen dijital yönetim modeli ile ilgilidir. Teknigin Bilinen Durumu Yönetim (governance) özelinde pek çok arastirma ve model önerisi bulunmakla beraber, blokzinciri teknolojileri temelinde yönetim modeli önerisi getiren çalismalar yeterli degildir. Mevcut teknikte çalismalarin bir bölümü, uygulama modeli degil, kavramsal çerçeve sunmaktadir [11]. Mevcut teknikteki çalismalarin diger bir bölümü, blokzinciri teknolojisi tabanli yönetim denemelerine dair incelemelerle sinirli tutulmustur [4]. Mevcut bir diger teknikte ise yönetim sistemlerinde blokzinciri teknolojilerinin finans ve ekonomik yapiya sagladigi güvenilirlik 'üzerinde durulmaktadir [5]. Mevcut teknikteki çalismalar fikrin blokzinciri ile korunmasini gerçeklestirememektedir. Ayrica siralama mekanizmalarina dair bir sistem de yer almamaktadir. Bu nedenle, fikirlerin ayrismasi ve öne çikmasi mümkün olmamaktadir. CN112507095A numarali basvuruda zayif denetimli ögrenmeye dayali ve yapay zeka destekli bir bilgi tanimlama yönteminden bahsedilmektedir. Basvuruda bahsedilen sistemde kullanicilardan sorularin alinmasindan ve bu verilere dayali olarak etiket kümelerinin olusturulmasindan bahsedilmektedir. Söz konusu etiketlerin bir siniflandirma islemine tabi tutularak, soru veya problemle ilgili devlet kurulusunun bilgilendirilmesi sayesinde sistemin isleyisinin devam ettiginden bahsedilmektedir. Basvuru, akilli sehirlerin gelisimin desteklenmesi için hükümet isleri ve çesitli topluluklar gibi bilgi tanimlanmasina ihtiyaç olan alanlarda kullaniminin mümkün olmasini saglamaktadir. Ancak basvuruda kullanici genelden özele dogru diledigi konuyu seçip yorum yapabilecegi ve çesitli fikirleri oylayabilecegi bir arayüz yer almamaktadir. Bununla birlikte basvuruda Label dataset herhangi bir veri yapisi üzerine insa edilmemistir. Blokzinciri konusuna baktigimizda, öncelikle blokzinciri birkaç farkli teknolojinin birlesiminden olusan bir yapidir. Basvuru konusu bulusta blokzincirinin yalnizca, eklenebilir ve degistirilemez, kanitlanabilir olma özelligi kullanilmaktadir. Blokzincirinin dagitiklik özelligi, kullanilmamaktadir. Ayrica önerdigimiz sistemde kullandigimiz blokzinciri, koruma altinda olan ve koruma altinda olmayan gibi farkli bölümden olusmaktadir. Bu yapi su anda var olan blokzinciri teknolojilerinin disindadir. Ayni zamanda bulustaki blokzinciri teknolojisinde, bir blogun degismezligi, "kanit" olarak ifade edilen bloklar tarafindan gerçeklestirilmektedir. Fakat bu kanit yapisi, blokzincirinin içerisinde bir gösterge olarak var oldugundan, blokzincirine ciddi bir esneklik kazandirmaktadir. Böylece her türlü veri yapisinin olusturulmasinda ek avantajlar saglamaktadir. Yapay zeka açisindan baktigimizda, CN112507095A numarali basvuruda kullanilan sistem Label dataset üzerinde çalisirken, basvuruda knowledge graph üzerinde çalismaktadir. Knowledge graph cografi bir yapida bulundugu için GlS'e çok benzemektedir. Bu nedenle, ad olarak yapay zeka ifadesi benzer görünse de, içerik, tasarim vb gibi temel bilesenler tamamen farklidir. CN112215014A numarali basvuru, yapay zeka destegiyle kullanici yorumlarindan yola çikarak portre olusturmaya dayali bir sistem ile ilgilidir. Sistemde kullanici yorumlarindan elde edilen verilerin bir blok zincir yapisinda depolandiktan sonra anlamsal analize sokulup bu analiz sonucuna göre bir portre olusturuldugundan ve olusturulan portrenin de blok zincir yapisinda depolandigindan bahsedilmektedir. Basvurudaki sistemin akilli devlet isleri, akilli tibbi tedavi, bilim ve teknoloji finansmani gibi alanlara uygulanabilmesi söz konusudur. Ancak basvuruda iyi olan fikirlerin öne çikmasina ve daha genis kitlelere ulasmasina; kabul görmeyen fikirlerin ise geri planda kalmasina aracilik edecek olan bir oylama sistemi mevcut degildir. CN112215014A numarali basvuruda kullanilan yapay zeka modülü, yorumlari görüntüye dönüstüren bir yapiya sahiptir. Ancak basvuruda kullanilan yapay zeka, fikirlerin siniflandirilmasi ile ilintilidir. Bu açidan iki farkli öneride, birbirinden tamamen farkli teknolojiler birbirinden farkli amaçlar için kullanilmistir. Blokzinciri, birkaç farkli teknolojinin birlesiminden olusan bir yapidir. Bulusta blokzincirinin yalnizca, eklenebilir ve degistirilemez, kanitlanabilir özelligi kullanilmaktadir. Blokzincirinin dagitiklik özelligi, basvuruda kullanilmamaktadir. Ayrica bulustaki blokzinciri, koruma altinda olan ve koruma altinda olmayan gibi farkli bölümden olusmaktadir. Bu yapi su anda var olan blokzinciri teknolojilerinin disindadir. Ayni zamanda kullanilan blokzinciri teknolojisinde, bir blogun degismezligi, "kanit" olarak ifade edilen bloklar tarafindan gerçeklestirilmektedir. Dahasi bu kanit yapisi, blokzincirinin içerisinde bir gösterge olarak var oldugundan, blokzincirine ciddi bir esneklik kazandirmaktadir. Böylece her türlü veri yapisinin olusturulmasinda ek avantajlar saglamaktadir. Sonuç olarak yukarida anlatilan olumsuzluklardan dolayi ve mevcut çözümlerin konu hakkindaki yetersizligi nedeniyle ilgili teknik alanda bir gelistirme yapilmasi gerekli görülmüst'ü r. Bulusun Amaci Bulus, mevcut durumlardan esinlenerek olusturulup yukarida belirtilen olumsuzluklari çözmeyi amaçlamaktadir. Bulusun ana amaci, kürsü projesi, sikayetler, öneriler, seçimler, fikirler, oylamalar, karar süreçleri gibi her türlü iletisim mekanizmasinin, bireysel, kurumsal ve yönetimsel çerçevelerde ayri ayri etkilesim kurabildigi ve gerektiginde birbirine baglanabildigi, entegre edilebildigi ya da ayrisabildigi ve ayni zamanda kayit altina alinabilen dijital yönetim modeli saglamaktir. Bulus ile hem kavramsal çerçeve hem de uygulama altyapisi sunulmaktadir. Blokzincir teknolojisinin en temel özelligi, yapilari degistirilemez kilmasidir. Bulusta (tag = ) blokzinciri teknolojisi, meta, data ve witness olmak üzere üçe ayrilmistir. Meta bilgisi, verinin iliskilerini kurar. Data ise korunacak olandir. Bulusta, meta degistirilebilir; data ise degistirilemez sekildedir. Böylece blokzinciri içerisinde her türlü iliski (çizge, siralama vb her türlü veri yapisi) saklanabilmektedir. Süreçlerin takibi ve korunmasi da blokzincir teknolojileri ile güvence altina alinmistir. Bulus, fikirlerin oylanmasini (ranking) gerçeklestirmeyi saglamaktadir. Iyi olan fikirlerin öne çikmasi ve daha genis kitlelere ulasmasi; kabul görmeyen fikirlerin ise geri planda kalmasi saglanmaktadir. Bulus konusu dijital yönetim modeli, etkilesim halinde olduklari diger fikirlerden esinlenebilir, etkilenebilir, bu fikirlere eklemlenebilir ya da yeniden düzenlenebilir. Tüm bu süreçlerde saibeli, tehlikeli, yaniltici ya da güvenilir olmayan fikirler aninda tespit edilebilir ve etkiledigi diger fikirler ortaya çikarilabilmektedir. Ayrica yaniltici fikirlerle etkilesimi dolayisiyla manipüle olan diger fikirlerin takibi yapilabilir ve tehlikeli durumlar önceden engellenebilir. Böylece sistem korunmaktadir. Bulusun Detayli Açiklamasi Bu detayli açiklamada, bulusun tercih edilen yapilanmalari, sadece konunun daha iyi anlasilmasina yönelik olarak ve hiçbir sinirlayici etki olusturmayacak sekilde açiklanmaktadir. Basvuru konusu modelde yer alan her kisi, grup, konu, fikir ve olay etiket olarak kabul edilmektedir. Model genel olarak, o kullanicinin sahip oldugu etiketlerin blokzinciri ile sisteme kaydedilmesi, o kullanicinin nitelikleri ve toplumsal kimlikleri ile sisteme entegre olmasi, o etiketler arasinda iliskiye göre bir ag (çizge) olusturularak bilgi paylasim protokolü olusturulmasi, o kullanicilarin etiketlere göre belirttigi fikirlerin etiket siralamasi yöntemiyle önem siralamasina dahil edilerek Iistelenmesi, o genetik algoritmasi ile etiketlerini genis iliski agina ulastiramayan kimselerin öneri ve elestirilerinin, rassal seçimlerle daha genis kitlelerin karsisina çikabilecek sekilde hareket ettirilmesi, o rastgele ve düzensizce olusturulan etiketlerin dogru ve düzenli sekilde sistemde var olmalarini saglamak üzere etiketlerin derin ögrenme metodolojileri kullanilarak yapay zeka ile gruplastirilmasi, birlestirilmesi veya parçalanmasi, o veri madenciligi yöntemi ile etiketlere göre analizlerin gerçeklestirilmesi islem adimlarini içermektedir. Kullanici Arayüzu Kisilerin kendi profil sayfalari ile ülkedeki, cografyadaki her güncel olay, gerektigi kadar o sayfaya yansitilmaktadir. Her bir kullanici, sisteme giris yaptiginda, sistemde yer alan profil sayfasinda kendisiyle ilgili etiketleri ybnetebilmektedir. Kullanici genelden özele dogru diledigi konuyu seçip yorum yapabilecek ve fikirleri onaylayabilecek, reddedebilecek ve oylayabilecektir. Etiketler, devletin verdigi ve kisilerin kendi seçtigi olmak 'üzere ikiye ayrilmaktadir. Kullanicinin kisisel begenileri, ilgi alanlari vb. durumlar kendi seçtigi etiketleri olusturmakta, dogustan gelen kimi 'Özellikleri, meslegi, demografik yapisi vb. ise devletin verdigi etiketleri olusturmaktadir. Kullanici sisteme giris yaptiginda, sahip oldugu tüm etiketleri ve bu etiketlerle iliskili diger etiketleri kendi ekraninda özetlenmis bir biçimde görebilmektedir. Ayrica kisi ya da kurumlar, baska diger kisi ya da kurumlarin profil sayfalarina girebilecektir. Böyle bir durumda, baska kisi ya da kurumun sayfasina bakan kisi ya da kurumun görecegi etiketler, bakan kisi ve kurumlarin yetkileri ile ilintilidir. Kullanicilar, sisteme giris yaptiklarinda genel olarak hangi etiketlerin popüler oldugunu takip edebilmektedir. Kendi etiketleriyle ilgili konularda yorum ya da oylama yapabilmekte, yeni etiketler olusturabilmekte, etiketleri silebilmekte, degistirebilmekte, oylamaya açabilmekte ya da satabilmektedir ve trendleri görebilmektedir. Bunun disinda etiketleriyle iliskili konularda yetkilerini güvendigi kisi ya da kurumlara devredebilmektedir. Benzer sekilde devletin `üst yönetimi de sisteme giris yapip, pozisyonlarina ve etiketlerine bagli olarak genis perspektifte konu ve etikete erisim saglayabilmektedir. Buna ilaveten kullanicilar, güncel tüm etkilesim yöntemleriyle baglanti kurabilecekler ve bilgi paylasiminda bulunabileceklerdir. Kullanicilar iliskili olduklari her bir konu basliginin altina, Video, fotograf vb. paylasimi yapabilmekte ve chat vb. ortami yaratabilmektedir. Sistem içerisinde video konferanslar yapilabilmekte ve online mitingler vb. düzenlenebilmektedir. Kisi ve kurumlar yetkileri oraninda, duygu durum analizleri, toplumsal egilimlerin belirlenmesi gibi pek çok kitlesel çikarimda bulunabilecektir. Ancak 'Örnegin Cumhurbaskanligi, bakanliklar, belediyeler, sirketler vb. gibi kurumlar, yetkilendirmeleri daha fazla oldugu için daha genis kapsamli sonuçlar elde edebilecekken, toplumsal pozisyonlari, yani yetkilendirmeleri oraninda diger kisi ve kurumlar daha sinirli sonuçlar elde edebilecektir. Böylece, yetkileri oraninda kisi ve kurumlar toplumsal egilimleri gözlemleyebilecek ve toplum hakkinda genis kapsamli öngörüler gerçeklestirilebilecektir. Bu öngörülerle, ani uyari sistemleri gelistirilerek toplumu rahatsiz edebilecek konular hizli sekilde daha yetkili kisi ve kurumlara ulastirilabilecektir. Etiket Kavrami Tag (Etiket) adini verdigimiz yapi, üç göstergeden olusmaktadir. Göstergeler bir adrestir. Hafizada bir referansi gösterebilecegi gibi, dünyanin bir baska yerini gösteren herhangi bir adres biçimi olabilmektedir. Tag yapisinin birinci göstergesi, data'yi ifade eder. Bu gösterge, herhangi bir veri yapisina referans olabilir. Göstergenin maliyeti, düsüktür. Bu nedenle, degismeyen veriyi yapi içerisinde tutmamak, bunun yerine göstergeleri tutmak, avantaj saglar. Ikinci gösterge ise iliskilerin ve degistirilebilir özelliklerin tutuldugu meta göstergesidir. Bu kisim, genel olarak opsiyoneldir. Çünkü degistirilebilir kisimlar, yapinin disinda da tutulabilir. Önerdigimiz veri yapisi, buna Izin verir. Uçüncü gösterge ise witness göstergesidir. Witness göstergesi, verinin degistirilmediginin kanitidir. Gelistirdigimiz yapida, witness'in ve datainin özetlenmesiyle, o veri koruma altina alinir. Birçok blokzinciri önerisinden farkli olarak, olusturdugumuz yapiya fazladan tanik göstergeleri eklenebilme esnekligi saglanmistir. Witness göstergesi, örnek çalismalarda ifade edildigi üzere, birden fazla tag'e sahip olabilecegi gibi sadece tek bir tag'e de sahip olabilmektedir. Bu da koruma seviyesinin güçlendirilmesine veya azaltilmasina imkan tanimaktadir. Degismezlik kontrolü, Stamp yapisi ile saglanmistir. istenildigi zaman Stamp hesaplanir ve ilgili degiskene atanir. Daha sonra, degisiklik olup olmadigini kontrol etmek için yeni bir Stamp degeri hesaplanir ve eski Stamp degeri ile karsilastirilir. Böylece, yapinin degisip degismedigi, karsilastirmanin sonucuna göre belirlenmis olur. Çikan sonuçlar esitse yapinin degistirilmedigi; sonuçlar esit degilse yapinin degistirildigi anlamina gelir. Bir diger nokta ise eger Witness hesaplanirken bazi Tagiler süpheli pozisyona düsmüs ise 0 Tagrler hesaplamaya dahil edilmez. Ornek Stamp bulma formülü asagidaki gibidir: stamp = hash(data +Ztagj) Gelistirdigimiz yapida, bunlarin disinda iki adet fonksiyon bulunmaktadir. Bunlardan birisi lock() digeri ise isLock()'tur. Lock fonksiyonu sistemi kilitlemeye yaramaktadir. Lock fonksiyonu, Stamp'i hesaplayarak sisteme kaydeder. Bu andan sonra, sistemdeki Tagilerde ve dataida bir degisiklik oldugunda farkli özet çikacagindan, verinin degisip degismedigi otomatik olarak ortaya çikmaktadir. Bunu sorgulayan fonksiyon ise isLock'tur. IsLock fonksiyonu dataida bir degisiklik olup olmadigini kontrol etmektedir. Deginilen tüm noktalar, Tag (Etiket) veri yapisinin temel özelliklerini olusturmaktadir. Tag yapisinda 'üç tane fonksiyon bulunmaktadir. Bunlardan ilki, doStamp() fonksiyonudur. Bu fonksiyon gizli bir fonksiyondur, disaridan erisilemez. Fonksiyonun islevi, tag=larin ve data'nin özetini almaktir. Ikinci fonksiyon ise lock fonksiyonudur. Lock fonksiyonu, sistemin doStamp() kullanarak kilitlenmesini saglar. Son olarak, isLock fonksiyonu ise doStamp()=i kullanarak O anda elde ettigi Özet degeri ile eskiden alinmis degistirilmis oldugu anlamina gelmektedir. Tag yapisinin diger bir özelligi ise tag yapisinin yaratiminda meta, data ve witness referanslarini almasidir. Metaida, degistirilebilenler; datafda degistirilemeyenler; witnessrde ise taniklar bulunmaktadir. class Tag (meta, data, witness) doStamp() return hash(witness + data) stamp = doStamp() isLock() return stamp == doStamp() Witness yapisi birçok sekilde olabilir. Asagida buna yönelik örnekler verilmistir: TagZ = new Tag("meta","data",[Tagl, Ta92]) TagB = new Tag("meta","data",{Tag1 :Tag2, Tag4: Tag?}) subject = new Tag("meta","data", {verb, object}) Data veya meta ile birçok farkli model olusturulabilecegi asagida gösterilmistir: Tag1 = new Tag({"has", Ta92},"data", null) TagZ = new Tag({"is_a", Ta93},"data", Tagl) TagS = new Tag({"inherit_0f",Tag1},"data", Tag2) myMap = map(); myMap.insert('a', Tag1); myMap.insert('b', TagZ) Yukaridaki örnekte, Tag°lar map°e aktarilmaktadir. Görülebilecegi üzere, bu islemin yapilmasinda herhangi bir problem olusmamaktadir. Çünkü witness göstergesi sayesinde, Tag'larin olusturulma ani bilgilerine ulasmak mümkündür. Yani önerdigimiz veri yapisi, kanit tag*lerin göstergelerini kendi içinde tutar. Bu da onlara kolaylikla erisimi mümkün kilar. Ornegin TagZ'nin özetini bulmak için Tagl=e ihtiyaç varsa, Tag2 zaten Tag1'in göstergesine sahip olacagi için rahatlikla hesaplanir. Bu durum, blokzinciri açisindan önemli bir degisikliktir çünkü bu bize önemli bir esneklik kazandirir. Bilebildigimiz kadariyla var olan blokzincirlerinde böyle bir özellik bulunmamaktadir. Diger bir husus, örnegin bir Tag'in kanitlari olarak sahip oldugu bazi Tag'larin degistirildigi anlasilirsa bu Tag, kanitlarin içerisinden çikarilir. Eger hiçbir kanit Tag'ine sahip olmayan bir Tag olusursa, buna güvenilmez Tag denebilir. lliskisel Etiket Sistemi Etiketler, bir veya birden fazla etiketten olusabilmektedir. Bir etiket kendi sirali alt etiket tablosu, tartismalar bölümü ve bunun saklandigi bir blokzincirine sahiptir. Blokzinzir, eklenebilir fakat degisemez ve kanitlanabilir olma durumunu güvence altina alir. Bu durum, olasi hukuk ve güvenlik problemlerini ortadan kaldirmaktadir. Etiketler, etiketlerle iliskilendirilmis durumda bulunmaktadir. Etiketler arasindaki bu iliski de ayrica bir etikettir. Etiketler böylece bir ag (çizge) olusturur. Bu olusum iliskisel etiket sistemidir. Iliskisel etiket sisteminin temel özelligi, sistemdeki her seyin ayni zamanda birer etiket olmasidir. Ornegin kullanicilar ve sanal liderler birer etikettir. Sistemde bireyler, STK*lar, sirketler, kamu kurum ve kuruluslari birer kullanicidir (yani etikettir). Sanal liderler de birer kullanicidir. Ancak oy haklari, yetkilendirildikleri konularda, yetkilendirildikleri oranda diger kullanicilara göre daha fazladir. Iliskisel etiket sistemi örnek bir senaryo 'üzerinden açiklanirsa; toplumdaki A kisisi, sisteme giris yaptiginda yasadigi sokak, mahalle ve kent bazinda etiketlendirilmis olmaktadir. Bununla birlikte kisi, egitim düzeyi, Ilgi alanlari, vakif oldugu konular ve tüm kimlikleriyle (meslegi, cinsiyeti, yasadigi sehir, 'üye oldugu kuruluslar vb.), sahip oldugu diger nitelikler üzerinden de etiketlendirilecek ve bütün bunlar "iliskisel etiket sistemi"ne kaydedilecektir. Etiketler degistirilebilir ve degistirilemez olarak ikiye ayrilmaktadir. Degistirilemez etiketler, devletin kisiye verdigi etiketleri kapsamaktadir. Degistirilebilir etiketler ise kullanicinin kendi istegiyle ekleyebilecegi etiketlerdir. Ornegin kisinin meslegi ya da ebeveyn olmasi, degistirilemez, yani kendi yetkisiyle müdahale edemeyecegi bir etiket iken, hobileri kisinin seçimine bagli, degistirilebilir etiketlerdir. B kisisi, C kisisi ve D kisisi de benzer sekilde kendi demografik özellikleri, nitelikleri ve toplumsal kimlikleri ile sisteme entegre oldugunda platform, dijital bir kamusal alana dönüsmektedir. Bu kamusal alan, kisilerin yasadiklari sokak, kent, is yerleri, is alanlarinin yani sira toplumsal kimlikleri dolayisiyla etiketli olduklari çesitli sosyal konularda fikir beyan edebilecekleri, fikirlerini oylamaya sunabilecekleri, oylamaya sunulan fikirleri oylayabilecekleri bir dijital ekosisteme dbn'üsmektedir. Ekosistemde, mikro ölçekli, lokal, yerel ve toplumsal gibi çesitli çerçevelerde oylanan fikirler, "etiket siralamasi" yöntemiyle önem siralamasina dahil edilerek listelenmektedir. Konu ya da konularla baglantilari dolayisiyla iliskili olan kisiler, bu fikir oylamalarina dilerlerse dahil olur, dilemezlerse de dahil olmazlar. Ancak sistem, kisilerin oylamalara dahil olmadiklarini kendi hür iradeleriyle gerçeklestirdiklerine dair bir altyapi 'üzerine insa edilmektedir. Herhangi bir etiket, etiketi yaymak ve yeni iliski aglari olusturmak için, etiketle ilgili sohbet, video, konferans, miting vb. etkinliklerde bulunabilir. Böylece diger etiketler ile etkileserek kendi etiketinin oyunu artirabilir. Bir etiketin etki degeri 0 etiketin alt etiketlerinin oylama degerleri ile kendi oylama degerinin toplamina esittir. Her bir etiketin etki alani birbirinden farklidir. Yetkilendirme ve Sanal Liderlik Ekosistemde, oylamaya açilan konularla ilgili, kullanicilara bir opsiyon daha sunulmaktadir: Kisiler, vakif olmadiklari konularla ilgili oylamalara, o konuda yetkinligine inandiklari kisileri atayabilmektedir. Bu yetkilendirme her konu bzelinde gerçeklestirilebilir. A kisisi, vakif olmadigi bir konu için yetkilendirdigi G kisisinin verdigi karari begenmedigindei bu yetkiyi G kisisinden çekebilmektedir. Her yetkilendirme, kisinin sistem içerisindeki popülaritesini artirmaktadir. Ancak geri çekilen her yetkilendirme, kisinin sistem içerisindeki pop'L'ilaritesini azaltir. Böylece sistem, vakif oldugu bir alanda kisilerce yetkilendirilen G kisisini, konuyla ilgili daima onu yetkilendirenleri de g'ozeterek, sagduyulu ve saglikli kararlar almaya yönlendirmektedir. Karar asamalarinda, uzman olduklari konularda baskalarinca yetkilendirilen kisiler, dilerlerse yetkilendirme ücreti alabilir ya da tamamen kamu yararina bu sorumlulugu üstlenebilirler. Bu durum, en lokal konulardan en toplumsal konulara kadar ayni mantikla isler ve lokal konularda da ulusal konularda da sanal liderler yaratir. Sanal liderler, kisi ya da kurumlar olabilecegi gibi, sirketlerin gelistirdigi yapay zekalar da olabilmektedir. Sanal liderin yapay zeka olmasi durumunda sorumluluk, bu sistemi gelistiren sirkete aittir. Yapay zeka sisteme entegre edilmeden önce, resmi kurumlara bu yapay zekanin kaydedilmesi gerekmektedir. Sanal liderler, kendilerini ilgilendirdigi belirli olan konularda, farkli bireylerce yetkilendirilmis ve bu yetkilendirmeden memnuniyet oyu kazanmis kimselerdir. Böylece her farkli konu bzelinde kamuoyunun güvenini kazanmis çesitli sanal liderler olusur. Etiketlerin Birlestirilmesi ve Avristirilmasi Sistemde çesitli etiketler bulunmaktadir. Bunlardan bazilari resmi, bazilari ise gayriresmi yapidadir. Etiketler birlestirilebilir ve ayristirilabilir. Eger resmi kurumlar tarafindan birlestirme yapilirsa, söz konusu etiket yine geçerlilik ve güvenilirlik kazanir. Bazi durumlarda etiket transferi mümkün olur. Bu transferler para karsiligi ya da hibe yöntemiyle gerçeklestirilebilir. Resmi kurumlar, kendi sisteminin içerisinde bulunan etiketlerden en çok oy alanlara, söz konusu fikirleri kullanmak istediginde belirli bir 'Ödül (ödeme) verebilir. Ayni zamanda fikri, kendi üzerine geçirmek istediginde ek ödeme yapabilir. Bu islemlerde resmi kurum sadece araci ise, araci oldugu satistan komisyon alabilir. Bu durumda satisi yapilan etiket, devlet güvencesinde olmaz. Yalnizca satis islemi güvence altina alinmis olur. Bir diger durum ise resmi olmayan kisi ya da kurumlar arasinda bir etiketin baska bir etikete satilmasi durumudur. Böyle bir durumda, herhangi bir resmi kayit bulunmayacagi için, söz konusu satisin sorumlulugu, söz konusu kisi ya da kurumlarin arasinda kalmaktadir. Qögçü Algoritmasi Çöpçü algoritmasi sayesinde, sahip oldugu "dezavantajli, yetersiz ya da sinirli" etiketler dolayisiyla etiketlerini genis iliski agina ulastiramayan kimselerin öneri ve elestirilerinin, rassal seçimlerle daha genis kitlelerin karsisina çikabilecek sekilde hareket ettirilmesi saglanmaktadir. Bulusta, çöpçü algoritmasini gerçeklemek için degistirilmis genetik algoritma kullanilir. Genetik algoritma, çözüm önerilerinde rastgele degisiklikler uygular. Daha sonra degistirilmis çözüm önerilerini sinar. Bulusta genetik algoritmanin özelliklerinden bazilari kullanilmistir. Genetik algoritmayi modifiye ederek olusturulan algoritmaya 'çöpçü algoritmasi' adi verilmistir. Çöpçü algoritmasi ile etiketlere rastgele atama uygulanarak, söz konusu etiket baska bir uygun etiketin altina yerlestirilir. Buradaki amaç, fikirlerin belirli bir noktada tikanmasinin önüne geçmektir. Her bir etiketin, belirledigi oranda rassal etiket barindirma zorunlulugu bulunmaktadir. Herhangi bir etiket, eger yeterince rassal etiket barindirmiyorsa, otomatik olarak çöpçü algoritmasi ile iletisime geçerek, bu algoritmanin sagladigi düsük etkili etiketleri bünyesine katmaktadir. Bu durum hangi sebepten ve hangi konuda olursa olsun azinlik kimselerin kayda deger olma ihtimali bulunan fikirlerinin, ürünlerinin, tasarimlarinin, emeklerinin ve düsünsel önerilerinin görünür olmasini saglamaktadir. Böylece, pek çok etiket ile digeri arasinda normal sartlarda bir mesafe (ag) olmasina ragmen, sistem bazi önemli ve özel durumlarda uzak mesafedeki etiketleri ve konu basliklarini oylamalari için diger bireylere sunmus olmaktadir. Sistemde, etiketleri kümeleyen, siniflandiran, tahminleyen ve aykiri etiketleri bulan bir yapay zeka algoritmasi kosturulmaktadir. Bu prosedürler için genel olarak veri mandenciligi ve yapay zeka metodolojilerinden faydalanilmistir. Böylece rastgele ve düzensizce olusturulan etiketlerin dogru ve düzenli sekilde sistemde var olmalari saglanmaktadir. Her bir kullanici, sisteme giris yaptiginda, sistemde yer alan profil sayfasinda kendisiyle ilgili etiketleri yönetebilmektedir. Etiketler, bir veya birden fazla etiketten olusabilir. Bir etiket kendi sirali alt etiket tablosu, tartismalar bölümü ve bunlarin saklandigi bir blokzincirine sahiptir. Blokzinzir, eklenebilir fakat degisemez, kanitlanabilir olma durumunu güvence altina alir. Bu durum, olasi hukuk ve güvenlik problemlerini ortadan kald irmaktadir. Etiketler, etiketlerle iliskilendirilmis durumda bulunmaktadir. Etiketler arasindaki bu iliski de ayrica bir etikettir. Etiketler böylece bir çizge olusturmaktadir. Bu olusum bilgi paylasim protokolüdür. Iliskisel etiket sisteminin temel özelligi, sistemdeki her seyin ayni zamanda birer etiket olmasidir. Ekosistemde, mikro ölçekli, lokal, yerel ve toplumsal gibi çesitli çerçevelerde oylanan fikirler, "etiket siralamasi" yöntemiyle önem siralamasina dahil edilerek Iistelenmektedir. Bir etiketin oyu, etiketin kendi oyu ve barindirdigi etiketlerin oyunun toplamina esittir. Istenilirse, etiketler toplanirken bir etki faktörü kullanilabilmektedir. Konu ya da konularla baglantilari dolayisiyla iliskili olan kisiler, bu fikir oylamalarina dahil olabilmektedir. Asagida bir etiketin oyunu hesaplamak için kullanilan formül gösterilmistir. 1. yöntem : Oy = tag'in kendi' oyu + 2:20 tanik tag,- oyu * etki faktoru 2. yöntem : Oy = tag 'in oyu + 2:1:0 tanik tag,- oyu Herhangi bir etiket, etiketi yaymak ve yeni iliski aglari olusturmak için, etiketle ilgili sohbet, video, konferans, miting vb. etkinliklerde bulunabilir. Böylece diger etiketler ile etkileserek kendi etiketinin oyunu artirabilir. Bir etiketin etki degeri 0 etiketin alt etiketlerinin oylama degerleri ile kendi oylama degerinin toplamina esittir. Her bir etiketin etki alani birbirinden farklidir. Söz konusu yapilar birer etiket olarak düsünüleceginden, bu etiketler çogunlukla farkli düzeyde etiketlerle etkilesim halinde olmaktadir. Bulusun tercih edilen yapilanmasinda, oylamaya açilan konularla ilgili, kullanicilar vakif olmadiklari konularla ilgili oylamalara, o konuda yetkinligine inandiklari kisileri atayabilmektedir. Sanal liderler, kisi ya da kurumlar olabilecegi gibi, sirketlerin gelistirdigi yapay zekalar da olabilmektedir. Sanal liderin yapay zeka olmasi durumunda sorumluluk, bu sistemi gelistiren sirkete aittir. Sanal liderler, kendilerini Ilgilendirdigi belirli olan konularda, farkli bireylerce yetkilendirilmis ve bu yetkilendirmeden memnuniyet oyu kazanmis kimselerdir. Böylece her farkli konu özelinde kamuoyunun güvenini kazanmis Çesitli sanal liderler olusur. Etiketler birlestirilebilir ve ayristirilabilir. Bazi durumlarda etiket transferi mümkün olur. Bu transferler para karsiligi ya da hibe yöntemiyle gerçeklestirilebilir. Bir diger durum ise resmi olmayan kisi ya da kurumlar arasinda bir etiketin baska bir etikete satilmasi Çöpçü algoritmasi sayesinde, sahip oldugu "dezavantajli, yetersiz ya da sinirli" etiketler dolayisiyla etiketlerini genis iliski agina ulastiramayan kimselerin öneri ve elestirilerinin, rassal seçimlerle daha genis kitlelerin karsisina çikabilecek sekilde hareket ettirilmesi saglanmaktadir. Her bir etiketin, belirlenen oranda rassal etiket barindirma zorunlulugu bulunmaktadir. Herhangi bir etiket, eger yeterince rassal etiket barindirmiyorsa, otomatik olarak çöpçü algoritmasi ile iletisime geçerek, bu algoritmanin sagladigi düsük etkili etiketleri bünyesine katar. Sistemde bütün etkilesimler kayit altina alinmaktadir. Her yapi blokzincire kaydedilmektedir. Sistemde, etiketleri birlestiren veya ayristiran bir yapay zeka algoritmasi çalismaktadir. Böylece rastgele ve düzensizce olusturulan etiketlerin dogru ve düzenli sekilde sistemde var olmalari saglanmaktadir. TR TR TR TR TR TR