TARIFNAME YANGIN SÖNDÜRME MEKANIZMASI Teknik Alan Bulus, orman yanginlarinda ve diger büyük yanginlarda kullanilan yangin söndürme mekanizmasi ile ilgilidir. Bulus özellikle, yangina havadan müdahale eden bir helikopterin inis ayaklarina irtibatlanarak yanmaz bir dokuma kumas örtünün yanan alan üzerine örtülmesi ile yanginin söndürülmesini saglayan bir yangin söndürme mekanizmasi ile ilgilidir. Teknigin Bilinen Durumu Yangin, insanlarin can ve mal kaybina ugramasina yol açan tehlikeli felaketler arasinda yer almaktadir. insandan kaynakli ya da çesitli etkenlerden kaynakli olusabilen yanginlar, ani müdahale saglanmadigi sürece çok daha büyük felaketlere yol açabilecek kadar tehlike arz etmektedir. Son yillarda artan orman yanginlari agaçlara, bitki örtüsüne ve ormanda yasayan birçok canliya ciddi zararlar vermektedir. Küresel isinma ile birlikte artan atmosferik kararsizlik, sicakligin yükselmesi, kurakligin artmasi, sürekli hale gelen sicak hava dalgalari gibi meteorolojik ve iklimsel kosullar nedeniyle yanginlarin sayisinda ciddi artislar yasanmaktadir. Dolayisiyla orman yanginlari ekolojik dengenin bozulmasina kadar birçok olumsuzlugu da beraberinde getirmektedir. Mevcut teknikte özellikle orman yanginlarina havadan ve karadan yangin tasitlari ile müdahale edilmektedir. Olumsuz cografi sartlarda havadan yangin söndürme uçaklari veya helikopterler ile yanan ormanlik alana su dökülerek yanginlar kontrol alinmaya çalisilmaktadir. Ancak belirli su tasima kapasitesine sahip olan uçak ve helikopterler söndürme islemi için sürekli su ikmali yapmak durumundadir. Bu da yangina havadan müdahale esnasinda ciddi zaman kayiplarina ve yanginlarin kisa sürede kontrol altina alinamamasina sebebiyet vermektedir. Ayni zamanda havadan yangin alani üzerine dökülen suyun, ates üzerine ulasmadan buharlasmasi söz konusu olmaktadir. Bu nedenle teknigin bilinen durumunda orman yanginlarina ve diger büyük yanginlara havadan müdahalede yasanan zaman kayiplarini ortadan kaldiran ve yangina etkin sekilde müdahale edilmesini saglayan bir yapilanmaya ihtiyaç dogmustur. Literatürde yapilan arastirmada teknigin bilinen durumuna bir örnek olarak söndürme yapilanmasi ile ilgilidir. Söz konusu bulusta, hava araçlarindan atilmak amaçli gelistirilen ve hava araçlarinin yani sira kara ve deniz araçlarindan da püskürtülerek veya içerisinde azot olan top veya balon içerisine yerlestirilmis olan kül ile yangin söndürme yapilabilmesinden bahsedilmektedir. Ancak büyük çapli yanginlarda kül ile etkin bir söndürme saglanmasi mümkün degildir. Sonuç olarak yukaridaki problemlerin varligi ve mevcut çözümlerin yetersizligi, ilgili teknik alanda bir gelistirme yapmayi zorunlu kilmistir. Bulusun Amaci Mevcut bulus yukarida bahsedilen dezavantajlari ortadan kaldiran ve ilgili teknik alana yeni avantajlar getiren yangin söndürme mekanizmasi ile ilgilidir. Bulusun ana amaci, yangina havadan müdahale eden bir helikopterin inis ayaklarina irtibatlanarak yanmaz bir dokuma kumas örtünün yanan alan üzerine örtülmesi ile yanginin söndürülmesini saglayan bir yangin söndürme mekanizmasi ortaya koymaktir. Bulusun amaci, yanan alan üzerine örtülerek rüzgarin engellenmesini, ates ile havanin temasinin kesilmesini, yanan agaç parçalari ve yanici maddelerin etrafa dagilmasinin önlenmesini saglamaktir. Bulusun bir diger amaci, yangina havadan etkin sekilde ve kisa sürede müdahale edilmesi ile yanginin büyümeden kontrol altina alinmasini ve söndürülmesini saglamaktir. Bulusun bir diger amaci, yanginlara havadan müdahalede yasanan olumsuzluklarin ortadan kaldirilmasini saglamaktir. Yukarida belirtilen ve detayli anlatimdan çikabilecek tüm amaçlari yerine getirebilmek üzere bulus; orman yanginlarinda ve diger büyük yanginlarda yangina havadan müdahalede helikopter araçlarinda yangin söndürme amaciyla kullanilan yangin söndürme mekanizmasi ile ilgilidir. Bulusun özelligi; helikopterin inis ayaklarina irtibatlanan ana profil, ana profil üzerinde yatay eksende dönme hareketi yapan dairesel yapida en az bir kumas sarma rulosu, ana profile irtibatlanan ve kumas sarma rulosunun dönmesini saglayan en az bir motor, kumas sarma rulosuna sarili olan ve dönme hareketi yapan kumas sarma rulosu üzerinden açilarak yanan alan üzerine örtülmek suretiyle yanginin söndürülmesini saglayan yanmaz kumas örtü, yanmaz kumas örtünün baslangiç ve bitis olmak üzere her iki kenarinda yer alan ve yanmaz kumas örtünün yanan alan üzerine düzgün sekilde serilmesini saglayan agirlik çubugu, yanmaz kumas örtünün baslangiç ve bitis olmak üzere her iki kenarinda yer alan ve yanmaz kumas örtünün yanan alan üzerine örtülmek üzere kumas sarma rulosundan ayrilmasini saglayan yanmaz ip, yanmaz kumas örtünün bitis kenarindaki yanmaz ipe irtibatlanarak yanmaz kumas örtünün yanan alan üzerine düzgün sekilde örtülmesini saglayan en az bir agirlik içermesidir. Bulusun yapisal ve karakteristik özellikleri ve tüm avantajlari asagida verilen sekiller ve bu sekillere atiflar yapilmak suretiyle yazilan detayli açiklama sayesinde daha net olarak anlasilacaktir. Bu nedenle degerlendirmenin de bu sekiller ve detayli açiklama göz önüne alinarak yapilmasi gerekmektedir. Bulusun Anlasilmasina Yardimci Olacak Sekiller Sekil 1: Bulus konusu yangin söndürme mekanizmasinin temsili görünümüdür. Parça Referanslarinin Açiklanmasi . Ana profil . Baglanti profili . Sabitleme elemani 40. Kumas sarma rulosu 50. Motor 60. Yanmaz kumas örtü 70. Agirlik çubugu 80. Yanmaz ip 90. Agirlik H. Helikopter inis ayagi Bulusun Detayli Açiklamasi Bu detayli açiklamada, bulus konusu yangin söndürme mekanizmasinin tercih edilen alternatifleri, sadece konunun daha iyi anlasilmasina yönelik olarak ve hiçbir sinirlayici etki olusturmayacak sekilde açiklanmaktadir. Sekil 1'de bulusa konu yangin söndürme mekanizmasinin temsili görünümü verilmistir. Buna göre yangin söndürme mekanizmasi en temel halinde; helikopterin inis ayaklarina (H) baglanti profili (20) vasitasiyla irtibatlanan ana profil (10), ana profil (10) üzerinde dönme hareketi yapan bir kumas sarma rulosu (40), kumas sarma rulosunu (40) döndüren sagda ve solda birer motor (50), kumas sarma rulosuna (40) sarili olan ve yanan alan üzerine örtülerek yanginin söndürülmesini saglayan yanmaz kumas örtü (60), yanmaz kumas örtünün (60) üst ve ait olmak üzere her iki kenarinda yer alan ve yanmaz kumas örtünün (60) yanan alan üzerine düzgün sekilde serilmesini saglayan agirlik çubugu (70), yanmaz kumas örtünün (60) üst ve ait olmak üzere her iki kenarinda yer alan ve yanmaz kumas örtünün (60) yanan alan üzerine örtülmek üzere kumas sarma rulosundan (40) ayrilmasini saglayan yanmaz ip (80), yanmaz kumas örtünün (60) alt kenarindaki yanmaz ipe (80) irtibatlanarak yanmaz kumas örtünün (60) yanan alan üzerine düzgün sekilde örtülmesini saglayan agirlik (90) içermektedir. Bulusa konu yangin söndürme mekanizmasinin ana yapisini olusturan ana profil (10), helikopterin inis ayaklarina (H) metalden mamul bir baglanti profili (20) vasitasiyla irtibatlanmistir. Ana profilin (10) helikopterin inis ayaklarina (H) irtibatlanmasini saglayan baglanti profili (20) ile ana profil (10) birbirine sabitleme elemanlari (30) vasitasiyla sabitlenmistir. Bahsi geçen sabitleme elemani (30) tercihen civatadir. Ana profil (10) üzerinde yatay eksende dönme hareketine sahip dairesel bir kumas sarma rulosu (40) bulunmaktadir. Ana profil (10) üzerinde, kumas sarma rulosunun (40) dönme hareketi yapmasini saglayan sagli sollu birer motor (50) bulunmaktadir. sarilmistir. Söz konusu yanmaz kumas örtü (60), yanan alan üzerine örtülerek yanginin söndürülmesini saglamak üzere cam elyaf kumasi veya karbon fiber veya aramit veya kevler kumasindan mamuldür. Yanmaz kumas örtünün (60) üst ve ait olmak üzere her iki kenarinda, yanmaz kumas örtünün (60) düzgün bir sekilde yere inerek yanan alan üzerine serilmesini saglayan metalden mamul agirlik çubugu (70) irtibatlidir. Yanmaz kumas örtü (60), baslangiç ve bitis kenarina yanmaz kumas örtünün (60) yanan alan üzerine örtülmek üzere kumas sarma rulosundan (40) ayrilmasini saglayan 100-150m uzunlugunda yanmaz ipler (80) irtibatlidir. Yanmaz kumas örtü (60), üst kenarina irtibatli yanmaz ipler (80) vasitasiyla kumas sarma rulosu (40) üzerine tutturularak sarilmistir. Yanmaz kumas örtünün (60) alt kenarindaki yanmaz ipin (80) ucuna, yanmaz kumas örtünün (60) yanan alan üzerine düzgün sekilde örtülmesini saglayan agirlik (90) irtibatlanmistir. Yanmaz iplerin (80) uzunlugu, helikopterin uçus yüksekligine göre degismektedir. Bulusa konu yangin söndürme mekanizmasinin çalisma prensibi su sekildedin' Helikopterin yanan alan üzerinde uçusu esnasinda sagli sollu motorlar (50) çalistirilir ve kumas sarma rulosunun (40) dönme hareketi ile üzerine sarili olan yanmaz kumas örtü (60) açilarak yangin alani üzerine agirlik çubuklari (70) ve agirliklari (90) ile birlikte inerek örtülür. Yanan alan üzerine örtülen yanmaz kumas örtü (60), rüzgarin engellenmesini, ates ile havanin temasinin kesilmesini ve ayni zamanda yanan agaç parçalari ve yanici maddelerin etrafa dagilmasini önleyerek, yanginin kisa sürede kontrol altina alinmasini saglar. TR