TR201705367A2 - Dronlarla i̇nek kizginlik tespi̇ti̇ - Google Patents

Abstract

Buluş, sığır yetiştiricisine zaman kazandıran ve iş kolaylığı ve işçilikten tasarruf sağlayarak insan bağlı hataları en aza indirecek DRON?larla ineklerde kızgınlık tespitini sağlayacak bir sistem ile ilgilidir.

Description

TEKNIK ALAN Bulus, sigir yetistiricisine zaman kazandiran ve is kolayligi ve isçilikten tasarruf saglayarak insan bagli hatalari en aza indirecek DRON'Iarla (insansiz hava araçlariyla) ineklerde kizginlik tespitini saglayacak bir sistem ile ilgilidir.

Bahsedilen bulus, ineklerin buzagilama araligini kisaltacak ve ekonomik avantaj saglayacak ve kolay kullanim özelligi olan yazilim sayesinde sorunsuz bir sekilde is kolayligi saglayacaktir. Drona yüklenecek yazilimin algoritmasi sayesinde; takip altina alacagi ineklerin kizginlik ile ilgili davranislara ve fiziksel özelliklerini gösterecek fotograflari çekerek görüntü isleme teknikleri ile eslestirme esasina dayali olarak ineklerde kizginlik tespiti otomasyonu gelistirilmistir. ÖNCEKI TEKNIK Bilgisayar teknolojisindeki gelismelere paralel olarak, (GIS) Görüntü Isleme Sistemlerinin hayvancilik alaninda kullanimi, daha çok üretim dönemi, depolama ve tüketim öncesi saglik ve kalite denetimleri, büyüme ve gelismenin incelenmesi, morfolojik özelliklerin belirlenmesi, hayvansal ürünlerin renk özelliklerine göre degerlendirme, derecelendirme veya standardize etme konularinda yogunlasmistir (Van Asseldonk ve ark. 1998). Boyutlarin ve seklin incelenmesi yoluyla vücut gelisimi ve büyümenin saptanmasinda da GIS kullanimi mümkündür. Böyle bir sistemin kullanilmasi halinde hayvanlarin gelisim durumlarina göre gruplandirilmasi, gruplandirilan hayvanlara ayri bakim ve besleme uygulamalarinin yapilmasi isletme ekonomisi açisindan gerekli oldugu gibi, büyüme olayinin incelendigi bilimsel çalismalar için de önem tasimaktadir. Örnegin, Önal ve ark. (2009) tarafindan yapilan arastirma kapsaminda, hayvanlardan Cidago Yüksekligi (CY), Sirt Yüksekligi (SY), Sagri Yüksekligi (SGRY), Arka Sagri Yüksekligi (ASGRY), Gögüs Derinligi (GD), Vücut Uzunlugu (VU) ve Gövde Uzunlugu (GU) gibi vücut özelliklerine ait ölçümler GIS ile elde edilmistir. Viazzi ve ark. (2014) tarafindan yapilan bir diger çalismada büyükbas hayvanlarda sikça görülen topallik (Lameness) probleminin otomatik olarak tespit edilmesi saglanmistir.

Halen tarim sektöründe kullanilan hassas tarim teknolojileri hayvanciligin bazi alanlarinda da kullanilmaktadir. Özellikle hayvan davranislari konularinda görüntü isleme donanimlari üzerine yogun bir sekilde çalisilmaktadir. Uzaktan algilama teknolojileri ve görüntüleri yorumlamanin kullanimindaki artis daha hizli ve daha ucuz sonuç elde edilmesi nedeniyledir (Floyd, 1996).

Video kameralar, Xray cihazlari, elektron mikroskoplar, radar ve ultrason gibi farkli fiziksel cihazlari kullanarak görüntüler elde edilmektedir. Bu görüntüler önceden eglence, saglik, is, sanayi, askeri, sivil, güvenlik ve bilimsel amaçlar için kullanilmis olup, günümüzde ise yeni kullanim alani tarimdir. Her durumda amaç, bir gözlemci (insan ya da makine) için görüntülenen yer hakkinda yararli bilgileri elde etmektir. Örnegin Mollo Neto ve ark. (2004) kalite kontrol sistem kurallarina bagli olarak görüntü isleme sistemi kullanmis ve islak mavi (wet blue) deriyi siniflandiran bir otomatik muayene sistemini gelistirmistir. Video analizinin, evcil hayvanlarin hareketlerinin degerlendirilmesi ve hayvanlarin bulunduklari çevre ile davranislari arasindaki iliskinin arastirilmasi için potansiyel bir araç oldugu yapilan çalismalarla ortaya konulmus durumdadir (Dao ve ark.2015; Souza ve ark., 2004: Bercovich ve ark. 2015). Ayrica video analizi çevrenin, hayvanlarin fizyolojik tepkilerine etkisinin daha dogru bir sekilde arastirilmasi ve hayvan vücut yüzey sicakliklari veya hayvanlarin bulunduklari ortamlarin sicakliklarinin genel olarak izlenmesi (termografi) amaciyla da kullanilmaktadir. Örnegin, Güneydogu Brezilya`da serbest durakli ahirlarda yapilan bir denemede, gözlenmek istenen ineklerin davranislarina ait veriler bu yöntemle elde edilmistir (Souza ve ark. tarafindan önerilen görüntü segmantasyonu yardimiyla hayvanlari tanimlamak amaciyla bir algoritma gelistirmek için kullanilmistir.

Drone'lar ya da uzun ismiyle insansiz hava araçlari (IHA) 20'inci yüzyilin birçok teknolojisi gibi önce savunma sanayi için gelistirilmistir. Önceleri gözlem amaciyla tasarlanan bu araçlar, askeri saldirilarda kullanilmaya baslanmasi daha genis kitleler tarafindan taninmasini saglamistir. Günümüz IHA teknolojisi çok farkli sektörlerde yer edinmis bir basrol oyuncusudur. Savas ve savunma sanayisi basta olmak üzere, film endüstrisinde, günümüzde Amazon ile yeni yeni gündeme gelen tasimacilik sektöründe (paket teslimati) dahi bulunmaktadir. Kendi kendine karar verme yetkisine sahip, aldigi kararlari uygulayabilen sistemler (otonom) kullanimi tarimsal üretimde de önemli bir araç olarak düsünülmektedir. Bu sekilde teknolojiyi takip etmek isteyen çiftçiler dronlar üzerindeki kizil ötesi isinlar ile ürünlerinin olgunlasmasi konusunda da fikir sahibi olabilmektedirler. Ayrica türleri tükenme tehlikesi ile karsi karsiya olan hayvan türlerinin dronlar ile müdahale olmaksizin dogal ortamlarinda gözetilmesi ve takibi de bu sektörün sagladigi kolayliklar arasinda yer almaktadir.

Profesyonel dronlar, her yöne dönebilen DSLR kameralar bile tasiyabilmektedirler. Ancak en yaygin aksesuar, basit bir sabit GoPro tarzi video kameranin ön yüze yerlestirilmesi mantigina dayanmaktadir. GPS eklentileri de giderek yayginlasmakta ve dronlar için de bu aksesuarlar kullanilabilir hale gelmektedir.

Sigir yetistiriciliginde en önemli verim olan döl verimi, kizginligin dogru tespitine dayanmaktadir. Fonksiyonel durumdaki erkek ve disi üreme hücrelerinin, kizginlik gösteren disinin üreme organi içinde birbirlerini bulmalari için yapilan islem, "tohumlama" olarak isimlendirilir. Tohumlama, dogal asimla veya yapay olarak yapilabilir. Inek, gebe kalmadigi sürece, ortalama 21 günlük araliklarla kizginlik gösterir. Kizginlik döngüsünde, ayni bir hayvanda bile degisiklik olabilir. Ancak yine de, iki kizginlik arasinda geçen sürenin, 21 günün üzerine çiktigi veya 18 günün altina düstügü, pek nadirdir. Tohumlanan inekler, son kizginlik periyodunu izleyen 3 hafta süresince, günde en az iki defa, yakindan izlenmelidir.

Inek normal olarak, gebelik süresi içinde kizginlik göstermez. Ancak, çok az olmakla birlikte, bu kurala uymayanlar da vardir. Böyle inekler çogunlukla kizginlik sonunda yavru atarlar. Buna ragmen, gebelikleri sirasinda kizginliklarini muntazam araliklarla sürdüren, gebelik periyodu sonunda da normal buzagi doguran ineklere de rastlanmaktadir. Kizginlik gösteren gebe inek yapay olarak tohumlandigi takdirde, yavru atar veya fetus mumyalasir. Çünkü yapay tohumlama sirasinda serviks bölgesi zarar görmekte ve serviks tikaci bozulmaktadir.

Buzagilamadan sonraki ilk kizginlik, yaklasik olarak, buzagilamadan 6-10 hafta sonra görülür. Fakat bu süre, 4 haftaya kadar da kisalabilir. Buzagilamadan, ilk kizginliga kadar geçen süre, çok önemlidir. Bu sürenin uzunlugu üzerine etkin olan birçok faktör vardir. Bu faktörlerin etkileri daha çok, kizginligin geciktirilmesi yönündedir. Her seyden önce inek yeniden tohumlanmadan, inegin önce üreme organlarinin normal duruma dönmesini beklemek gerekir. “Involüsyon süresi” olarak isimlendirilen bu süre, birçok faktöre ve bunlar içinde en önemli olarak inegin dogum sekline (tek, ikiz, zor dogum), buzagilama mevsimine, buzagilama sayisina ve irkina bagli olarak degismektedir. Sekerden ve ark. (1996c), Jersey'ler üzerinde yaptiklari çalismada uterus involüsyonunun buzagilamadan sonra 14 gün içinde büyük ölçüde tamamlandigini, 28 günde ise tam olarak sonuçlandigini, ancak buzagi dogum agirligi ve buzagilama mevsiminin uterus involüsyon süresi üzerinde önemli düzeyde varyasyon yarattigini bildirmektedirler. Süt sigirlarinda gebelik süresi, 270-280 gündür. Ideal buzagilama araligi olan 365 güne ulasilabilmesi için, inek, buzagiladiktan 75-80 gün sonra gebe kalmalidir.

Etkin bir döl veriminde ise disinin fonksiyonu, erkeginkine oranla çok daha komplekstir. Çünkü, disinin üremedeki rolü, döllenme olayindan sonra da sürer.

Disinin üremedeki fonksiyonlari; Canli yumurta (Disi cinsiyet hücresi) üretmek, yumurtayi, döllenmenin gerçeklesecegi kisma ulastirmak, döllenme, embriyo gelisimi, implantasyon ve fetüs gelisimi için, uygun çevre sartlari hazirlamak, buzaginin, gebelik periyodunun sonuna canli ve saglikli olarak ulasmasini saglamak, tüm islemlere yeniden baslayabilmek için, dogum sirasinda yipranan üreme organlarini, dogum sonrasinda normal hâle getirmek olarak siralanabilir.

Yumurtaliklardaki foliküller içinde gelisen yumurta, foliküllerden serbest birakilir. Serbest kalan yumurta, yumurta kanalinin infundibulum'u tarafindan alinir. Bu sirada inek çiftlestirilecek olursa, yumurta, yumurta kanali içinde döllenebilir. Döllenme olayindan 4-6 gün sonra zigot, uterus boynuzuna tasinir.

Yine döllenmeden, 30-33 gün sonra uterus içine implante edilir. Embriyo, tüm gelisim döneminde burada kalir. Nihayet gebelik süresi bitiminde buzagi, serviks, vagina ve vulva yoluyla vücut disina çikar.

Disi sigirda üreme, yani yumurta üretimi ve ovulasyon islemi, 6-10 aylik yaslarda baslar. Bu dönem, "ergenlik çagi" olarak isimlendirilir. Disi, ergenlik çagina eristikten sonra ortalama 21 günlük araliklarla çiftlesme istegi gösterir. Çiftlesme isteginin distan gözlenebilen belirtilerine "kizginlik belirtileri" denir. Her kizginlik periyodu, ortalama 18 saattir. Kizgin olan hayvanin, davranim özellikleri büyük ölçüde degisir; Sürüdeki diger hayvanlarin, üzerine atlamasina izin verir, kendisi de, baska hayvanlarin üzerine atlar, yakindan incelendiginde, vulvanin sisip indigi ve vulvadan, hafif bir akintinin gelmekte oldugu görülür, sik olmamakla birlikte, kizginlik bitiminden bir-iki gün sonrasina kadar, yine vulvadan, hafif bir kan sizintisi da olabilir.

Kizginligin bitiminden bir süre sonra, bir folikülün parçalanarak olgunlasmis bir yumurtanin serbest kalmasi suretiyle gebelik için gerekli sartlar hazirlanmis olur. Kizginligin bitimi ile ovulasyonun olmasi arasindaki süre, 5-16 saat arasinda degisir. DöIIenme ise, sadece birkaç dakika içinde gerçeklesir. Bu nedenle, tohumlamanin, kizginlik periyodunun bitimine dogru, hatta yapay tohumlama uygulaniyorsa, kizginlik bitiminden birkaç saat sonra yapilmasi uygun olur. Uygulama, böyle yapildigi takdirde, yumurta, yumurta kanalina birakildigi zaman, orada, fonksiyonel sperm varligi garanti edilmis olur.

Yukarida söz edildigi gibi ovulasyonun, kizginligin bitiminden ortalama 14- 16 saat sonra veya daha geç oldugu bilinmektedir. Bu nedenle, kizginlik fark edildikten sonra, yapay tohumlamanin, günün sonuna kadar geciktirilmesi, döl tutma ihtimâlini yükseltir. Ancak bu uygulamanin embriyonik ölümlere de neden olabilecegi bilinmelidir. Bunun nedeni, spermadan çok, yumurtanin yaslanmasidir. Çünkü, diger evcil hayvan türlerinde oldugu gibi, sigirlarda da, sperm hücrelerinin, yumurta döllenme kabiliyeti kazanmadan önce, birkaç saat süreyle uterus salgisina maruz kalmasi gerekmektedir. "Yetenek kazanma (olgunlasma) (capacitation)" olarak isimlendirilen bu olay, tohumlamanin, gereginden önce veya sonra yapilmasi hâlinde ortaya çikan, düsük gebe kalma oranini açiklayabilir.

Kizginlik tespiti, belki de tohumlamanin getirdigi en büyük zorluktur. Çünkü tohumlamada, inegin kizgin olup olmadigini, boga yerine, insan belirlemektedir.

Inekler, çok çesitli kizginlik belirtileri gösterirler; Bagirir, kosar, diger ineklerin üzerine atlarlar. Ayrica istahlari azalir, verimleri düser. Ancak, sözü edilen degisiklikleri, herkes kolayca anlayamaz. Bunun için, kizgin inegin ne tür davranimlarda bulunacagi, iyice bilinmelidir.

- Sürüdeki ineklerin kizginlik siklusunu bilmek: Iki kizginlik arasindaki süre, % 90 ihtimalle 18-24 gün arasinda degisir.

Daha uzun araliklarla kizginlik gösteren inekler kaydedilmeli ve bunlar daha yakindan izlenmelidir. - ineklerin kizginligi, sik sik kontrol edilmelidir: Kizginlik süresi ortalama 18 saat olup, 4 saatten 14 saate kadar degisebilmektedir. Bu nedenle inekleri yemlemede, sagimda ve diger bütün zamanlarda sik sik izleyerek, kizgin olup olmadiklarini anlamaya çalismak gerekir. Muhtelif çalismalar, kizgin ineklerde birbiri üzerine atlama olayinin % 70 Ancak sicak havalarda, aktivite, gece de oldukça fazladir. Bu nedenle kizginlik kontrolünün, aksamüzeri geç ve sabahleyin erken vakitte yapilmasi uygun olur. - 3. Optimum gebelik orani elde etmek için en uygun çiftlesme zamaninin belirlenmesi: Yumurta ovule edildikten sonra, 2-4 saat gibi çok kisa bir süre için fertil durumda kalabilmektedir. Ovulasyon zamani ise, daha önce de belirtildigi gibi, kizginligin bitiminden 5-6 saat sonradir. Sperma, disi üreme organinda en fazla 28 saat fertil durumda kalabilir. Bu nedenle, optimum döllenme oraninin saglanabilecegi çiftlesme zamani, oldukça sinirlidir. Çiftlesmenin, kizginlik periyodunun tam ortasinda yaptirilmasi hâlinde, en yüksek gebelik orani elde edilmektedir. Çiftlesmenin, kizginligin ortasindan daha erken veya geç olmasi, gebelik oranini düsürmektedir. Tüm bu bilgilerin isigi altinda, en uygun zamanda tohumlamayi yapabilmek için, uygulamada su yol izlenir; Kizginlik sabah fark edilirse, tohumlama ögleden sonra veya aksam, ögleden sonra veya aksam tespit edilirse ertesi gün sabah yapilmalidir. Ancak bu öneriler, ortalama kizginlik periyodunun 18 saat, ortalama ovulasyon zamaninin kizginligin bitiminden 10-11 saat sonra, kizginligin tespit edildigi zamanin, kizginlik periyodunun basina çok yakin oldugu varsayilarak yapilmaktadir. 12 saatlik araliklarla kizginlik kontrolü yapan yetistiricinin, inegini belki de, kizginligi tespit eder etmez tohumlatmasi bile gerekebilir. Sun'i tohumlama uygulanmasi hâlinde, çiftlestirme periyodu, kizginligin bitiminden 6 saat sonrasina kadar uzatilabilmektedir. Ancak tohumlamanin daha da geciktirilmesi, fertiliteyi hizla düsürmektedir Kizginlik dönemleri Ineklerde östrus mevsime bagli olmadigi için, bütün yil östrus gösterebilirler. Östrus döngüsü ortalama 21 gün olup, 14-25 gün arasinda degismektedir. Diger evcil hayvanlarda oldugu gibi inekte de östrus siklusu dört dönemden olusmaktadir: Proestrus, Oestrus, Metoestrus ve Dioestrus Pröstrus: Kizginligin bu evresi foliküllerin gelistigi ve östrojenin salindigi 2-4 gün süren ve 17.20 günleri arasini kapsayan bir süreçtir. Bu dönemde, . Bir önceki siklusa ait corpus Iuteumun regresyonu ve sirkülasyondaki progesteron konsantrasyonunda düsüs.

. Dominant folikül belli olur ve östradiol üretmeye baslar.

Geç proöstrusta, östrojenin reprodüktif kanaldaki etkileri ve davranis degisiklikleri gözlenebilir. Östrus: Östrus süresi diger evcil hayvanlara göre kisadir. Ortalama 18 saat olabilen bu sürede proöstrus döneminde baslayan degisimler daha da artmistir: - Uterus damarlari kanla dolar, serviks gevser ve açilir, - Çiftlesmeye yardimci olmak için vajina kayganlasir, - Oksitosin etkisi ile uterusta kuyruktan basa dogru kasilimlar olusur, Östrus iç ve dis östrus belirtileri seklinde ortaya çikar. Baslica dis östrus belirtileri Yeni siklusun 0. günü olarak kabul edilir. Dominant folikül maksimum büyüklügüne ulasir, olgunlasir ve ovule olur. Ovulasyon östrusun baslangicindan ortalama 30 saat sonra olusur. Ovulasyon yüksek konsantrasyondaki LH tarafindan tetiklenir (preovulatorik LH piki). Östrus ayni zamanda kizginlik olarak adlandirilir 4-24 saat sürer. Östrus sirasinda inek/düve çiftlesmeyi kabul eder. Östrojen etkisiyle östrus davranislari ortaya çikar: . huzursuzluk . süt veriminde düsüs . bir baska hayvan üstüne atladiginda hareketsiz durur . servikal mukus . vulva ödemi Metöstrus Metöstrus, kizginligin bitimini izleyen iki gün süren bir geçis dönemidir. 2-4. Günler: . Östrus sona erer . Korpus Iuteum (CL) olusur . Progesterone konsantrasyonu artmaya baslar Bu dönemde düvelerin %90 ve ineklerin %45'inde “metöstrus kanamasi” görülür. Kuyruk ve perineum bölgesine bulasmis içerisinde kan pihtilari bulunan vajinal mukus gözlenir. Metöstrus kanamasi olarak adlandirilan böyle bir kanama sirasinda hayvanin döllenmesi durumunda seyrek olarak döllenme gerçeklesir.

Mukusta kan bulunmasi konsepsiyon veya gebeligin sonlanmasi anlamina Diöstrus Diöstrus, inekte östrus döngüsü içinde en uzun süren evredir. Yaklasik on bes gün süren bu devrede metöstrus döneminde baslayan korpus luteum bu dönemde normal gelisimini tamamlar. -17. Günler: . Corpus Iuteum büyüklügü ve fonksiyonu maksimum düzeydedir . Progesteron konsantrasyonu yükselir . Diöstrusun sonunda corpus Iuteum Iize olmaya baslar.

Anöstrus, inekler gebe kalmadiklari sürece ortalama her 21 günde bir östrus gösterdikleri halde, buzagiladiktan sonraki 30-90 gün bu kuralin disinda kalir ve dogum sonrasi anöstrus hali gösterirler. Anöstrus süresi irk, isi, isik ve beslenme gibi etmenlere bagli olarak bu süre degisir.

BULUSUN KISA AÇIKLAMASI Ülkemizin çogu bölgelerinde sigir yetistiriciligi yaygin olarak birkaç hayvan bulunan, aile tipi küçük isletmeler seklinde yapilmakta olup bunlar oldukça daginik bir yapi göstermektedir. Çogu isletmelerde hayvanlarin sürekli ahirda kapali ve bagli tutulmalari nedeniyle östrus belirlenmesinde genellikle sekonder belirtilerinin dikkate alinmasi, yetistiricilerin östrusu yanlis tespit etme oranini yükseltmektedir. Sigir yetistiriciliginde döl verimi için en önemli temel nokta olan kizginlik tespiti halen zorluklarin yasandigi konudur. Çesitli nedenlerle ineklerde kizginlik tespitindeki basari degiskenlik gösterebilmektedir (Çizelge 1).

Inege bagli faktörler Çevresel faktörler Insana bagli faktörler Enerji dengesi Sicaklik Kizginligin belirtilerini bilmek Vücut kondüsyonu I`l--lavalandirma Kizginlik kontrol sayisi Genel saglik durumu Zemin özellikleri Gözlem zamani Üreme organlarinin durumu Sürüdekilerin durumu Gözlemin yogunlugu Güç dogum Gözlemcinin sorumlulugu Plasentanin atilamamasi Gözlemin raporlanmasi Uterusun involusyonu Uterus enfeksiyonu Yumurtalik kistleri Çizelge 1. Kizginlik tespitindeki baslica hata kaynaklari En büyük problemlerden biriside sakin kizginliklardir. Sakin kizginlik, inegin yumurtaliklari normal islerlikte olmasina ve ovulasyon gerçeklesmesine ragmen kizginlik belirtilerinin gözlenmesi durumu olarak tanimlanmaktadir (Gray ve Varner, 2003).

Gizli kizginlik yumurtlamada görülen aksakliktan ortaya çikar, normal yumurtlama olur ancak kizginlik görülmez. Gizli kizginliklarin ortaya çikisi yaygin olarak dogumdan sonra 25 - 40 gün içinde görülür. Bu bir sorun degildir, inegin tohumlama için hazir olmadigini göstermektedir.

Saha sartlarinda yapilan bazi çalismalarda suni tohumlama uygulanan ineklerden % 13-32”sinin östrusta olmadigi halde tohumlandigi ve bu oranin bazi sürülerde % 50'lere kadar çiktigi bildirilmektedir. Ayrica iyi bakim ve beslenme sartlari uygulanan sürülerde gebe olmasina ragmen ineklerin % 5-15'inin östrus belirtilerini gösterdigi ve bu hayvanlarin tohumlanmasi sonucu yavru atmalarin sekillendigi bildirilmektedir). Bu tür hatalarin önlenebilmesi için östrusun dogru tespit edilmesine yardimci olacak pratik yöntemlerin saha kosullarina tasinmasi elde edilecek gebelik oranlarinin artirilmasi açisindan büyük önem tasimaktadir.

Kizginligin tespitinde bu zorluklari kolaylastirmak için çesitli yardimci metotlar gelistirilmis olmasina ragmen östrusun belirlenmesinde yetistiriciler tarafindan kullanilan en önemli yöntem hala gözlem yöntemidir. Östrüs tespitinde kullanilan klasik yöntemler gözlem ve takvim yöntemi, teknik yöntemler ise vajinal isinin ölçümü, kondüktivimetre ile vajina mukozasinin direncinin ölçülmesi, süt/kan progesteron testi, vajina pHisinin ölçülmesi, vücut isisinin ölçümü, arama bogalari (teaser bull), ultrasonografik muayene, süt veriminin degerlendirilmesi, süt isisinin ölçümü, pedometre, basinca duyarli atlama dedektörü (KaMaR) ve kuyruk boyasi yöntemidir.

Bulus, sigir yetistiricisine zaman kazandiran ve is kolayligi ve isçilikten tasarruf saglayarak insan bagli hatalari en aza indirecek dronlarla ineklerde kizginlik tespitini saglayacak bir sistem gelistirme prensibini ortaya koymaktadir.

Drona yüklenecek yazilimin algoritmasi sayesinde; takip altina alacagi ineklerin kizginlik ile ilgili davranislara ve fiziksel özelliklerini gösterecek fotograflari çekerek görüntü isleme teknikleri ile eslestirme esasina dayali olarak ineklerde kizginlik tespiti otomasyonu ile ilgilidir.

BULUSUN DETAYLI AÇIKLAMASI Bulus dron, drona bagli çalisan kamera ve belirli bir algoritma içeren görüntü isleme yazilimi ve dronun beklerken sarj olabilecegi bekleme platformundan olusmaktadir.

Dronlar ya da uzun ismiyle insansiz hava araçlari (IHA) 20'inci yüzyilin birçok teknolojisi gibi önce savunma sanayi için gelistirildi. Önceleri gözlem amaciyla tasarlanan bu araçlar, askeri saldirilarda kullanilmaya baslanmasi daha genis kitleler tarafindan taninmasini saglamistir.

Kendi kendine karar verme yetkisine sahip, aldigi kararlari uygulayabilen sistemler (otonom) olarak bilinen insansiz hava araçlari, kisaca dron olarak adlandirilmaktadir. Günümüz insansiz hava araçlari (IHA) teknolojisi savas ve savunma sanayisi basta olmak üzere, film endüstrisinde ve paket teslimatinda kullanilmaktadir.

Dron kullanimi tarimsal üretimde de teknolojiyi takip etmek isteyen çiftçiler tarafindan kizil ötesi isinlari kullanabilen dronlar kullanarak ürünlerin olgunlasmasi konusunda etkin dogru karar verme olanagina kavustuklari için kabul görmektedir. Ayrica türleri tükenme tehlikesi ile karsi karsiya olan türlerin dronlar ile müdahale olmaksizin dogal ortamlarinda gözetilmesi ve takibi de bu sektörün sagladigi kolayliklar arasinda yer almaktadir.

Profesyonel dronlar her yöne dönebilen DSLR kameralar tasiyabilmeleri ile avantaj saglamaktadirlar. Sabit bir kameranin dronun ön yüzüne sabitlenmesi mantigina dayali aksesuar grubunda kullanima sunulmaktadir.

Bu bulus ile kullanilan kamera, 1. 720P HD çözünürlüge ve genis görüs açisina sahip, her bir detayi yakalayarak ve daha keskin ve net görüntü saglayarak izleme kabiliyetini artirici özelliktedir. 2. Gece Görüsü Teknolojisi ile karanlikla 18 metre uzakliga kadar gece saatlerinde de gündüz saatlerinde oldugu gibi görüs özelligi ve izlenebilirlik saglamaktadir. 3. Kontrol alani içinde hareket veya ses algiladiginda otomatik olarak tespit yapabilmekte ve bildirimi göndermektedir. 4. Video kayitlarina herhangi bir yerden ve herhangi bir zamanda erisim saglamaktadir.

Sabit baglanilirlik ve Wi-Fi genislemesi için 150Mbps kablosuz hizdadir.

Internet üzerinden erisim kolayligi ve olanagina sahiptir.

Flip Özelligi sayesinde kendiliginden, çekilen görüntüleri çevirebilmektedir.

H264 destegiyle uzun kayit süresine sahiptir.

Yakinlastirma özelligi bulunmaktadir.

*SDÇONFDST' 0. Saga sola dönüs yetenegi bulunmaktadir.

Dron platformu Bulus ile gelistirilecek dronun seyir halinde olmadiginda sarj olup bekleyecegi platforma ihtiyaç vardir. Çizimde dron platform detaylari verilmistir.

Yazilim Sistemle birlikte kullanilan yazilim asagidaki olasiliklari tasiyacak sekilde kurgulanmistir: o Kayitlarin tarihe ve saate göre otomatik olarak depolanmasi - Kameralarin odaklanmasi, yakinlasmasi veya uzaklasmasi gerektiginde, kameraya bu komutun verilmesi 0 Geçmis kamera kayitlarini ve güncel görüntülerini depolayarak ileti hazirlama özelligi ve eszamanli olarak ahirdaki farkli konum görüntülerinin degerlendirilmesi Ayrica, hareketlilik gösteren inegin kaydini ileri geri alarak, inekleri daha kolay izleyebilme olanagi ve mesaji raporlama fonksiyonu olacaktir. Bununla birlikte, raporlama esnasinda istenilen ineklere isim ve numara belirtilmesi saglanabilmekte böylece resimdeki inegi geri çagirmayi kolaylastirir.

Bulusa konu yöntemde, kizginlik tespitinde kullanilacak belirtiler asagida maddeler halinde verilmistir. 1. Kizginligin baslamasi ile hayvanda geçici bir istahsizlik görülmesi 2. O günkü süt veriminde azalma gözlenmesi Yüksek süt verimi özellikle dogum sonrasi dönemde kizginlik aktivitesini olumsuz etkilemektedir. Sik sagim ve emzirme üreme hormonlarinin salinimini baskilamaktadir. Bu hormonlarin yetersiz salgilanmasina bagli olarak dogum sonrasi dönemde yumurtalik kistlerinin meydana gelmesi de sikça rastlanilan bir bozukluktur.

. Normal sagimda huysuzluk davranisi 4. Buzagisini tepmesi ve ona karsi huysuzlasip, emzirmek istememesi . Diger ineklerin üzerine atlamaya egiliminde olmasi Kizginlikta atlama aktivitesi; yem yeme, sagim ve ahir temizligi gibi hayvanlarin rahatsiz edilmedigi zamanlarda daha iyi görülmektedir. ineklerin 80 gün 24 saat gözlendigi bir çalismada, atlama aktivitesinin % bu belirtilerin yaninda inegin kizginliginin basinda, ortasinda ve sonunda kendi üzerine diger hayvanlarin atlamasina izin vermesi çiftlesmeye hazir oldugunun en önemli delilidir. Kizginliktaki ineklerin bu refleksini gösterebilmeleri için ya serbest tip ahirlarda ya da merada barindirilmalari Düvelerde kizginlik aktivitesi yasli ineklerden daha azdir ve kizginlik süresi daha kisadir. Buna karsin ineklerdeki kizginlik aktivitesinin laktasyon sayisina göre degistigi bildirilmektedir (Çizelge 2).

Laktasyon sayisi Atlama aktivitesi 1. 6.3 2. 7.0 3. 7.9 4_ 7.9 Çizelge 1. Laktasyon sayisiyla atlama aktivitesinin iliskisi.

En önemli belirti olarak gruptaki diger bireylerin üzerine atlamasina izin verme kizginlikla %100 iliskilidir. 6. Vajinal berrak akinti ile kizginlik arasi iliski 3, çene dayama ile kizginlik arasi iliski 15, gruplasma ile kizginlik arasi iliski 3, vajina koklama ile kizginlik arasi iliski 10, atlama ile kizginlik arasi iliski 35, diger inege bas tarafindan atlama ile kizginlik arasi iliski 45, yerinde duramama, asiri hareketlilik ile kizginlik arasi iliski 5 puan. Bu özellikler agirliklandirlarak uyari listesi hazirlamada toplam puana bakilacaktir 7. ineklerin sirt ve sagrilarinda binme sonucu olusan gözlemlenebilir kirlenme 8. Disilerin birbirinin sagrilarina çenelerini dayamasi 9. Koklama hassasiyeti Diger inekler veya boga vulvayi veya idrarini koklayarak asima istekli olup olmadigini anlamaya çalisir. Bu koklama sirasinda flehmen davranisi denen agzin üst dudak kisminin buruna dogru kivrilarak koku analiz eden organin kokuyu almasina olanak saglarlar.

. Hayvanin bakislari davranislari degismesi 1 1 .Diger hayvanlari yalamaya baslamasi 12. Bakicisina normalin disinda ilgi göstermesi 13.Hayvanin bel bölgesine masaj yapildiginda, hayvanin belini çökerterek kuyrugunu kaldirmasi ve biraz yana yönlendirmesi 14. Hayvanda genel bir huysuzluk, bögürme ve arama davranisi gözlenmesi . Kuyrugunun hareket halinde ve yukari kaldirilmis olmasi 16.Kizginligin baslangicinda daha sulu, kizginlik ortasinda ise daha kivamli beyaz (çig yumurta aki) renkli çara'nin görülmesi 17.Kizginlik döneminin tam ortasinda, diger hayvanlarin kendi üstüne atlamalarina aldiris etmemesi 18. Mera içerisinde, kuyrugu havada olacak sekilde, saga-sola kosmasi 19. Gece, diger hayvanlar yatarken, onun ayakta durmasi Kizginlik baslangicina yakin olan inekler, bir araya toplanma egilimi gösterirler. Boga olmasi durumunda ise bogaya mümkün oldugunca yakin olma egilimindedirler. Ayni anda birden çok inegin kizginlikta olmasi, belirtilerin daha belirgin olmasini saglamaktadir. Iki veya daha fazla inegin ayni anda kizginlikta olmalarinin atlama sayisini önemli oranda arttirdigi bilinmektedir (Çizelge 2).

Ayni anda kizginlikta olan inek sayisi (Ortalama) 1 11.2 2 36.6 6 52.6 4 ve daha fazla 49.8 Çizelge 2. Ayni anda kizginlikta olan inek sayisiyla atlama sayisinin iliskisi.

Vücutta meydana gelen degismeler 1. Kuyruk basindaki tüyler binis nedeniyle kabarik ya da daginiktir. Binis sirasinda kalça yumrusu üzerinde ya da arka kisminda kalmis, çamur ya 2. Kuyruk üzerindeki tüyler ya da vulvanin alt kismi, kurumus sümüksü akintidan dolayi keçelesmis olabilir. 3. Vulva dudaklari kizarmis ve hafif sismistir, Vulva (ferç) dudaklarinin kabariklasmasi, hafif sulanmasi ve iki parmak ile vulva dudaklari aralandiginda ferçinin iç kisminin kirmizi renk (havuç rengi) almasi. 4. Yumurta akina benzer çara akintisi görülür. Kizginligin baslangicinda daha sulu, kizginlik ortasinda ise daha kivamli seffaf (çig yumurta aki) renkli Çaranin görülmesidir. Bu akinti renksiz, ipliksel karakterdedir. Vulva dudagindan asagi dogru kopmadan uzayabilecegi gibi kuyruk hareketleri ile etrafina da bulasabilir. Bu akinti, kizginligin hemen öncesinde kismen görülür. Kizginlik döneminde artar. Kizginliktan sonra azalir ve kesilir.

. Kizginlik sonrasi ikinci ve üçüncü günlerinde, düvelerin % 90”i ile ineklerin 6. Agzi salyalanir.

Ahir içinde ineklerin atlama davranislarinin yogunlastigi alanlar Kizgin ineklerin binis davranisini gösterdigi yer gezinme alani ya da padoklarda yogunlasmaz. Binis davranislarinin yogunlastigi alanlar vardir. Bu alanlar “sicak noktalar” (hot spot) olarak tanimlanmaktadir. Sicak noktalarin yeri kimi zaman gezinti yapilan yerle iliskilidir. Örnegin zeminin toprak ya da beton olmasi etkilidir. Inekler zemini beton olan yerleri tercih etmezler. Diger bir sicak nokta boga bölmesinin yani olabilir. Otlatma alani, meralar da sicak noktalar olarak kabul edilebilir. Sagmal inek bölmeleri, sagim odasi nadiren sicak noktalar olarak kabul edilebilir Bulusa konu ineklerde dron ile kizginlik tespitinde, dron ahir içinde uçus yapar, bu esnada yukarida sayilan kizginlik davranis özelliklerinden birisini tespit ettiginde, farkli açilardan video kaydi yapar ve ineklerden farkli fotograf kayitlari alir. Fotograflanan inek üzerinde bulunan kulak küpesi, dron üzerinde bulunan RFID okuyucu araciligiyla okunarak, kaydedilen fotograf veya video bu numara ile eslestirilmektedir. Alinan fotograflar analog resim formatindan, dijital resim formatina dönüstürülür, elde edilen fotograflar üzerinde, kizginlik davranis özellikleri bakimindan karsilastirilmasi, kizginlik davranis özellikleri için fotografin degerlendirilmesi, bu asamalarda tespit edilen bulgularin, daha önceden veri deposuna kodlanmis referans bilgiler ile karsilastirilmasi, kizginlik belirtileri puanlanarak agirlik puana göre toplam puan hesaplanip uyari listesi hazirlanmasi, karsilastirmada en çok benzerlik gösteren referans bilgiler dikkate alinarak hayvanin kizginligi konusunda uyari mesaji hazirlanmasi ve kullaniciya bildirilmesi asamasina geçilir. Bu bilgi istediginde, kullaniciyla sesli, yazili veya görüntülü olarak paylasilabilecektir.

Claims (1)

1. ISTEMLER . Dron araciligiyla inek kizginlik tespit yöntemi olup, özelligi; Dron içerisinde bulunan yazilima; kizginlik verilerine ait örnek görüntülerin yüklenmesi, Dronun ahir içinde uçus yapmasi esnasinda aldigi görüntülerde, yukarida sayilan kizginlik davranis özelliklerinden birisinin tespiti halinde, farkli açilardan video kaydi yapmasi ve ineklere ait farkli fotograf kayitlari gerçeklestirmesi, Fotograflanan inek üzerinde bulunan kulak küpesinin RFlD okuyucu araciligiyla okunarak, kaydedilen fotograf veya videonun bu numara ile eslestirilmesi Alinan fotograflarin analog resim formatindan, dijital resim formatina dönüstürülmesi, Elde edilen fotograflar üzerinde, kizginlik davranis özellikleri bakimindan daha önceden veri deposuna kodlanmis referans bilgiler ile karsilastirilma yapilmasi, Kizginlik belirtileri puanlanarak agirlik puana göre toplam puan hesaplanip uyari listesi hazirlanmasi Karsilastirmada en çok benzerlik gösteren referans bilgiler dikkate alinarak hayvanin kizginligi konusunda kullaniciya, inege ait kulak küpesi numarasi ve tespit edilen kizginlik belirtilerinin sesli, yazili veya görüntülü olarak bildirim yapilmasi asamalariyla karakterizedir.