PL99779B1 - Sposob wytwarzania nowych 1-n-podstawionych pochodnych 4,6-dwu/aminoglikozylo/-1,3-dwuaminocyklitoli - Google Patents

Description

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nowych czynnych przeciwbakteryjnie 1-N-podsta- wicnych pochodnych 4,6-dwu(aminoglikozylo)-1,4- -dwuaminocyklitioli.Dobrze znane sa liczne zwiazki o wlasciwosciach przeciwbakteryjnych, które mozna pod wzgledem chemicznym zaliczyc do klasy 4,6-dwu(aminogliko- zylo)-l,5-dwuaminoeyklitoli. Cennymi zwiazkami o wlasciwosciach przeciwbakteryjnych,. nalezacymi do tej klasy, sa takie, w których ugrupowaniem amino- cyklitolowym jest 2-dezoksytreptamina lub jej po¬ chodna o grupie aminowej w polozeniu 1 lub 3.Szczególnie uzyteczne jako zwiazki o wlasciwosciach przeciwbakteryjnych sa sposród 4,6-dwu-(amino- glikozylo)-2-dezoksystreptomin takie, w których grupa aminoglikozylowa wystepujaca w polozeniu ( jest rodnik garosaminylowy. Do klasy 4-aminogliko- zylo-6-garosaminylo-2-dezoksystreptamin naleza ta¬ kie antybiotyki, jak gentamycyny, B, Bi, Ci, Cja, C2, C2a, C2b, Xs, sizomycyna, werdamycyna, anty¬ biotyk G-418, antybiotyk G-52, antybiotyk JI-20A i antybiotyk JI-20-B.Wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania zwiaz¬ ków, w których wystepujaca w polozeniu 1 grupa aminowa ugrupowania 2-dezoksystreptaminowego lub ugrupowania pochodnego w 4,6-dwu-(amini- glikozylo)-l,3-dwuaminocyklitolach jest selektywnie podstawiona przy atomie azotu. 1-N-podstawiona pochodna 4,6-dwu-(aminiglikozylo) -2-dezoksystrep- taminy lub jej pochodnych stanowia liczna klase cennych zwiazków o wlasciwosciach przeciwbakte¬ ryjnych.Wynalazek dotyczy sposobu wytwarzania 1-N- -podstawionych pochodnych 4,6-dwu-(aminogiiko- zylo)-l,3-dwuaminocyklitoli gentamycyny A, genta¬ mycyny B, gentamycyny Bi, gentamycyny Ci, genta¬ mycyny Cia, gentamycyny Cu, gentamycyny C2a, gentamycyny Cb, gentamycyny Xa, sizomycyny, werdamycyi.y, tobramycyny, Antybiotyku C-418, Antybiotyku 66-40B, Antybiotyku 66-40D, Antybio¬ tyku JI-20A, Antybiotyku JI-20B, Antybiotyku G-52, mutamycyny 1, mutamycyny 2, mutamycyny 4, mutamycyny 5, mutamycyny 6, w których podstaw¬ nikiem jest grupa o wzorze -CH2X, w którym X oznacza atom wodoru, rodnik alkilowy, alkenyIowy, hydroksyalkilowy, aminoalkilowy, N-alkiloamino- alkilowy, aminohydroksyalkilowy, N-alkiloamino- hydroksyalkilowy, fenylowy, benzylowy lub toli- lowy, przy czym rodniki alifatyczne zawieraja naj¬ wyzej siedem azotów wegla, i w przypadku gdy sa podstawione przez grupe aminowa i wodorotlenowa, to grupy te wystepuja przy róznych atomach wegla, jak równiez sposobu wytwarzania ich dopuszczal¬ nych farmaceutycznie addycyjnych soli z kwasami.Podstawnikami, wchodzacymi w sklad ugrupowa¬ nia -CH2X w nowych zwiazkach wytwarzanych spo¬ sobem wedlug wynalazku, sa nierozgalezione i roz¬ galezione rodniki alkilowe, takie jak rodnik etylowy, n-propylowy, n-butylowy, /?-metylopropylowy, n-pentylowy, //-metylobutylowy, y-metylobutylowy, 99 77999 779 ^-dwumetylopropylowy, n-heksylowy, J-metyio- pcntylowy, /?-etylobutylowy, y.-etylobutyiowy, n-hcptylowy. r-metyloheptylowy, /?-etylopontyIowy f tf-ctylopentylowy, y-etylopentylowy, .;«-propylobutNi¬ lowy, n-oktylowy, izooksylowy, //-elylohoksylowy, t5-etyloheksylowy, f-clyloheksylowy, //-propylopen- tylowy, y-propylopentylowy; rodniki nJkenylowc, takie jak rodniki //-propenylowy, /7-metyiopropeny- lowy, /7-bute.nylowy, //-metylo-/-butenylowy, ,7-cty- lo-/-hekscnylowy; ugrupowania aromatyczne, takie jak o-v m- i metylobenzylowe; podstawione grupa wodorotlenowa nierozgalezione i rozgalezione rod¬ niki alkilowe, takie jak rodnik e-hydroksypentylowy, /?-hydroksy-y-metylobutylowy, /ff-hydroksy-p^-mety- lopropylowy, ó-hydroksybutylowy, /iMiydroksypro- Jfwy% y.-nydlJOtóJrturopylowy, fpodstawibrie'gtilpalaminowa nierozgalezione i roz- Igalezione rodniki lkilowe, takie jak rodnik *ami- (nopealy^ow^^amlnopropylowy, y-aminopropylowy, 1 $-aminobutylowjst * /ff-amino-y-metylobutylowy i co-aminoo5TyIowTlraz ich jedno-N-alkilowane po¬ chodne takie jak pochodne N-metylowe, N-etylowe i N-propylowe, np. rodnik e-metyloaminopentylowy, /5-metyloaminopropylowy, /?-etyloaminopropylowy, d-metyloaminobutylowy, /7-metyloamino-y-inetylo- butylowy i t»-metyloaminobutylowy, dwupodstawio¬ ne ferupa aminowa i wodorotlenowa nierozgalezione i rozgalezione rodniki alkilowe, takie jak rodnik /Miydroksy-f-aminopentylowy, y-hydroksy-y-mety- lo-<5-aminobutylowy, /Mrydroksy-d-aminobutylowy, ^-hydroksy-y-aminopropylowy, /?-hydroksy-fme-. tylo-;.'-aminopropylowy oraz ich jedno-N-alkilowane pochodne, takie jak rodnik /?-hydroksy-c-metylo- • amlnopenylowy, y-hydroksy-y-metylo-ó-rnetyloami- nobutylowy, /?-hydroksy-d-metyloaminobutylowy, /?-hydroksy-y-etyloaminopropylowy i //-hydroksy- -^-metylo-y-metyloaminoprQpylowy.Zwiazkami tymi sa korzystnie l-N-CR?X-pochod- ne zawierajace ugrupowanie garosaminylowe w cha¬ rakterze rodnika 6-aminoglikozydowego i, .jeszcze korzystniej, ugrupowanie 2-dezoksystreptaminowc w charakterze 1,3-dwu.aminocyklitolu. Ugrupowanie 2-dezoksystreptaminowe jest obecne we wszystkich wyzej wymienionych zwiazkach wytwarzanych spo¬ sobem wedlug wynalazku, z wyjatkiem mutamycyn.Pierscieniem 1,3-dwuaminocyklitolowym w kazdej sposród l-N-CH2-X-mutamycyn 1, 2, 4, 5, i 6 jest odpowiednio ugrupowanie streptaminowe, 2,5-dwu- dezoksystreptaminowe, 2-epistreptaminowe, 5-ami- no-25-dwudezoksystreptaminowe i 5-epi-2 -dezoksy¬ streptaminowe. l-N-CH2X-4-aminoglikozylo-6-garosaminylo-2-de- zoksystreptaminami wytwarzanymi sposobem wed¬ lug wynalazku sa pochodne gentamycyny B, genta- mycyny Bi, gentamycyny Ci, gentamycyny Cia. gentamycyny C2, gentamycyny C2a, gentamycyny C2b, gentamycyny X2, sizomycyny, werdamycyny, antybiotyku G-418, antybiotyku JI-aOA, antybio¬ tyku JI-20B, i antybiotyku G-52, odpowiadajace wzorowi strukturalnemu 1, w którym X ma wyzej podane znaczenie, a Y oznacza ugrupowanie amino- glikozylowe o wzorze 6, w l-N-CH.jX-gentamycy- hie B, o wzorze 7 w l-N-CHi»X-gentamycynie Bi, o wzorze 8 w l-N-CH;X-gentamycynie Ci, o wzo¬ rze 9 w X-N-CHiX-gentamycynie Cia o wzorze 10 w l-N-CH2X-gentamycynie C2, o wzorze 11 w l-N- -CH?X-gentamycynie Cza, o wzorze 12 w l-N-CH?X- -gentamycynie Gib, o wzorze 13 w l-N,-CII?X-gen- lamycynje X», o wzorze 14 w'l-N-CH:X-werdamy- "cynie, o wzorze 15 w l-N-CIhC-sizomycynic, o wzo¬ rze 16 w l-N-CHX-antybiotyku JI-20A, o wzorze 17 w l-N-CHi-X-Antybiotyku JI-^jB, o wzerze. U w 1-N-CH:;X-Antybiotyku G-52, o wzorze 19 w 1-N- -CII -X-Antybiotyku G-418.Inne uzyteczne l-N-CH2X-4,6-dwu(amino;!'!; -- zylo)-2- Jczoksystreptaminy wytwarzane sp \;¦.,'._¦ 1 wedlug ./ynalazku obejmuja l-N-CIfcX-tobr; . cyne odpowiadajaca wzorowi 2, w który. 1 X r. i- wyzej podane znaczenie; l-N-CH;X-Antybio .C6-40D, bedacy jednym z najbardziej korzystnye.i zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wyna¬ lazku, odpowiadajacy wzorowi 3, w którym X ma wyzej podane znaczenie oraz l-N-CH2X-gentamy- cyne A i 1-N-CH2X-Antybiotyk 66-40B, odpowiada- M jace wzorowi 4, w którym X ma wyzej podane zna¬ czenie., a Y' odpowiada wzorowi 13 w l-N-CHfX- -B^ntamycynie i wzorowi 15 w l-N-CH2X-Antybio- tyku 66-40B. l-N-CH2X-mutamycyny wytwarzane sposobem 21 wedlug wynalazku obejmuja l-N-CIT2-X-4~amino- glikozylo-6-garosaminylo-l,3-dwuaminocyklitole od¬ powiadajace wzorowi 5, w którym X ma wyzej po¬ dane znaczemie, i w l-N-CH2X-mutamycynie 1 V? i W.i oznaczaja atomy wodoru zas W2 i Vs oznaczaja grupy wodorotlenowe, w l-N-CH^X-mutamycynie 2 W.', V., W0 i V: oznaczaja atomy wodoru; w 1-N- -CHjX-mutamycynie 4 W2 i W.i oznaczaja atomy wodoru, a V2 i V oznaczaja grupy wodorotlenowe, w l-N-CIl2X-mutamycynie 5 W~v V2, Ws oznaczaja atomy wodoru, a Vs oznacza grupe aminowa, oraz w l-N-CH2X-mutamycynie 6 W2, V2 i V3 oznaczaja atomy wodoru, a W; oznacza grupe wodorotlenowa.W powyzszych wzorach strukturalnych nie okreslone podstawniki na koncach wiazan oznaczaja atomy 40 wodoru. Sposób wedlug v.ynalazku obejmuje tez wytwarzanie dopuszczalnych farmaceutycznie soli addycyjnych z kwasami 1-N CH2X-4,6-dwu-(amino- glikozylo)-l,3-dwuaminocyklitoli odpowiadajacych wzorom 1, 2, 3, 4 i 5, które to sole wytwarza sie 45 w znany snosób, jak np. przez zobojetnienie wolnej zasady odpowiednim kwasem, zwykle do uzyskania wartosci pil okolo 5. Odpowiednimi kwasami, nada¬ jacymi sie do tego celu sa takie kwasy, jak chloro¬ wodorowy, siarkowy, fosforowy, azotowy, bromowo- w dorowy, octowy, propioriowy, maleinowy, askorbi¬ nowy, cytrynowy itp, Sole addycyjne z kwasami l-N-CH2X-4,6-dwu-(aminoglikozylo)-l,3-dwuamino- cyklitoli, wytwarzane sposobem wedlug wynalazku, sa cialami stalymi o barwie bialej, rozpuszczalnymi w wodzie, slabo rozpuszczajacymi sie w wiekszosci rozpuszczalników polarnych, a nierozpuszczalnymi w niepolarnych rozpuszczalnikach organicznych.Wytwarzane sposobem wedlug wynalazku 1-N- -CH-X-4,6-dwu-(aminoglikozyio) -1,3-dwuaminocyk- litole, odpowiadajace .wzorom 1, 2, 3, 4 i 5, oraz ich nietoksyczne, dopuszczalne farmaceutycznie sole addycyjne z kwasami charakteryzuja sie z reguly szerokim zakresem aktywnosci przeciwbakteryjnej.Szczególnie znaczna aktywnoscia przeciwbakteryjna M w porównaniu z wyjsciowymi antybiotykami wy- 60*0t79 róiniaja sie 1-N-podstawione pochodne zawierajace jako podstawniki nizsze rodniki alkilowe. Wyraza sie to zwiekszona aktywnoscia tych zwiazków w stosunku do ustrojów odpornych na dzialanie zwiaz¬ ków wyjsciowych. Tak np. zwiazki te sa bardziej aktywne w stosunku do ustrojów dezaktywujacyeh wyjsciowe antybiotyki poprzez acetylowanic grupy aminowej w polozeniu 3 i/lub adenililowanic grupy wodorotlenowej w polozeniu 2". Niektóre sposród nich charakteryzuja sie równiez wystepowaniem wlasciwosci przeciwpierwotniakowych, przeciwamc- bowych i przeciwrobakowych.Przeprowadzono nastepujace badania porównaw¬ cze niepodslawionych zwiazków wyjsciowych i 1-N- -podstawionych pochodnych, wytwarzanych sposo¬ bem wedlug wynalazku.Minimalne stezenie unieszkodliwiajace (MSU) in vitió. Przygotowuje sie i sterylizuja 2000 ml bulionu ¦ Mucllera-Ki:itcn:i o warlcr.ci pH-- 7,2. Po Ta ml sterylnej pozywki umieszcza sie na sterylnych tamponach z waty w 120 probówkach o wymiarach 16X150 mm. Probówki dzieli sie na 10 grup po 12 sztuk kazda. Do kazdej probówki wprowadza sie 104 komórek jednego z badanych szczepów bakte¬ ryjnych. Do kazdej grupy dodaje sie wodny roztwór badanego antybiotyku, tak aby uzyskac nastepujace koncowe stezenia w probówce: 50 mcg/ml 25 mcg/ml, mcg/ml, 2 mcg/ml, 1 mcg/ml, 0,5 mcg/ml, 0,2 mcg/ml, 0,1 mcg/ml, 0,05 mcg/ml, 0,01 mcg/ml, 0,005 mcgml i 0,0 mcg/ml (próbka kontrolna). Próbki inkubuje alq w ciagu 24 godzin w temperaturze 37°C. Dla kazdej grupy probówek okresla sie wzrokowo naj^ mniejsze stezenie antybiotyku hamujace wzrost bak¬ terii i najwyzsze stezenie antybiotyku pozwalajace na wzrost bakterii. Nastepnie okresla sie minimalne stezenie unieszkodliwiajace badanych antybiotyków przeciwko badanym bakteriom przez wyliczenie sredniej dwóch powyzszych wartosci.Wyniki zestawiono w ponizszej tablicy. blica Bakteria Eseherichia W677M55 JE 66 JR 88 JR 90 I.A290 R55 R5/W677 HL97/W677 Swidynsky 4195 St. Michael 589 Biker 2 F14-BK 1574-1 ATCC 10536 Pseudomonas Travers 1 Stone 130 Stone 138 Capetwon 18 Shreveport 3796 Stone 20 Stone 39 St. Michael 762 1395 , NRRL 3223 Klebsiella Ccorgetown 3694 3020 Oklahoma 6 AD 17 AD 18 Pyrovidence 164 Proteus mirabillis Harding rettgeri Membel rettgeri Anderson . SerratU Dalton Salmonella | G upa B typhim T ' l-N-etyto ' werdamycyna 1 0,3 0,3 3,0 3,0 0,3 3,0 3,0 0.8 0,3 0,3 0,3 0,1 3,0 3,0 3:0 3,0 3;0 0,03 0,8 3,0 3,0 0,8 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 17,5 0,8 0,8 0,3 0,8 | 1-N-propylo 1 werdamycyna j 0,3 0,3 0,3 0,8 0,3 3,0 '"7,5 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 0,3 0,8 0,8 3,0 0,8 0,8 0,08 0,3 3,0 0,8 0,3 3,0 0,3 0,3 1-N-etylo sizomycyna 0,3 0,3 0,8 0,3 0,3 17,5 3,0 0,3 0,3 0,3 - 0,3 0,08 0,8 0,8 0,8 0,3 0,03 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,1 0,1 17,5 0,3 0,3 0,9 3,0 sizomycyna * 17,5 17,5 17,5 17,5 17,5 3,0 . 25 3,0 0,8 0,3 0,3 0,3 0,1 17,5 0,8 0,1 0,1 0,3 0,1 17,5 17,5 0,3 0,3 7,5 0,8 0,3. 0,3 0,3 werdamycyna 17,5 17,5 17,5 ? 0,1 3,0 7,5 0,8 0,3 P,3 0,3 0,1 0,8 0,3 0,5 1 0,3 0,3 17.5 17,5 0,1 0,1 17,5 0,8 0,3 17,5 0,3 1,0 j09 779 Korzystne jest wytwarzanie sposobem wedlug wynalazku, klasy zwiazków bedacych 1-N- podsta¬ wionymi pochodnymi 4-aminiglikozylo-6-garosami- nylo-2-dezoksystreptamin gentamycyny B, gentamy¬ cyny Bi, gentamycyny Ci, gentamycyny Cia, genta¬ mycyny Ca, gentamycyny X2,siz9mycyjiy, werda¬ mycyny, Antybiotyku J1-20A, Antybiotyku Ji-20B, Antybiotyku G^52 i Antybiotyku G-41S, a sposród nich najkorzystniejsze jest wytwarzanie pochodnych gentamycyny Ci, gentamycyny Cia, sizomycyny, werdamycyny i Antybiotyku G-52. Innymi szcze¬ gólnie uzytecznymi zwiazkami sa 1-N-podstawione pochodne Antybiotyku 66-40D.Szczególnie korzystnym podstawnikiem X w pod¬ stawionym ugrupowaniu 1-N- jest atom wodoru, rodnik alkilowy, hydroksyalkilowy, aminoalkilowy, aminohydroksyalkilowy, fenylowy, lub benzylowa-.Wspomniane rodniki alifatyczne winny zawierac najwyzej siedem atomów wegla i w przypadku pod¬ stawienia ich grupami aminowymi i wodorotleno¬ wymi, podstawniki Je powinny znajdowac przy róznych atomach wegla. Najkorzystniejszymi pod¬ stawnikami sa: atom wodoru, rodnik alkilowy, ami¬ noalkilowy, hydroksyalkilowy zawierajacy najwyzej siedem atomów wegla oraz aminohydroksyalkilowy o najwyzej trzech atomach wegla, zawierajacy pod¬ stawniki przy róznych atomach wegla.Szczególnie uzytecznymi zwiazkami wytwarzany¬ mi sposobem wedlug wynalazku sa te, w których X jest atomem wodoru, rodnikiem metylowym, etylo- ! wym lub propylowym, a najkorzystniej metylowym lub etylowym. Szczególnie cenna grupe zwiazków stanowia l-N-CH2X-4-aminoglikozylo-6-gar'jsami- nylo-2-dezoksystreptaminy odpowiadajac3 wzoro¬ wi 1, w którym X oznacza nizszy rodnik alkilowy o 1—3 atomach wegla, a szczególnie 1-N-podsta- wione nizszym rodnikiem alkilowym pochodne gen¬ tamycyny Ci, gentamycyny Cia, gentamycyny 2, gentamycyny Csa, gentamycyny C2b, sizomycyny, werdamycyny i Antybiotyku G-52, jak równiez 1-N- podstawiona nizszym rodnikiem alkilowym po¬ chodna Antybiotyku 66-40 D, odpowiadajaca wzo¬ rowi 3, które to pochodne stanowia zwiazki o sze¬ rokim zakresie wlasciwosci antybakteryjnyeh. Si one aktywne zarówno w stosunku do bakterii Gram-dodatnich (np. Staphylococcus aureus), jak i w stosunku do bakterii Gram-ujemnyeh (np.Escherichia coli i Pseudomonas aeruginc a). Zostalo to potwierdzone za pomoca wzorcowej próby roz¬ cienczania, obejmujacej bakterie odporne na dzia¬ lanie wyjsciowych N-niepodstawionych antybioty¬ ków. Szczególnie uzyteczne sa N-etylowerdamycyna i 1-N-nizszym rodnikiem alkilowym podstawiona pochodne sizomycyny, jak np. l-N-metylosizomy- cyna, l-N^(-n-propylo)-sizomycyna, l-N-(n-butylo)- -sizomycyna, a zwlaszcza 1-N-etylosizomycyna, cha¬ rakteryzujace sie aktywnoscia w stosunku do ustro¬ jów Gram-ujemnych, odpornych na dzialanie N-nie¬ podstawionych antybiotyków wyjsciowych. Innymi szczególnie uzytecznymi zwiazkami sa 1-N-etylo- gentamycyna Cia, 1-N-etylogentamycyna Ci, 1-N- -etyloantybiotyk G-52, i-N-{n-propylo)werdamycy- na, l-N-(ó-aminobutylo)sizomycyna, 1-N-metylo- werdamycyna, l-N-(n-butylo)-werdamycyna, 1-N- ^(S-:i-hj droksy -4- aminobutylo) -gentamycyna Ci, l-N-(S-2-hydroksy -4- aminobutylo) - sizomycynd. 1 l-N-(S-2-hydroksy-4-aminobutylo)-werdamycynai Wiekszosc sposród wspomnianych uprzednio anty¬ biotyków nalozacych do klasy N-niepodstawionych 4,6-dwu-(aminoglikozylc)-l,3-dwuaminocyklitoli, z których wytwarza sie sposobem wedlug wynalazku N-podstawione pochodnej sa to zwiazki znane, Sposród gentamycyn, zwiazek wyjsciowy okreslony powyzej jako gentamycyna X2, znany jest równiez io pod nazwa gentamycyny X. Zwiazki wyjsciowe okreslane powyzej jako gentamycyna Ca i genta¬ mycyna C2b wyodrebnia sie i charakteryzuje w spo¬ sób opisany w brytyjskim otrisie patentowym nr 1473733 oraz w niemieckim DOS nr 22437160. 1B Wyodrebnianie, wasnosci i plaska konfiguracja gentamycyny C2 zostala opisana w opisie patento¬ wym St. Zjedn. Am. nr 3651042.Otrzymywanie, yyodrebnianie, wlasnosci i kon¬ figuracja Antybiotyków 66-40B i 66-40D zostaly opisane w belgijskim opisie patentowym nr 811370.Antybiotyki te sa wytwarzane wraz z sizomycyna, bedaca glównym produktem fermentacji Micnomo- nospon inyoensis (opisanej w brytyjskim opisie pa¬ tentowym nr 12^4318) i moga zostac wyodrebnione 2j ze srodowiska fermentacji za pomoca specjalnych metod rozdzielania chromatograficznego.Mutamycyny 1, 2, 4, 5 i 6, których konfiguracje przedstawiono powyzej, mozna uzyskac w sposób opisany w brytyjskim opisie patentowym nr 1473733 ^ oraz w niemieckim DOS nr 2437160, Sposób wedlug wynalazku wytwarzania 1-N-pod- stawionych pochodnych 4,6-dwu-(aminoglikozylo)- -1,3-dwuaminocyklitoIi gentamycyny A, gentamy¬ cyny B, gentamycyny Bi, gentamycyny Ci, genta- 22 mycyny Cia, gentamycyny C2, gentamycyny C2a, gentamycyny Ob, gentamycyny X», sizomycyny, werdamycyny, tobramycyny, Antybiotyku G-418, Antybiotyku 66-40B, Antybiotyku 66-40 D, Anty¬ biotyku Ji-20A, Antybiotyku Ji-20 B, Antybioty- ku G-52, mutamycyny 1, mutamycyny 2, mutamy¬ cyny 4, mutamycyny 5 i mutamycyny 6, w których podstawnik okreslony jest wzorem -CH2X, gdzie X ma wyzej podane znaczenie oraz dopuszczalnych farmaceutycznie soli addycyjnych z kwasem tych pochodnych polega na zadaniu jednego z wyzej wy¬ mienionych 4,6-dwu-(aminoglikozylo)-l,3-dwuami- nocyklitoli, mogacego zawierac grupy chroniace grupe aminowa w dowolnym polozeniu, z wyjatkiem polozenia 1, aldehydem odpowiadajacym wzorowi X'-CHO, w którym X' ma wyzej podane znaczenie dla X, przy czym kazda z wystepujacych grup ami¬ nowych lub wodorotlenowych moze byc chroniona.Reakcje prowadzi sie w obecnosci czynnika re¬ dukujacego bedacego donorem jonu wodorkowego.W razie potrzeby usuwa sie nastepnie z czasteczki wszystkie wystepujace w niej grupy ochronne i wy¬ odrebnia sie uzyskana pochodna badz bezposrednio, badz w postaci dopuszczalnej farmaceutycznie soli addycyjnej z kwasem. Proces ten, w toku którego przebiega selektywna kondensacja grupy aminowej w polozeniu i w 1-N-niepodstawionym -4,6-dwu- -(aminoglikozyio)-l,3-dwuaminocyklltolii z aidehy- dem i równoczesnie ma miejsce redukcja in situ, co powoduje powstawanie l-N-alkilo-4,G-dwu- w -(aminoglikozylo)-l,3-dwuaminocyklitolu, prowadzi w» ft»T70 16 sie zwykle w pokojowej temperaturze w obecnosci powietrza, chociaz mozna gp korzystnie prowadzic w atmosferze obojetnej (np. w argonie lub w azocie).Jak wskazuja wyniki chromatografii cienkowarst¬ wowej, reakcja jest calkowicie zakonczona w krót¬ kim czasie, zwykle krótszym od 30 minut.Jako uzyteczne czynniki redukujace, bedace dono¬ rami jonu wodorkowego, stosowane sa w tym pro¬ cesie dwualkiloaminoborany (np. dwumetyloamino- boran, dwuetyloaminoboran i, korzystnie, morfolino- boran), cyjanoborowodprki czteroalkiloamaniowe (np. cyjanoborowodorek czterobutyloamoniowy), bo¬ rowodorki metali alkalicznych (np. borowodorek sodowy), oraz, korzystnie, cyjanoborowodorki me¬ tali alkalicznych (np. cyjanoborowodorek litowy lub cyjanoborowodorek sodowy).Reakcje prowadzi sie zwykle w rozpuszczalniku obojetnym. Pojecie „rozpuszczalnik obojetny" okre¬ sla dowolny rozpuszczalnik organiczny lub nieorga¬ niczny, w którym rozpuszcza sie 4,6~dwu-(amino- glikozylo)-l,3-dwuaminocyklitol wyjsciowego zwiaz¬ ku i pozostale substraty, i który nie wplywa na reakcje w warunkach jej prowadzenia, ograniczajac w ten sposób do minimum przebiegania ubocznych reafccji konkurencyjnych. Aczkolwiek niekiedy ko¬ rzystne jest uzycie w procesie bezwodnego rozpusz¬ czalnika bezprotonowego (jak np. czterowodorofu- ranu w przypadku stosowania morfolinoboranu w charakterze czynnika redukujacego bedacego dono¬ rem jonu wodorkowego), to zwykle przeprowadza sle reakcje w rozpuszczalnikach protonowych, np. w nizszym alkanolu lub, korzystnie, w wodzie albo w wodnym roztworze nizszego alkanolu (np. w wod¬ nym roztworze metanolu lub etanolu).Mozna tez stosowac Uklady zlozone z wody i mie¬ szajacego sie z nia innego rozpuszczalnika, takie jak wodne ioztwory dwumetyloformamidu, szesciome- tylofosforoamidu, czterowodorofuranu i dwumetylo- wego eteru glikolu etylonowego. Reakcje prowadzi sie zwykle w zakresie pH 1—11, korzystnie 2—5, a najkorzystniej 2,5—3,5. Pozadane przy tym srodo¬ wisko kwasne uzyskuje sie dodajac do 4,6-dwu- -aminbglikozylo)-l,3 dwuaminocyklitolu kwas orga¬ niczny lub nieorganiczny. Tworza sie w ten sposób sole addycyjne tych zwiazków z kwasem. Mozna zastosowac przy tym dowolny kwas organiczny, jak kwas octowy, trójfluorooctowy, lub p-toluenosulfo- nowy, badz tez kwas nieorganiczny, jak chlorowo¬ dorowy, siarkowy, fosforowy albo azotowy. Ko¬ rzystny wariant procesu polega na utworzeniu addy¬ cyjnej soli z kwasem zwiazku wyjsciowego in situ, poprzez wprowadzenie wytypowanego kwasu (np. biurkowego) do roztworu lub do zawiesiny 4,6-dwu- -(aminoglikozylo)-1,3-dwuaminocyklitolu (np. sizo- rwycyny) w rozpuszczalniku protonowym (np. w wo¬ dzie), az do uzyskania zalozonej wartosci pH roz¬ tworu.Typowymi uzytecznymi w omawianym procesie • ildehydami odpowiadajacymi wzorowi X'CHO, w którym X' ma wyzej podane znaczenie, sa aldehydy ajkilowe o nierozgalezionym lub rozgalezionym lan¬ cuchu, jak aldehyd mrówkowy, aldehyd octowy, lVpropanal, n-butanal, 2-metylopropanal, n-penta- nal, 2-r*etylobutanal, 3-metylobutanal, 2,2-dwume- frlopropanal, n-heksenal, 2-etylobutanal, n-hepta- nal^ i n-oktanal; aldehydy alken^lowe, jak propenal, 2-metylopropenal, 2-butenal, 2-metylo-2-butenal, 2-etylo-2-heksenal; aldehydy cykliczne, jak formy- locyklopropan, formylocykiopentan, cyklopentylo- s etanal, formylocyklohcksan, aldehyd benzoesowy, o-, m- i p-formylotolucny oraz aldehyd fenyloocto¬ wy; podstawione grrpa wodorotlenowa aldehydy alkilowe o lancuchu nierozgalezionym lub rozgale¬ zionym, jak 5-hydroksypentanal, 2-hydroksy-3- -mctylobutanal, 2-hydroksy-2-metylopropanal, 4-hydroksybutanal, 2-hydroksypropanal i 8-hydro- ksyoktanal; podstawione grupa aminowa aldehydy alkilowe o nierozgalezionym lub rozgalezionym lan¬ cuchu, jak 5-aminopcntanal, 2-aminopropanal, !ji 3-airinopropanal, 4-aminobutanal, 2-amino-3- -mctylobutanal, 8-aminooktanal oraz ich jedno-N- -alkilowe pochodne; dwupodstawione grupa ami¬ nowa i wodorotlenowa aldehydy alkilowe o nieroz¬ galezionym lub rozgalezionym lancuchu, jak :o 2-hydroksy-5-aminopentanal, 3-hydroksy<-3-metylo- -4- aminobutanal, 2-hydroksy -4- arainobutanal, 2-hydroksy-3-aminopropanal, 2-hydroksy-2-metylo- -3-aminopropanal, 2-amino-3-hydroksyoktanal oraz ich jedno-N-alkilowe pochodne. w W przypadku gdy aldehyd stosowany w procesie zawiera osrodek chiralny mozna go uzyc badz w postaci wyodrebnionych enancjomerów, badz w po¬ stacie racematu. Odpowiednio uzyskuje sie wówczas diastereoizomery lub ich mieszanine.W piocesie stosuje sie aldehydy znane badz tez latwe do otrzymania znanymi metodami ze znanych surowców. Tak np. aldehydy alkilowe podstawione zarówno grupa wodorotlenowa, jak i aminowa (np. 2-hydroksy-5-aminopentanal) mozna otrzymac 3S z acetalu aminoaldehydu (np. z dwuetyloacetalu 4-aminobutanalu) chroniac w nim w znany sposób grupe aminowa w postaci ugrupowania acetamido- wego lub ftalimidowego, a nastepnie poddajac grupe acetalowa hydrolizie kwasowej. Otrzymuje sie w ten sposób aminoaldehyd o N-ehronionej grupie ami¬ nowej (np. przeprowadza sie dwuetyloacetal 4 aminobutanalu w odpowiednia pochodna N-ftali- midowa, z której w wyniku hydrolizy kwasowej otrzymuje sie 4-ftalimidobutanal). W wyniku re¬ akcji tak chronionego aminoaldehydu z kwasem cyjanowodorowym powstaje odpowiedni N-chro- niony aminoalkilohydroksynitryl (np. 2-hydroksy- -5-ftalimidowaleronitryl), z którego poprzez reduk¬ cje katalityczna (np. wodorem w obecnosci palladu) lub redukcje za pomoca wodorku (np. wodorkiem dwuizobutyloglinu) otrzymuje sie N-chroniony ami- nohydroksyaldehyd (np. 2-hydroksy-5-ftalimidopen- tanal), bedacy aldehydowym substratem w omawia¬ nym procesie.W reakcji, w której l-N-niepodstawiony-4,6-dwu- -(aminoglikozylo)-l,3-dwuaminocyklitol poddaje sie dzialaniu donora jonu wodorkowego i aldehydu w celu otrzymania odpowiedniej 1-N-podstawione] pochodnej 4,6-dwu-(aminoglikozylo)-l,3-dwuamino- M cyklitolu zaleca sie w przypadku uzycia jako sub- stratu aldehydowego aminoaldehydu ochrone grupy aminowej tego aldehydu po to, aby ograniczyc prze¬ bieganie ubocznej reakcji konkurencyjnej. Tak wiec przed reakcja blokuje sie grupe aminowa np. ugru- es powaniem acylowym, takim jak acetamidowymj11 W 779 12 ftalimidowym, itp. Nastepnie z utworzonego pro¬ duktu usuwa sie ugrupowanie chroniace grupa ami¬ nowa. Zalecanym, aczkolwiek z reguly nie niezbed¬ nym -jcst chronienie grupy wodorotlenowej w alde¬ hydach zawierajacych taka grupe, jesli sa one stosowane w procesie.Mozna takze stosowac substrat aldehydowy w postaci acetalu lub pólacetalu. Wówczas w kwa¬ sowym srodowisku reakcji odpowiedni aldehyd powstaje in situ.Dogodny sposób przeprowadzania reakcji polega na sporzadzeniu roztworu l+N-niepodstawionego- -4,6-dwu- (aminoglikozylo) -1,3 - dwuaminocyklitolu czynnika przeciwbakteryjnego (np. sizomycyny lub werdamycyny) w protonowym rozpuszczalniku (ko¬ rzystnie w wodzie) i na doprowadzeniu pH roztworu do wartosci w zakresie od okolo 2 do okolo 5 za pomoca kwasu, którym jest zwykle rozcienczony kwas siarkowy.Prowadzi to do powstania wymaga¬ nej soli addycyjnej z kwasem wyjsciowego zwiazku.Przy pH roztworu wynoszacym okolo 5 utworzona sol addycyjna z kwasem zawiera zwykle jeden równowaznik kwasu na kazda grupe aminowa 4,6 -dwu- (aminoglikozylo) - 1,3- dwuaminocyklitolu (np. na mol sizomycyny obecnych jest 2,5-mola kwasu siarkowego). Po sporzadzeniu roztworu soli addycyjnej z kwasem wprowadza sie co najmniej jeden ^równowaznik molowy, a korzystniej duzy nadmiar molowy, pozadanego aldehydu (np. alde¬ hydu octowego, propanalu lub butanalu). Nastepnie w ciagu krótkiego okresu czasu (zwykle okolo minut), dodaje sie okolo równowaznika molowego [w stosunku do wyjsciowego 4,6-dwu-(aminogliko- zylo)-l,3-dwuamiinocyklitolu] czynnika redukuja- . cego bedacego donorem jonu wodorkowego, ko¬ rzystnie cyjanoborowodorku metalu alkalicznego, zwykle cyjanoborowodorku sodowego. Jak wska¬ zuja wyniki chromatografii cienkowarstwowej, re¬ akcja, jest zwykle calkowicie zakonczona w okresie czasu krótszym od 30 minut. W jej wyniku uzy¬ skuje sie odpowiednia 1-N-podstawiona pochodna A96 - dwu - (aminoglikozylo) -1,3-dwuaminocyklitolu (np. 1-N-etylosizomycyne lub 1-N-etylowerdamy- cyne). Wyodrebnianie i oczyszczanie otrzymanej po¬ chodnej przeprowadza sie wedlug znanych metod, takich jak wytracanie, ekstrakcja i, najkorzystniej, wedlug metod chromatograficznych.Sposób wedlug wynalazku stanowi wiec nowy, dogodny, prowadzony w jednym reaktorze proces, w toku którego aminoglikozyd reaguje in situ z aldehydem (korzystnie uzytym w nadmiarze) i z czynnikiem redukujacym, bedacym donorem jonu wodorkowego, w wyniku czego jako glówny produkt powstaje jedno-N-podstawiona pochodna (np. 1-N-etylosizomycyna). W procesie tym grupa aminowa w pozycji 1 przy drugorzedowym atomie wegla ulega zwykle preferencyjnemu alkilowaniu w stosunku do innych grup aminowych przylaczo¬ nych do pierwszorzedowych i innych drugorzedo- wych atomów wegla w 4,6-dwu-(aminoglikozylo)- -1,3-dwuaminocyklitolu substancji wyjsciowej.Jest tez mozliwe uzycie jako substratu w tym procesie 4,6-dwu-(aminoglikozylo)-l,3-dwuamino- v cyklitoli o czesciowo N-chronionych grupach anii-. v nowych. Ogólnie takie 4,6-dwu-(aminoglikozylo)- -1,3-dwuam^ocyklItole zawierajace grupe -CH2NH2 jako ugrupowanie w polozeniu 6' moga byc N-chvo- nionc w tym polozeniu, poniewaz w reakcji bloko¬ wania ta grupa jest bardziej reaktywna. Sizomy- b cyna moze byc chroniona w polozeniu 6' albo w polozeniach 2* i 6', albo w polozeniach 2', 3 i 6', Inne grupy chroniace grupy aminowe moga byc ugrupowaniami mostkowymi w polozeniach 3", 4", jak np. ugrupowanie karbonylowe. Dotyczy to tych 4,6-dwu - (aminoglikozylo) -1,3 - dwuaminocyklitoli, które zawieraja grupe aminowa w polozeniu 3" i grupe wodorotlenowa w polozeniu 4", które to grupy sa wzgledem siebie w polozeniu cis. Tak np. jako zwiazek wyjsciowy moze byc uzyty 1-N- -niepodstawiony-4,0-dwu-(aminoglikozylo)-if3- aminocyklitol, w którym N-chroniona jest grupa aminowa przy atomie wegla w polozeniu 6' (np. 6*-F-IIIrz.-butoksykarbonylosizomycyna), lub 1-N- -niepodstawiony-4,6-dwu-(aminoglikozylo)-l,3-dwu- aminocyklitol, w którym N-chronione sa grupy aminowe przy atomach wegla w pozycjach 2', 3 (np. 2',3-dwu-N-trójfluoroacetylogentamycyna Ci).Doprowadzi to do utworzenia czesciowo N-chronio¬ nej 1-N-podstawionej pochodnej (np. odpowiednio 1-N -etylo-0'-N- III rz.-butoksykarbonylosizomycy!ny i l-N-etylo-2',3-dwu-N-trójfluoroacetylogeritamycy- ny Ci). Usuniecie znanymi metodami N-chroniacych grup prowadzi do wytworzenia sposobem wedlug wynalazku l-N-CH2X-zwiazkow, np. odpowiednio 1-N-etylosizomycyny i 1-N-etylogentamycyny Ci.Wymagane substancje wyjsciowe o chronionych grupach aminowych mozna otrzyirac w sposób zbli¬ zony lub identyczny ze sposobem przedstawionym ponizej w przykladzie I. Stosowane tu pojecie „gru- M pa blokujaca" lub „grupa chroniaca" oznacza grupy, dzieki którym blokowane, lub chroniona grupa ami¬ nowa staje sie niereaktywna podczas pózniejszego oddzialywania chemicznego, i które moga zostac latwo usuu iete po zakonczeniu tego oddzialywania.Przykladowo, grupami chroniacymi grupe aminowa s.i: grupa benzylowa, 4-nitrobenzylowa, trójfenylo- metylowa, 2,4-dwunitrofenylowa, grupy acylowe, jak acetylowa, propionylowa i benzoilowa, grupy alkoksykarbonylowe, takie jak grupa metoksykar- bonyIowa, etoksykarbonylowa, 2,2,2-trójchlorocto- ksykaroonylowa, Ilirz.-butoksykarbonylowa i 2-jo- doetoksykarbonylowa, oraz grupy aryioalkoksykar- bonylowe, takie jak grupa karbobenzyloksylowa i 4-metoksybenzyloksykarbonylowa.W procesie blokowania grupa chroniaca jest zwykle stosowana w postaci imidazolowej pochod¬ nej kwasu, azydku kwasu lub aktywnego estru, takiego jak trójfluorooctan etylotiolu, N-benzylo- ksykarbonyloksy-sukcynimid lub weglan p-nitrofe- nylotrójchloroetylu. T:;k wiec grupe blokujaca mozna przedstawic jako pochodna zwiazku GbGp, w którym Gb staje sie grupa blokujaca jak np. kwasowy fragment aktywnego estru, zas Gp jest grupa pozostajaca, taka jak grupa imidazolowa.Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku stanowia grupe czynników przeciwbakteryjnych, korzystnie charakteryzujacych sie aktywnoscia w stosunku do wielu ustrojów, szczególnie ustrojów Gram-ujemnych opornych na dzialanie 1-N-nie- 55 podstawionych zwiazków wyjsciowych. Zwiazki 40 50 60ta 77$ 13 14 wytwarzane sposobem wedlug wynalazku moga byc stosowane samodzielnie lub w polaczeniu z innymi czynnikami przeciwbakteryjnymi w celu zabezpie¬ czenia przed wzrostem badz ograniczenia liczby bakterii *w rozmaitym otoczeniu. Moga byc one np. stosowane do wyjalawiania szkla laboratoryjnego : sprzetu dentystycznego lub medycznego, zanie¬ czyszczonych Staphylococcus aureus lub innym ro¬ dzajem bakterii, unieszkodliwianych zwiazkami 'wytwarzanymi sposobem wedlug wynalazku. Ak- -tyWnósc zwiazków wytwarzanych sposobem wedlug wynalazku w stosunku do bakterii Gram-ujemnych czyni je uzytecznymi do zwalczania zakazen wywo¬ lywanych przez ustroje Gram-ujemme, np. Proteus i Pseudomonas. 1-N-podstawione pochodne 4,6-dwu- -(aminoglik»zylo)-l,3-dwuaminocyklitoli, np. 1-N- -etylosizomycyna lub l^N-etylowerdamycyna, znaj¬ duja zastosowanie w weterynarii, szczególnie w leczeniu zapalenia gruczolu sutkowego u bydla i wy¬ wolywanej przez Salmonella biegunki u zwierzat domowych, jak psy i koty.Z reguly dawka podawanych zwiazków wytwa¬ rzanych sposobem wedlug wynalazku zalezy od wieku i ciezaru zwierzat przyjmujacych ten zwia¬ zek; sposobu jego podawania oraz charakteru i stopnia ostrosci zwalczanego zakazenia bakteryj¬ nego. Ogólnie, dawka pochodnych 4,6-dwu-(amino- gliko7.ylo)-l,3-dwuaminocyklitoli stosowanych do zwalczania okreslonego zakazenia bakteryjnego winna byc zblizona do wymaganej w tym przypad¬ ku dawki odpowiednich 1-N-niepodstawionych- -4,6-dwu- (aminoglikozylo) -1,3- dwuaminocyklitoli.Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalazku 'moga byc podawane doustnie, miejscowo w postaci masci (zarówno hydrofilowej, jak i hydrofobowej), jako plyn do przemywania (wodny, niewodny lub w postaci emulsji) oraz jako kfem. Farmaceutycz¬ nymi nosnikami, uzytecznymi w sporzadzeniu kom¬ pozycji moga byc takie substancje, jak np. woda, oleje, smary, poliestry, poliole itpr Zwiazki wytwarzane sposobem wedlug wynalaz¬ ku moga byc podawane doustnie w postaci table¬ tek, kapsulek, eliksirów itp. badz moga byc nawet mieszane z pasza. Stosowane w tej postaci czynniki przeciwbakteryjne sa najskuteczniejsze w zwalcza¬ niu bakteryjnych zakazen przewodu zoladkowo-jeli¬ towego powodujacych biegunke.Z reguly, preparaty stosowane miejscowo winny zawierac okolo 0,1 do okolo 3,0 g zwiazku wytwa¬ rzanego sposobem wedlug wynalazku na 100 g masci, kremu lub plynu do przemywania. Ich la¬ godne stosowanie do leczenia obrazen wymaga uzycia od okolo 2 do okolo 5 razy dziennie.Czynniki przeciwbakteryjne wytwarzane sposo¬ bem wedlug wynalazku moga byc wykorzystywane w stanie cieklym jako roztwory, zawiesiny, itp. do oczu lub uszu. Moga byc one równiez podawane pozajelitowo jako zastrzyki domiesniowe w postaci roztworów lub zawiesin zawierajacych od okolo 1 mg do okolo 15 mg antybiotyku na kilogram ciala dziennie, przy 2—4 krotnym stosowaniu w ciagu doby. Dokladna dawka zalezy od charakteru i stop¬ nia ostrosci zakazenia, podatnosci zakazajacych ustrojów na antybiotyk i indywidualnej charakte rystyki leczonego zwierzecia.Przyklady I i II ilustruja sposób wytwarzania substancji wyjsciowych, zas przyklady III—IX ilu¬ struja sposób wedlug wynalazku.Przyklad I. Selektywnie blokowane dwu- -(aminoglikozylo)-l,3-dwuaminocyklitole.A. 2', 3,6'-trój-H-butoksykarbonylo-3" -N-4"-0-kar- bonylosizomy cyna 1. Piecio-N-karbobenzoksyslzonr cyna io 25 g sizomycyny i 13 g weglanu sodowego roz¬ puszcza sie w 6£5 ml wody destylowanej. Do roz¬ tworu dodaje sie przy mieszaniu w temperaturze °C 100 ml chlorku karbobenzoksyloWego i miesza dalej mieszanine w ciagu 16 godzin. Odsacza sie osad, przemywa go starannie woda, suszy pod zmniejszonym cisnieniem, a nastepnie przemywa heksanem, otrzymujac 62 g piecio-N-karbobehzo- ksysizomycyny w postaci bezbarwnego bezposta¬ ciowej ciala stalego o temperaturze topnienia 165— 173QC [e] **+96,2° (CHaOH), IR: Vn„ (CHCh) 3400, 1720, 1515, 1215, 1050, 695 cm-*, NMR: <3 (CDCb) 1,03 (JII, szeroki singlet, 4"-C-CHs); 3,02 (3H, szeroki singlet, 3"-N(JH,i); 5,02 (10H, szeroki singlet CH2C6H5); 3,28, 3^30 ppm (25H, szerokie singlety, -CH2C6H5). 2. Cztero- N -karbobenzoksy- 3"- N -4"~0-karbonylo- - g piecio-N-karbobenzoksysizomycyny rozpusz¬ cza sie w 50 ml dwumetyloformamldu, do mieszanego roztworu dodaje 250 mg wodorku sodowego i miesza mieszanine reakcyjna w atmosferze argonu w tem¬ peraturze pokojowej przez 2 godziny. Nastepnie saczy sie ja i do przesaczu dodaje 2 ml lodowatego kwasu octowego. Przesacz zateza sie pod zmniejszo¬ nym cisnieniem. Pozostalosc ekstrahuje sie przy uzyciu 200 ml chloroformu, uprzednio przepuszczo¬ nego przez zasadowy tlenek glinowy. Ekstrakt przemywa sie woda i suszy nad siarczanem sodowym.Roztwór odparowuje sie, uzyskujac 3,5 g ezterO-N- 40 -karbobenzoksy-3" -N-4"-0-karbonylosizomycyny w postaci bezpostaciowego pros '.ku o temperaturze top¬ nienia 210—213°C; [o]p6 + 68,8 (C=0,22); IR: Vmax (olej parafinowy) 3550, 1840, 1760, 1580 cm-*; NMR: 4-, d (CDCla) 1,34 (3H, singlet, 4"-CHs), 2,68 (3H, singlet, 3"-N-HC3), 5,04 (8H, szeroki singlet, -CHaCsHs). 3. 3" -N-4" -0-karbonylosizotnyeyna Do roztworu 10,1 g l,3,2,,6,-cztero-N-benzyloksy- karbomylo-3" -N-4" -0-karbonylosizomycyny w 200 ml czterowodorofuranu dodaje sie 1 1 cieklego amoniaku (destylowanego z nad sodu) i do miesza¬ nego roztworu wprowadza sie malymi porcjami 6 g sodu. Po 3 godzinach mieszania nadmiar sodu rozkla¬ da sie dodatkiem chlorku amonowego. Rozpuszczal- 59 niki odparowuje sie w strumieniu azotu. Pozostalosc rozpuszcza sie w wodzie i przepuszcza przez jonit typu Amberlite IRC-50 (w postaci H+), starannie przemywa jonit woda, a nastepnie eluuJe produkt 2N roztworem wodorotlenku amóridwe^^"EluiaA Jod- parTwuje sie pod zmniejszonym cisnieniem, otrzy¬ mujac okolo 4 g 3" -N-4" -0-karbonylosizomycyny.IR: Vmajl (olej parafinowy) 1745 cm-1. Produkt moze byc stosowany w nastepnych przejsciach bez 65 dodatkowego oczyszczania. Bardzo czysta próbka 39 50 60t I 99' mozna jednak uzyskac metoda chromatograficzna z zastosowania zelu krzemionkowego oraz dolnej warstwy ukladu chloroform : metanol: stezony wo¬ dorotlenek amonowy (1: 1:1) jako cieczy eluujacej. 4. 2\ 3,C'-trój- N -III rz.-btitoksykarbonylo-3" -N-4" ; -O-karbonylosizomycyna 1,4 g (3 mmola) 3" -N-4" -O-karbonylosizomycyny rozpuszcza sie w 10 ml 50%-owego wodnego roztwo¬ ru metanolu, zawierajacego 3,5 mmola trójetyloami- ny. Do roztworu wkrapla sie przy mieszaniu 1C 3,5 mmola azydku IIIrz.-butoksykarbonyiu. Miesza¬ nine miesza sie w ciagu 2 dni w temperaturze poko¬ jowej, a nastepnie dodaje 5 ml jonitu typu Amber- lite IRA-401S (w postaci OH-) wraz z 5 ml meta¬ nolu i miesza przez 1/2 godziny. Jonit odsacza sie u i przemywa metanolem, po czym zateza sie prze¬ sacz, a pozostalosc wprowadza przez kolumne chro¬ matograficzna wypelniona 20 g zelu krzemionko¬ wego (60—100 mesh), stosujac jako rozpuszczalnik mieszanine chloroform : metanol : wodorotlenek 2C amonowy (30 :10:0,4). Laczy sie homogeniczne frakcje zawierajace wlasciwy produkt i usuwa z nich rozpuszczalnik przez odparowanie pod zmniej¬ szonym, cisnieniem. Pozostalosc rozpuszcza sie w metanolu i z roztworu wytraca osad nadmiarem ?s . eteru. Staly produkt odsacza sie i suszy.B.^^-dwu-N-t^jfluoroacetyiogentamycyna Ci 1. 2vN-trójfluoroacetylogentamycyna Ci : 1,7 g gehtamycyny Ci rozpuszcza sie w 20 ml me¬ tanolu, roztwór chlodzi do temperatury 4°C : dodaje 3C do niego przy mieszaniu 0,46 ml (0,563 g) tiolotrój- fluorooctanu etylu. Reakcje prowadzi sie w ciagu 2 godzin, a nastepnie zateza sie roztwór pod zmniej¬ szonym cisnieniem. Pozostalosc wprowadza sie na koluinne chromatograficzna, wypelniona 80 g zelu 35 krzemionkowego typu G. Do eluowania stosuje sie dolna warstwe mieszaniny chloroform : metanol: : woda : wodorotlenek amonowy (stosunek objeto¬ sciowy odpowiednio 10:5:4:1). Frakcje zawiera¬ jace produkt glówny laczy sie i zateza, uzyskujac 40 1,4 g wlasciwego produktu o temperaturze topnie¬ nia 108-4 ll^, [a] d= +123° (C = 0,3%/H2O). Przy wzctze sumarycznym C21H42N5O0F3.H2O teoretycznie C ^46,6&%, H =* 7,50Vo, N = ll,84Vo, F = 9,63%. 45 Doswiadczalnie uzyskano C = 46,66Vo, H = 7,65%, N=U,6p*/a, F = ?,24%. 2. r,3-dwu-N-tróifluoroacetylogentamycyna Ci 0,66 g produktu otrzymanego w etapie 1 rozpusz¬ cza sie w 10 ml metanolu, roztwór chlodzi sie do so temperatury 4°C i dodaje 0,148 ml (0,182 g) tiolo- trójfluorooctanu etylu rozpuszczonego w 3 ml me¬ tanolu. Mieszanine miesza sie w ciagu okolo 16 godzin i zateza pod zmniejszonym cisnieniem. Pozostalosc wprowadza sie na kolumne chromatograficzna wy- 55 pelniona 30 g zelu krzemionkowego i postepuje w sposób opisany w etapie 1. Kolumne kontrojuje\ sie przyr."06mocy chromatografii 'cienkowarstwowej. ÓclMwli*hnó frakcje laczy sie i zateza, uzyskujac ff&I goladin^o produktu o temperaturze topnie- co nia 121—129°C, [a\^= 121° (c = 0,3Ve, H2O). Przy wzorze sumarycznym C25H41N5O9F6 teoretycznie C = 44,84%, H = 6,17%, N=10,46Vq. Doswiadczalnie uzyskano C = 44,94%, H = 6,35%, N = 10,17°/o. ' 68 16 C. 6'-N-tróJfluoroacetylosizomycyna g sizomycyny rozpuszcza sie w 1,2 litrach bez¬ wodnego metanolu i w ciagu 3 godzin przy miesza¬ niu wkrapla sie roztwór 6 ml tiolotrójfluorooctanu . etylu w 60 ml metanolu. Reakcja przebiega 18 godzin w pokojowej temperaturze, po czym odparo¬ wuje sie rozpuszczalnik pod zmniejszonym cisnie¬ niem otrzymujac jako pozostalosc 23,8 g produktu, 0 orientacyjnej czystosci 95%, charakteryzujacego sie nastepujacymi wlasciwosciami fizykochemicz¬ nymi: v idomo masowe: m/e 543 M+, inne okreslone maksima przy m/e 413, 395, 385, 362, 223 i 126; NMR (60 MHz, D-O) <5 5,37 (dublet, J = 2Hz, H 1'); 5,12 (dublet, J ^ 4Hz, H-l"), 4,96 (szeroki singlet, H-4'); 2,57 (singlet, N-CIli); 1,^6 (singlet, C-CH*).D. 6*-N-IIIrz.-butoksykarbonylogcntamycyna Ca 2,69 g gentamycyny Cia rozpuszcza sie w 60 ml mieszaniny metanol: woda (1:1), chlodzi "sie do °C i dodaje 1,815 ml trójetyloaminy. Nastepnie przy mieszaniu wkrapla sie 1,91 g azydku Illrz.- -butoksykarbonylu. Mieszanine miesza sie w tempe¬ ra Lurze 5°C przez 18 godzin, a nastepnie dodaje ml jonitu Amberlite IRA-401 S (w postaci OH~), miesza przez 30 minut, saczy i odparowuje przesacz co sucha pod' zmniejszonym cisnieniem. Surowy produkt wprowadza sie na kolumne chromatogra¬ ficzna wypelnienia 350 g zelu krzemionkowego, Sto¬ sujac jako czynnik eluujacy dolna warstwe miesza- 1 lny chloroform : metanol: stezony wodorotlenek amonowy (2:1: 1). Odbiera sie frakcje a* 3 ml kontrolujac ich zawartosc metoda chromatografii cienkowarstwowej. Laczy sie frakcje zawierajace glówny produkt reakcji i odparowuje je, uzyskujac 0,42 g (13%) produktu wlasciwego. [«]^6f 137° (CHaOH); PMR d 1,23 (3H, s, C-CH); 1,45 [9H, s, C-(CH3)3]; 2,53 (3H, s, N-CH3); 6 5,08 (2H, naklada¬ jace sie dublety, J = 3,5 Hz i H-l\ H-l") PPM.Widmo masowe m/e 550, [(M4-1)+] i m/e 549 (Mf).E. 6'-N-IIIrz.butoksykarbonylogentamycyna B 1 g gentamycyny JJ rozpuszcza sie w 30 ml 50%-owego wodnego roztworu metanolu i chlodzi do temperatury 5°C. Przy mieszaniu wkrapla sie 0,297 g azydku IHrz. butoksykarbonylu, a nastepnie 0,186 ml trójetyloaminy. Otrzymany roztwór miesza sie 18 godzin, nastepnie odparowuje pod zmniejszo¬ nym cisnieniem i pozostalosc wprowadza na kolum¬ ne chromatograficzna wypelniona 100 g zelu krze¬ mionkowego, stosujac jako czynnik eluujacy dolna warstwe mieszaniny chloroform : metanol: stezony wodorotlenek amonowy (2:1:1). Odbiera sie frak¬ cje a 2 ml, analizujac odcinek z kolumny metoda chromatografii cienkowarstwowej. Laczy bie frakcje zawierajace podobny produkt (frakcje 180—230 i odparowuje je, uzyskujac 0,830 g< W-N-III.rz- -butoksykarbonykgentamycyny B o nastepujacych stalych fizykochemicznych:, PMR (60 MHz, D2O) d 1,21 (3H, s, C-CHa); 1,42 [9H, s, C(CHi)j]; 2,53 (3H, s, N-CH:,); 5,2 (1H, d, J = 4,5 Hz, H-l"), 5,23 (1H, d, J = 3,0 Hz, H-l') PPM.Przyklad II. Wytwarzanie aldehydowych zwiazków posrednich A. 2-acetamido-3-hydroksyoktanal Grupe aminowa w kwasie 2-amino-3-hydroksy- kaprylowym chroni sie przeprowadzajac ja w grupe.M 779 17 18 acetamidowa, a nastepnie estryfikuje' sie tak uzy¬ skany kwas 2-acetamido-3-hydroksykai3rylowy me- lanolan. Powstaly ester metylowy kwasu 2-aceta- mido-3-hydroksykaprylówego redukuje sie w znany sposób wodorkiem dwuizobutyloglinu, otrzymujac 2-acctamido-3-hydroksyoktanal.B. 2-acetoksy-4-(N-mctyloacetamido)-butanal ' Dwuetyloacetal 2-hydroksy-4-aminobutahalu za¬ daje sie bezwodnikiem-octowym w pirydynie/a na¬ stepnie otrzymany w ten sposób dwuetyloaCetal 2~acetoksy-4-acetamidobutanalu poddaje sie dzia¬ laniu wodorku sodowego i jodku metylu; uzyskujac dwuetyloacetal 2-acetoksy-4-(N-metyloacetamido)- -butanalu. Za pomoca kwasu Usuwa sie''ochronna grupe acetalowa, otrzymujac 2-acetoksy-4-(N- -metyloacetamido)-butanal.Przyklad III. 1-N-podstawiona sizomycyna A. l-N-ctylosizomycyim Wartosc pH roztworu 5 g sizomycyny w 250 ml wody ustala sie na okolo 5 dodatkiem IN kwasu siarkowego. Do utworzonego w ten sposób roztworu addycyjnej soli sizomycyny z kwasem siarkowym dodaje sie 2 ml aldehydu octowego, miesza przez minut, dodaje 0,85 g cyjanoborowodorku sodo¬ wego i kontynuuje .mieszanie w temperaturze poko¬ jowej przez dalsze 15 minut. Nastepnie zateza sie roztwór pod zmniejszonym Cisnieniem do objetosci okolo 100 ml, zadaje go amonitem (np. Amberlitem IRA 401S w postaci OH~) i liofilizuje uzyskujac pozostalosc zawierajaca 1-N-etysizomycyne. Oczysz¬ cza sie ja chromatograficznie na kolumnie wypel¬ nionej 200 g zelu krzemionkowego, stosujac do elu- owania dolna warstwe ukladu chloroform: meta¬ nol : 7%-owy wodny roztwór wodorotlenku amono¬ wego (2 :1.-: 1). Zblizone frakcje eluatu; zawierajace glówny produkt z reakcji (analizowane metoda chromatografii cienkowarstwowej) zateza sie pod zmniejszonym cisnieniem otrzymujac 1,25 g pozo¬ stalosci, bedacej 1-N^etylosizomycyna. Nastepnie ponownie oczyszcza sie produkt chromatograficznie na kolumnie wypelnionej 100 g zelu krzemionkowe¬ go, stosujac jako czynnik eluujacy uklad chloro¬ form : metanol: 3,5%-owy roztwór wodorotlenku amonowego (1:2:1). Zblizone frakcje eluatu (ana¬ lizowane metoda chromatografii cienkowarstwowej) laczy sie, przepuszcza przez kolumne amonitowa i .liofilizuje, uzyskujac 0,54 g l-N-etylosizomycyny. [a]p6 +164° (0,3%; H2O); pmr (ppm) (D2O): 6 1,05 (3H, t, J —7Hz, -CH2CH3); 1,19 (3H, s, -C-CIIj); 2,5 (3H, s, N-CHs); 4,85 (1H m,=CH-); 4,95 (1H, d, J = 4Hz, Hi"); 5,33 (1H, d, J = 2,5 Hz, H<'). Widmo masowe: (M + l)+ m/e 476,, równiez m/e 127, 154, 160, 173, 191, 201, 219, 256, 299, 317, 332, 345, 350, 360, 378, 390, 400.B. W sposobie wedlug powyzszego przykladu III A, zamiast dodawania IN kwasu siarkowego do wod¬ nego roztworu sizomycyny w celu doprowadzenia pH roztworu do wartosci okolo 5, mozna dodawac inne kwasy, takie jak kwas octowy, trójfluoroocto- wy, p-toluenosulfonowy, solny, fosforowy, iub azo¬ towy. Zakwaszony roztwór wodny zadaje sie alde¬ hydem octowym i cyjanoborowodorkiem sodowym, a nastepnie oczyszcza powstajace produkty w spo¬ sób wyzej opisany, otrzymujac 1-N-etylosizomy- cyne.C. Mozna tez, postepujac wedlug sposobu opisanego w przykladzie III A, zastapic, cyjanoborowodorek sodowy równowazna iloscia innego czynnika redu¬ kujacego, bedacego donorem jonu wodorkowego, jak np. morfol-ncborami, cyjanoborowodorku czte- robutylcarnonió;vc£o lub borowodorku , sodowego, otrzymujac równiez 1-N-etylosizomycyne.D. 1-N-mctylosizomycyna Wartosc pH roztworu 4,61 g sizomycyny w 180 ml wody doprowadza sie do okolo 5 dodatkiem IN kwasu siarkowego, Nastepnie dodaje sie 1,2 ml 37^/o-owej formaliny, n iesza w ciagu 10 minut i do¬ daje 460 mg cyjanoborowodorku sodowego. Roztwór przepuszcza t,ie przez kolumne wypelniona anjoni- tem (np. Aiaberlitem 401 S w postaci ÓH~), liofili¬ zuje i uzyskana pozostalosc wprowadza sie na ko¬ lumne chromatograficzna wypelniona zelem krze¬ mionkowym, stosujac jako czynnik eluujacy dolna warstwe ukladu chloroform : metanol : 7%^owy 21 wodny roztwór wodorotlenku amonowego (2:1:1).Frakcje eluatu zawierajace 1-N-metylosizomycyne (analizowane metoda chromatografii cienkowarst¬ wowej) laczy sie i odparowuje pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac jako pozostalosc lOT-metylo- sizsmycyne: [«]j^+153° (0,3%, H2O); widmo ma¬ sowe: (M=l) + m/e 462, równiez jn/e 127, .140, 159, 160, 177, 187, 205, 256, 285, 303* 318, 331, 336 (w), 346, 376,386.E. l-N-(n-propylo)-sizomycyna W sposób podobny do opisanego w przykladzie III A zadaje sie addycyjna sól sizomycyny z kwa¬ sem siarkowym aldehydem propionowym i cyjano¬ borowodorkiem sodowym. W sposób podobny do wyzej opisanego wyodrebnia sle i oczyszcza utwo¬ rzony produkt, otrzymujac l-NKn-progyioJ-sizomy- cyne; [a] Jf + !40° (0,3%, fibOJjj pmr (ppm) (EK)): () 0,83 (3H, t, J = 7 Hz, -CHaCfh); 1,14 <3H^ s, -CplJHi); 2,45 (3H, s, -N-CHt); 4,82 (1H, m, =C»-); 4,90 (1H, 4D d, J -= 4 Hz, Hi"); 5,78 (1H, d, J = 2Hz, Pi'); W^dmo masowe: (M+l)+ m/e 490, równiez 127, 160, ,168, 187, 205, 215, 233, 256, 313, 331, 34(5, 359, 364/374, 404, ,414.F. l-N-(-n-butylo)-slzomycyn» , .• i.,- Wartosc pH roztworu 3 g sizomycyny w 200 ml 45 wody doprowadza sie do okolo 3,5 dodatkiem IN kwasu siarkowego. Nastepnie wprowadza sie 1,5 ml n-butanalu, miesza przez 10 minut i dodaje 450 mg cyjanoborowodorku sodowego. Mieszanie kontynu¬ uje sie jeszcze przez godzine, po czym .roztwór za- 50 teza sie pod zmniejszonym cisnieniem dp objetosci okolo 100 ml, przepuszcza go przez kolumne z amo¬ nitem (np. Amberlitem IRA 401S w postaci OH~) i liofilizuje. Pozostalosc wprowadza sie na kolumne chromatograficzna wypelniona 140 g zelu krzemiom- 53 kowego, stosujac do eluowania dolna warstwe ukla¬ du chloroform : metanol: 7^/^-owy wodny roztwór wodorotlenku amonowego (2:1,: 1). Zblizone frak¬ cje, zawierajace l-N-(n-butylo)sizomycyne (anali¬ zowane metpda chromatografii cienkowarstwowej), eo laczy, sie i odparowuje poc| ,zmniejszonym .cisnie¬ niem, uzyskujac pozostalosc bedaca l-N-(n-butylq)r 26 -sizomycyna; [«]n+129° (0,3*/t, H2O); pmr (ppm) (D^O) d 0,82 (3H, t, J = 7Hz, -CmOH)); 1,15 (3H, s, M C-CHa); 2,46 (3H, s, -N-CJb); 4,82 (1H, m, =CH-);19 W 779 4,92 (1H, d, J = 4Hz, Hi"); Widmo masowe: (M f'l)+ m/e 504; równiez m/e 127, 160, 182, 201, 219, 229, 247, 256, 327, 345, 360, 373, 388, 418, 423.G. Inne 1-N-alkilosizomycyny W sposobie postepowania wedlug przykladu III A aldehyd octowy zastepuje sie równowazna iloscia 2-etylobutanalu.Reakcje prowadzi sie w sposób podobny do spo¬ sobu opisanego w przykladzie III A; podobnie rów¬ niez wyodrebnia; sie i oczyszcza otrzymany pro¬ dukt l-N-(/?-etylobutylo)-sizomycyne \a]™+ 121° (C=0,4°/o, H2O); pmr (ppm) (D2O): d 0,75 (6H, t, 6,5 Hz, CH2-CII3); 2,4 (3H, s, N-CH?); 4,73 (1H, m, —GII-); 4,88 (1H, d, 4,0 Hz, Hi"); 5,22 (1H, d, 2,0 Hz, H'i). Widmo masowe (M+l)+ m/e 532, równiez m/e 127, 160, 210, 229, 256, 275, 355, 373, 388, 401, 406, 416, 446, 45fc H. l-N-(<5-amInobutylo)-sizomycyna Wkrapla sie IN kwas siarkowy do roztworu 3 g sizomycyny w 120 ml wody do osiagniecia wartosci pH roztworu okolo 5; Do utworzonego w ten sposób wodnego roztworu addycyjnej soli sizomycyny z z kwasem siarkowym dodaje sie 60 ml dwumetylo¬ formamidu a nastepnie roztwór 2 g 4-ftaIimidobu- tanalu w 10 ml dwumetyloformamidu. Miesza sie przez 10 minut i dodaje 420 mg cyjanoborowodbrku sodowego. Po uplywie okolo 20 minut mieszanine reakcyjna wprowadza sie przy mieszaniu do 1 1 bezwodnego metanolu i odszacza wytracony osad, bedacy addycyjna sola l-N-(<5-ftalimidcbutylo)- -sizomycyny z kwasem siarkowym. Produkt ten oczyszcza sie przez rozpuszczenie go w wodzie i przepuszczenie otrzymanego roztworu wodnego przez kolumne wypelniona anionitem. Roztwór za- teza sie pod zmniejszonym cisnieniem i pozostalosc wprowadza na kolumne chromatograficzna zawie¬ rajaca zel krzemionkowy, stpsujac jako czynnik eluujacy dolna warstwe ukladu chloroform: meta¬ nol : 7*/oKwy wodny roztwór wodorotlenku amono¬ wego (2:1:1), laczy sie zblizone frakcje eluatu i odparowuje je, uzyskujac pozostalosc bedaca 1-N- -(£-ftalimidobutylo)-sizomycyna.Do 0,5 g l-N-(£-ftalimidobutylo)-sizomycyny do¬ daje sie 5 ml 5%-owego roztworu wodzianu hydra¬ zyny w etanolu i ogrzewa do wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 3 godzin. Mieszanine reakcyjna wlewa sie do duzej objetosci czterowodorofuranu i odsacza wytracony osad, bedacy l-N-(<5-amino- butylo)-sizomycyna.. Mozna tez ten zwiazek otrzymac w nastepujacy sposób: (1) 4-acetamidobutanal g acetalu dwuetylowego 4-acetamidobutanalu rozpuszcza sie w mieszaninie 75 ml wody destylo¬ wanej 15 ml IN kwasu siarkowego. Mieszanine pozostawia sie w temperaturze pokojowej az do calkowitego zakonczenia reakcji hydrolizy (kontro¬ lowanej metoda chromatografii cienkowarstwowej). n Roztwór zobojetnia sie wodoroweglanem sodowym, nastepnie nasyca go chlorkiem sodowym i ekstra¬ huje chloroformem. Oddestylowuje sie polaczone ekstrakty chloroformowe, uzyskujac pozostalosc, bedaca 4-acetamidobutanalem, Moze on byc bez do¬ datkowego oczyszczania uzyty w nastepnym przej-„ 40 50 60 <2) l-N-(d-acetamidobuiylo)-slzomycyiia Wartosc pH roztworu 3 g sizomycyny w 120 ml wody destylowanej doprowadza sie do okolo 5 do¬ datkiem 0,1 N kwasu siarkowego. Dodaje sie 6 g 4-acetamidobutanalu, otrzymanego w sposób opi¬ sany w poprzednim punkcie, a nastepnie, po 10 mi¬ nutach — 600 mg stalego cyjanoborowodorku sodo¬ wego. Po 2 godzinach zateza sie roztwór do nie¬ wielkiej objetosci i wprowadza do metanolu.Wytracony osad odsacza sie, rozpuszcza w wodzie, wodny roztwór przepuszcza przez kolumne wypel¬ niona Ambc-i-litem IRA 401-S w postaci OH"", odpa¬ rowuje i pozostalosc wprowadza na kolumne chro¬ matograficzna wypelniona zelem krzemionkowym, stosujac jako czynnik eluujacy dolna warstwe ukladu chloroforir : metanol: 7%-ow roztwór wo¬ dorotlenku amonowego. Eluat odparowuje sie otrzymujac pozostalosc, bedaca l-N-(<5-aeetamido- butylo)-sizomycyna. (3) l-N-(<5-aminobutylo)-sizomycyna Otrzymana wedlug poprzedniego przykladu 1-N- -(ó-acetamidobutylo)-sizomycyne poddaje sie w temperaturze 1C0°C dzialaniu 10%-owego wodnego roztworu wodo: itlenku potasowego w ciagu. 3 go¬ dzin, zobojetnia- przy uzyciu Amberlitu IRC-50 i eluuje 2N wodnj m roztworem wodorotlenku amo¬ nowego. Eluat zateza sie, pozostalosc rozpuszcza w wodzie i liofilizuje, otrzymujac l-N-(<5-amino- butylo)-sizomycyne. [a]^6+109°C (C = 0,3%, H2O); Widmo masowe: (M + l)+ m/e J19, równiez 127, 160, 197, 216, 234, 244, 256, 262, 342, 360, 375, 383, 393, 403? 443.I. Alkiloaminoalkilosizomycyny i inno hydroksy- aminoalkilosizomycyny. (1) 1-N-(/?-metyloaminoetylo)-sizomycyna W sposób podobny c?o .sposobu opisanego w przy¬ kladzie III A roztwór sizomycyny w wodzie poddaje sie dzialaniu IN kwasu siarkowego i aldehydu 2-(N-metyloacetamido)-octowego, a nastepnie — cyjanoborowodorku sodowego. Produkt wyodrebnia sie w sposób podobny do opisanego, otrzymujac l-N-[/MN-metyloacetr.mido)-etylo]-sizomycyne.Powyzsza N-acetylowana pochodna posrednia^pod- daje sie w temperaturze 100°C dzialaniu 10°/0tgo wodnego roztworu wodorotlenku sodowego w ciagu 3 godzin, mieszanine reakcyjna zadaje Amberlitem IRC 50, eluuje 2N roztworem wodorotlenku amo¬ nowego, polaczone eluaty zateza pod zmniejszonym cisnieniem do objetosci okolo 100 ml i liofilizuje, otrzymujac pozostalosc bedaca l-N-(/?-metyIoamino- etylo)-sizomycyna.J. l-N-(jff-aminoetylo) sizomycyna i 1-N-ty-amino- propylo)-sizomycyna.W sposób podobny cj alternatywnego sposobu wedlug przykladu III-H, do wodnego roztworu sizomycyny, którego wartosc pH doprowadzono uprzednio do okolo 5 dodatkiem 0,1 N kwasu siar¬ kowego, dodaje sie aldehyd /?-acetamidooctowy, a nastepnie staly cyjanoborowedorek sodowy. Pow¬ stajacy produkt wyodrebnia i oczyszcza w sposób podobny do uprzednio opisanego, otrzymujac 1-N- -(/?-acetamidoetylo)sizomycyne. Produkt ten hydro- lizuje sie 10%-owym wodnym roztworem wodoro¬ tlenku potasowego, a utworzony zwiazek wyorebniau W 779 22 i oczyszcza w sposób podobny do alternatywnego sposobu wedlug punktu (3) przykladu III-II, otrzy¬ mujac l-N-(//-aminoetylo)sizomyeyne. Widmo ma¬ sowe: (M-hl)l m/c 451, równiez 160, 169, 187, 206, 216, 234, 256, 283, 314, 325, 334, 347, 360, 370, 375, 405, 415.Gdy w powyzszych przykladach aldehyd /?-aceta- midooctowy zastapi sie przez y-acetamidopropanal, otrzymuje sie l-N-()'-(y-acetamidopropylo)sizomy- cyne. W wyniku hydrolizy tego zwiazku 10%-owym wodnym roztworem wodorotlenku potasowego oraz wyodrebnienia i oczyszczenia' utworzonego pro¬ duktu w opisany uprzednio sposób uzyskuje sie l-N-(y-aminopropylo)-sizomycyne.Przyklad IV. 1-N-podstawiona-gentamycy- na Cia A. 1-N-etylogentamycyna Cia Wartosc pH roztworu 5 g gentamycyny Cia w 125 ml wody doprowadza sie do okolo 5,2 dodatkiem IN kwasu siarkowego, a nastepnie dodaje sie 2 ml aldehydu octowego, miesza przez 5 minut, dodaje 1 g cyjanoborowodorku sodowego i kontynuuje mieszanie w ciagu 30 minut w temperaturze poko¬ jowej. Nastepnie zateza sie roztwór pod zmniejszo¬ nym cisnieniem do objetosci okolo 75 ml, prze¬ puszcza go przez kolumne wypelniona anionitem (np. Amberlitem IRA 401 S w postaci OH~ i liofi¬ lizuje, otrzymujac pozostalosc bedaca 1-N-etylo- gentamycyna Cia.Zwiazek ten oczyszcza sie, wprowadzajac go na kolumne chromatograficzna wypelniona 200 g zelu krzemionkowego i stosujac do eluowania dolna warstwe ukladu chloroform : metanol : 7%-owy wodny roztwór wodorotlenku amonowego (2:1:1).Laczy sie zblizone frakcje eluatu zawierajace glów¬ ny produkt reakcji (analizowane metoda chromato¬ grafii cienkowarstwowej) i zateza je pod zmniej¬ szonym cisnieniem, uzyskujac 0,95 g pozostalosci, bedacej 1-N-etylogentamycyna Cia. Zwiazek ten oczyszcza sie ponownie, wprowadzajac go na ko¬ lumne chromatograficzna wypelniona 100 g zelu krzemionkowego i eluujac ukladem chloroform : me¬ tanol : 3,5%-wy roztwór wodorotlenku amonowego (1:2:1). Laczy sie zblizone frakcje eluatu (analizo¬ wane metoda chromatografii cienkowarstwowej), zadaje anionitem i liofilizuje, otrzymujac 0,42 g 1-N-etylogentamycyny Ci.. [c?]^6+118° (C = 0,3%, H2O); pmr (ppm) (ThO: d 1,06 (3H, t, J = 7 Hz, -CH2CH3); 1,19 (3H, s, -C-CH3); 2,51 (3H, s, -N-CILi); 4,97 (1H, d, J = 4 Hz, Hi"); 5,16 (1H, d, J = 3,5 Hz, H'i). Widmo masowe (M-hi) + m/e 478, równiez m/e 129, 154, 160, 173, 191, 201, 219, 258, 301, 317, 319, 329, 332, 347, 350, 360, 378 i 402.B. W sposobie wedlug przykladu IV A zastepuje sie IN kwas siarkowy przy doprowadzaniu pil do war¬ tosci okolo 5,2 przez inne kwasy, jak kwas octowy, p-toluenosulfonowy, trójfluorooctowy, solny, fosfo¬ rowy lub azotowy. Zakwaszony w ten sposób wodny roztwór gentamycyny Cia poddaje sie dzialaniu aldehydu octowego i cyjanoborowodorku sodowego w sposób podobny do sposobu opisanego powyzej w przykladzie IV A, podobnie równiez wyodrebnia sie i oczyszcza uzyskany produkt bedacy 1-N- -etylogentamycyna Cia.Przyklad V, 1-N-podstawiona werdamycyna A. 1-N-ctylowerdamycyna Wartosc pH roztworu 0,5 g werdamycyny w 65 ml wody doprowadza sie do okolo 4,9 dodatkiem IN 9 kwasu siarkowej', nas'epnie dodaje sie 0,2 ml alde¬ hydu octowego, miesza przez 5 minut, wprowadza sie 65 mg cyjanoborowodorku sodowego, zateza roz¬ twór rod zmniejszonym cisnieniem do objetosci okolo 10 ml i przy miewaniu wlewa go do 50 ml metanolu. Odsaczn sie wytracona 1-N-etylowerda- mycyne, która nastepnie wprowadza sie w celu oczyszczenia na kolumne chromatograficzna wy¬ pelni :ma 100 g zelu krzemionkowego i cluuje ukla¬ dem chloroform : metanol: 3,5%-wy roztwór wodo- 19 rotlcnku amorowejro (1: 2:1). Laczy sie zblizone frakcje eluatu zawierajace glówni skladnik re- ¦ akcji (analizowane metoda chromatografii cienko¬ warstwowej) i zateza je pod zmniejszonym cisnie¬ niem, otrzymujac pozostalosc, bedaca l*N-etylower- damycyni. Zwiazek ten oczyszcza sie ponownie, wprowadzajac go na kolumne chromatograficzna wypelniona 7 g zelu krzemionkowego i eluujac dolna warstwe ukladu chloroform : metanol: 7%-wy roztwór wodorotlenku amonowego '2:1:1). Laczy 29 sie zblizone frakcje eluatu i odparowuje je pod zmniejszonym cisnieniem, uzyskujac 50 mg pozosta¬ losci, bedacej N-etylowerdamycyna.Widmo masowe (M+l)+ m/e 490, równiez ro/e 141, 154, 160, 173, 191, 201, 219, 270, 313, 317(w), M 331, 332, 341, 350(w), 357, 359, 360, 378, 390, 414.B. W sposobie wedlug przykladu XIII A zastepuje sie aldehyd octowy przez inne substraty aldehy¬ dowe, jak np. aldehyd mrówkowy, n-propanal, n-butanal, n^oktanal, aldehyd hydroksyoctowy, 3J 4-hydroksybutanal lub aldehyd fenylooctowy; Po¬ dobnie wyodrebnia sie i oczyszcza uzyskane pro¬ dukty, którymi sa odpowiednio 1-N-metylowerda- mycyna, l-N-(n-propylo)-werdamycyna [cj]^ + 122° (c = 0,3%, H2O); pmr (ppm) (DaO); 0,88 (3H, t, « J = 7 Hz, CHaCIh); 1,19 (3H, s, C-CHa); 1,16 (3H, d, J = 6 Hz, CH-CIIj); 4,61 (1H, m = CH-); 4,97 (1H, d, J - 4,0 Hz, H"i); ,5,30 (lH, d, J = 2,0 Hz, ^ H»i); Widmo masowe: (M+l) + m/e 528 równiez m/e 141, 160, 168, 187, 205, 215, 233, 270, 346, 355, 373, 504. l-N-(n-butylo)werdamycyna [a\*£+ 121° (c - 0,3%, H2O); pmr (ppm) (D2O); d 0,8 (3H, t, "j *= 6,5 Hz, CHs-CHi); 2,45 (3H, s, NCH3); 4,8 (1H, m, C = CH-); 4,92 (1H, d, J = 4,0 Hz, HMi); 5,25 (1H, d, J =-= 2,0 Hz, 50 H'i); Widmo masowe: (M+l)+ m/e 518, równiez m/e 141, 160, 182, 201, 219, 229, 247, 270, 341, 360, 378, 387, 388, 418, 442, l-N-(/?-bydroksyetylo)werdamycyna, l-N-(ó-hydroksybutylo)-werdamycyna lub 1-N- -fenyloetylowerdamycyna. 55 Przyklad VI. 1-N-podstawiona gentamycy- na Ci A. 1-N-etylogentamycyna Ci W sposób podobny do sposobu opisanego w przy¬ kladzie Xl A wartosc pH roztworu 5 g gentamy- qq cyny Ci w 250 ml wody doprowadza sie do okolo 5 dodatkiem IN kwasu siarkowego, a nastepnie za¬ kwaszony roztwór poddaje dzialaniu aldehydu octo¬ wego i cyjanoborowodorku sodowego w sposób wyzej opisany, po czym wyodrebnia sie i oczyszcza M otrzymany produkt, uzyskujac 1-N-etylogentamy^23 9frT79 M .26 cyne Ci, [a] 50-f 114° (0 = 0,3%, HjO); pmr (ppm) (D2O): 1,03 <3H, t, 7 Hz, -CH2CHa); 1,03 (3H, d, J-=6,5 Hz, -CH-CII3); 1,17 (3H, s, C-CHi); 2,32 (3H, s, 6'N-CIIi); 2,49 (3H, s, 3"-NHCH3); 4,94 (IH, d, J = 4 Hz, H"i), 5,13 (IH, d, J = 3,5 Hz, H*i). Widmo masowe: (M+l)+ m/e 506, równiez 154, 157, 160, 173, 191, 201, 219, 286, 317, 329(w), 347, 350, 360, 375, 430.B. W sposobie wedlug powyzszego przykladu VI A zamiast aldehydu octowego wykorzystuje sie inne substraty aldehydowe, jak aldehyd mrówkowy, n-propanal, n-butanal, n-oktanal, aldehyd hydro- ksyoctowy, 4-hydroksybutanal, benzaldehyd lub aldehyd fenylooctowy. Podobnie wyodrebnia sie i oczyszcza uzyskane produkty, którymi odpowiednio sa: 1-N-metylogentamycyna Ci, d (D-O) 1,04 (3H, d, J = 6,5 HZ, 6^CHi); 1,18 (3H, s, 4"-CH3); 2,29 (3H, s, 1-NCH.i); 2,32 (3H, s, 6'-NCHj); 2,49 (3H, s, 3^-NCHa); 4,95 (IH, d, JiV = 4 Hz, H"i); i 5,13 ppm. (IH, d, JV = 3,5 Hz, Hi); M+ m/e 491 równiez 416, 384, 364, 361, 346, 343, 336, 333, 318, 315, 303, 286, 205, 187, 177, 170, 159, 157. l-N-(n-propylo)-gentamycy- na Ci, l-N-(n-butylo)-gentamycyna Ci, l-N-(n- -oktylo)-gentamycyna Ci, l-N-(^-hydrok3yetylo)- -fentamycyna Ci [a]p6+98° (c = 0,3%, HjO);. pmr (ppm) (EbO): 6 0,99 (3H, d, J = 6,5 Hz, r-CHa); 1,13 (3H, s, 4"-CHj); 2,28 (3H, s, e^NCIIa); %45 (3H, s, 3"-NCH3); 4,97 (IH, d, J = 4 Hz, H"i); ,11 (IH, d, J = 3,5 Hz, H"i). Widmo masowe: (M+D+ m/e 522, równiez m/e 446, 404, 39i, 391, 376, 373, 366, 363, 348, 345, 333, 286, 235, 217, 207, 189, 160, 157, Vm« (KBr) 3300, 1060 cm-'. l-N-(d- -hydroksybutylo)-gentamycyna Ci, l-N-(fenyloety- lo)-gemtaraycyna Ci [a] ™+ 99*4° (C - 0,3%, H2O); pmr (ppm) (DiO): d 0,99 (3H, d, J = 6,5 Hz, 6'-CH3), 1,10 (3H, s, 4"-CH3); 2,28 (3H, s, 6'-NCH.); 2,43 (3H, , 3"-NCHj); 488 (IH, d, J = 4Hz, H"i); 5,08 (IH, d, J — 3,5 Hz, H'i); 7,33 (5H, s, CcHs). Widmo masowe: (M+l)+ m/e) 582, równiez m/e 506, 464, 454, 451, 436, 433, 426, 423, 408, 405(a), 393 295, 286, 277, 267, 249, 160, 157; Vm„ GIBr) 3300, 1050, 1030 cnW lub l-N-tenzylogentamycyna Ci temperatura topnienia B&-M°Ct [a]^6+90° (C = 0,3%, H20), pmr (ppm) (D2O): S 1,03 (3H, d, J = 7 Hz, HC-CIIs; 1,16 (3H, s, C-CH); 2,27 (3H, 9, N-CH3); 2,50 (3H, s, N-CH3); 4.7 (EhO + PI1CH2N-); 4,92 (IH, d, J = 4 Hz, H-l"); .08 (IH, d, J = 3,5 Hz, H-l1); 7,43 (5H, s, aroma¬ tyczny H); Widmo masowe: (M+l)+ m/e 568, rów¬ niez m/e 440, 437, 412, 394, 379, 281, 263, 253, 235, 160,157.Jesli zamiast acetaldehydu zastosuje sie S-/- -hydroksy-y-ftalimidobutanal, otrzymuje sie 1-N- -(S-/?-hydroksy-£-ftalimidobutylo)gentamyeyne Ci, która po traktowaniu etanolowym roztworem wó¬ dziami hydrazyny daje l-N-(S-£-amino-/;-hydroksy- butylo)gentamycyne Ci o temperaturze topnienia 93—98°C, [ce]£6+ 72,4° (C = 0,35% H2O); pmr (ppm) (DiO) S 1,18 (3H, d, J = 7 Hz, CH-Cttr); 1,24 (3H, s, C-CHi); 2,49 (3H, s, N-CH3); 2,54 (3H, s, N-CHa); 6,07 (IH, d, J = 3,5 Hz, H-l"); 5,24 (IH, d, J ¦= 3,5 Hz, H-l); Widmo masowe: (M+l)+ m/e 565, równiez -m/fr-m °1«, 490, 437, 434, 410, 397, 278, 250, 232, w VII. 1-N-podstawiony-Antybiotyk 40 45 50 55 60 160, 157..Przyklad G-52 A. 1-N-etylo-Antybiotyk G-52 Wartosc pH roztworu 875 mg Antybiotyku C-52 w 40 ml wody destylowanej doprowadza sie do ckolo 3,5 dodatkiem IN .kwasu siarkowego. Nastep¬ nie wprowadza sie 0,7 ml aldehydu octowego miesza mieszanine reakcyjna przez 10 minut i dodaje 100 mg cyjanol orowodorku sodowego. Mieszanine reakcyjna analizuje sie metoda chromatografii cien¬ kowarstwowej. Gdy stwierdzi sie calkowite prze¬ malowanie wyjsciowego Antybiotyku G-52 (po okolo 10 minutach) zateza sie roztwór pod zmniej¬ szonym cisnieniem w temperaturze okolo 35—40*C do objetosci okolo 10 ml. Stezony roztwór prze¬ puszcza sie przez kolumne wypelniona anionilcm, a nastepnie liofilizuje, uzyskujac pozostalosc bedaca 1-N-etylo-Antybiotykiem G-52. Oczyszcza sie go, wprowadzajac na kolumne chromatograficzna o srednicy 12,5 mm, wypelniona zelem krzemionko¬ wym i eluujac co^na warstwa ukladu chloroform : : metanol: 7%-wy wodny roztwór wodorotlenku amonowego (2:1:1). Laczy sie zblizone frakcjo eluatu zawierajace glówny produkt reakcji (anali¬ zowane metoda chromatografii cienkowarstwowej) i zateza je pod zmniejszonym cisnieniem, uzyskujac pozostalosc (60 mg) bedaca 1-N-etylo-Antybioty¬ kiem G-52.Dalsze oczyszczenie zachodzacych na siebie frakcji eluatu" z uprzedniego oczyszczenia przez powtórne wprowadzenie ich na kolumne chromatograficzna wypelniona zelem krzemionkowym i eluowanlc dolna warstwa ukladu chloroform : metanol: 7%-wy wodny roztwór wodorotlenku amonowego (1:2:1) pozwala na otrzymanie dodatkowych 35 mg pozo¬ stalosci, bedacej 1-N-etylo-Antybiotykiem G-52.Polaczone pozostalosci przepuszcza sie przez ko¬ lumne wypelniona amonitem (np. Amberlitem IRA 401 S) i po nastepnej liofilizacji uzyskuje sie 90 mg l-N-etylo-Antybiotyku G-52 [a] '£+ 122,1° (c = = 0,3%, H2O); pmr (ppm) (D2O); ó 1,06 (3H, t, J = 6,5 Hz, I-N-CH2CH3); 1,21 (3H, s, 4"-C-CH3); 2,30 (3H, s, 3"-N-CHi); 2,50 (3H, s, 6'-N-CHn); 4,94 (IH, m, H'«); 4,97 (IH, d, J = 4,0 Hz, H"i); 5,34 (IH, d, J = 2,5 Hz, H'i). Widmo masowe: (M + l)+ m/e 490, równiez m/e 141, 154, 160, 173, 191, 201, 219, 270, 313, 317(w), 331, 332, 341, 350, 359, 360, 378, 390, 414.W podobny sposób wytwarza sie: 1-N-etylomuta- mycyne 6 o temperaturze topnienia 118—122°C (rozklad). Widmo masowe: (M)+ m/e 4?5, (M+l)+ m/e 476, Monosacharydy: m/e 160, 127, 2-Dezoksy- streptaminy: m/e 219, 201, 191, 171, dwusacharydy: m/e 355, 317, 299, m/e 378, 350, 322 PMR (<5) D2O ,14 ,00 4,9 4,38 3,93 3,78 3,38 3,21 (IH) d, J = 2,5 Hz d, J = 4,1 Hz szeroki singlet szeroki singlet d, J = 12,5 Hz q d, J = 12,5 Hz szeroki singlet 1»-H 1"-H 4l-H -H "e-H 2"-H "a-H 6,-H25 99119 26 2,05 d, J = 11,0 Hz 3"-II 2,52 singlet 3"-N-CHs 1,22 singlet 4"-C-CIb 1,07 triplet 1-N-CH-CH3 CMR (D2O): PPM: d 149,8, 102,9, 97,4, 97,0, 83,9, 80,5, 73,2, 70,1, 69,6, 68,5, 63,9, 54,5, 47,1, 47,0, 43,1, 40,8, 37,5, 33,0, 25,6, 22,4, 14,6. 1-N-ctylogentamycyne B f«| ^+119,7° (c 1 w wodzie); Widmo masowe: m/e [MHJ*" 380, 352, 334, 378, 350, 332, 219, 191, 173, NMR (60 MHz D2O): <5 5,55 (H-l', JiY - 3,0 Hz), 5,05 (H-l'\ Ji»Y; = 4 Hz), 2,9 (N-GH3), 1,05-1,5 (2 C^CH3). 1-N-etylo-Antybiotyk JI-20B [«]^6H-112,5 (H2O) NMR (D:0): d 1,1 (3H, t, J = 7 Hz, CH2-CIL?); 1,22 (3H, s, C-CH3); 1,3 (3H, d, -CH-CHr); 4,95 <1H, d, J = 4 Hz, li"i); 5,35 (1H, J = 3,5 Hz, H'ij. Widmo masowe: M+ + 1 m/e 524, równiez 154, 160, 173, 175, 19i, 201, 219, 304, 317, 332, 333, 350, 360. 1-N-ctylo- mutamycyne 2 o temperaturze topnienia 80—84°C PMR (EbO): <5 1,06 1,19 (s, 3, 4"-CH3), 2,50 (s, 3, 3"-N-CH3), 2,53 (d, JaV* =10,5 liz, 1, H3"), 3,75 (dd, JiV =-• 4 Hz, JiV' = i0,5 Hz, 1, H2"), 3,83 (d, Hs" eq"ax -- 12 Hz, 1, Hs"), 4,86 m* 1, H«"), 4,98 (d, H",i" - 4 Hz, 1, Hi") i 5,10 m/e 459, 384, 329, 316, 311, 301, 283, 203, 185, 175, 160, 142, i27. i-N-(3-aminopropylo)sizomycyne [a] ?£+ 127° (H2O) NMR (DX»: d 1,2 (3H, s, -C-CH3); ' 2,5 (311, s, N-CH3); 3,8 (1H, dd, J - 4, 10,5 Hz, tfc"); 4,0 (1H, d, J = 12,5 Hz, H»" e); 4,85 1H, m, -C -CH-); 4,95 (1H, d, J = 4 Hz, Hi"); 5,34 (1H, d, J = 2,5 Hz, Hi"). Widmo masowe: M+ + 1 m/e 504 albo 160, 202, 220, 230, 248, 256, 328, 346, 361, 374, 379, 389, 407, 419 1429.Przyklad VIII. Wytwarzanie 1 -N-podstawio - hych-4,6-dwu- (aminoglikozylo) -1,3-dwuaminocykii- toli poprzez selektywnie blokowane zwiazki posred¬ nie.A, 1-N-eiylogentamycyna O poprzez 2',3-dwu-N- -podstawiony zwiazek posredni. 240 mg 2|,3-dwu-N-trójfluoroacetylogentamycy- ny Ci rozpuszcza sie w 10 ml mieszaniny woda : me¬ tanol (2:1) i dodatkiem IN kwasu siarkowego do¬ prowadza wartosc pH roztworu dó okolo 3,5. Na¬ stepnie dodaje sie 6,19 ml aldehydu octowego, miesza przez 10 minut, dodaje 27 mg cyjanoborowo¬ dorku sodowego i miesza przez dalsze 10 minut.Mieszanine reakcyjna odparowuje sie pod zmniej¬ szonym cisnieniem, otrzymujac pozostalosc bedaca 1-N- etylo-2',3-dwu- N -trójfluoroacetylogentamycy- na Ci. Rozpuszcza sie ja w 5(J ml stezonego roztworu wodorotlenku amonowego i odstawia roztwór w po¬ kojowej temperaturze na 24 godziny. Nastepnie od¬ parowuje sie mieszanine pod zmniejszonym cisnie¬ niem, a pozostalosc wprowadza sie na kolumne chromatograficzna wypelniona 12 g zelu krzemion¬ kowego i eluuje dolna warstwa ukladu chloroform : : metanol: 10%-wy wodny roztwór wodorotlenku amonowego (2:1:1). Laczy sie z-blizone frakcje eluatu (analizowane metoda chromatografii cienko¬ warstwowej) i odparowuje je pod zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 80 mg pozostalosci, bedacej' 1-N-etylogentamycyna Ci.B. 1-N-etyiosizomycyna poprzez e^N-podstawiony zwiazek posredni. e^N-IIIrz.butoksykarbonylosizomycyne (otrzyma¬ na w sposób podobny do opisanego w przykladzie ID) zadaje sie w sposób zblizony do sposobu opisa* nego .wyzej w przyklauzle VIIJ A kwasem siarko¬ wym w wodnym rozLwojze metanolu, a nastepnie — aldehydem octowym i cyjanoborowodorkUni sodo¬ wym, luieszanme reakcyjna odstawia sie w tempe- ratuje pokojowej 'na Z0 minut, a nastepnie odpa¬ rowuje pod ¦ zmniejszonym cisnieniem, otrzymujac 1-N - c^ylc- 6'-N-IIl rz. butoksykarbonylosizomycyne.Rozpuszcza sie ja w kwasie trójfluorooctowym i od¬ stawia roztwór na 10 minut. Nastepnie dodaje sie nad.v..iar bezwodnego metanolu* odY ,cza wytracona sól 1-N-etylosizomycyny z kwasem trójfluoroocto- wyiv, k'.óra, w celu otrzymania 1-N-etylosizomycy- ny, r/prewudza sie na. kolumne chromatograficzna wypelniona zelem krzemionkowym, stosujac dolna warstwe ukladu chloroform -metanol-wodorotlenek amonowy w sposób podobny do sposobu wedlug przykladu VIII A..C. 1-N-rnetylosizomycyna z 3"-N-4"-0-karbonylo- sizomycyny; , Wartosc pH roztworu 5 g 3" -N-4" -0-karbonylo- sizomvcyny w 300 ml wody destylowanej doprowa¬ dza sie do 2,5 dodatkiem IN kwasu siarkowego.Nastepnie djdaje sie 2 ml 37%-owej formaliny i, po uplywie 10 minut, wkrapla sie roztwór 500 mg cyjanoborowodorku sodowego w 5 ml wody. Po jednej godzinie roztwór zateza sie pod zmniejszo¬ nym cisnieniem do polowy objetosci wyjsciowej, wartosc pH zatezonego roztworu doprowadza do 11 dodatkiem IN roztworu wodorotlenku sodowego i odparowuje do sucha. Pozostalosc ekstrahuje sie metanolem (3 X 100 ml), polaczone ekstrakty me¬ tanolowe rozciencza sie taka sama objetoscia chlo¬ roformu, saczy i odparowuje do sucha, otrzymujac surowa l-N-metylo-3" -N-4" -0-karbonylosizomy- 40 cyne.Surowy p. odukt poddaje sie w temperaturze 100°C dzialaniu 10%-owego wodnego roztworu wo¬ dorotlenku potasowego w ciagu 5 godzin, roztwór chlodzi sie i przepuszcza przez kolumne wypelnio- 45 na Amberlitem IRC-50 w postaci H+ eluujac 2N wodnym roztworem wodorotlenku amonowego.Eluat zateza sie i liofilizuje, otrzymujac surowa 1-N-metylosizomycyne.Surowy produkt oczyszcza sie chromatograficznie 50 na kolumnie wypelnionej 300 g zelu krzemionko¬ wego eluujac go ukladem chloroform : metanol: : 7%-owy roztwór wodorotlenku amonowego (2:1:1). 26 Uzyskuje sie 1-N-metylosizomycyne. [et] ^ ~ 153° (0,3%, H:0); Widmo masowe: (M + l)+ m/e 462, 55 równiez m/e 127, 140, 159, 160, 177, 187, 205, 256, 285, 303, 318, 331, 336(w), 346, 376, 386.D. 1-N-metylowerdamycyna poprzez posredni zwia¬ zek 3",4"-N-0-oksazilidonowy. (1) Wartosc pil wodnego roztworu 1 g werdamy- cyny doprowadza sie do 8—9 za pomoca weglanu sodowego. Nastepnie wkrapla sie przy mieszaniu w ciagu 3 godzin roztwór 5 g chloroweglanu p-ani- trofenylu w 25 ml dwumetyloformamidu, utrzymu- M jac równoczesnie wartosc pH mieszaniny reakcyjnejV W 77* 28 W zakresie 8—9 przez dodatek dalszej ilosci weglanu sodowego. Fo zakonczeniu wkraplania kontynuuje sie mieszanie przy wartosci pH 8—9 w" ciagu 16 go¬ dzin. Nastepnie odparowuje sie mieszanine pod zmniejszonym cisnieniem, pozostalosc ekstrahuje kilkakrotnie cieplym chloroformern, laczy i odpa¬ rowuje ekstrakty, a pozostalosc wprowadza sie na kolumne* chromatograficzna wypelniona 100 g zelu krzemionkowego, eluujac ja dolna warstwa ukladu chloroform : metanol: stezony roztwór wodorotlenku amonowego (2:1:1). Laczy sie zblizone frakcje eluatu (analizowane metoda chromatografii cienko¬ warstwowej) i odparowuje je otrzymujac werdamy- cyno-S^^-N-O-oksazolidon. (2) W sposób zblizony do sposobu wedlug przy¬ kladu III D zadaje sie w wodzie wyzej otrzymani pochodna oksazolidonowa kwasem siarkowym, alde¬ hydem mrówkowym i cyjanoborowodorkiem sodo¬ wym. Utworzony produkt wyodrebnia sie i oczysz¬ cza w sposób wyzej opisany, otrzymujac 1-N-metylo- werdamycyno-3,r,4"-N,0-oksazolidon. (3) 0,2 g UN-metylowerdamycyno-3",4"-N,0-oksa- zolidonu rozpuszcza sie w 10 ml 2N roztworu wodo¬ rotlenku sodowego i ogrzewa do wrzenia pod chlod¬ nica zwrotna przez 5 godzin. Nastepnie mieszanine reakcyjna zobojetnia sie kwasem octowym i odpa¬ rowuje. Pozostalosc wprowadza sie na kolumne chromatograficzna 10 g zelu krzemionkowego i elu- uje dolna warstwa ukladu chloroform: metanol: : 15%-wy roztwór wodorotlenku amonowego. Lacz\ sie zblizone frakcje eluatu (analizowane metoda chromatografii cienkowarstwowej) i odparowuje je, uzyskujac pozostalosc bedaca 1-N-metylowerdamy- cyna.Przyklad IX. Sole addycyjne z kwasami.A. Siarczany (sole addycyjne z kwasem siarkowym). g 1-N-etylosizomycyny rozpuszcza sie w 25 ml wódy i doprowadza wartosc pH roztworu do 4,5 za pomoca IN kwasu siarkowego. Nastepnie przy in¬ tensywnym mieszaniu dolewa sie okolo 300 ml me¬ tanolu, kontynuuje mieszanie przez okolo 10—20 minut i saczy. Osad przemywa sie metanolem i suszy w temperaturze okolo 60°C pod zmniejszo¬ nym cisnieniem, otrzymujac siarczan 1-N-etylosi¬ zomycyny. W podobny sposób otrzymuje sie siar¬ czany zwiazków z przykladów III—VIII.B. Chlorowodorki 3 g 1-N-etylowerdamycyny rozpuszcza sie w 25 ml wody i zakwasza sie roztwór do wartosci pH 5 za pomoca 2N kwasu solnego. Po liofilizacji otrzymuje sie chlorowodorek 1-N-etylowerdamycyny.W podobny sposób otrzymuje sie chlorowodorki zwiazków z przykladów III—VIII. PL PL PL

Claims (6)

1. Zastrzezenia patentowe 1. Sposób wytwarzania 1-N-podstawionych po¬ chodnych 4,6-dwu-(aminoglikozylo)-l,3-dwuamlno- cyklitoli: gentamycyny A, gentamycyny B, genla- 5 mycyny Bi, gentamycyny Ci, gentamycyny Cia, gen¬ tamycyny Cs, gentamycyny C:.., gentamycyny Csb, gentamycyny Xis sizomycyny, werdamycyny, tobra- mycyny, Antybiotyku G-418, Antybiotyku 66-40B, Antybiotyku 66-40D, Antybiotyku JI-20A, Antybio- lo- tyku JI 20B, Antybiotyku G-52, mutamycyny 1, rvj- .tamycyn. 2, mutamycyny 4, mutamycyny 5 i i..i tamycyny 6, w których podstawnikiem y ;t gr.r.;.i o wzorze -CH2X, w którym X oznacza atom wodo r, rodnik alkilowy, alkcnylowy, hydroksyalkilo' , 15 aminoalkilowy, N-alkiloaminoalkilowy, aminohy- droksyalkilowy, N-alkiloaminohydroksyalkilowy, fe- nylowy, benzylowy lub tolilowy, przy czym rodniki alifatyczne zawieraja najwyzej siedem atomów wegla i w przypadku gdy sa podstawione przez 20 gruPS aminowa i wodorotlenowa, to grupy te wy- st-puja przy róznych atomach wegla, jak równiez sposób wytwarzania ich dopuszczalnych farmaceu¬ tycznie soli addycyjnych z kwasami, znamienny tym, ze jeden z wyzej wymienionych 4,3-dwu(ami- 25 noglikozylo)-l,3-dwuaminocyklitoli^ ewentualnie za¬ wierajacy grupy chroniace grupe aminowa w do¬ wolnym polozeniu, z wyjatkiem polozenia 1, pod¬ daje sie kondensacji z aldehydem o wzorze X'-CHO, w którym X' ma wyzej podane znaczenie dla X, ^ z tym ie kazda z wystepujacych; grup aminowych jest chroniona w obecnosci czynnika redukujacego, nastepnie usuwa sie z czasteczki wszystkie wyste¬ pujace w niej grupy ochronne, a produkt wyodreb¬ nia sie ewentualnie w postaci dopuszczalnej farma- 35 ceutycznie addycyjnej soli z kwasem.

2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze kondensacje prowadzi sie z co najmniej jednym równowaznikiem aldehydu w obecnosci jednego równowaznika czynnika redukujacego.

3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze kondensacje prowadzi sie vr zakresie wartosci pH 2—5.

4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze kondensacie prowadzi sie w obojetnym rozpusz- czalniku protonowym.

5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jako czynnik redukujacy stosuje sie dwualkiloami- noboran, cyjanoborowodorek czteroalkiloamoniowy, cyjanoborowodorek metalu alkalicznego lub boro- wodorek metalu alkalicznego.

6. Sposób wedlug zastrz 1, znamienny tym, ze w celu wytworzenia 1-N-etylosizomycyny sizomy- cyne poddaje sie reakcji z acetaldehydem.99 779 NH2 /lr-^\NHCH2X ¦o-~klJ Holr-0 1/ \l toHOl£ CH3f"T OH O NHCH2X HO CH70H Q A NH2|/L Wzór 1 )H Wzór 2 CH2NH2 NH2 J—^NHCH2X NH- HO/l—O Y' O HOH NHCH?X Wzór 4 NH2Y2 CH2NH2 Wzór 6 OH Wzór 5 CH3NH CH2NH2 O NH2 Wzór 999 779 CH, NH- NH2 Wzór 10 CH, -NH, O- NH2 Wzór 11 CH2NHCH3 U NH2 Wzfr 12 CH2OH O. HO OH 1 ,NH2 WaJr 13 CH, NH2 Wzór 14 CH, NH2 Wzór 16 i — ™2 Jfr- NH2 Wzór 17 CH2NHCH3 NH2 Wabr 18 CH3 HO-+— NH2 Wzór 19 i—l,NHCH2X U I HOT/ OH Wzór 20 Prac. Poligraf. UP PRL naklad 120+18 PL PL PL