Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania 2,2,6,6-czterometylo-4-ketopiperydyny z 2,2,4,4,6-pie- ciometylo-2,3,4,5- czterowodoropirymidyny (acetoniny).Znany dotychczas sposób wytwarzania 2,2,6,6-czterometylo-4-ketopiperydyny z acetoniny, wedlug nie¬ mieckiego opisu wylozeniowego DT-OS 1695753, polega na dzialaniu kwasu Levisa w obecnosci wody na aceto- ninc.Niniejszy wynalazek, wychodzac ze znanego stanu techniki, przedstawia sposób, który jest znamienny tym, ze 2,2,6,6-czterometylo-4-ketopiperydyne wytwarza sie przez ogrzewanie acetoniny w srodowisku bezwodnym albo z iloscia wody mniejsza od równomolowej w przeliczeniu na acetonine w obecnosci acetonu i/albo alkoholu dwuacetonowego lub z co najmniej równomolowa albo wieksza iloscia wody w przeliczeniu na acetonine.Jesli stosuje sie co najmniej równomolowa ilosc wody, mozna reakcje prowadzic w obecnosci acetonu i/albo dwuacetonoaminy, trójacetonodwuaminy i/albo produktu kwasnej kondensacji acetonu takiego jak na przyklad foron, a przede wszystkim tlenek mezytylu, a najlepiej alkohol dwuacetonowy.Reakcje w sposobie wedlug wynalazku mozna prowadzic korzystnie w rozpuszczalniku organicznym. Na¬ daja sie tu szczególnie na przyklad weglowodory takie jak aromatyczne, na przyklad benzen, toluen i ksylen, albo alifatyczne jak heksan, heptan i cykloheksan, jak równiez chlorowane weglowodory jak chlorek metylenu, trójchloroetan, czterochlorek wegla, chloroform, chlorek etylenu i chlorobenzen oraz etery jak czterowodorofu- ran, dioksan i eter dwuetylowy jak równiez nitryle jak acetonitryl oraz bezprotonowe rozpuszczalniki polarne jak sulfolan, nitrometan, dwumetyloformamid, dwumetyloacetamid, czterometylomocznik, szesciometyloamid kwa¬ su fosforowego i dwumetylosulfotlenek, jak tez szczególnie korzystne alkohole mono- lub wielofunkcyjne nie- podstawione lub podstawione, jak na przyklad nizsze alkohole jak metanol, etanol, propanol, izopropanol i Hl-rz. butanol oraz cykloheksanol, alkohol benzylowy, mono metylowy eter glikolu etylenowego, glikol, propan- diol-1,3, oraz aceton. Zwlaszcza nadajace sie alkohole o 1 - 4 atomach wegla jak metanol i/lub w szczególnosci aceton, alkohol dwuacetonowy, tlenek mezytylu, foron, dwuacetonoamina, trójacetonodwuamina jak tez miesza¬ niny tych rozpuszczalników.2 99489 Szczególnie nadaja sie alkohole jak metanol lub etanol, etery jak mono metylowy eter glikolu etylenowego lub ketony jak aceton. Korzystnie stosuje sie aceton lub metanol lub tez ich mieszanine. Równiez korzystne jest stosowanie alkoholu dwuacetonowego.Wyzszosc sposobu wedlug wynalazku w stosunku do znanego stanu techniki polega na tym, ze nieoczeki¬ wanie uzyskuje sie bez katalizatora dobra wydajnosc produktu.Przeksztalcenie prowadzi sie w podwyzszonej temperaturze na przyklad 40— 120°C, a zwlaszcza 40 —95°C. W obecnosci acetonu temperatura prowadzenia reakcji wynosi 40 — 65°C, szczególnie korzystnie 50— 55°C, zas w obecnosci alkoholu dwuacetonowego albo tlenku mezytylu 80- 100°C. Czas trwania reakcji wynosi 0,5-15 godzin, a zwlaszcza 1-12 godzin, zas w przypadku gdy wspólreagentem jest aceton korzystnie 7—14 godzin, a w przypadku alkoholu dwuacetonowego jako wspólreagenta korzystnie 0,5 — 2, a szczególnie 1-1,5 godziny.Waznym czynnikiem na przebieg reakcji jest cisnienie na przyklad 1—30, zwlaszcza 1—10, a przede wszystkim korzystnie 1—3 atn.Ilosc zastosowanego acetonu, dwuacetonoaminy, trójacetonodwuaminy, ewentualnie produktu kondensacji wynosi co najmniej 1,5 mola na 1 mol materialu wyjsciowego — pirymidyny, moze jednak wynosic do 10 moli.Ze wzgledów praktycznych korzystnie jest stosowac 2 — 6 moli, zwlaszcza 3 — 4 mole. Mozna jednak z powo¬ dzeniem stosowac mniej niz 1,5 mola.Szczególnie nadaje sie do stosowania alkohol dwuacetonowy jako wspólreagent, poniewaz mozliwy jest krótszy czas trwania reakcji ze wzgledu na mozliwosc prowadzenia reakcji w podwyzszonej temperaturze.Wydzielenie moze przebiegac w znany sposób, na przyklad przez dodatek wody i oddzielenie jako wodzian, albo przez dodatek kwasu jako sól kwasu siarkowego lub szczawiowego, albo przez dodatek nadmiaru alkalii, szczególnie stezonych roztworów wodnych wodorotlenku sodu lub potasu,.po czym oddzielic warstwe organicz¬ na, a zwlaszcza przez destylacje.Sposobem wedlug wynalazku korzystnie jest prowadzic reakcje z dodatkiem niewielkiej ilosci wody badz jako woda z wodzianu pirymidyny, albo jako niewielka bezposrednio dodana ilosc wody. Mozna tez stosowac uwodniona sól, która sluzy jako dawca wody.Nastepujace przyklady ilustruja wynalazeK.Przyklad I. Mieszanine 250g wodzianu 2,2,4,4,6-pieciometylo -2,3,4,5- czterowodoropirymidyny, 100g acetonu i lOOg metanolu ogrzewa sie 13 godzin wstanie wrzenia pod chlodnica zwrotna. Na koncu roztwór zateza sie pod próznia, a pozostaly olej destyluje sie pod próznia. Otrzymuje sie 185 g lekko zóltego oleju o t.wrzj 2 80-86°C, który po dodaniu okolo 22 ml wody krzepnie jako wodzian 2,2,6,6-czterometylo- 4-oksopiperydyny.Przykladu. 43 g wodzianu acetoniny, 75 g acetonu i 10 g etanolu miesza sie w temperaturze 55° w ciagu 12 godzin. Po odprowadzeniu rozpuszczalnika pozostalosc frakcjonuje sie pod próznia. Otrzymuje sie 32 g trójacetonoaminy (t. wrz 72—74/5 tor), co odpowiada wydajnosci 82%.Przyklad III. 43 g wodzianu acetoniny, 75 g acetonu i 10 g benzenu miesza sie w temperaturze 55°C w ciagu 12 godzin Odparowuje sie rozpuszczalnik, a pozostalosc frakcjonuje sie pod próznia. Otrzymuje sie 25 g trójacetonoaminy (twrz 72-74°/$ tori7 c0 odpowiada wydajnosci 64%.Przyklad-IV. 43 g wodzianu acetoniny, 75 g acetonu i 10 g monoeteru metylowego glikolu etyleno¬ wego miesza sie w temperaturze 55°C w ciagu 12 godzin. Postepowanie pisanu tu daje 31 g trójacetonoaminy, co odpowiada wydajnosci 80%.Zastepujac 10 g monoeteru metylowego glikolu etylenowego 20 g dwumetyloformamidu dodanego do wyzej podanej mieszaniny wodzianu acetoniny i acetonu i postepujac jak opisano wyzej otrzymuje sie trójaceto¬ noamine równiez z wydajnoscia okolo 80%.Przyklad V. lOg wodzianu acetoniny i 710 g alkoholu dwuacetonowego ogrzewa sie do okolo 100°C. W regularnych odstepach czasu bada sie chromatograficznie mieszanine reakcyjna na zawartosc acetoniny ewentualnie trójacetonoaminy. Po dwóch godzinach trwania reakcji w temperaturze 90-100°C wykrywa sie mniej niz 3% acetoniny w stosunku do ilosci wyjsciowej. Pozostalosc ulega przegrupowaniu na trójacetonoamine, która wyodrebnia sie przez frakcjonowana destylacje.Przyklad VI. lOg bezwodnej acetoniny i 10g alkoholu dwuacetonowego ogrzewa sie do okolo 100°C. W regularnych odstepach czasu bada sie chromatograficznie mieszanine reakcyjna na zawartosc acetoniny ewentualnie trójacetonoaminy. Po 4 godzinach trwania reakcji w temperaturze 90-100°C wykrywa sie mniej niz % acetoniny w stosunku do ilosci wyjsciowej. Pozostalosc ulegla przegrupowaniu na trójacetonoamine, która wyodrebnia sie przez frakcjonowana destylacje.99489 3 Przyklad VII. 15,4 g bezwodnej acetoniny i 20 g acetonu ogrzewa sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna, w stanie wrzenia, w ciagu 24 godzin. Po tym czasie badanie chromatograficzne mieszaniny reakcyjnej wykazuje, ze trójacetonoamina powstala z wydajnoscia okolo 80% liczac na wyjsciowa ilosc acetoniny. Wydziela sie ja przez destylacje.Jezeli do wymienionej wyzej mieszaniny reakcyjnej doda sie jeszcze 0,9 g wody i postepujac w taki sam sposób otrzymuje sie równie dobre wydajnosci przegrupowania acetoniny w trójacetonoamine.Przy k l a d VIII. 17,2 g wodzianu acetoniny, 20 g acetonu i 1,8 g wody ogrzewa sie w stanie wrzenia pod chlodnica zwrotna w ciagu 24 godzin. Po tym czasie badanie chromatograficzne mieszaniny reakcyjnej wykazuje, ze trójacetonoamina powstala z wydajnoscia okolo 80% liczac na ilosc wyjsciowa acetoniny. Trójace¬ tonoamine wydziela sie przez destylacje.Dodajac zamiast 1,8 g wody - 3,6 lub 5,4 g wody do wymienionej mieszaniny wodzianu acetoniny i aceto¬ nu i postepujac analogicznie otrzymuje sie trójacetonoamine z prawie takimi samymi wydajnosciami.P r z y k l a d IX. 17,2 g wodzianu acetoniny i 30 g acetonu ogrzewa sie w ciagu 24 godzin w temperatu¬ rze 45°C w zatopionej rurze. Po tym czasie trwania reakcji, jak to wykazuja badania chromatograficzne mieszani¬ ny reakcyjnej, trójacetonoamina powstaje z co najmniej 85% wydajnoscia liczac na wyjsciowa ilosc acetoniny.Trójacetonoamine wydziela sie przez destylacje. PL