zastrzezeniami. Dalsze cechy i zalety wynalazku wynikaja z po¬ nizszego opisu. Wynalazek jest przedstawiony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedsta¬ wia schematycznie os napedowa wedlug wynalazku z przekladnia nawrotna wspólosiowa i zaznaczo¬ nym symbolicznie kierujacym ukladem hamulco¬ wym, fig. 2 — inny przyklad wykonania osi we¬ dlug wynalazku z przekladnia nawrotna i jednym przelozeniem zmniejszajacym, skladajacym sie z kól zebatych walcowych, fig, 3 — dalszy przyklad wy¬ konania osi z normalna przekladnia obiegowa z jednej strony i stala przekladnia obiegowa z dru¬ giej strony uzyta do zmiany kierunku obrotów, fig. 4 :— kolejny przyklad wykonania osi, stanowia¬ cy kombinacje poprzednio pokazanych postaci wy¬ konania, fig. 5 — os napedowa wedlug wynalazku w przekroju wzdluznym z hydraulicznym silnikiem rotacyjnym i ukladem doprowadzania medium ro¬ boczego wedlug wynalazku, fig. 6 — te sama os w przekroju VI—VI zaznaczonym na fig. 5, fig. 7 — inny przyklad wykonania ukladu doprowadzania medium roboczego do silnika rotacyjnego, fig. 8 — inna postac wykonania hydraulicznego ukladu,na¬ pedowego osi wedlug wynalazku, przy czym po¬ dobnie jak na fig. 5 i 7 zarówno kola napedowe jak i waly napedowe laczace uklad napedowy z ty¬ mi kolami nie sa uwidocznione, fig. 9 — te sama postac wykonania co na fig. 8, w przekroju po¬ przecznym przez stozkowa przekladnie nawrotna i uklad doprowadzania i odprowadzania medium roboczego pod cisnieniem. Zaznaczony symbolicznie na fig. 1 kierujacy uklad hamulcowy moze byc zastosowany zarówno w tej, jak i we wszystkich innych pokazanych przykladach i postaciach, wykonania wynalazku. Na fig. 1 pokazano schematycznie os napedowa wedlug wynalazku; napedzana silnikiem hydrau¬ licznym 1. Silnik hydrauliczny jest tutaj zaznaczo¬ ny tylko powszechnie stosowanym na schematach symbolem, natomiast przyklady jego rozwiazania konstrukcyjnego sa pokazane na fig. j do 9. Prze¬ wody zasilajace 2 i 3 sa takze tutaj pokazane je¬ dynie schematycznie. W tym jak równiez w dalszych pokazanych, na fig. 2 do 3 przykladach, wyprowadzenie napedu z obudowy silnika zostalo pokazane w postaci wi¬ delek 4, podczas gdy wyprowadzenie z wirnika po¬ kazano symbolem walu, nazywanym dalej walem 5 wirnika. W przykladzie wykonania pokazanym na fig. 1 wirujaca obudowa silnika dziala bezposrednio na 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 /7 wal napedowy 6 ulozyskowany w korpusie 7 i sprzegniety w znany sposób z kolem napedowym 8. Na wolnym koncu walu 5 wirnika jest osadzone lub sprzegniete z nim kolo zebate stozkowe 9, któ¬ re zazebia sie z kolem posrednim 10 ulozyskowa- nym w korpusie 7, na przyklad w czopie 11. Z tym kolem posrednim zazebia sie drugie kolo stozkowe 12 znajdujace sie na jed:i.y.;i koncu walu napedo¬ wego 13. Wal napedowy jest ulozyskowany w kor¬ pusie 7. Wolny koniec tego walu jest sprzegniety w znany sposób z drugim kolem napedowym 14 lub polaczony z nim w inny znany sposób. Oba ko¬ la napedowe sa wyposazone w znane bebny hamul¬ cowe 15, 16 z którymi wspólpracuja szczeki ha¬ mulcowe 17, 18 lub inne elementy hamujace. Szcze¬ ki hamulcowe moga byc na przyklad uruchamiane hydraulicznie za posrednictwem przewodów hamul¬ cowych 19, 20, prowadzacych do urzadzenia steru¬ jacego 21. Urzadzenie sterujace ma ruchomo ulo- zyskowana dzwignie sterownicza 22, która dziala na niepokazane zawory hamulcowe lub wielokrotny zawór hamulcowy. Zaleznie od polozenia tej dzwig¬ ni moga byc uruchomione szczeki jednego lub dru¬ giego hamulca albo tez obu hamulców jednoczes¬ nie. Obudowa obracajaca sie w jednym kierunku na¬ pedza bezposrednio kolo napedowe 8, natomiast obracajacy sie w przeciwnym kierunku wirnik na¬ pedza za posrednictwem przekladni nawrotnej 9 do 12 drugie kolo napedowe 14. Przy takim ukla¬ dzie silnik hydrauliczny 1 dziala nie tylko jako zródlo napedu, ale jednoczesnie jako przekladnia róznicowa. Poniewaz obudowa i wirnik obracaja sie w przeciwnych kierunkach, to taki uklad napedo¬ wy stwarza naturalne zmniejszajace przelozenie 2:1. Aby mozna bylo zastosowac silnik o wiekszej liczbie obrotów, a tym samym lzejszy, przewidzia¬ no w przykladzie wykonania pokazanym na fig. 2 po kazdej stronie dodatkowy stopien przelozenia zmniejszajacego 30 i 31, przy czym przykladowo pomiedzy walem wirnika i walem napedowym 13 znajduje sie przelozenie proste 30, a pomiedzy wa¬ lem obudowy czyli widelkami 4 i walem nape¬ dowym znajduje sie stopien przelozenia nawrotne- go 31 z kolem posrednim32. f Jeszcze wieksze przelozenie zmniejszajace zosta¬ je uzyskane gdy zgodnie z wynalazkiem pomiedzy walem wirnika wzglednie walem napedowym 13 i nalezacym do niego kolem napedowym 14 (fig. 3) znajduje sie przekladnia planetarna, która moze sie skladac na przyklad z kola srodkowego 40 osa¬ dzonego na wale napedowym 13, ulozyskowanyci w jarzmie 41 kól obiegowych 42 i umieszczonego w nieruchomym korpusie 7 kola zewnetrznego 43, przy czym jarzmo kól obiegowych jest sprzegniete z kolem napedowym 14 lub tworzy z jego piasta jedna czesc. Z drugiej strony osi w celu odwró¬ cenia kierunku obrotów znajduje sie stala prze¬ kladnia planetarna, skladajaca sie z obracajacego sie wraz z walem napedowym kola srodkowego 44, jednego lub kilku kól obiegowych 45 ulozyskowa- nych w korpusie 7 i sprzegnietego z piasta kola na¬ pedowego 8 lub polaczonego z nia kola zewnetrz¬ nego 46. 15 616 8 Jesli stosuje sie wielostopniowe przekladnie pla¬ netarne to zamiast stalej przekladni planetarnej moze byc uzyta inna przekladnia planetarna, któ¬ ra zmienia kierunek obrotów w stosunku do dru- 5 giej przekladni. Na fig. 4 pokazano kombinacje rozwiazan z fig. 2 i 3. Po stronie walu wirnika znajduje sie jedno- stopniowe przelozenie zmniejszajace 50, utworzone z kól zebatych walcowych i przekladnia planetar- io na, wlaczona w ciag kinematyczny za tym prze¬ lozeniem. Natomiast po stronie obudowy znajduje sie jednostopniowe przelozenie zmniejszajace 53, a za nim stala przekladnia planetarna 52. Poniewaz stala przekladnia planetarna 52 zmienia kierunek 15 obrotów moze byc w odróznieniu od fig. 2 równiez i pc tej stronie zastosowane proste przelozenie zmniejszajace 53. W odróznieniu od omówionych przykladów wy¬ konania hamulce moga byc umieszczone nie tylko 20 na kolach napedowych ale takze wewnatrz korpu¬ su, gdzie moga dzialac na wirnik i/lub obudowe silnika albo na polaczona z tym elementem czesc i takze jako hamulce zatrzymujace lub kierujace. Na fig. 5 pokazano czesc osi napedowej majacej 25 hydrauliczny silnik rotacyjny zwany dalej silni¬ kiem hydraulicznym 1 oraz uklad 101 doprowa¬ dzajacy i odprowadzajacy medium pod cisnieniem sluzace jako czynnik napedowy silnika. W obudo¬ wie 103 silnika znajduje sie szereg cylindrów 102, 30 w których prowadzone sa szczelnie tloki 104, 105. W tlokach tych ulozyskowane sa wystajace poza cylindry kule 106, 107. Tloki te sa odpychane od siebie sprezynami 108. Wspomniane kule oddzialy- wuja na tarcze krzywkowe, które znajduja sie po 35 obu stronach czolowych obudowy silnika i sa osa¬ dzone nieobrotowo na wale 111 wirnika, który to wal utrzymuje je w polozeniu wspólosiowym. W obudowie 103 silnika znajduja sie dwa wysta¬ jace promieniowo i lezace wzgledem siebie poprze- 40 ciwnych stronach osi kolki zabierakowe 112, 113, które wchodza kazdy w jedno z wyciec 114, 115 wykonanych w kolpaku 116, obejmujacym czescio¬ wo silnik hydrauliczny. Ponadto kolpak ten jest ulozyskowany za pomoca lozyska waleczkowego 117 45 w korpusie 118 obejmujacym cala os napedowa i zamocowanym do pojazdu. Na wolnym swym koncu kolpak ten jest wypo¬ sazony w czop 119 majacy uzebienie sprzegajace, które to uzebienie zazebia sie z odpowiednim uze- 50 bieniem wykonanym w otworze 120 kola zebatego stozkowego 9. To kolo zebate zazebia sie przykla¬ dowo z czterema stozkowymi kolami posrednimi, z których dwa mianowicie 10, lOa sa pokazane na rysunku. Kazde dwa kola pary wspólosiowych 55 wzgledem siebie kól posrednich 10, lOa sa ulo- zyskowane obrotowo na jednym wspólnym czopie, który jest osadzony w korpusie 118. Kola posrednie zazebiaja sie dalej z drugim kolem stozkowym 12, które obraca sie wspólosiowo w stosunku do pierw- 60 szego kola stozkowego 9 i jest ulozyskowane w kor¬ pusie 118 nie przesuwnie w kierunku wzdluznym. Drugie kolo stozkowe 12 ma takze otwór 121 z uze¬ bieniem wewnetrznym, z kórym to uzebienie zaze¬ bia sie wal napedowy, na którego wolnym koncu 85 osadzone jest kolo napedowe niewidoczne na ry-95 €16 9 10 sunku. Opisana przekladnia stozkowa dziala jako przekladnia zmieniajaca kierunek obrotów. Podczas gdy jedna z tarcz krzywkowych jest ulo¬ zyskowana we wspomnianym kolpaku to druga tarcza krzywkowa jest ulozyskowana obrotowo w korpusie 118 za posrednictwem lozyska waleczko¬ wego 122. Po stronie walu wirnika przeciwleglej do kolpa¬ ka, wal ten jest przedluzony.poza tarcze krzywko¬ wa i swym koncem wystajacym poza te tarcze jest równiez ulozyskowany obrotowo w korpusie za pp- srednictwem lozyska waleczkowego 123. Na tym koncu walu wirnika znajduje sie uzebienie sprze¬ gajace 124, zazebiajace sie z uzebieniem wspólpra¬ cujacym nie pokazanym na rysunku walu nape¬ dowego, na którego wolnym koncu znajduje sie drugie kolo napedowe. Pomiedzy ostatnio wspomniana tarcza krzywko¬ wa i ostatnio wspomnianym lozyskiem waleczko¬ wym znajduje sie uklad doprowadzania oleju pod cisnieniem, sluzacego do napedzania silnika hydra¬ ulicznego. Na wale wirnika znajduja sie dwie tu¬ leje 125, 126 ulozyskowane na nim obrotowo w ten sposób, ze przy szczelinie pomiedzy tulejami i wa¬ lem wirnika sa one bardzo szczelne. Tuleje maja na wewnetrznej powierzchni rowek pierscieniowy 127. Rowek pierscieniowy kazdej z tulei jest pola¬ czony z jej obwodem zewnetrznym promieniowym otworem. W otworze tym jest osadzony i uszczel¬ niony króciec rurowy 128, 129. Zewnetrzny koniec tego krócca wchodzi w otwór wykonany w korpu¬ sie 118. W ten sposób tuleje sa zabezpieczone przed obrotem. Otwory w korpusie przechodza w zewnetrznej ich czesci w krócce przylaczeniowe 130, 131, do których przylaczone sa przewody zasilajace dla oleju pod cisnieniem. Krócce rurowe 128, 129 sa wprawdzie szczelnie osadzone w otworach, czemu sluza do *ego wlasciwie przeznaczone uszczelnie¬ nia 132, ale mozliwe jest przesuwanie sie tych krócców w kierunku osi wzdluznej otworów, w których sa one osadzone. Dzieki temu tuleje poz¬ walaja na niewielkie ruchy mimosrodowe walu wirnika bez narazania na szwank krócców ruro¬ wych wzglednie przylaczeniowych, co jest wazne dla ich szczelnosci. W wale wirnika znajduja sie dwa otwory wzdluzne 133, 134, które sa zamkniete szczelnie na koncach. Te otwory wzdluzne siegaja na wyskosc cylindrów 102. Mniej wiecej na wy¬ sokosci srodkowego odcinka cylindra znajduja sie na wale wirnika zewnetrzne wyfrezowania, nazy¬ wane dalej kieszonkami 136. Kieszonki znajdujace sie na czesci obwodu walu wirnika na przyklad na 180° jego obwodu sa po¬ laczone otworami 137 z jednym otworem wzdluz¬ nym na przyklad 133, natomiast kieszonki znajdu¬ jace sie na pozostalej czesci obwodu sa polaczone takimi otworami z drugim otworem wzdluznym. Ponadto cylindry 102 sa polaczone za posrednic¬ twem kanalów laczacych 138 z otworem obudowy silnika. Przeplyw oleju pod cisnieniem do i z cy¬ lindrów przez otwory wzdluzne, promieniowe i ka¬ naly laczace jest sterowany w znany sposób. Za pomoca nie pokazanego hydraulicznego ukladu przelaczajacego przewód zasilajacy moze byc prze¬ laczany w znany sposób na przeplyw oleju do sil¬ nika lub przeplyw zwrotny oleju.. Na fig. 7 pokazano przyklad wykonania, w któ^- rym tloki 142 prowadzone szczelnie w cylindrach 140 obudowy silnika oddzialywuja tylko na jedna tarcze krzywkowa 143. Do polaczenia tloków z tar¬ cza krzywkowa sluza przeguby kuliste 144 i trze*- wik slizgowy 144a. Tarcza krzywkowa po stronie przeciwleglej do obudowy silnika przechodzi w wal laczacy 14?, który poprzez nie pokazana na rysun¬ ku przekladnie nawrotna tworzy polaczenie z rów¬ niez nie widocznym na rysunku kolem napedowym mniej wiecej tak, jak to zostalo opisane w odnie¬ sieniu do przykladu wykonania pokazanego na fig. " 5. Tarcza krzywkowa wzglednie jej wal laczacy jest ulozyskowana za posrednictwem lozyska wa¬ leczkowego 146 w korpusie 147. Pozostale elementy ulozyskowania tej czesci ukladu napedowego nie sa pokazane. Z drugiej strony tarcza krzywkc^ra przechodzi w kolpak, który otacza obudowe silnika. Po stro¬ nie tej obudowy przeciwleglej do tarczy krzywko¬ wej jest zamocowana do tego kolpaka tarcza roz¬ rzadowa 149. Tarcza rozrzadowa obraca sie wraz z tarcza krzywkowa. Po stronie zwróconej do obu¬ dowy silnika tarcza rozrzadowa posiada gladka po¬ wierzchnie czolowa, do której dociskana jest obu¬ dowa silnika w wyniku cisnienia panujacego w cy¬ lindrach. Do wspomagania tego docisku moga byc zastosowane sprezyny nie pokazane na rysunku. Tak wiec obudowa silnika moze sie slizgac swa zwrócona ku tarczy rozrzadowej powierzchnia po powierzchni czolowej tej tarczy, przy czym obie te powierzchnie sa tak wykonane, ze uzyskuje sie szczelnosc ich styku. Cylindry sa wyposazone w równolegle do osi kanaly laczace 150 dochodzace do wspomnianej powierzchni styku tarczy rozrza¬ dowej z obudowa silnika. W obszarze przecinania sie osi tych kanalów la¬ czacych sie ze wspomniana powierzchnia styku, znajduja sie na powierzchni czolowej tarczy roz¬ rzadowej dwa wybrania 151, 152 o ksztalcie nerko- watym, przedstawione wzgledem siebie o 180°, któ¬ re to wybrania podczas obrotu obudowy silnika tarczy rozrzadowej pokrywaja sie^ na przemian z kanalami laczacymi cylindrów. Po przeciwnej -^ stronie tarcza rozrzadowa tworzy powierzchnie slizgowa 153, do której szczelnie przylega zwrócona ku niej powierzchnia czolowa kolnierza doprowa¬ dzajacego 154. Na powierzchni slizgowej wykona¬ ne sa dwa rowki pierscieniowe 155 i 156 usytuo¬ wane w odstepie promieniowym od siebie. Jeden z tych rowków laczy sie poprzez kanaly laczace 157 tarczy rozrzadowej z jednym nerkowatym wy¬ braniem, a drugi z nich z drugim wybraniem ner- kowat3rm. Oba rowki pierscieniowe sa polaczone kazdy za posrednictwem nie oznaczonago otworu- z jednym z krócców przylaczeniowych 160, 161, do których sa przylaczone przewody zasilajace nie po¬ kazane na rysunku. Aby tarcza rozrzadowa i kolnierz doprowadzaja¬ cy byly szczelnie do siebie dociskane, na po¬ wierzchni slizgowej po stronie kolnierza doprowa¬ dzajacego przeciwleglej wzgledem tarczy rozrza¬ dowej wykonane sa dwa wytoczenia 162, 163, z któ- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 6011 rych kazde laczy sie z jednym z krócców przyla¬ czeniowych. W kazdym z tych wytoczen osadzony jest szczelnie pierscien 164, 165 przylegajacy do powierzchni czolowej tarczy 166, który jest pola¬ czony tuleja 167 z tarcza rozrzadowa. Galy ten uklad jest pokazany schematycznie z pominieciem elementów laczacych, takich jak sruby, wzajem¬ nego srodkowania czesci wzgledem siebie itd. jak równiez bez pokazania mozliwosci montazu. Co naj¬ mniej w jednym z krócców przylaczeniowych znaj¬ duje sie zawsze olej pod cisnieniem i w zwiazku z tym dochodzi on takze i jest stale obecny w przynajmniej jednym z wytoczen 162, 163. Cis¬ nienie tego oleju powoduje dociskanie przynajm¬ niej jednego z pierscieni do tarczy 166, a tym sa¬ mym dociskanie powierzchni slizgowej 153 tarczy rozrzadowej do. przeciwleglej powierzchni kolnie¬ rza doprowadzajacego jest zapewnione. W tarczy krzywkowej 143 ulozyskowany jest za posrednictwem lozyska waleczkowego 168 wal na¬ pedowy 169, który na swym wolnym koncu jest polaczony bezposrednio lub poprzez czlon posredni¬ czacy z kolem napedowym. Ten wal napedowy na odcinku znajdujacym sie wewnatrz obudowy 141 silnika jest wyposazony w uzebienie sprzegajace 170, które zazebia sie z wewnetrznym uzebieniem wspólpracujacym centralnego otworu obudowy sil¬ nika. W ten sposób obudowa silnika obraca sie wspólnie z walem napedowym 169 w jednym kie¬ runku, a wirnik wraz z tarcza krzywkowa 143 oraz walem laczacym 145 w kierunku przeciwnym. Kie¬ runek obrotów jednego z tych czlonów przekazu¬ jacych naped jest zmieniany za pomoca przekladni hawrotnej tak, aby oba kola napedowe obracaly sie w tym samym kierunku. W przykladzie wykonania pokazanym na fig. 8 jest pokazany srodkowy odcinek pochwy 201 osi napedowej w przekroju wzdluznym. Oba boczne odcinki 202, 203 pochwy wsparte na kolach na¬ pedowych sa pokazane tylko w czesci laczacej sie ze srodkowym odcinkiem. We wspomnianym srod¬ kowym odcinku pochwy umieszczony jest hy¬ drauliczny silnik rotacyjny w dalszym ciagu zwany silnikiem hydraulicznym 1. W obudowie 205 silnika znajduje sie szereg cy¬ lindrów 204, w których prowadzone sa szczelnie tlokr 207, 208. W tlokach tych ulozyskowane sa ku¬ le 209, 210 wspólsrodkowe do nich i wystajace na zewnatrz. Tloki sa odpychane-od siebie sprezynami 213 umieszczonymi wewnatrz cylindrów. Kule od¬ dzialywuja na tarcze krzywkowe 212, 213, które sa osadzone nieobrotowo na wale 214 silnika po obu czolowych stronach obudowy silnika, a takze sa zabezpieczone przed przesunieciem osiowym na tym wale. Wal wirnika jest ulozyskowany obrotowo ale nie przesuwie wzdluz osi za posrednictwem Wspomnianych tarcz krzywkowych i lozysk 215, 216, które moga byc slizgowe lub waleczkowe, w pochwie osi napedowej. Na zewnetrznym koncu walu wirnika znajduje sie uzebienie sprzegajace 217, z którym zazebia sie uzebienie wspólpracu¬ jace nie pokazanego walu napedowego, który z ko¬ lei na swym zewnetrznym koncu jest sprzegniety z kolem napedowym. Po stronie przeciwne} do wspomnianego wyzej 5 616 12 kola napedowego obudowa 205 silnika jest wypo¬ sazona w uzebienie sprzegajace 218, które zazebia sie z uzebieniem wspólpracujacym tulei sprzeglo¬ wej 219. Znajdujace sie na przeciwnym wolnym 5 koncu tulei sprzeglowej uzebienie zazebia sie z uze¬ bieniem sprzegajacym 220 znajdujacym sie na kole stozkowym 221. Te uzebienia maja korzystnie zeby uksztaltowane kuliscie w kierunku osiowym. Wspomniane kolo stozkowe jest ulozyskowane io obrotowo w czesci 223 pochwy za posrednictwem lozyska 222 i zabezpieczone przed przesunieciem osiowym pierscieniem sprezynujacym 224 lub po¬ dobnym elementem. Wspomniana czesc 223 pochwy jest przylaczona za posrednictwem odpowiedniego 15 kolnierza lub podobnie do czola obudowy silnika. Dla tej czesci pochwy przylega pokrywa 223, a do niej wspomniany juz boczny odcinek 203 pochwy. Wszystkie te czesci sa polaczone i ustawione wspól- srodkowo wzgledem siebie za pomoca srub dwu- *• stronnych 226 lub podobnie. Wspólosiowo z wyzej wspomnianym kolem stoz¬ kowym jest ulozyskowane w pokrywie 225 za po¬ srednictwem lozyska 228 kolo stozkowe odbierajace naped 227. To kolo stozkowe posiada uzebienie 35 sprzegajace 229, z którym zazebia sie uzebienie dru¬ giego walu napedowego, z którego przeciwnym wol¬ nym koncem sprzegniete jest drugie kolo napedo¬ we. Zarówno wal napedowy jak i kolo nie sa po¬ kazane na rysunku. Wal 214 silnika i kolo stoz- 80 kowe odbierajace naped 227 sa uszczelnione wzgle¬ dem pochwy lub pokrywy za pomoca uszczelnien 230, 231. Wyzej wspomniana czesc 223 pochwy jest tak uksztaltowana, ze obejmuje wspomniane kola stoz- 3* kowe 221, 227, a takze wystaje do wewnatrz po¬ miedzy te kola. W ten sposób zazebiajace sie ze wspomnianymi kolami stozkowymi posrednie kola stozkowe 232, 233, 234 moga byc ulozyskowane na czopach 235 za pomoca lozysk 236, przy rfym czopy 40 te sa obustronnie podparte przez wspomniana czesc 223 pochwy (patrz fig. 9). Ta przekladnia stozkowa dziala jako przekladnia nawrotna tak, ze mimo przeciwnego kierunku obrotów obudowy silnika i wirnika kola napedowe maja jednakowy kieru- 45 nek obrotów. Wal silnika jest tak daleko przedluzony w kie¬ runku wspomnianej przekladni stozkowej, ze wcho¬ dzi wspólosiowo do wnetrza kola stozkowego od¬ bierajacego naped. To kolo stozkowe 227 jest wy- 50 posazone w wewnetrzne uzebienie sprzegajace a ko¬ niec walu silnika posiada zewnetrzne uzebienie sprze¬ gajace. Z uzebieniem sprzegajacym wewnetrznym zazebiaja sie tak zwane plytki zewnetrzne 237, a z zewnetrznym uzebieniem sprzegajacym tak zwane 55 plytki wewnetrzne 238, które sa dociskane podat¬ nie wzajemnie do siebie i do powierzchni oporo¬ wej sila wywolywana na przyklad przez sprezyne talerzowa 239. Sprzeglo poslizgowe dziala podob¬ nie i ma podobne przeznaczenie jak znana blokada 60 mechanizmu róznicowego, a mianowicie przy nie¬ korzystnych warunkach tarcia dla kól napedowych nie wystepuje zjawisko „przescigania" jednego kola przez drugie. Sila tarcia sprzegla poslizgowego daje sie regu- 88 lowac przez wymiane sprezyny talerzowej, która13 95616 14 opiera sie o pierscien 240. Do tego celu mozna takze przewidziec sruby regulacyjne lub inne srod¬ ki regulacji. Wal silnika przechodzi na wylot poprzez czesc 223 pochwy i wystaje pomiedzy kola przekladni nawrotnej. W tym obszarze na wale silnika ulo- zyskowana jest obrotowo tuleja przewodowa. Ta tuleja przewodowa jest obejmowana tuleja lozys¬ kowa 242 z luzem promieniowym, która to tuleja jest z kolei szczelnie wcisnieta we wspomniana czesc 223 pochwy. Ten luz promieniowy pomie¬ dzy tuleja przewodowa i lozyskowa pozwala na znaczne bicie promieniowe walu wirnika bez ujem¬ nego wplywu na szczelnosc uzyskiwana dzieki ni¬ zej wspomnianym pierscieniom tlokowym. Tuleja przewodowa jest zabezpieczona przed obrotem wzgledem tulei lozyskowej za pomoca poprzecz¬ nych kolków. Te kolki poprzeczne wspólnie z za¬ bezpieczajacym pierscieniem sprezystym uniemoz¬ liwiaja przesuniecia tulei przewodowej w kierunku osiowym. ,Czesc 223 pochwy jest wyposazona w dwa krócce przylaczeniowe 243, 244, przy czym od kazdego z nich prowadzi kanal doprowadzajacy 245 i odprowadzajacy 246 do wnetrza tej czesci obudowy gdzie kazdy z tych kanalów tworzy ka¬ nal pierscieniowy 247 wzglednie 248. Te kanaly pierscieniowe otaczaja wspomniana wyzej tuleje lo¬ zyskowa 242. Wspomniane kanaly sa przy tym tak uksztaltowane i usytuowane w czesci 223 pochwy, ze dla obu mozna stosowac rdzenie odlewnicze o takim samym ksztalcie. Tuleja lozyskowa 242 posiada promieniowe otwo¬ ry 249. Jak to widac na fig. 9 otwory te sa tak usytuowane, ze zaden z nich nie jest skierowany bezposrednio w strone krócca przylaczeniowego 243 wzglednie 244. Przez to uzyskuje sie równomier¬ ne zasilanie wszystkich otworów promieniowych medium roboczym pod cisnieniem. Wspólosiowo ze wspomnianymi otworami promieniowymi 249 usy¬ tuowane sa promieniowe otwory doprowadzajace i odprowadzajace 230, wykonane w tulei przewo¬ dowej 241. Te ostatnie otwory promieniowe prowadza do wewnetrznych pierscieniowych kanalów 251. Szczelina pierscieniowa pomiedzy tuleja przewo¬ dowa 241 i tuleja lozyskowa 242 po obu stronach od zewnatrz oraz pomiedzy wspomnianymi otwo¬ rami promieniowymi jest uszczelniona pierscienia¬ mi tlokowymi 252. Te pierscienie tlokowe sa tak uksztaltowane, ze zachodza na siebie koncami. W obrebie kanalu pierscieniowego 251 tulei prze¬ wodowej znajduja sie dalsze otwory 253 wykonane w wale wirnika, które prowadza do otworów wzdluznych 254, 255 wewnatrz tego walu, które to otwory sa od zewnatrz zamkniete szczelnie kor¬ kami 256 lub w podobny sposób. Mniej wiecej w obrebie srodkowego odcinka cylindra wal wir¬ nika ma szereg zewnetrznych wyfrezowan tworza¬ cych kieszonki 257. Kieszonki znajdujace sie na okreslonej czesci obwodu walu na przyklad w obrebie 180° sa poprzez otwory 258 polaczone z jed¬ nym z otworów wzdluznych na przyklad 254, a kie¬ szonki na pozostalej czesci obwodu sa polaczone takimi samymi otworami z drugim otworem wzdluz¬ nym 255. Ponadto cylindry sa polaczone za posrednictwem kanalów laczacych 259 ze srodkowym otworem obudowy silnika i takze w obrebie wyzej wspom¬ nianych kieszonek. Poprzez krócce przylaczeniowe 5 243, 244 kanal doprowadzajacy wzglednie odpro¬ wadzajacy 245, 246, otwory promieniowe 249, pro¬ mieniowe otwory doprowadzajace i odprowadza¬ jace 254, 255, otwory 258 i poprzez kieszonki 257 oraz kanaly laczace 259 jest kierowany w znany 10 sposób przeplyw oleju pod cisnieniem do i z cy¬ lindrów. Za pomoca nie pokazanego ukladu zasi¬ lajacego moze byc zmieniany w znany sposób kie¬ runek biegu silnika hydraulicznego. Szczególna zaleta tej czesci wynalazku jest to, 15 ze uklad doprowadzajacy i odprowadzajacy czyn¬ nik roboczy pod cisnieniem nie wymaga zadnej znaczniejszej dodatkowej przestrzeni zarówno w kierunku wzdluznym jak i poprzecznym. 20 Zastrzezenia patentowe 1. Os napedowa dla pojazdów mechanicznych przeznaczonych zwlaszcza do transportu poziomego, na przyklad wózków jezdnych wysokiego podnosze- 25 nia, która jest napedzana hydraulicznym silnikiem rotacyjnym, majacym wirnik i otaczajaca go obu¬ dowe, znamienna tym, ze obudowa (4) jest sprzeg¬ nieta obrotowo z jednym kolem napedowym (8) tej osi, a wirnik (5) sprzegniety jest z drugim kolem 30 napedowym (14). 2. Os wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze jeden z czlonów silnika na przyklad obudowa (4) jest sprzegniety bezposrednio z jednym kolem napedo¬ wym (8) podczas gdy drugi czlon na przyklad wir- 35 nik (5) jest sprzegniety z drugim kolem napedo¬ wym (14) za posrednictwem przekladni nawrotnej. 3. Os wedlug zastrz. 2, zamienna tym, ze prze¬ kladnia nawrotna jest wspólosiowa do czlonu prze¬ noszacego za jej posrednictwem naped i ma postac 40 na przyklad przekladni nawrotnej z kolami stoz¬ kowymi. 4. Os wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze jeden z czlonów silnika na przyklad wirnik, jest sprzeg¬ niety z napedzanym przez siebie kolem za posred- 45 nictwem przekladni redukcyjnej, podczas gdy dru¬ gi czlon na przyklad obudowa, jest sprzegniety z napedzanym przez siebie kolem za posrednic¬ twem przekladni redukcyjnej nawrotnej. 5. Os wedlug zastrz. 4, znamienna tym, ze jeden 50 czlon silnika, na przyklad wirnik jest sprzegniety z napedzanym przez siebie kolem za posrednic¬ twem normalnej przekladni planetarnej, natomiast drugi czlon na przyklad obudowa za posrednic¬ twem przekladni planetarnej zmieniajacej kierunek 55 obrotu, na przyklad stalej przekladni planetarnej. 6. Os wedlug zastrz 4 albo 5, znamienna tym, ze przed zarówno przekladnia planetarna normalna jak i zmieniajaca kierunek obrotów na przyklad stala przekladnia planetarna, wlaczone jest w lan- 60 cuch kinematyczny jedno przelozenie zmniejszajace (50 lub 55). 7. Os wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze kola napedowe (8, 14) sa wyposazone w oddzielne ha¬ mulce (15, 16), uruchamiane wedlug wyboru od- 65 dzielnie lub wspólnie.15 95616 16 8. Os wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze obu- (15, 16, 19—22) uruchamiany wspólnie dla obu tych czlonów lub oddzielnie, zawierajacy na. przyklad hamulce bebnowe, wielotarczowe, tarczowe, tasmo¬ we lub podobne. ,<; 9. Os wedlug zastrz. J., znamienna tym, ze ma uklad (101) doprowadzajacy i odprowadzajacy czyn¬ nik pod cisnieniem, sluzacy do napedu silnika ro¬ tacyjnego (1), który to uklad sklada sie co naj¬ mniej z jednego nie obracajacego sie elementu (125, 126, 154) oddajacego czynnik pod cisnieniem i jed¬ nego obracajacego sie wraz z silnikiem rotacyj¬ nym elementu.. (111, 149) odbierajacego ten czyn¬ nik. 10. Os wedlug zastrz. 9, znamienna tym, ze uklad doprowadzajacy i odprowadzajacy sklada sie z przynajmniej jednej tulei (125, 126) w której przeplywa czynnik pod cisnieniem i która obejmuje obracajacy sie wal (111) lub podobny obrotowy element nalezacy do hydraulicznego silnika rota¬ cyjnego. 11. Os wedlug zastrz. 9, znamienna tym, ze za¬ równo element doprowadzajacy jak i odprowadza¬ jacy (101) czynnik pod cisnieniem znajduje sie po tej samej stronie hydraulicznego silnika rotacyj¬ nego (1). 12. Os wedlug zastrz. 10 lub 11, znamienna tym, ze zawiera oddzielne tuleje (125, 126) dla przeply¬ wu oleju pod cisnieniem, z których jedna sluzy do doprowadzania tego oleju, a druga do odprowadza¬ nia, przy czym obie obejmuja wal hydraulicznego silnika rotacyjnego. 13. '.y Os wedlug zastrz. 10, znamienna tym, ze tu¬ leja (125 i/lub 126) ma promieniowo na zewnatrz wystajace krócce rurowe (128, 139) dla przeplywu oleju pod cisnieniem, który to króciec wystaje do wnetrza nalezacego do niego krócca przylaczenio¬ wego (130, 131) i jest uszczelniony na zewnetrznym obwodzie uszczelnienia (132) lub w inny sposób ze¬ zwalajacy na promieniowe bicie walu (111) wirni¬ ka wzgledem korpusu (118). 14. Os wedlug zastrz. 1, znamienna tym, ze. uklad doprowadzajaco — odprowadzajacy sklada sie z tarczy rozrzadowej (149) majacej kanaly lub po¬ dobne elementy, które swa powierzchnia slizgowa (153) prostopadla do osi obrotu silnika wspólpra¬ cuja z kolnierzem doprowadzajacym (154). 15. Os wedlug zastrz. 16, znamienna tym, ze tar¬ cza rozrzadowa (149) jest polaczona z poruszana przez tloki tarcza krzywkowa (143). 16. Os wedlug zastrz. 14 lub 15, znamienna tym, ze tarcza rozrzadowa (149) oraz kolnierz doprowa¬ dzajacy (154) sa dociskane do siebie podatnie na powierzchni slizgowej (153). 17. Os wedlug zastrz. 16, znamienna tym, ze sile docisku podatnego stanowi korzystnie cisnienie oleju. 18. Os wedlug zastrz. 3, znamienna tym, ze uklad doprowadzenia i odprowadzenia dla czynnika pod cisnieniem na przyklad oleju pod cisnieniem, umieszczony jest miedzy wspólosiowymi z silni- 5 kiem rotacyjnym kolami zebatymi stozkowymi, stozkowej przekladni nawrotnej. 19. Os wedlug zastrz. 18, znamienna tym, ze do przestrzeni pomiedzy wspomnianymi wspólosio¬ wymi kolami stozkowymi (221, 227) wystaje czesc (223) korpusu wzglednie pochwy, zawierajaca ka¬ naly (245, 246) doprowadzajace i odprowadzajace czynnik pod cisnieniem. 20. Os wedlug zastrz. 19, znamienna tym, ze czesc (223) korpusu zawierajaca kanaly doprowa¬ dzajace i odprowadzajace obejmuje tuleje prze¬ wodowa, która jest ulozyskowTana na wale wiruja^, cym (214) nalezacym do wirnika lub obudowy sil¬ nika i ma promieniowe otwory (250) doprowadza¬ jace i odprowadzajace, które sa usytuowane w o- brebie osi dalszych otworów (253) wykonanych w wale wirujacym (214) silnika i prowadzacych do otworów wzdluznych (154, 255) wykonanych w tymze wale, które to otwory polaczone sa z ko¬ morami cylindrów (204). 21. Os wedlug zastrz. 19, znamienna tym, ze tu¬ leja przewodowa (241) otacza obejmowana przez siebie czesc z luzem promieniowym, a utworzona przez -ten luz szczelina jest uszczelniona na swych koncach oraz pomiedzy otworami doprowadzaja¬ cymi i odprowadzajacymi za pomoca podatnych w kierunku promieniowym uszczelnien (252). 22. Os wedlug zastrz. 21, znamienna tym, ze uszczelnienia (252) stanowia pierscienie tlokowe. 23. Os wedlug zastrz. 20, znamienna tym, ze po¬ miedzy czescia (223) korpusu zawierajaca kanaly doprowadzajace i odprowadzajace oraz tuleja prze¬ wodowa (241) umieszczona jest tuleja lozyskowa (242 z otworami promieniowymi. 24. Os wedlug zastrz. 19, znamienna tym, ze czesc korpusu zawierajaca kanaly doprowadzajace i od¬ prowadzajace stanowi przynajmniej czesciowo jako podparcie dla kól stozkowych o osiach przebiega¬ jacych promieniowo. 25. Os wedlug zastrz. 3, znamienna tym, ze kolo stozkowe przekazujace naped na sprzegniete z nim kolo napedowe pojazdu oraz wal wirnika sprzeg¬ niety z drugim kolem napedowym sa sprzegniete wzajemnie ze soba za pomoca sprzegla ciernego. 26. Os wedlug zastrz. 25, znamienna tym, ze sprzeglo cierne ma postac sprzegla wieloplytko- wego, obciazonego sprezyna lub podobnie. 27. Os wedlug zastrz. 3, znamienna tym, ze w ce¬ lu sprzegniecia stozkowej przekladni nawrotnej z wirnikiem lub obudowa silnika wyposazona jest ona w sprzeglo pozwalajace na przesuniecie po¬ osiowe. 28. Os wedlug zastrz. 27, znamienna tym, ze sprzeglo pozwalajace na przesuniecie poosiowe sta¬ nowi sprzeglo zebate. 15 20 25 30 35 40 45 5095 616 FIG.1 FIG.