Przedmiotem wynalazku jest gniazdo elektryczne, posiadajace w swej obudowie zestyki, przy czym kazdy zestyk jest tak skonstruowany, ze element wtykowy moze byc wprowadzony od dowolnej strony z dwóch konców zestyku, przy zachowaniu w obu przypadkach takich samych wlasciwosci styku.W niektórych zastosowaniach gniazd elektrycznych oraz zestyków dla tych gniazd wystepuje wymaganie aby element stykowy, tzn. kolek, ostrze lub inny element przewodzacy mógl byc wprowadzony do zestyku gniazda od dowolnej strony z dwóch konców zestyku, przy czym w obu przypadkach wlasciwosci elektryczne styku powinny byc takie same. Znane gniazda elektryczne, zwlaszcza te, których zestyki jako elementy stykowe maja sprezyny plaskie, nie sa dostosowane do wprowadzania przewodzacego elementu wtykowego dowolnie od góry lub od dolu gniazda, lub jesli nawet taka mozliwosc istnieje, to niesymetrycznosc konstrukcji powoduje, ze wlasciwosci elektryczne styku zmieniaja sie, w sposób widoczny, a czasami nawet znacznie, w zaleznosci od tego, z którego konca zestyku element wtykowy zostal wprowadzony.Inna wada znanych gniazd elektrycznych jest to, ze zestyki posiadaja tylko jedna pare elementów stykowych, a jezeli nawet posiadaja na kazdej stronie zestyku dwa lub wiecej elementów stykowych, elementy te sa uksztaltowane lub zamocowane na wspólnej sprezynie. W zestyku posiadajacym tylko dwa niezaleznie od siebie zamontowane elementy stykowe, których wysiegniki skierowane sa zwykle w te sama strone, w warunkach udaru lub wibracji, latwo wystepuja chwilowe lub dlugotrwale przerwy w kontakcie, a ponadto sprezyny stykowe takiego zestyku latwo ulegaja odksztalceniom w czasie wkladania lub wyjmowania elementu wtykowe¬ go. Umieszczenie dodatkowych elementów stykowych na jednej sprezynie pociaga za soba koniecznosc powiekszenia dlugosci sprezyny, co zwieksza prawdopodobienstwo przerwania styku elektrycznego w wyniku odgiecia lub chwilowego oderwania sprezyny od elementu wtykowego. Tak wiec zamontowanie dodatkowych elementów stykowych na sprezynie zestyku nie tylko nie rozwiazuje problemu utrzymania dobrego styku elektrycznego w niekorzystnych warunkach pracy zestyku, lecz raczej problem ten zaostrza.Celem wynalazku jest opracowanie gniazda elektrycznego, które posiada zestyk dostosowany do wprowa¬ dzania elementu wtykowego dowolnie z jednego, lub drugiego konca zestyku. Gniazdo elektryczne posiadajace obudowe oraz umieszczone w niej zestyki gniazda zapewniajace kontakt elektryczny z metalowymi elementami wtykowymi ruchomymi w kierunku zgodnym z ich osia wzdluzna, wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze2 90 189 kazdy zestyk gniazda sklada sie z podstawy oraz z dwóch par ramion sprezystych ustawionych symetrycznie i integralnie na podstawie. Ramiona pierwszej pary ramion sprezystych sa polaczone jednym koncem z jednym koncem podstawy, a ramiona drugiej pary sa polaczone z drugim koncem podstawy. Kazde ramie sprezyste jest odgiete pod katem w kierunku srodka zestyku tak, ze ramiona sprezyste kazdej z dwóch par ramion tworza lejkowate wejscie dla elementu wtykowego. Kazde ramie sprezyste posiada element stykowy umiejscowiony w poblizu jego swobodnego konca. Elementy stykowe w kazdej parze ramion sprezystych znajduja sie naprzeciw siebie. Obydwie pary ramion sprezystych kontaktuja z elementem wtykowym umieszczonym w zestyku niezalez¬ nie z którego konca zestyku element wtykowy zostal wprowadzony.Zestyk gniazda wykonany jest z jednego arkusza materialu, a ramiona sprezyste sa odgiete pod katem prostym do podstawy tak, ze ramiona kazdej pary sa równolegle wzgledem siebie przynajmniej na tym odcinku, na którym sa one polaczone z podstawa zestyku. Przedluzenie jednego konca podstawy zestyku stanowi wydluzona koncówke przeznaczona do polaczenia z przewodem elektrycznym.Element stykowy zestyku stanowi zagiecie ramienia sprezystego na zewnatrz zestyku tak, ze ramie sprezyste w koncowym swym odcinku jest odgiete pod katem wzgledem drugiego ramienia sprezystego stanowiacego z nim pare ramion.Zestyk gniazda jest umieszczony we wnece obudowy gniazda, która to wneka posiada wewnetrzny wystep znajdujacy sie na przynajmniej jednej sciance wneki. Zestyk gniazda posiada elementy ustalajace unieruchamiaja¬ ce, wraz z wystepem wneki, zestyk we wnece obudowy gniazda.Elementy ustalajace zestyk we wnece stanowia pare klepek blokujacych wystajacych z podstawy zestyku, z jej przeciwnej strony niz ramiona sprezyste. Klapki blokujace sa odgiete od podstawy tak, ze tworza ze soba pewien kat, a odleglosc miedzy tymi klapkami jest równa przynajmniej szerokosci wewnetrznego wystepu obudowy.W obudowie gniazda znajduja sie dwie sasiadujace ze soba wneki do montazu zestyków, posiadajace na swych koncach otwory wykonane w obudowie gniazda. Obudowa ta posiada ponadto dolne wyciecie lewej scianki i górne wyciecie lewej scianki, przez które to wyciecia wyprowadzone sa zagiete wydluzone koncówki obydwu zestyków umieszczonych we wnekach obudowy gniazda.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia zestyk gniazda elektrycznego w widoku perspektywicznym, fig. 2 — zestyk w widoku od przodu, fig, 3 —zestyk w rzucie bocznym, fig. 4 — pólfabrykat z którego wykonuje sie zestyk, w rzucie pionowym, fig. 5 — gniazdo elektryczne z zestykami, w czesciowym przekroju poprzecznym, a fig. 6 — przedstawia gniazdo w przekroju poprzecznym wzdluz linii 6—6 z fig. 5.Przedstawiony na fig- 1—4, zestyk gniazda wykonany j*st z pólfabrykatu wykrojonego z blachy z materia¬ lu przewodzacego. Poniewaz niektóre czesci zestyku pracuja jako elementy sprezyste, material z którego jest on wykonany powinien posiadac dobra wytrzymalosc na zginanie oraz duzy wspólczynnik sprezystosci. Odpowied¬ nim materialem na zestyk 10 jest na przyklad jeden ze stopów miedzi.Fig. 4 przedstawia pólfabrykat 12 wykorzystywany do wykonania zestyku 10. Zestyk 10 sklada sie z podstawy 14, górnej pary ramion sprezystych 16A i 16B, dolnej pary ramion sprezystych 16C i 16D, wydluzonej koncówki 18 stanowiacej przedluzenie podstawy 14, oraz z pary elementów ustalajacych 20A i 20B w postaci klapek blokujacych odgietych z podstawy 14 na zewnatrz zestyku. Kazde z ramion sprezystych 16 jest odgiete ku przodowi pod katem prostym w stosunku do podstawy 14, przy czym ramiona sprezyste 16A i 16B sa polaczone jednym koncem z bokami podstawy 14 w górnej jej czesci, a ramiona sprezyste 16C i 16D sa polaczone jednym koncem z bokami podstawy 14 w dolnej jej czesci. Te czesci ramion sprezystych 16A i 16B, które polaczone sa z podstawa 14, sa do siebie w przyblizeniu równolegle, podobnie jak polaczone z podstawa czesci ramion sprezystych 16C i 16D. Nie polaczone z podstawa 14 czesci ramion sprezystych 16 odgiete sa, pod pewnym katem w kierunku do srodka podstawy, az do elementu stykowego 22, w którym swobodne konce ramion sprezystych sa odgiete pod katem A (fig. 2).Jak pokazano na fig. 1 i fig. 2 zestyk gniazda posiada cztery niezaleznie podparte elementy stykowe 22, ustawione symetrycznie i umiejscowione w poblizu srodka zestyku.Na fig. 5 i fig. 6 przedstawiono, ze dzieki symetrycznemu ustawieniu elementów stykowych 22, polaczenie elektryczne miedzy zestykiem i umieszczonym w nim elementem wtykowym 24 jest identyczne, niezaleznie od tego, czy element wtykowy jest wprowadzany od góry, czy od dolu gniazda. Wszystkie elementy stykowe podparte sa stosunkowo krótkimi wspornikami, co zapewnia dobra odpornosc na drgania iub inne ruchy styków w przypadku udaru lub wibracji. Dzieki odgieciu ramion sprezystych 16 w przeciwnych kierunkach, jakkolwiek sila dzialajaca na zestyk i w kierunku odciagania jednego z elementów stykowych 22 od elementu wtykowego 24, bedzie jednoczesnie powodowala dociskanie do tego elementu odpowiedniego elementu stykowego 22 na drugim ramieniu sprezystym, co stanowi dalsze zabezpieczenie przed wystapieniem przerwy w obwodzie elektrycznym w przypadku, gdy zestyk poddany jest udarowi lub wibracjom.90 189 3 Wydluzona koncówka 18 jest dostosowana do zamocowania lub bezposredniego dolaczenia do plytki obwodu drukowanego lub podobnego elementu. Sciete naroza koncówki umozliwiaja uzyskanie polaczenia elektrycznego metoda lutowania lub inna znana technika.Na fig. 5 i fig. 6 pokazano gniazdo 26, w którym zamontowano zestyk 10. Gniazdo 26 posiada obudowe 28, w której wykonano dwie lub wiecej wneki 30 przeznaczone do zamontowania w nich zestyków 10. Kazda wneka 30 posiada na jednym koncu otwór 32 o scietych sciankach sluzacy do prowadzenia elementu wtykowego przy wkladaniu go do zestyku. Otwory 32 zapewniaja wlasciwe ustawienie elementu wtykowego 24 w czasie wkladania i wyjmowania go z gniazda, dzieki czemu zmniejszaja niebezpieczenstwo odksztalcenia lub innego uszkodzenia zestyku w czasie wkladania lub wyjmowania elementu wtykowego. Kazda wneka 30 posiada wewnetrzny wystep 34 wykonany w przyblizeniu w polowie wysokosci jego scianki zewnetrznej.Jak przedstawiono na fig. 5, prawy zestyk 10 zamontowany jest w odpowiedniej wnece 30 przez wsuniecie go od dolu gniazda w taki sposób, ze górny koniec zestyku znajduje sie w górnej czesci gniazda, natomiast lewy styk 10 zamontowany jest w odpowiadajacej mu wnece w taki sposób, ze w górnej czesci gniazda znajduje sie jego dolny koniec. Kazdy zestyk montowany jest w taki sposób, ze wsuwa sie go od dolu w odpowiednia.wneke az do momentu, kiedy górny element blokujacy 20 (klapka 20A dla prawego zestyku i klapka 20B dla lewego zestyku) zaskoczy za wewnetrzny wystep 34. W tym samym momencie, krawedzie czolowe dolnych elementów blokujacych opra sie o wystep 34 uniemozliwiajac dalsze przesuwanie zestyku ku górze.Natomiast krawedz czolowa górnego elementu blokujacego opierajac o wystep 34 zabezpiecza zestyk przed wysunieciem z gniazda. W przypadku koniecznosci usuniecia zestyku z wneki nalezy posluzyc sie odpowiednia dzwignia, która wsuwa sie do wneki 30 poprzez otwór 32 i dociska górny element blokujacy 20 (na przyklad klapke 20A) do zestyku 10, dzieki czemu wystep 34 zostaje uwolniony i zestyk moze byc wyjety.Koncówka 18 na dole prawego zestyku jest zagieta w lewo i przechodzi poprzez wyciecie 36 srodkowej scianki obudowy 28 oraz poprzez dolne wyciecie 38 lewej scianki obudowy, natomiast koncówka 18 lewego zestyku 10 jest zagieta w lewo i przechodzi przez górne wyciecie 40 lewej scianki obudowy 28. Wystajace na zewnatrz * obudowy wydluzone koncówki 18 moga byc zamontowane na plytce z obwodem elektrycznym lub polaczone elektrycznie z ta plytka za pomoca jednego ze znanych sposobów.Elementy wtykowe 24, pokazane przykladowo jako koncówki plytki 42, moga byc przewodami doprowadzajacymi obwodu scalonego lub jakiegos innego elementu. W przykladzie wykonania pokazanym na rysunku sposób zamontowania zestyków 10 w gniezdzie 26 determinuje kierunek wprowadzania elementu wtykowego w taki sposób, ze prawy element wtykowy jest wprowadzany od góry prawego zestyku a lewy element wtykowy, od dolu lewego zestyku. Jednakze, jak wspomniano uprzednio, dzieki symetrycznej konstrukcji zestyków, elementy wtykowe moga byc wprowadzone do zestyku od strony dowolnego jego konca, przy czym wlasciwosci elektryczne styku pozostaja w obu przypadkach nie zmienione.Konstrukcja wedlug wynalazku zapewnia wiec uzyskanie prostego i niedrogiego gniazda elektrycznego charakteryzujacego duza niezawodnoscia, przy czym element wtykowy moze byc wprowadzany do zestyku z dowolnego konca. PL