Uprawniony z patentu: Wabco Westinghouse, GmbH, Hannover (Republika Federalna Niemiec) Zawór przekaznikowy, zwlaszcza zawór hamulcowy przyczepy w dwuobwodowych pneumatycznych urzadzeniach hamulcowych do pojazdów drogowych Przedmiotem wynalazku jest zawór przekaznikowy, zwlaszcza zawór hamulcowy przyczepy w dwuobwo¬ dowych pneumatycznych urzadzeniach hamulcowych do pojazdów drogowych, w których przewód hamulcowy przyczepy stopniowo napelniany jest powietrzem i oprózniany w zaleznosci od cisnienia hamowania co najmniej w jednym z obu obwodów hamulcowych hamulca pojazdu ciagnacego, przy czym zawór przekaznikowy ma dwa tloki przekaznikowe przesuwne osiowo w przeciwnych kierunkach, obciazone z jednej strony cisnieniem panuja¬ cym w przewodzie hamulcowym przyczepy, z drugiej strony cisnieniem hamowania w jednym z obu obwodów hamulcowych i posiadajace po jednym gniezdzie zaworowym wspólpracujacym z podwójnym zaworem, tak ze ten ostatni tworzy wraz z jednym gniazdem zawór wlotowy, a z drugim gniazdem tworzy zawór wylotowy do napelniania powietrzem i opóznienia przewodu hamulcowego przyczepy wedlug patentu;glównego nr 71949.Powyzszy uklad zapobiega awarii jednego z obu obwodów hamulcowych, dzieki czemu zarówno pojazd ciagnacy jak i przyczepe mozna hamowac stopniowo za pomoca sprawnego obwodu hamulcowego.Celem wynalazku jest opracowanie konstrukcji zaworu przekaznikowego, który pozwala stosowac jedno¬ czesnie dla pojazdu ciagnacego i przyczepy dodatkowy obwód hamulcowy, dajacy sie uruchomic niezaleznie od zaworu hamulcowego przyczepy, bez koniecznosci stosowania specjalnych zaworów odcinajacych wzglednie dolaczeniowych.Zgodnie z wynalazkiem cel ten osiagnieto przez to, ze tlok przekaznikowy z gniazdem zaworu wlotowego zawiera dwie czesci ustawione szeregowo i polaczone ze soba na stale z których jedna obciazona jest z jednej strony cisnieniem powietrza, a z drugiej storny cisnieniem panujacym w przewodzie hamulcowym przyczepy druga zas czesc — z jednej strony obciazona jest cisnieniem drugiego obwodu hamulcowego a z drugiej cisnieniem obwodu sterujacego zasobnika sprezynowego.Przy takiej budowie zaworu przekaznikowego cisnienie dodatkowego obwodu zasobnika sprezynowego niezaleznie od obwodów hamulcowych oddzialywuje przy zwolnieniu hamulca z zasobnikiem sprezynowym na tloki w cylindrach zasobników sprezynowych pojazdu ciagnacego, jak równiez na zawór przekaznikowy —jako cisnienie sterujace przeciwdzialajace cisnieniu powietrza w zbiorniku. Przy uruchomieniu hamulca zasobnika sprezynowego przyczepa jest hamowana przez obnizenie cisnienia sterujacego, a hamowanie jest zwrotnym dzja-{ 2 81382 laniem w stosunku do obnizania cisnienia sterujacego, przy czym cisnienie powietrza, dzialajace na jedna czesc tloka przekaznika, na skutek odciazenia drugiej czesci tloka przez cisnienie sterujace obwodu zasobnika sprezynowego samoczynnie wysterowuje sie, przez otwarcie zaworu wlotowego i oddzialywuje na cylindry ha¬ mulcowe przyczepy.Budowa i sposób dzialania zaworu przekaznikowego wedlug wynalazku zapewniaja, przy uwzglednieniu i zachowaniu przepisów bezpieczenstwa obowiazujacych prz/ eksploatacji tego rodzaju wieloobwodowych ukla¬ dów hamulcowych, otrzymanie centralnego organu sterujacego do hamowania przyczepy,oznaczajacego sie nie zwykle malymi rozmiarami. Wedlug dalszej propozycji czesc tloka o wiekszych powierzchniach czynnych uksztaltowana jest jako tlok przeponowy. W ten sposób mozliwa jest zwarta budowa zaworu przekaznikowego, przy czym tlok przeponowy moze praktycznie pracowac bez tarcia. Korzystne jest aby obwód sterujacy zasob¬ nika sprezynowago dawal sie uruchamiac za posrednictwem recznego zaworu hamulcowego.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladzie wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedsta¬ wia schemat polaczen powietrznego ukladu hamulcowego z zaworem przekaznikowym, fig 2 — inne rozwiazanie zaworu przekaznikowego wedlug wynalazku w przekroju.Na fig. 1 przedstawiono hamulec 1 pojazdu ciagnacego obejmujacy pierwszy obwód hamulcowy I ze zbior¬ nikiem powietrza 2, zaworem hamulcowym pojazdu ciagnacego 3 i cylindrami hamulcowymi 4'dzialajacymi na~, przednia os pojazdu ciagnacego, jak równiez drugi obwóa hamulcowy II ze zbiornikiem powietrza 5, zaworem hamulcowym pojazdu ciagnacego 3 i cylindrami hamulcowymi 4' dzialajacymi na tylna os pojazdu ciagnacego.Poza tym przewidziany jest dla cylindrów hamulcowych tylnej osi 4' obwód zasobnika sprezynowego Ul urucha¬ miany recznym zaworem hamulcowym 101, którego zbiornik 102 powietrza polaczony jest przez przewód 6, zawór sterujacy 7 cisnienia, kurek odcinajacy 8 i glowice sprzegajace 9 z przewodem zasilajacym 10 przyczepy, sluzacym jako samoczynny przewód hamulcowy. Zawór sterujacy 7 cisnienia jest otwarty dopóki cisnienie w przewodzie 6 nie spadnie ponizej okreslonej wartosci granicznej, lezacy nieco ponizej normalnego cisnienia roboczego zbiornika 102. Jesli cisnienie w przewodzie 6 spadnie ponizej tej wartosci granicznej, to zawór 7 zamyka sie samoczynnie i przewód 6 zostaje odciety.Zawór przekaznikowy 11, sluzacy wedlug wynalazku jako zawór hamulcowy przyczepy, laczy sie prze-"T wodami 12, 13 z obwodami hamulcowymi I, II; przez przewód 6, zawór 7 i przewód 14 — ze zbiornikiem 102; przez przewód 15, kurek 16 i sprzegi 17 — z przewodem hamulcowym 18 przyczepy, sluzacym jako bezposredni przewód hamulcowy, oraz przez przewód 103 —zrecznym zaworem hamulcowym 101. Zawór przekaznikowy 11 przedstawiony na fig. 2 sklada sie z obudowy 52, w której przesuwaja sie osiowo dwa szczelne tloki przekaz¬ nikowe 53, 54 ustawione wspólosiowo, z których tlok 53 sklada sie z kolei z dwóch czesci 104, 105 ustawio¬ nych szeregowo i polaczonych ze soba na stale tuleja prowadzaca 57 oraz posiadajacych powierzchnie czynne 91, ip7 wzglednie 90, 106, z których powierzchnie 106, 107 sa tej samej wielkosci. Czesc 104 tloka 53 ma j gniazdo zaworowe 56, podczas gdy tuleja 57 prowadzona jest szczelnie w otworze 59 obudowy 52. Tlok przeka- I"; znikowy 54 sklada sie z dwóch czesci 60, 61 przy czym czesc wewnetrzna 61 jest tlokiem stopniowanym ¦/ o powierzchniach czynnych 63, 64, który przesuwa sie szczelnie w kierunku osiowym w czesci zewnetrznej 60 pokonujac sile dzialania sprezyny 62. Napiecie wstepne sprezyny 62 daje sie zmieniac za pomoca sruby nastawczej 65. Zewnetrzna czesc tloka 60 ma powierzchnie czynne 88, 89. Czesc wewnetrzna tloka 61 ma gniazdo zaworowe 66. Zawór podwójny 67, przesuwajacy sie szczelnie w kierunku osiowym w tulei 57, tworzy wraz z gniazdem zaworowym 56 zawór wlotowy 56, 68, a z gniazdem 66 - zawór wylotowy 66, 69 i jest obcia¬ zony sila sprezyny 70 tak, ze jest dociskany do gniazda 56.Pierwszy obwód hamulcowy I laczy sie za posrednictwem przewodu 12, lacznika 71 i otworu 72 z komora 73 w obudowie powyzej tloka 54. Drugi obwód hamulcowy II —przez przewód 13, lacznik 74 i otwór 75 z komora 76 ponizej czesci 105 tloka 53.Zbiornik 102 powietrza laczy sie przez przewód 14 i niewidoczny lacznik z komora 79, znajdujaca sie ponizej czesci 104 tloka 53. Komora 80 powyzej czesci 104 tloka 53 jest polaczona za posrednictwem lacznika 84 i przewodu 15 z bezposrednim przewodem hamulcowym 18 przyczepy Komora 80 laczy sie ponadto po¬ przez zawór wlotowy 56, 68 z komora 79, a przez zawór wylotowy 66, 69, otwór 85 w podwójnym zaworze 67 i otwór 86 w tulei 57 — z atmosfera. W obudowie 52 znajduje sie zderzak 92 dla czesci 60 tloka. W przedstawio¬ nym polozeniu zluzowania tlok 54 utrzymywany jest w pokazanej pozycji przez sprezyne 87, której sila oddzialywania na tlok 54 moze byc pominieta w stosunku do dzialajacych nan sil cisnieniowych. Reczny zawór hamulcowy 101 dolaczony jest nastepnie poprzez przewód 103, lacznik 108 i otwór 109 do komory 110 powyzej czesci 105 tloka 53. Normalnie, przy niewlaczonym zaworze 101 komora 110 znajduje sie podcisnie¬ niem obwodu zasobnika sprezynowego III. Poniewaz powierzchnie czynne 106 i 107 czesci 105 wzglednie 104 sa równej wielkosci, wiec przy hamulcu nieczynnym istnieje równowaga sil na tloku 53, tak ze zawór wlotowy 56, 68 jest zamkniety. Zawór przekaznikowy 11 wedlug wynalazku dziala w sposób nastepujacy.81382 3 W wyniku uruchomienia zaworu hamulcowego 3 pojazdu ciagnacego celem zahamowania pociagu sprezone powietrze plynie ze zbiornika 2 i 5 do cylindrów hamulcowych 4 wzglednie 4' pojazdu ciagnacego, którego hamulec zaczyna dzialac. Cisnienie hamowania panujace w obu obwodach hamulcowych dochodzi równtei przez . przewód 12, lacznik 71 i otwór 72 do komory 73 (cisnienie hamowania w pierwszym obwodzie l)v wzglednie ., przez przewód 13, lacznik 74 i otwór 75 do komory 76 (cisnienie hamowania w drugim obwodzie ll)r wskutek i czego tlok 54 zostaje poddany dzialaniu cisnienia hamowania w obwodzie I, zas tlok 53 - cisnienia w obwo¬ dzieII. ( Przy zalozeniu, ze czynny jest tylko obwód I; gdy cisnienie hamowania w obwodzie I doprowadzane do komory 73, osiagnie okreslona wartosc minimalna, tlok 54 dociskany jest do zderzaka 92, przy czym zawór wylotowy 66, 69 zamyka sie a zawór wlotowy 56, 68- otwiera. Sila dociskajaca zewnetrzna czesc tloka 60 do zderzaka 92 jest wobec duzej powierzchni czynnej 88 juz w zakresie niskich cisnien znacznie wieksza od przeciw¬ dzialajacej jej sily sprezyny 62, tak ze czesc tloka 60 pozostaje docisnieta do zderzaka 92.W komorze 80 i tym samym w przewodzie 18 wytwarza sie szybko cisnienie hamowania i to dopóty, dopóki czesc 61 nie pokona napiecia wstepnego sprezyny 62 i nie zostanie osiagnieta równowaga miedzy silami . dzialajacymi na czesc 61 — z jednej strony sila wywierana przez cisnienie hamowania ma wieksza powierzchnie czynna 64, z drugiej strony sila sprezyny 62 plus sila dzialania cisnienia sterujacego P| wywierana na mniejsza powierzchnie czynna 63. Gdy osiagniety zostanie stan równowagi, podwójny zawór 56,66 i 66,69 przesuwa sie w polozenie zamkniecia. Wskutek szybkiego wzrostu cisnienia w komorze 80 i tym samym w przewodzie 16 uzyskuje sie wyprzedzenie dzialania hamulca przyczepy w stosunku do hamulca pojazdu ciagnacego. Wyprze¬ dzenie to mozna regulowac przez zmiane napiecia wstepnego sprezyny 62 za pomoca sruby nastawczej 65. Gdy czesc 61 pokonala napiecie wstepne sprezyny 62, to w wyniku stosunku wielkosci mniejszej powierz¬ chni czynnej 63 poddanej dzialaniu cisnienia sterujacego P|, i wiekszej powierzchni czynnej 64, obciazonej cisnieniem hamowania w komorze 80, powstaje dalszy wzrost cisnienia hamowania, tak ze cisnienie to zmniejsza sie w stosunku do cisnienia sterujacego P| i zaistniale wyprzedzenie dziala hamulca przyczepy w stosunku do hamulca pojazdu ciagnacego stopniowo sie zmniejsza.Jezeli natomiast czynny jest tylko obwód hamulcowy II, to zaczyna dzialac tlok 53, przy czym na powierzchnie czynna 90 czesci 105 dziala cisnienie sterujace, a zawór wlotowy 56, 68 otwarty jest dopóty, . dopóki narastajace równiez w komorze 80 cisnienie hamowania nie wywola przez dzialanie na czynna powierz- chnie 91 czesci 104 ustawienia tloka 53 w polozeniu zamkniecia. Oczywiscie w normalnych warunkach przy uruchomieniu zaworu hamulcowego 3 wspólpracuja ze soba oba obwody hamulcowe I, II.Przy uruchomieniu zaworu 101 odpowietrza sie najpierw zasobniki sprezynowe cylindrów hamulcowych tylnej osi 4' i jednoczesnie znosi równowage sily na tloku 53 w miare tego, jak powierzchnia czynna 106 czesci 105 jest odciazona od cisnienia sterujacego obwodu III. W ten sposób cisnienie zapasu powietrza, panujace w komorze 79 i dzialajace na powierzchnie czynna 107 czesci 104, otwiera zawór wlotowy 56, 68 dopóty dopóki proporcjonalnie do obnizenia cisnienia w komorze 110 w przewodzie 18 nie zostanie wytworzone cisnie nie hamowania, które wskutek jednoczesnego oddzialywania na powierzchnie czynna 91 czesci 104 ustawi tlok 53 w polozeniu zamkniecia.Zawór przekaznikowy 11 wedlug wynalazku stanowi zatem centralny organ wlaczajacy, w którym skoja¬ rzone sa trzy przewody sterujace 12, 13, 103 z jednym tylko przewodem hamulcowym 18. Ponadto w normal¬ nych warunkach obwody hamulcowe I i II nie moga pomieszac sie ani miedzy soba, ani tez z obwodem zasob¬ nika sprezynowego III.Vi I PL