PL 71 830 Y1 2 Opis wzoru Przedmiotem wzoru uzytkowego jest zespól kierownicy przeplywu przez wymiennik ciepla, ma- jacy zastosowanie w branzy sanitarnej i grzewczej. Uzyskanie przeplywu przeciwpradowego przez wymiennik ma niebagatelne znaczenie dla efek- tywnosci pracy wymienników. Przeplyw wspólpradowy redukuje moc wymienników co objawia sie zwiekszeniem róznic temperatur pomiedzy mediami wymieniajacymi energie cieplna. Istnieja jednocze- snie systemy, w których dochodzi do zmiany kierunku przeplywu jednego z medium w zaleznosci od trybu pracy. Przykladem takich urzadzen sa rewersyjne pompa ciepla, wyposazone w znakomitej wiek- szosci przypadków w wymienniki plytowe. Przy zmianie trybu pracy pomiedzy grzaniem i chlodzeniem dochodzi do zmiany funkcji wymien- ników bedacych raz parownikami, a raz skraplaczami. W wyniku tego nastepuje zmiana kierunku prze- plywu czynnika chlodniczego przez wymienniki. W trybie grzania rewersyjnej pompy ciepla przez wy- miennik pelniacy funkcje parownika, czynnik chlodniczy plynie przez pierwotna strone wymiennika z dolu ku górze. Aby osiagnac jak najwyzsza temperature parowania, maksymalizujac tym samym efek- tywnosc pracy ukladu dazy sie do tego, aby medium po stronie wtórnej parownika plynelo z góry do dolu. Takze w trybie grzania, ale w skraplaczu, czynnik chlodniczy po stronie pierwotnej plynie z góry do dolu. Aby minimalizowac temperature skraplania, w celu poprawy efektywnosci pracy ukladu, dazy sie do tego, aby medium po stronie wtórnej skraplacza plynelo z dolu do góry. Problem pojawia sie przy zmianie trybu pracy rewersyjnej pompy ciepla z grzania na chlodzenie. Dochodzi wtedy do wzajemnej zmiany funkcji pomiedzy wymiennikami. Dotychczasowy skraplacz staje sie parownikiem, natomiast parownik staje sie skraplaczem. Skutkuje to zmiana kierunków przeplywu czynnika chlodniczego przez strony pierwotne wymienników. Przy dotychczasowej konfiguracji hydrau- licznej mediów po stronie wtórnej tychze wymienników, mamy do czynienia z praca wymienników w tzw. wspólpradzie. Nie jest to optymalny stan pracy wymienników, co skutkuje spadkiem ich wydajnosci, dekrementujac temperature parowania i inkrementujac temperature skraplania, co prowadzi do obnize- nia efektywnosci pracy calego ukladu. Znany jest sposób odwracania kierunku przeplywu przez wymiennik poprzez dublowanie ukladu pompowego po stronie obiegu wtórnego, gdzie dwie pompy obiegowe zainstalowane sa równolegle lecz w przeciwnych kierunkach. W zaleznosci od trybu pracy rewersyjnej pompy ciepla zalacza jest odpo- wiednia pompa obiegowa, tak aby na danym wymienniku uzyskac przeplyw przeciwpradowy. Niestety jest to uklad kosztowny, gdyz wymaga zainstalowania dodatkowej pompy obiegowej wraz z osprzetem, zarówno po stronie dolnego i jak górnego zródla pompy ciepla. Natomiast z polskiego opisu wzoru uzytkowego za numerem w. 123911 pod tytulem „Zawór zwrotny do okresowej zmiany kierunku przeplywu cieczy lub gazów”, znany jest zawór zwrotny do okre- sowej zmiany kierunku przeplywu cieczy lub gazów, wykonany jako korpus z otworami do podlaczenia instalacji aparatury laboratoryjnej, w którego wnetrzu jest komora z umieszczona w niej ferromagne- tyczna kulka, a na zewnetrznych powierzchniach korpusu, po obu stronach komory, umieszczone sa cewki indukcyjne. Korpus zaworu sklada sie z dwóch elementów, podkladki dystansowo-uszczelniajacej i tulejowej zlaczki z gwintem wewnetrznym. Jeden z konców kazdego z tych elementów jest nagwinto- wany i wkrecony do zlaczki. Otwory w obu skierowanych ku sobie elementach sa rozwiercone po- wierzchniami stozkowymi i w zmontowanym zaworze tworza komore, a wyloty otworów z jednej i drugiej strony korpusu sa nagwintowane. Elementy korpusu posiadaja kolnierze. Zas, z polskiego opisu zgloszeniowego wynalazku za numerem P.296503 pod tytulem “Wymien- nik ciepla” znane jest rozwiazanie wyposazone w wirnik w ksztalcie wydrazonego walca z promienio- wymi kanalami, wewnatrz wirnika jest umieszczona przegroda zlozona z dwóch czesci polaczonych z soba plaskim przegubem wzdluz osi wirnika. Wirnik jest umieszczony w obudowie z glównymi kana- lami wylotowymi o ksztalcie spiralnym oraz pomocniczymi kanalami wylotowymi, takze w ksztalcie spi- ralnym. Z japonskiego wynalazku JP2002318031 znany jest zespól kierownicy przeplywu przez wymien- nik ciepla, zaopatrzony w krócce dolotowe, przewody rurowe i pompe. Do czterodrogowego zaworu z zasuwa podlaczone sa rurowymi przewodami dwa krócce do przylaczania zewnetrznej instalacji hy- draulicznej oraz co najmniej dwa krócce do przylaczania wymiennika, przy czym zamontowana po- przecznie w zaworze zasuwa ustawiona jest czolem do przelaczy przewodów tak, ze utworzone sa kanaly przeplywu, gdzie ustawienie zasuwy odpowiada równoczesnemu niezaleznemu przeplywowi po- PL 71 830 Y1 3 miedzy króccem zewnetrznej instalacji hydraulicznej a króccem wymiennika i innym króccem lub odpo- wiada równoczesnemu niezaleznemu przeplywowi pomiedzy króccem zewnetrznej instalacji hydraulicz- nej a króccem wymiennika i innym króccem zewnetrznej instalacji hydraulicznej a innym króccem wy- miennika. Celem rozwiazania wedle wzoru jest uzyskanie konstrukcji pozwalajacej na uzyskanie przeplywu przeciwpradowego przez wymiennik, poprzez zmiane kierunku przeplywu jednego z mediów przez tenze wymiennik. Zespól kierownicy przeplywu przez wymiennik ciepla, zaopatrzony jest w krócce dolotowe, prze- wody rurowe oraz pompe podlaczona do jednego z krócców i zewnetrznej instalacji hydraulicznej, przy czym do co najmniej czterodrogowego zaworu z zasuwa podlaczone sa rurowymi przewodami co naj- mniej dwa krócce do przylaczenia zewnetrznej instalacji hydraulicznej oraz co najmniej dwa krócce do przylaczenia wymiennika, nadto zamontowana poprzecznie w zaworze zasuwa ustawiona jest czolem do przylaczy przewodów, tak ze utworzone sa niezalezne kanaly przeplywu, gdzie ustawienie zasuwy odpowiada równoczesnemu niezaleznemu przeplywowi pomiedzy króccem zewnetrznej instalacji hy- draulicznej a króccem wymiennika i innym króccem zewnetrznej instalacji hydraulicznej a innym króc- cem wymiennika lub odpowiada równoczesnemu niezaleznemu przeplywowi pomiedzy króccem ze- wnetrznej instalacji hydraulicznej a króccem wymiennika i innym króccem zewnetrznej instalacji hydrau- licznej a innym króccem wymiennika, ponadto zasuwa wykonuje ruch w zakresie + 90°/-90°, charakte- ryzuje sie tym, ze polozenie zasuwy w zaworze sterowane jest elektrycznie za pomoca sterownika. Zastosowanie rozwiazania wedle wzoru powoduje zapewnienie przeplywu przeciwpradowego czynnika chlodzacego przez wymiennik. W rewersyjnych pompach ciepla pozwala na optymalizacje kosztów eksploatacji urzadzen poprzez zwiekszenie wspólczynnika efektywnosci pracy pompy ciepla, dzieki maksymalizacji temperatury parowania i minimalizacji temperatury skraplania obiegu chlodni- czego. Zastosowanie kierownicy przeplywu pozwala takze na wyeliminowanie bardzo kosztownej do- datkowej pompy obiegowej w ukladach, gdzie zmiane kierunku przeplywu uzyskuje sie poprzez zdublo- wanie zespolu pompowego. Kolejna korzyscia jest mozliwosc zaoszczedzenia miejsca, tj. kubatury nie- zbednej do wykonania instalacji w ukladach, gdzie zmiane kierunku przeplywu uzyskuje sie poprzez zdublowanie zespolu pompowego. Kompaktowa kierownica przeplywu umozliwia zastosowanie rewer- syjnej pompy ciepla z odwracaniem kierunku przeplywu w wymiennikach, w istniejacych ukladach hy- draulicznych, bez koniecznosci ingerencji w materie tych ukladów. Zastosowanie kompaktowej kierow- nicy przeplywu pozwala na zwiekszenie dopuszczalnego temperaturowego zakresu pracy pompy ciepla w trybie chlodzenia, wynikajacego z koperty pracy sprezarki, poprzez uzyskanie wiekszej temperatury parowania i nizszej temperatury skraplania w porównaniu z ukladami, w których wymienniki pracuja we „wspólpradzie”. Uzyskanie dzieki kompaktowej kierownicy przeplywu „przeciwpradu” w parowniku pod- czas pracy w trybie chlodzenia, kiedy chlodzona jest woda, pozwala na zmniejszenie róznicy pomiedzy temperatura parowania a temperatura wody lodowej, co podnosi skutecznosc zabezpieczenia wymien- nika przed zamarznieciem chlodzonej w nim wody, a tym samym skuteczniej chroni wymiennik przed zniszczeniem. Uzyskanie dzieki kompaktowej kierownicy przeplywu „przeciwpradu” w parowniku pod- czas pracy w trybie chlodzenia, kiedy chlodzona jest woda, pozwala na zmniejszenie róznicy pomiedzy temperatura parowania a temperatura wody lodowej, co umozliwia bezpieczna prace urzadzenia przy nizszych temperaturach wody lodowej. Nizsza dopuszczalna temperatura pracy pompy ciepla pozwala na ekonomiczniejszy dobór odbiorników chlodu, bowiem nizsza temperatura wody lodowej oznacza wieksza moc wymiennika w odbiorniku chlodu. Przedmiot wzoru uzytkowego zostal uwidoczniony na zalaczonym rysunku, na którym na: Fig. 1. przedstawiono ustawienie zasuwy umozliwiajace przeplyw w dól wymiennika, Fig. 2 – uwidoczniono ustawienie zasuwy umozliwiajace przeplyw w góre wymiennika, zas Fig. 3 – zaprezentowano kierow- nice przeplywu w widoku z boku. Zespól kierownicy przeplywu 9 przez wymiennik ciepla, sklada sie z czterodrogowego zaworu 8 z zasuwa 11, podlaczonego rurowymi przewodami 12 z dwoma króccami 3, 5 do przylaczenia zewnetrz- nej instalacji hydraulicznej oraz dwoma króccami 4, 6 do przylaczenia wymiennika 1. Zamontowana poprzecznie w zaworze 8 zasuwa 11 ustawiona jest czolem do przylaczy przewodów tak, ze utworzone sa niezalezne kanaly przeplywu. Ustawienie zasuwy 11 odpowiada równoczesnemu niezaleznemu przeplywowi pomiedzy króccem 3 zewnetrznej instalacji hydraulicznej a króccem 4 wymiennika 1 i króc- cem 5 zewnetrznej instalacji hydraulicznej a innym króccem 6 wymiennika 1 lub odpowiada równocze- snemu niezaleznemu przeplywowi pomiedzy króccem 3 zewnetrznej instalacji hydraulicznej a króccem 6 wymiennika 1 i króccem 5 zewnetrznej instalacji hydraulicznej a króccem 4 wymiennika 1. Zasuwa 11 PL 71 830 Y1 4 wykonuje ruch w zakresie kata 90°. Do krócca 3 zewnetrznej instalacji hydraulicznej podlaczona jest obiegowa pompa 2. Króciec 6 wymiennika 1 polaczony jest elastycznym przewodem 7 z zaworem 8. Polozenie zasuwy 11 w zaworze 8 sterowane jest elektrycznie za pomoca sterownika 10. Kierunek przeplywu w obiegu zewnetrznym jest zawsze taki sam i zdeterminowany jest przez kierunek pracy pompy obiegowej 2. Elementem wykonawczym, który pozwala na zmiane kierunku prze- plywu przez wymiennik 1 jest czterodrogowy zawór 8 sterowany sygnalem logicznym za posrednictwem sterownika 10, skorelowanym z aktualnym trybem pracy urzadzenia. W stanie logicznym „0” [Fig. 1] zasuwa 11 zaworu 8 znajduje w pozycji umozliwiajacej przeplywu pomiedzy portami A-B i D-C. Medium plynie wiec z krócca wejsciowego 3 przez porty A-B zaworu 8 do wejscia 4 wymiennika. 1. Przeplyw przez wymiennik 1 odbywa sie z góry do dolu, czyli od krócca 4 do krócca 6. Z krócca 6 strumien medium jest kierowany przez lacznik rozciagliwy 7, przez port D-C do krócca wyjsciowego 5 kierownicy prze- plywu 9. W stanie logicznym „1” [Fig. 2] sygnalu 10, zasuwa 11 zaworu 8 zmienia polozenie o 90° w pozycje umozliwiajaca przeplyw pomiedzy portami A-D i B-C. Medium plynie wiec z krócca wejscio- wego 3 przez port A-D zaworu 8 przez lacznik rozciagliwy 7 do wejscia 6 wymiennika 1. Przeplyw przez wymiennik odbywa sie z dolu do góry, czyli od krócca 6 do krócca 4. Z krócca 4 strumien medium jest kierowany przez port B-C zaworu 8 do krócca wyjsciowego 5 kierownicy przeplywu 9. Sterujac zatem poziomem sygnalu logicznego sterownika 10 uzyskujemy zmiane kierunku przeplywu medium przez wymiennik 1 bez ingerencji w obieg zewnetrzny znajdujacy sie poza kierownica przeplywu 9. PL PL EN 71 830 Y1 2 Description of the design The subject of the utility model is a flow control unit for a heat exchanger, used in the sanitary and heating industry. Obtaining a counter-current flow through the exchanger is of great importance for the efficiency of the exchangers' operation. Co-current flow reduces the power of the exchangers, which results in an increase in temperature differences between the media exchanging thermal energy. At the same time, there are systems in which the direction of flow of one of the media changes depending on the operating mode. An example of such devices is a reversible heat pump, in most cases equipped with plate heat exchangers. When changing the operating mode between heating and cooling, the functions of the exchangers, which are either evaporators, and sometimes condensers, change. As a result, the direction of the refrigerant flow through the exchangers is changed. In the reversible heat pump heating mode, the refrigerant flows through the heat exchanger that functions as an evaporator from the bottom to the top through the primary side of the heat exchanger. In order to achieve the highest possible evaporation temperature, and thus maximize the efficiency of the system, the aim is to ensure that the medium on the secondary side of the evaporator flows from top to bottom. Also in heating mode, but in the condenser, the primary refrigerant flows from top to bottom. In order to minimize the condensation temperature, and to improve the efficiency of the system, efforts are made to ensure that the medium on the secondary side of the condenser flows from the bottom to the top. The problem occurs when changing the operating mode of the reversible heat pump from heating to cooling. Then there is a mutual change of functions between exchangers. The existing condenser becomes the evaporator and the evaporator becomes the condenser. This results in a change in the directions of refrigerant flow through the primary sides of the exchangers. With the current hydraulic configuration of the media on the secondary side of these exchangers, we deal with the work of exchangers in the so-called togetherness. This is not the optimal operating condition of the exchangers, which results in a decrease in their efficiency, decreasing the evaporation temperature and increasing the condensation temperature, which leads to a reduction in the efficiency of the entire system. It is known to reverse the flow direction through the exchanger by duplicating the pumping system on the secondary circuit side, where two circulation pumps are installed in parallel but in opposite directions. Depending on the mode of operation of the reversible heat pump, a suitable circulation pump is switched on, so as to obtain a counter-flow on a given exchanger. Unfortunately, this is an expensive system, as it requires the installation of an additional circulation pump with accessories, both on the side of the lower and upper source of the heat pump. On the other hand, from the Polish description of the design used under the number v. 123911 under the title "Check valve for periodic change of the direction of the flow of liquids or gases", there is known a check valve for periodical change of the direction of the flow of liquids or gases, made as a body with openings for connecting the apparatus installation laboratory, inside which there is a chamber with a ferromagnetic ball inside it, and on the outer surfaces of the body, on both sides of the chamber, there are induction coils. The valve body consists of two elements, a spacer and sealing washer and a sleeve coupling with an internal thread. One end of each of these items is threaded and threaded into the coupler. The openings in both elements facing each other are drilled with conical surfaces and in the assembled valve form a chamber, and the openings of the openings on both sides of the body are threaded. The body elements have flanges. On the other hand, from the Polish application description for the invention under the number P.296503 under the title "Heat exchanger" there is known a solution equipped with a rotor in the shape of a hollow cylinder with radial channels, inside the rotor there is a partition consisting of two parts connected with each other by a flat joint along the rotor axis. The rotor is housed in a housing with main spiral-shaped discharge channels and secondary spiral-shaped discharge channels. From the Japanese invention JP2002318031 there is known a flow control unit through a heat exchanger provided with inlet connections, pipes and a pump. To the four-way valve with a gate valve, two pipes are connected with pipes for connecting an external hydraulic system and at least two pipes for connecting an exchanger, while the gate valve installed transversely in the valve is positioned with the front of the pipe switches so that flow channels are formed, where the setting of the gate valve corresponds to the simultaneous independent flow of PL 71 830 Y1 3 between the stub of the external hydraulic system and the exchanger stub and another stub pipe, or it corresponds to the simultaneous independent flow between the stub pipe of the external hydraulic system and the pipe stub of the exchanger and another pipe stub of the external hydraulic system the exchanger spigot. The purpose of the solution according to the formula is to obtain a structure that allows to obtain a countercurrent flow through the exchanger by changing the flow direction of one of the media through the exchanger. The assembly of the flow control through the heat exchanger is equipped with inlet connectors, pipes and a pump connected to one of the connectors and external hydraulic system, while at least two connectors for connection are connected to the at least four-way valve with a gate valve. external hydraulic system and at least two spigots to connect the exchanger, moreover, the transversely mounted gate valve is positioned in front of the pipe connections, so that independent flow channels are created, where the setting of the gate valve corresponds to a simultaneous independent flow between the external hydraulic system spigot and the exchanger's stub pipe and another port of the external hydraulic system and another port of the exchanger or corresponds to a simultaneous independent flow between the port of the external hydraulic system and the port of the exchanger and another port of the external hydraulic system and another port of the exchanger, Moreover, the gate valve moves in the range of + 90 ° / -90 °, and is characterized by the fact that the position of the gate valve in the valve is electrically controlled by a controller. The use of the solution according to the formula ensures that a counter-current flow of the coolant through the exchanger is ensured. In reversible heat pumps, it allows to optimize the operating costs of devices by increasing the efficiency coefficient of the heat pump, thanks to maximizing the evaporating temperature and minimizing the condensing temperature of the cooling circuit. The use of a flow director also allows the elimination of a very costly additional circulation pump in systems where the change of the flow direction is achieved by duplicating the pump unit. Another advantage is the possibility to save space, ie the cubic capacity necessary for installation in systems where the change of the direction of flow is achieved by duplicating the pump unit. The compact flow guide allows the use of a reversible heat pump in exchangers in existing hydraulic systems, without the need to interfere with the material of these systems. The use of a compact flow deflector allows to increase the allowable temperature range of the heat pump's operation in cooling mode, resulting from the compressor envelope, by obtaining a higher evaporating temperature and lower condensing temperature compared to systems in which the exchangers work together. Obtaining, thanks to a compact control, the flow of "counter-current" in the evaporator during operation in cooling mode, when water is cooled, allows to reduce the difference between the evaporating temperature and the temperature of the chilled water, which increases the efficiency of protection of the exchanger against freezing of the water cooled in it, and thus, it more effectively protects the exchanger against damage. Due to the compact control of the "counter-flow" flow in the evaporator during cooling operation when the water is cooled, the difference between the evaporating temperature and the chilled water temperature is reduced, which allows the unit to operate safely at lower chilled water temperatures. The lower permissible operating temperature of the heat pump allows for more economical selection of the cooling receivers, because lower chilled water temperature means greater power of the exchanger in the cooling receiver. The subject of the utility model is shown in the attached drawing, in which: Fig. 1 shows the position of the damper enabling the flow down the exchanger, Fig. 2 - the position of the damper enabling the flow up the exchanger, and Fig. 3 - the flow directors in side view. The assembly of the flow control 9 through the heat exchanger, consists of a four-way valve 8 with a gate valve 11, connected by pipes 12 with two connectors 3, 5 for connecting an external hydraulic system and two connectors 4, 6 for connecting an exchanger 1. Mounted transversely in the valve 8 of the damper 11 is positioned in front of the conduit connections such that independent flow channels are formed. The setting of the damper 11 corresponds to the simultaneous independent flow between the port 3 of the external hydraulic system and the port 4 of the exchanger 1 and the port 5 of the external hydraulic system and another port 6 of the exchanger 1 or corresponds to a simultaneous independent flow between the port 3 of the external hydraulic system 1 and the port 6 of the exchanger and the stub pipe 5 of the external hydraulic system and the stub pipe 4 of the exchanger 1. The damper 11 PL 71 830 Y1 4 moves within the 90 ° angle. Circulation pump 2 is connected to the port 3 of the external hydraulic system. Port 6 of the exchanger 1 is connected with a flexible pipe 7 to the valve 8. The position of the gate valve 11 in the valve 8 is electrically controlled by the controller 10. The flow direction in the external circuit is always the same and determined it is due to the operating direction of the circulation pump 2. The executive element which allows to change the flow direction through the exchanger 1 is a four-way valve 8 controlled by a logic signal by means of the controller 10, correlated with the current operating mode of the device. In the logical state "0" [Fig. 1] gate 11 of valve 8 is in a position that allows flow between ports A-B and D-C. Therefore, the medium flows from the inlet port 3 through the A-B ports of the valve 8 to the port 4 of the exchanger. 1. The flow through the exchanger 1 is from top to bottom, i.e. from port 4 to port 6. From port 6, the medium flow is directed through an expansion coupler 7, through the DC port to the outlet port 5 of the flow manager 9. In the logical state " 1 ”[Fig. 2] of the signal 10, the damper 11 of the valve 8 changes its position by 90 ° into a position enabling the flow between ports A-D and B-C. The medium flows, therefore, from the inlet port 3 through the AD port of the valve 8 through the expansion joint 7 to the inlet 6 of the exchanger 1. The flow through the exchanger is from bottom to top, i.e. from port 6 to port 4. From port 4, the medium stream is directed through BC port of the valve 8 to the outlet port 5 of the flow director 9. Thus, by controlling the level of the logic signal of the controller 10, we obtain a change in the direction of the medium flow through the exchanger 1 without interfering with the external circuit outside the flow director 9. EN EN