PL 70 841 Y1 2 Opis wzoru Przedmiotem wzoru uzytkowego jest maszyna do rozdrabniania surowców mineralnych, zwlasz- cza kruszarka szczekowa, wykorzystywana do wstepnego i wtórnego kruszenia srednio i wielkogabary- towych materialów o malej i sredniej podatnosci na rozdrabnianie na przyklad granit, bazalt, sjenit, porfir i inne. Rozdrabnianie materialu nastepuje poprzez zgniatanie, scinanie i zginanie bryl podawanego ma- terialu miedzy szczeka stala a ruchoma. Znanych jest szereg kruszarek szczekowych z ksiazki pt. „Maszyny i urzadzenia do przeróbki mechanicznej surowców mineralnych" E. Grzelak, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1975. Typowa kruszarka zawiera dwie szczeki tworzace zwezajaca sie ku dolowi gardziel, do której od góry wprowadza sie rozdrabniany material. Jedna szczeka jest nieruchoma, zas druga moze wykony- wac ruchy w kierunku stalej szczeki. Ruchoma szczeka moze otrzymywac naped na wiele sposobów. W jednym z rozwiazan napedzany jest górny koniec ruchomej szczeki, który osadzony jest obrotowo na czesci mimosrodowej walu napedowego. Dolny koniec polaczony jest poprzez plyte rozporowa z kor- pusem kruszarki. Zarówno polaczenie pomiedzy plyta a szczeka, jak i plyta a korpusem sa polaczeniami przegubowymi. W wyniku obrotów walu napedowego górny koniec szczeki przybliza sie i oddala od szczeki stalej, zas cala szczeka wykonuje ruchy zlozone. Z polskiego opisu patentowego nr 169 287 znana jest kruszarka szczekowa o zlozonym ruchu obu szczek. Pierwsza szczeka, istotna dla niniejszego wynalazku, osadzona jest wahliwie na wale mi- mosrodowym usytuowanym w górnej czesci korpusu. W dolnej czesci szczeki znajduje sie przegub walcowy, który poprzez plyte zaporowa i drugi przegub laczy szczeke z korpusem. Znana jest takze z polskiego opisu patentowego nr 182 788 kruszarka szczekowa zawierajaca ruchoma szczeke, której pierwszy koniec osadzony jest obrotowo na mimosrodowej czesci walu, nato- miast drugi koniec ruchomej szczeki zaopatrzony jest w przegub walcowy, za posrednictwem którego jest ona polaczona z korpusem kruszarki. Ruchoma szczeka ulozona jest poziomo, natomiast wal usta- wiony jest pionowo i ulozyskowany jest po jednej stronie pierwszego przenosnika. Drugi koniec rucho- mej szczeki zamocowany jest po przeciwnej stronie pierwszego przenosnika, a nad krawedzia drugiego przenosnika. Na wale napedowym zamocowany jest co najmniej jeden bijak. Znana jest równiez z polskiego opisu patentowego nr 199240 kruszarka szczekowa jednorozpo- rowa o budowie lezacej zawierajaca nieruchoma szczeke i ruchoma szczeke obraca sie w plaszczyznie poziomej powyzej górnego boku przenosnika, na której jest umieszczony walec. Ruchoma szczeka jest uruchamiana przez naped mimosrodowy skladajacym sie z silnika przekladni, walu napedowego oraz z kola kierownicy sluzacej jako akumulator energii. Istota wzoru uzytkowego polega na tym, ze maszyna do rozdrabniania surowców mineralnych, zwlaszcza kruszarka szczekowa zawiera stala szczeke i wspólpracujaca z nia szczeke ruchoma, mimo- srodowo napedzana poprzez wal za pomoca jednostki napedowej wyposazonej w kolo zamachowe, zespól klinów nastawnych regulowanych silownikami hydraulicznymi oraz mechanizm sciagajacy i roz- porowy. Mechanizm rozporowy ma plyte rozporowa o grubosci g obustronnie polaczona z walkami roz- porowymi o srednicy d osadzonymi przegubowo z jednej strony w gniezdzie ruchomej szczeki, a z dru- giej strony w gniezdzie mechanizmu oporowego, przy czym zespól klinów nastawnych ma kat ?. Relacja grubosci g plyty rozporowej do srednicy d walków rozporowych spelnia zaleznosc: 0,61 ? g / d ? 0,69, natomiast kat ? zespolu klinów nastawnych zawarty jest w przedziale: ? ? (6,0°; 19,9° ?. Gniazdo rucho- mej szczeki oraz gniazdo mechanizmu oporowego wykonane sa z tworzywa sztucznego i maja w prze- kroju poprzecznym ksztalt zblizony do litery „C". Maszyna do rozdrabniania wedlug wzoru uzytkowego cechuje sie wysoka niezawodnoscia, co ma duzy wplyw na zwiekszona wydajnosc oraz na niskie koszty eksploatacji i utrzymania. Optymalna geometria komory roboczej korzystnie wplywa na prosta obsluge i konserwacje, a takze ma duzy wplyw na latwosc wymiany zuzytych czesci roboczych. Przedmiot wzoru uzytkowego uwidoczniony jest na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia ma- szyne w widoku z przodu, fig. 2 przedstawia maszyne w przekroju wzdluznym wzdluz plaszczyzny A-A zaznaczonej na fig. 1, a fig. 3 przedstawia maszyne w przekroju czastkowym wzdluz plaszczyzny B-B zaznaczonej na fig. 2. Maszyna do rozdrabniania, zwlaszcza kruszarka szczekowa zawiera jednostke napedowa 1, wy- posazona w kolo zamachowe 2, korpus 3 ze stala szczeka 4 oraz z ruchoma szczeka 5 napedzana mimosrodowo za pomoca obrotowo osadzonego w korpusie 3 walu 6 polaczonego z jednostka nape- dowa 1. Ruchoma szczeka 4 polaczona jest z korpusem 3 za pomoca mechanizmu rozporowego 7 PL 70 841 Y1 3 zbudowanego z plyty rozporowej 8 o grubosci g nierozlacznie polaczonej z walkami rozporowymi 9, 10 o srednicy d przegubowo osadzonymi odpowiednio w gniezdzie 11 szczeki ruchomej 5 i w gniezdzie 12 mechanizmu oporowego 14 oraz za pomoca mechanizmu sciagajacego 15 zapewniajacego staly kon- takt szczeki ruchomej 5 z mechanizmem oporowym 14. Gniazdo 11 oraz gniazdo 12 wykonane sa z tworzywa sztucznego i w przekroju poprzecznym maja ksztalt zblizony do litery „C". Mechanizm opo- rowy 14 wyposazony jest równiez w zespól nastawnych klinów 16 o kacie ? przesuwanych za pomoca silowników hydraulicznych 17 plynnie regulujac w ten sposób wielkosc szczeliny wylotowej 18. W maszynie do rozdrabniania wedlug wzoru uzytkowego celem kruszenia jest doprowadzenie surowców mineralnych do zadanej ziarnistosci badz tez do odpowiedniego skladu granulometrycznego. Kruszenie ziaren uzyskuje sie w zdecydowanej wiekszosci przypadków w wyniku wywolania odksztal- cen, którym towarzysza naprezenia krytyczne dla danego surowca mineralnego. W procesie kruszenia, pod wplywem sily kruszacej wywolanej naciskiem szczeki ruchomej 5 wykonujacej zlozony ruch elip- tyczny wzgledem szczeki nieruchomej 4 zostaja pokonane sily wewnetrzne wiazania czastek, powodu- jac tym samym rozpad skaly, zwiekszenie powierzchni rozdrabnianego materialu, zmiane ksztaltu zia- ren, a w pewnych przypadkach nawet zmiane podatnosci na proces kruszenia. PL PL PL PLPL 70 841 Y1 2 Description of the model The subject of the utility model is a machine for crushing mineral raw materials, in particular a jaw crusher, used for primary and secondary crushing of medium and large-sized materials with low and medium susceptibility to crushing, for example granite, basalt, syenite, porphyry and others. The material is crushed by crushing, shearing and bending lumps of the fed material between a stationary and a movable jaw. A number of jaw crushers are known from the book entitled "Machines and devices for mechanical processing of mineral raw materials" E. Grzelak, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warsaw 1975. A typical crusher contains two jaws forming a throat narrowing downwards, into which the material to be crushed is fed from above. One jaw is stationary, while the other can move towards the fixed jaw. The movable jaw can be driven in many ways. In one of the solutions, the upper end of the movable jaw is driven, which is mounted in a rotatable manner on the eccentric part of the drive shaft. The lower end is connected to the crusher body via a spacer plate. Both the connection between the plate and the jaw, as well as the plate and the body are articulated connections. As a result of the rotation of the drive shaft, the upper end of the jaw approaches and moves away from the fixed jaw, while the entire jaw moves complex. A jaw crusher with complex movement of both jaws is known from Polish patent description No. 169 287. The first jaw, important for the present invention, is mounted oscillatingly on an eccentric shaft located in the upper part of the body. In the lower part of the jaw there is a cylindrical joint, which connects the jaw to the body via a barrier plate and a second joint. A jaw crusher is also known from Polish patent description No. 182 788, comprising a movable jaw, the first end of which is mounted rotatably on the eccentric part of the shaft, while the second end of the movable jaw is provided with a cylindrical joint, via which it is connected to the body of the crusher. The movable jaw is arranged horizontally, while the shaft is arranged vertically and is located on one side of the first conveyor. The other end of the movable jaw is mounted on the opposite side of the first conveyor and above the edge of the second conveyor. At least one beater is mounted on the drive shaft. A single-strut jaw crusher of a horizontal structure containing a stationary jaw and a movable jaw rotating in a horizontal plane above the upper side of the conveyor on which the roller is placed is also known from Polish patent description no. 199240. The movable jaw is actuated by an eccentric drive consisting of a gear motor, a drive shaft and a steering wheel serving as an energy accumulator. The essence of the utility model consists in that a machine for crushing mineral raw materials, especially a jaw crusher, comprises a fixed jaw and a cooperating movable jaw, eccentrically driven through a shaft by means of a drive unit equipped with a flywheel, a set of adjustable wedges regulated by hydraulic cylinders and a pulling and expanding mechanism. The expanding mechanism has a expanding plate of thickness g connected on both sides to expanding rollers of diameter d mounted in an articulated manner on one side in the socket of the movable jaw and on the other side in the socket of the resistance mechanism, wherein the set of adjustable wedges has an angle ?. The relation of the thickness g of the expanding plate to the diameter d of the expanding rollers satisfies the relationship: 0.61 ? g / d ? 0.69, while the angle ? of the adjustable wedge set is within the range: ? ? (6.0°; 19.9° ?. The movable jaw socket and the stop mechanism socket are made of plastic and have a cross-sectional shape similar to the letter "C". The shredding machine according to the utility model is characterized by high reliability, which has a significant impact on increased efficiency and low operating and maintenance costs. The optimal geometry of the working chamber has a positive effect on simple operation and maintenance, and also has a significant impact on the ease of replacing worn working parts. The subject of the utility model is shown in the drawing, in which Fig. 1 shows the machine in a front view, Fig. 2 shows the machine in a longitudinal section along the plane A-A marked in Fig. 1, and Fig. 3 shows the machine in a partial section along the plane B-B marked in Fig. 2. The shredding machine crushing, in particular a jaw crusher comprises a drive unit 1, provided with a flywheel 2, a body 3 with a fixed jaw 4 and with a movable jaw 5 driven eccentrically by means of a shaft 6 rotatably mounted in the body 3 and connected to the drive unit 1. The movable jaw 4 is connected to the body 3 by means of a spreader mechanism 7 PL 70 841 Y1 3 composed of a spreader plate 8 of thickness g inseparably connected to spreader rollers 9, 10 of diameter d articulatedly mounted in the socket 11 of the movable jaw 5 and in the socket 12 of the resistance mechanism 14, respectively, and by means of a pulling mechanism 15 ensuring constant contact of the movable jaw 5 with the resistance mechanism 14. The socket 11 and the socket 12 are made of plastic and in cross-section have a shape similar to the letter "C". The resistance mechanism 14 is also equipped with a set of adjustable wedges 16 with an angle of ? moved by means of hydraulic cylinders 17, thus smoothly regulating the size of the outlet slot 18. In the crushing machine according to the utility model, the purpose of crushing is to bring the mineral raw materials to the desired grain size or to the appropriate granulometric composition. In the vast majority of cases, grain crushing is achieved as a result of inducing deformations, which are accompanied by stresses critical for the given mineral raw material. In the crushing process, under the influence of the crushing force caused by the pressure of the movable jaw 5 performing a complex elliptical movement relative to the fixed jaw 4, the internal forces of particle bonding are overcome, thus causing the rock to disintegrate, increasing the surface of the crushed material, changing the shape of the grains, and in some cases even changing the susceptibility to the crushing process. PL PL PL PL