PL 70 675 Y1 2 Opis wzoru Przedmiotem wzoru uzytkowego jest turbina wodna zamieniajaca energie nurtu wodnego na energie elektryczna. Znana jest z polskiego opisu patentowego PL 161661 turbina wodna malej mocy przymocowana rozlacznie do fundamentu zaglebionego w dnie rzeki, zasilana energia przeplywajacej rzeki posiadajaca slup, na którym umieszczona jest przesuwnie podstawa kola obrotowego, na której zamocowane jest kolo napedowe uzebione zewnetrznie, przy czym podstawa kola obrotowego i kolo napedowe osadzone sa na lozyskach poprzeczno-wzdluznych, ponadto kolo napedowe ma ramiona podtrzymujace prety majace lopatki w ksztalcie dwu trapezów polaczonych ze soba wahliwie wzdluz podstawy dolnej. Znana jest z polskiego zgloszenia patentowego P301518 turbina o korzystniejszej charaktery- styce pracy i zakresie pracy, szczególnie przydatnej dla wyzszych niz 15 m spadów wody. Turbina charakteryzuje sie tym, ze kierownica umieszczona jest w osi obrotu walu pomiedzy lopatkami wspor- czymi lozyska walu i komora wirnika. Osie lopatek kierownicy tworza kat rózny od 90° w stosunku do osi walu, przy czym powierzchnie lopatek od strony ich czopów stanowia dostosowane do ksztaltu sa- siadujacych czesci obudowy powierzchnie kuliste, których tworzace przechodza przez punkt przeciecia osi walu z osiami lopatek, natomiast czopy korzystnie zamocowane sa obrotowo w obudowie i pola- czone przegubowo z pierscieniem regulacyjnym osadzonym na zewnatrz obudowy. Z jeszcze innego polskiego zgloszenia patentowego P385638 znana jest turbina przystosowana do pozyskiwania energii ze slabych zródel wodnych: nurtu rzek, plywów i innych. Rozwiazane to zostalo w ten sposób, ze energia wody wplywajacej do kanalu wlotowego turbiny jest poprzez odpowiednie uksztaltowanie i ustawione dna kanalu wlotowego oraz boków i, wzmacniana i koncentrowana, i dopiero w takiej postaci jest kierowana na wirnik turbiny o pionowej osi. Poszczególne modele turbiny moga byc przystosowane do stosowania w róznych warunkach, nawet bardzo niekorzystnych, w których niemoz- liwe jest zastosowanie innych turbin. W jeszcze innym polskim zgloszeniu patentowym P388126 ujawniono pionowa turbine wodna, której celem jest wielokrotne wykorzystanie ciezaru uderzajacej w nia wody. Pionowa turbina wodna posiada zestaw kól wodnych, mocowanych w pionie jedno kolo nad drugim. Turbina sklada sie z kól lewych (A) i z kól prawych (B). Kola wodne turbiny posiadaja wewnatrz swej konstrukcji lopatki odpo- wiednio wyprofilowane, umozliwiajace przejecie ciezaru wody (cieczy), która jest napedem dla turbiny. Znana jest z opisu wzoru uzytkowego PL67548 Y1 turbina wodna charakteryzujaca sie tym, ze drugi wirnik, od strony naplywu wody w stosunku do pierwszego wirnika oraz kazdy nastepny wirnik, w stosunku do poprzedniego, usytuowany jest w odleglosci zapewniajacej ruch laminarny cieczy wply- wajacej na kolejny wirnik i jest wyposazona w zastawki usytuowane przed wirnikami od strony naplywu wody, przy czym powierzchnia zastawek od strony naplywu wody jest usytuowana pod katem mniej- szym od 90° w stosunku do osi wirnika. Zastawki posiadaja postac plaskich plyt lub wycinków powlok w ksztalcie scietego stozka i sa usytuowane wspólosiowo w stosunku do osi wirnika. Ze zgloszenia polskiego P374517 znana jest turbina rzeczna, która sklada sie z szeregu profilo- wanych lopatek usytuowanych promieniscie wokól piasty, przy czym kat pomiedzy cieciwa profilu zanu- rzonej lopatki a kierunkiem strumienia wody zawiera sie od -13° do +47°. Turbina zanurzona jest w strumieniu ponizej swojej poziomej osi obrotu, tak, ze nurt wody napiera na lopatki tylko przez niepelny pólobrót. Ze slowackiego zgloszenia patentowego SK6272 znana jest turbina wodna wykorzystywana poza strumieniem wody, która sklada sie z segmentów. Przez segmenty przeprowadzana jest ciecz na lopatki turbiny wirnika, przy czym dlugosc segmentów i ich rozmiar dostosowywany jest do wspólczynnika wody. Znana jest z niemieckiego zgloszenia patentowego DE10145865 turbina wodna z wirnikiem o pionowej osi obrotu. Turbina stanowi konstrukcje nosna osadzona na przeciwleglych brzegach cieku wodnego. Turbina na kazdym z konców zawiera wirniki z pionowymi osiami obrotu. Na lopatki wirnika kierowany jest strumien wody kanalem wodnym, przy uzyciu kierownic i scian bocznych. Lopatki zamo- cowane sa sztywno do obreczy wirnika i sa o ksztalcie aerodynamicznym. Z koreanskiego rozwiazania KR20110138067 znana jest turbina wodna o pionowej osi obrotu, w której jest prostopadloscienny kanal przeplywu wody. Kanal ten sklada sie z urzadzenia wejsciowego, którego sciany pionowe zwezaja sie i przechodza w czesc o stalym przekroju i czesci wylotowej rozsze- rzajacej sie. W czesci tej umieszczony jest wirnik o pionowej osi obrotu, w zwiazku z czym tworzy on PL 70 675 Y1 3 wal o osi pionowej, do którego prostopadle przytwierdzone sa cztery ramiona, na których koncach za- mocowane sa aerodynamiczne lopatki. Z jeszcze kolejnego niemieckiego rozwiazania DE102008003764 znany jest wirnik z pionowa osia obrotu, stosowany w turbinach wodnych, który ma skrzydla ruchome, podlaczone równolegle do osi wirnika za pomoca zawiasów na pionowym wale wirnika. Istota wzoru uzytkowego jest turbina wodna skladajaca sie z wirnika na krancach, którego usytu- owane sa przekladnie, korzystnie w postaci pompy hydraulicznej, które polaczone sa przewodami hy- drauliczno-cisnieniowymi z generatorem pradu, przy czym wirnik ograniczony jest elementem zabez- pieczajacym. Korzystnie wirnik jest w postaci slimacznicy. Korzystnie wirnik jest lopatkowy. Korzystnie turbina wodna przymocowana jest rozlacznie do dna rzeki za pomoca stopy stabili- zujacej. Korzystnie generator pradu umiejscowiony jest w obudowie ochronnej. Wzór uzytkowy zostal blizej przedstawiony w przykladach jego wykonania oraz na rysunku. P r z y k l a d 1 Turbina wodna przymocowana jest do dna rzeki za pomocy stóp stabilizujacych 6 i sklada sie z wirnika 1 w postaci slimacznicy na krancach, którego usytuowane sa przekladnie 2 bedace pompami hydraulicznymi. Przekladnie 2 polaczone sa przewodami hydrauliczno-cisnieniowymi 3 z generatorem pradu 4, który umiejscowiony jest w obudowie ochronnej 7. Wirnik 1 ograniczony jest elementem za- bezpieczajacym 5 w postaci kratownicy. P r z y k l a d 2 Turbina wodna skonstruowana jak w przykladzie 1, z ta róznica, ze wirnik 1 jest wirnikiem lopat- kowym. Zasada dzialania turbiny wodnej wedlug wzoru uzytkowego polega na tym, ze energia mecha- niczna przeplywajacej rzeki wprawia w ruch wirnik 1, który zasila przekladnie 2 bedaca pompa hydrau- liczna, w której to pompie hydraulicznej napedzanej olejem roslinnym wytwarza sie cisnienie na prze- wodach hydrauliczno-cisnieniowych 3 doprowadzonych do generatora pradu 4, w którym energia me- chaniczna zostaje przetworzona na energie elektryczna. Zaleta wzoru uzytkowego jest to, ze turbina wodna nie ingeruje w sposób szkodliwy na srodowi- sko naturalne wodne oraz poprzez zastosowanie elementu zabezpieczajacego np. w postaci kratow- nicy, stanowi ochrone dla flory i fauny wodnej. Ponadto sama konstrukcja turbiny wodnej pozwala na jej umieszczenie w srodowisku wodnym w poziome podczas tak zwanego przeplywu naturalnego rzeki, bez koniecznosci wykorzystywania spietrzen wody. Dodatkowa zaleta jest stosowanie w pompie hy- draulicznej oleju roslinnego, co czyni turbine wodna ekologiczna z uwagi na jego biodegradowalnosc. Turbina wodna wedlug wzoru uzytkowego umozliwia korzystne dla srodowiska naturalnego oraz proste przetworzenie energii mechanicznej na energie elektryczna. PL PL