Uprawniony z patentu: VEB Feuerlóschgeratewerk Neuruppin, Neuruppin (Niemiecka Republika Demokratyczna) Sposób stabilizowania chlorowcopochodnych weglowodorów Przedmiotem wynalazku jest sposób stabilizowa¬ nia chlorowcopochodnych weglowodorów zwla¬ szcza stabilizowania bromopochodnych lub chloro i bromochlorowcopochodnych weglowodorów, które sa stosowane jako srodki gasnicze w duzych insta¬ lacjach do gaszenia oraz w recznych gasnicach i w zwiazku z tym, przez dlugi okres czasu sty¬ kaja sie z materialem zbiornika.Znany jest na przyklad z austriackiego opisu patentowego nr 253 477 sposób stabilizowania chlo- ropochodnych weglowodorów przeciwko samorzut¬ nemu rozkladowi przez dodanie jako srodka sta¬ bilizujacego dwuskladnikowej kompozycji zawie¬ rajacej pirokatechine jako alkohol wielowartoscio- wy, i glicyd jako epoksyd.Ponadto znany jest z opisów patentowych NRD nr 7921 i 3376 sposób stabilizowania z chlorowco¬ pochodnych weglowodorów przez dodawanie ali¬ fatycznych kwasów jednokarboksylowych lub bez¬ wodników takich kwasów.Znany jest takze z opisu patentowego NRD nr 57118 sposób stabilizowania chloropochodnych weglowodorów za pomoca mieszaniny skladajacej sie co najmniej z jednego oksymu, jednego epo¬ ksydu oraz jednego dwualkilohydrazonu i/lub jed¬ nego fenolu.Dzialanie tych srodków stabilizujacych polegalo na wiazaniu powstajacych przy katalicznym wply¬ wie jonów zelaza, glinu i cynku pochodzacych z powierzchni metalowych zbiornika w obecnosci 10 25 wilgoci, tlenu i swiatla produktów rozkladu takich jak na przyklad chlorowodór, fosgen i chlor.Duza wada znanych sposobów stabilizowania stanowi to, ze wymienione mieszaniny stabilizuja¬ ce dzialaja skutecznie tylko w obecnosci chloro¬ pochodnych weglowodorów, takich jak perchloro- etylen i trójchloroetylen. Do stabilizowania znacz¬ nie agresywniejszych bromopochodnych lub bro¬ mochlorowcopochodnych weglowodorów, znane uklady stabilizujace nie nadaja sie. Znany jest z literatury fakt, ze bromo- i bromochlorowco po¬ chodne weglowodorów dzialaja znacznie silniej ko- rodujaco na stal i mosiadz niz chloropochodne we¬ glowodorów.Wplyw róznych chlorowcopochodnych weglowo¬ dorów na metale podaje ponizsza tabela wedlug Downing, R. C. (Eismann, B. J.: NFPA, kwartal¬ nik, pazdziernik 1951, strona 115).Wartosci podane w tabeli ustalono wykonujac badania w nastepujacy sposób: Paski blachy stalowej i mosieznej umieszczono w zamknietych rurach szklanych w srodowiskach odpowiednich chlorowcopochodnych weglowodorów zarówno suchych jak i zawierajacych dodatek wo¬ dy i przechowywano w ciagu 260 dni w tempera¬ turze 120°C.Zawartosc wody wynosila 3% objetosciowo.W okreslonych odstepach czasu badano i rejestro- 30 wano dokladnie wystepujace zjawiska korozyjne. 69 87969 879 Wzór chemiczny halonu CC14 CH3Br CH2ClBr C2F3ClBr2 Nr halonu 104 1001 1011 2312 Srednia wielkosc korozji wglebnej w calach/miesiac 10_6 Stal | Mosiadz na sucho 1,5 42,0 27,0 2,4 na mokro | na sucho 93 650 280 125 8,7 310,0 200,0 370,0 na mokro 215 250 1620 1175 Po zakonczeniu doswiadczen zmierzono stopien skorodowania jakiemu ulegly paski blachy.Szczególna wade znanych sposobów stabilizo¬ wania stanowi fakt, ze przy ich zastosowaniu nie 15 jest mozliwe trwale stabilizowanie bromo- lub chloro- i bromochlorowcopochodnych weglowodo¬ rów przy podwyzszonym cisnieniu tlenu, zarówno w fazie cieklej, gazowej oraz w fazie granicznej.Ze wzgledu na zastosowanie chlorowcopochodnych 20 weglowodorów jako srodków gasniczych wymaga¬ ne jest przechowywanie ich pod zwiekszonym cis¬ nieniem tlenu co najmniej w ciagu 10 lat.Sposób stabilizowania chlorowcoweglowodorów podany w opisie patentowym NRD nr 57 118 po- 25 siada te wade, ze sklad procentowy mieszaniny stabilizujacej skladajacej sie z kilku substancji, moze ulegac zmianie wskutek nieodpowiedniej czystosci chlorowcopochodnych weglowodorów co powoduje obnizenie efektu synergetycznego sklad¬ ników stabilizowanych. Z tego wzgledu uklad sta¬ bilizujacy wymaga specjalnego dobierania skladu w zaleznosci od rodzaju chlorowcopochodnej we¬ glowodoru, od przewidywanego zastosowania, od zadanego stopnia stabilizacji i od obecnosci innych substancji dodatkowych.Celem wynalazku jest opracowanie prostego sposobu stabilizowania chlorowcopochodnych we¬ glowodorów, umozliwiajacego skuteczne ich prze¬ chowywanie w ciagu dziesieciu lat w pojemnikach stalowych, w których nie stracilyby swoich wlas¬ nosci uzytkowych.Zadaniem wynalazku jest opracowanie sposobu stabilizowania za pomoca dwuskladnikowej mie¬ szaniny stabilizujacej, który pozwalalby na unik¬ niecie korozji metali i rozkladu bromo lub chloro- i bromochlorowcopochodnych weglowodorów, przy¬ spieszanego katalitycznie przez metale, w obecnosci wilgoci i pod zwiekszonym cisnieniem tlenu.Stwierdzono, ze pewna i trwala stabilizacje bro¬ mo lub chloro- i bromochlorowcopochodnych, zwlaszcza chlorobromometanu, bromku etylu, bromku metylenu i bromku metylu, czterofluoro- dwubromometan, dwufluorochlorobromometan i trójfluorobromometan osiaga sie przez dodatek 55 dwuskladnikowej mieszaniny stabilizujacej. Mie¬ szanina ta sklada sie z fenolu wielowodorotleno- wego i aromatycznego kwasu jednokarboksylo- wego. Stwierdzono, ze jako fenol wielowodorotle- nowy nalezy stosowac pirokatechine a jako aroma- 60 tyczny kwas karboksylowy kwas benzoesowy. Ilosc dodawanego srodka stabilizujacego zalezy glównie od masy chlorowcopochodnej weglowodoru, która nalezy stabilizowac, przy czym korzystna zawar¬ tosc pirofeatechiny miesci sie w zakresie 0,05— 65 30 35 40 45 50 —0,15% wagowych a kwasu benzoesowego w za¬ kresie 0,025—0,075% wagowych w stosunku do ilosci chlorowcopochodnej weglowodoru.Ponadto ilosci dodatków zaleza od rodzaju srod¬ ka gasniczego, od ilosci zawartej w nim wody oraz od stanu powierzchni materialu zbiornika.Dzialanie wyzej podanego ukladu stabilizujacego polega glównie na wiazaniu powstajacych produk¬ tów rozkladu chlorowcopochodnych weglowodorów i tworzeniu trwalej warstwy ochronnej na po¬ wierzchni metalu, zabezpieczajacej ja przed dzia¬ laniem chlorowodoru, bromowodoru, chloru, bro¬ mu, i fosgenu. Dzialanie ukladu stabilizujacego, wedlug wynalazku wystepuje takze przy maksy¬ malnym nasyceniu chlorowcopochodnych weglo¬ wodorów woda i pod cisnieniem 15 atn panujacym w gasnicy w fazie cieklej, w fazie parowej i w fa¬ zie granicznej.Ponadto sposób stabilizacji wedlug wynalazku umozliwia stosowanie chlorowcopochodnych we¬ glowodorów bez poddawania ich intensywnemu i kosztownemu procesowi suszenia w celu zmniej¬ szenia zawartosci wody.Mieszanina stabilizujaca sklada sie z latwo do¬ stepnych i tanio wytwarzanych skladników, które sa szeroko stosowane jako produkty techniczne.Wynalazek jest blizej objasniony w ponizszym przykladzie.Przyklad I. Kawalki blachy stalowej o wy¬ miarach 10 X 10 cm zanurza sie w % w cieklej fazie stanowiacej nasycony woda, niestabilizowany, chlorobromometanu i/3 powierzchni blach badanych znajdowalo sie pod dzialaniem srodka gasniczego w fazie gazowej. Juz po uplywie 2 godzin wysta¬ pily na blasze pierwsze objawy korozji, które w zwiekszonym stopniu pojawily sie na granicy faz i odpowiadaly drugiemu stopniowi korozji wedlug TGL 14302. Po uplywie 24 godzin blachy te wy¬ kazywaly juz piaty stopien korozji wedlug TGL 14302. Równolegle wykonywane doswiadczenie z kawalkami blach stalowych umieszczonych w sta¬ bilizowanym srodku gasniczym. Do 1 kg srodka gasniczego dodano 1 g pirokatechiny i 0,5 g kwa¬ su benzoesowego. Po uplywie 6500 godzin czasu trwania doswiadczenia kawalki blach nie wykazy¬ waly objawów korozji i wedlug TGL 14302 mozna bylo dla nich ustalic stopien korozji oznaczony przez zero.Zwazenie blach i porównanie wyników wyka¬ zalo, ze ciezar blach zanurzonych w niestabilizo- wanym chlorobromometanie ciagle wzrasta, co wskazywalo na wzmozone tworzenie sie tlenku zelazowego na ich powierzchni. W doswiadczeniu równoleglym ciezar kawalków blachy wzrastal69 879 5 nieznacznie w ciagu 720 godzin a przez caly po¬ zostaly czas trwania doswiadczenia pozostal staly.Wzrost ciezaru nalezy w tym wypadku wytluma¬ czyc tworzeniem sie warstwy ochronnej.Przyklad II. Przyklad ten obrazuje zaleznosc ilosci dodanego stabilizatora, od rodzaju srodka gasniczego, od ilosci zawartej w nim wody oraz od stanu powierzchni materialu zbiornika) w któ¬ rym znajduje sie ten srodek gasniczy. 6 R0 = brak korozji Rx = 0,5—1% badanej powierzchni uleglo korozji R2 = okolo 5% badanej powierzchni uleglo korozji R3 = okolo 15% badanej powierzchni uleglo korozji 5 R4 = 30—50% badanej powierzchni uleglo korozji R5 = powyzej 50% badanej powierzchni uleglo ko¬ rozji. PL PL