Przedmiotem wzoru uzytkowego jest azurowa ksztaltka betonowa przeznaczona do tworzenia powierzchni utwardzonych przy ciagach dojaz¬ dowych lub pieszych, do tworzenia powierzchni ochronnych dla drzew, do umacniania skarp i nabrzezy cieków wodnych oraz zbiorników, do utwar¬ dzania powierzchni placów, dziedzinców, podwórek, a takze do budowy duzych powierzchni np lotnisk i wszedzie tam, gdzie wymagane jest od¬ prowadzanie wody deszczowej z utwardzonej powierzchni do gruntu oraz jej utrzymywanie.Najpopularniejsze znane ze stosowania ksztaltki azurowe przezna¬ czone do podobnych celów, skladaja sie najczesciej z dwóch kwadrato¬ wych ramek betonowych, zetknietych ze soba narozami poprzez wspólny lacznik, tworzacych figure podobna do ósemki. Ksztaltka taka jest dosc duza i ma skomplikowany ksztalt, co powoduje ze jest nieporeczna, a poza tym stwarza trudnosci przy ukladaniu ciagów o krawedziach zakrzywio¬ nych.Z prospektu niemieckiej firmy SF - Kooperation GmbH - Beton- Konzepte, Bremen, znane sa azurowe ksztaltki, spelniajace wymienione zadania, majace dwa lub trzy otwory. Ksztaltka trójotworowa ma jedna krawedz prostoliniowa, przy której polozone sa prostoliniowe boki dwóch jednakowych otworów i obrzezna krawedz lamana obejmujaca wszystkie2 trzy otwory, co pokazuje rysunek, pos. I. Ksztaltka dwuotworowa ma dwie zewnetrzne krawedzie stanowiace odcinek prostej i dwie pozostale krawedzie lamane, co pokazuje rysunek, pos. II. Fragmenty lamanych krawedzi obu rodzajów ksztaltek sa wymiarowo dostosowane do siebie, co pozwala na tworzenie konfiguracji z obu rodzaju ksztaltek,jak przed¬ stawiono na rysunku, pos. III. Mozna tez ukladac kompozycje z jednego rodzaju ksztaltek, jak uwidoczniono na rysunku, pos.IV. Jednakze nie daje to mozliwosci latwego laczenia formacji prostoliniowych z krzywolinio¬ wymi.Wzór uzytkowy dotyczy azurowej ksztaltki betonowej, majacej dwie równolegle powierzchnie i dwa przelotowe otwory.Istota wzoru uzytkowego polega na tym, ze ksztaltkajest ograni¬ czona trzema wzajemnie prostopadlymi prostoliniowymi krawedziami, o zróznicowanej dlugosci oraz czwarta krzywoliniowa krawedzia, zlozona z dwóch polówek, przeciwnie zwróconych, uksztaltowanych lukiem o ta¬ kim samym promieniu, których os zwrotu lezy na polowie wysokosci najdluzszej prostoliniowej krawedzi. Ksztaltka podzielona jest lukowatym przeslem na dwa otwory, usytuowanym pomiedzy narozem dwóch dluz¬ szych przesel a srodkiem krzywoliniowego przesla, zas krzywizna przy¬ legajacych krawedzi otworów jest odwzorowaniem krzywizny tego przesla.Czteroboczny otwór polozony przy najkrótszym przesle ksztaltki ma dwie krawedzie prostoliniowe i prostopadle do siebie, natomiast trójboczny otwór, przylegajacy do przesla sredniej dlugosci, ma krawedz prostoli¬ niowa.Korzystne jest, gdy szerokosc wszystkich przesel jest jednakowa i jest nie mniejsza niz 10% najdluzszego przesla.Korzystnejest, gdy luk kazdej polówki krzywoliniowej krawedzi zakreslonyjest promieniem r, równym polowie przekatnej kwadratu pow¬ stalego w oparciu o najdluzsza prostoliniowakrawedz, zas os tego promie-3 nia r usytuowana jest w narozach tego kwadratu, przeciwnych dla kazdej polówki.Ksztaltka wedlug wzoru uzytkowego pozwala na tworzenie, w oparciu tylko o te jedna jej postac, szeregu form prostoliniowych i krzy¬ woliniowych oraz ich laczenie ze soba pod katem prostym lub za pomoca luków. Przez zlozenie ze soba krzywoliniowymi krawedziami, stanowia¬ cymi swoje zwierciadlane odbicie, dwóch takich ksztaltek, otrzymuje sie podstawowy element konstrukcyjny o prostokatnym zarysie, z którego mozna ukladac ciagi prostoliniowe, zabudowywac powierzchnie o zarysie prostokatnym i dokonywac zwrotów tych ciagów pod katem prostym, co staje sie szczególnie przydatne przy uzupelnianiu chodników dla pieszych. W razie koniecznosci przejscia z jednego prostoliniowego ciagu na drugi, mozna wykorzystywac krzywoliniowe krawedzie ksztaltek dla wykonania lagodnego zwrotu, a takze mozna budowac ciagi faliste.Wypelnienie otworów ksztaltek, np kruszywem nieorganicznym, umozli¬ wia przesaczanie wody i jej zatrzymywanie na utwardzonym terenie, co ma znaczenie ze wzgledów ekologicznych. Wypelnienie otworów trawa pozwala na zazielenienie utworzonych powierzchni betonowych, zwlasz¬ cza na parkingach czy lotniskach, gdzie dodatkowo pewne ilosci ole¬ jów silnikowych moga byc skutecznie rozkladane przez zyjace w trawie mikroorganizmy. Ksztaltka zgodna z wzorem uzytkowym, jako prostym i latwym do wykonania elementem, mozna zaspokoic potrzeby budow¬ nictwa, jak tez tak zwanej malej architektury.Przedmiot wzoru uzytkowego jest pokazany na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia azurowaksztaltke w widoku aksonometrycznym, fig.2 przedstawia ja w widoku z góry, a fig.3 przedstawia w widoku z góry uklad ksztaltek umozliwiajacy uzyskanie formacji prostoliniowych, zas fig.4 formacji krzywoliniowych.4 Ksztaltka wedlug wzoru uzytkowego ma dwie równolegle powie¬ rzchnie, z których jedna stanowi spód a druga wierzch plytki oraz dwa przelotowe otwory, czteroboczny otwór 1 i trójboczny otwór 2. Ksztaltka jest ograniczona trzema wzajemnie prostopadlymi prostoliniowymi kra¬ wedziami, o zróznicowanej dlugosci oraz czwarta krzywoliniowa krawe¬ dzia, zlozona z dwóch polówek, przeciwnie zwróconych, uksztaltowa¬ nych lukiem o takim samym promieniu r, których os zwrotu lezy na polowie wysokosci najdluzszej prostoliniowej krawedzi. Oba otwory 1 i 2 przedzielone sa lukowatym przeslem 3, usytuowanym pomiedzy narozem najdluzszego przesla 4 i sredniego przesla 5, a srodkiem krzywoliniowego przesla 6. Krzywizna krawedzi przylegajacych do przesla 6 otworówi i 2 jest odwzorowaniem krzywizny tego przesla 6. Czteroboczny otwór 1, po¬ lozony przy najkrótszym przesle 7 ksztaltki, ma dwie krawedzie prostoli¬ niowe i prostopadle do siebie, natomiast trójboczny otwór 2, przylegajacy do sredniego przesla 5, ma krawedz prostoliniowa. Szerokosc wszyst¬ kich przesel 3, 4, 5, 6 jest jednakowa i wynosi 10% wysokosci najdluz¬ szego prostoliniowego przesla. 5.Najkorzystniejsze proporcje tak uksztaltowanej plytki sa naste¬ pujace. Krzywizna kazdej polówki krzywoliniowej krawedzi zakreslona jest promieniem r, równym polowie przekatnej kwadratu powstalego w oparciu o najdluzsza krawedz przesla, zas os tego promienia r usytuo¬ wana jest w narozach tego kwadratu, przeciwnych dla kazdej polówki. W przypadku jezeli najdluzszy bok ma wymiar a, to bok najkrótszy ma w przyblizeniu 0,3 a, zas bok o sredniej dlugosci ma wymiar w przyblizeniu 0,7 a i tyle samo wynosi promien r, którym zakreslony jest luk kazdej polówki, odpowiadajacej katowi 45 stopni.Konfiguracje wykonywane w oparciu o taka ksztaltke daja dobre efekty estetyczne i sa latwe w kombinacjach i zestawianiu ich ze soba5 Utworzenie ciagu prostoliniowego uzyskuje sie przez zlozenie dwóch ksztaltek krawedziami krzywoliniowymi ze soba, co przy wymienionych proporcjach daje kwadrat, w oparciu o który mozna tworzyc pasy, prosto¬ katy itp. Dla uzyskania np. linii falistej albo lagodnego zwrotu kierun¬ ku ukladanego ciagu, mozna oprzec sie na elemencie otrzymanym przez zlozenie ksztaltek prostoliniowymi krawedziami, co daje bazowy element o falistych krawedziach zewnetrznych. PL PL