Opublikowano: 10.X.1965 50017 KI. 21g, 4/01 MKP H 01 h S* % UKD BIBLIOTEKA Twórca wynalazku: inz. Julian Milewski Wlasciciel patentu: Zaklady Wytwórcze Aparatury Precyzyjnej „PAFAL" Przedsiebiorstwo Panstwowe, Swidnica Slaska (Pol¬ ska) Pomiarowy przekaznik spolaryzowany Przedmiotem wynalazku jest pomiarowy przekaz¬ nik spolaryzowany dla ukladów automatyki i za¬ bezpieczen. Niski pobór mocy rzedu ulamków mi- liwata, pozwala na stosowanie go tam gdzie wyj¬ sciowa moc sterujaca ukladu jest bardzo mala i gdzie nie mozna byloby zastosowac wzmacniaczy lampowych czy tranzystorowych lub tez zastosowa¬ nie tychze wzmacniaczy byloby klopotliwe i zmniej¬ szaloby pewnosc dzialania calego ukladu.Istota wynalazku jest odpowiednie uksztaltowa¬ nie obwodu magnetycznego i spolaryzowanie go strumieniem magnetycznym wytworzonym przez magnes w taki sposób, ze glówna czesc tego stru¬ mienia zamyka sie przez rdzen, jarzmo oraz zwo- re przekaznika. Sila wytworzona przez ten stru¬ mien powoduje, ze zwora przylega do rdzenia i jarzma pokonujac sile scisnietej sprezyny, która stara sie oderwac zwore. Oderwanie zwory od rdzenia i jarzma, a tym samym zadzialanie prze¬ kaznika nastepuje z chwila, gdy strumien wytwa¬ rzany przez sile magnetomotoryczna uzwojenia zmniejszy strumien spolaryzowany magnesu do ta¬ kiej wartosci, ze sila odpychajaca scisnietej spre¬ zyny bedzie wieksza od sily wytworzonej przez strumien spolaryzowany.Poniewaz strumien wytwarzany przez sile magnetomotoryczna uzwojenia na drodze rdzen — jarzmo — zwora, napotyka male opory magnetycz¬ ne (zwora przylega do rdzenia i jarzma, a szczeli¬ na powietrzna jest minimalna), amperozwoje za- 10 20 25 30 dzialania przekaznika sa bardzo niskie, a tym sa¬ mym moc potrzebna do zadzialania przekaznika jest mala.Przyklad wykonania przekaznika jest przedsta¬ wiony na zalaczonym rysunku, gdzie fig. 1 przed¬ stawia rozplyw strumieni przekaznika, fig. 2b przedstawia przekrój pionowy przekaznika w sta¬ nie przygotowanym do zadzialania, a na fig. 2a przedstawiony jest poziomy przekrój przekaznika.Zasadniczymi elementami tego przekaznika jest rdzen 2 wraz z uzwojeniami 9 i 10, jarzmo 1, zwora 11, sprezynka srubowa 15 oraz magnes polaryzuja¬ cy 5.Zasada dzialania przekaznika wedlug wynalazku jest nastepujaca. Zwora 11 dotyka w plaszczyznie czolowej do rdzenia 2 oraz nabiegunników jarz¬ ma 1, utrzymujac sie w tym polozeniu pod wply¬ wem dzialania sily wytworzonej przez strumien magnetyczny $m wytworzony przez magnes 5.Sila ta jest wieksza od sily scisnietej sprezyny 15 i dzieki temu zwora przylega do rdzenia 2 i na¬ biegunników jarzma 1. Strumien magnetyczny wy¬ tworzony przez magnes polaryzujacy 5 rozplywa sie w ten sposób, ze wieksza jego czesc, która jest strumieniem uzytecznym $m zamyka sie przez jarzmo 1, zwore 11 oraz rdzen 2 na pozostala czesc tego strumienia sklada sie strumien ^r za¬ mykajacy sie w dolnej czesci obwodu magnetycz¬ nego i strumieni $r zamykajacy sie przez powiet¬ rze. Poniewaz opornosc magnetyczna na drodze 5001750017 rdzen — jarzmo — zwora jest najmniejsza, wobec tego najwieksza czesc strumienia magnetycznego magnesu 5 bedzie sie zamykac na tej drodze.Po zasileniu uzwojenia pomiarowego 9 pradem stalym o biegunowosci jak na fig. 1 strumien 3y 5 wytwarzany przez sile magnetomotoryczna tego uzwojenia zmniejszy strumien £m magnesu do ta¬ kiej wartosci, ze sila odpychajaca scisnietej spre¬ zyny 15 bedzie wieksza od sily wytworzonej przez v strumien 3m i nastapi oderwanie zwory 11 od 10 ^r^zeliia jarzma. Ruch zwory spowoduje przesu- *'¦¦ - niecie sie zwiazanej z nia osi 12 w wyniku czego nastapi zwarcie zestyku 19 z zestykiem 17 i 18.Zadzialanie przekaznika nastapi równiez jezeli uzwojenie pomiarowe 9 zostanie zasilone pradem 15 zmiennym. Powrót przekaznika do stanu wyjscio¬ wego nastepuje przez podanie impulsu pradu sta¬ lego na uzwojenie pomocnicze 10. Kierunek na¬ winiecia tego uzwojenia i biegunowosc napiecia za¬ silajacego musza byc takie by strumien wytworzony 20 przez to uzwojenie dodawal sie ze strumieniem $m który pochodzi od magnesu. Jezeli przekaznik po¬ siada tylko uzwojenie pomiarowe, to powrót prze¬ kaznika do stanu wyjsciowego moze nastapic przez mechaniczne docisniecie zwory do jarzma i rdze- 25 nia.Przyklad wykonania przekaznika wedlug wyna¬ lazku pokazany jest na fig. 2a i fig. 2b. Podstawo¬ wym elementem tego przekaznika jest jarzmo 1 wykonane w ksztalcie cylindrycznego kubka z kol- 30 nierzem 20, który stanowi nabiegunniki dla zwory 11 i tuleje 21 stanowiaca nabiegunniki dla mag¬ nesu polaryzujacego 5. Rdzen 2 polaczony jest z jarzmem 1 za pomoca nitów 4. Pomiedzy rdze¬ niem 2 i jarzmem 1 znajduje sie podkladka 3. 35 Zarówno nity 4 jak i podkladka 3 musza byc wykonane z materialu paramagnetycznego lub dia- magnetycznego. W dolnej czesci jarzma 1 przymo¬ cowany jest magnes polaryzujacy 5 za pomoca sruby 6 i podkladki sprezynujacej 7 do rdzenia 2. 40 Na rdzeniu 2 umieszczony jest korpus 8 oraz uzwo- f jenia pomiarowe 9 i pomocnicze 10.Kierunek nawiniecia uzwojenia 9 w stosunku do uzwojenia 10 jest przeciwny w przypadku zasila¬ nia obu uzwojen pradem stalym przy tej samej 45 polaryzacji poczatków i konców obu uzwojen. Przy zasilaniu uzwojenia 9 pradem zmiennym a uzwoje¬ nia 10 pradem stalym kierunki nawiniecia obu uzwojen sa jednakowe przy czym polaryzacja uzwojenia 10 musi byc taka by strumien przez nia 50 wytworzony mial kierunek zgodny z kierunkiem strumienia polaryzujacego $m pochodzacego od magnesu 5. Zwora 11 polaczona jest za pomoca podkladki amortyzujacej 13 z osia 12 na której znajduje sie oprawa zestyków 14. Miedzy zwora 11 55 a korpusem 8 umieszczona jest sprezyna srubowa 15, pracujaca na sciskanie. Do jarzma 1 umocowa¬ ny jest wspornik 16 na którym mocowane sa ze¬ styki 17 i 18. Wspornik 16 jest jednoczesnie lozys¬ kiem dla osi12. go Drugim lozyskiem dla osi 12 jest sruba 6 z otworem w którym os 12 moze sie przesuwac.Rdzen 2 posiada równiez otwór na calej swej dlu¬ gosci przez który przechodzi os 12. Magnes 5 po¬ laczony jest z rdzeniem 2 za pomoca sruby 6. Pod¬ kladka sprezynujaca 7 dociska magnes 5 do rdze¬ nia 2 i nabiegunników jarzma 1. Obracajac magne¬ sem zwieksza sie lub zmniejsza powierzchnie na której zewnetrzne bieguny magnesu stykaja sie z nabiegunnikami jarzma 1. W wyniku czego zwiek¬ sza sie lub zmniejsza strumien 0m utrzymujacy zwore w stanie przyciagnietym do jarzma 1 i rdze¬ nia, a tym samym strumien przeciwdzialajacy tfu uzwojenia pomiarowego potrzebny do zadzialania przekaznika bedzie sie zwiekszal lub zmniejszal, co daje zmiane czulosci przekaznika. Przekaznik wedlug wynalazku dziala przy doprowadzeniu do uzwojenia pomiarowego 9, mocy wynoszacej 0,25. 10-3 VA przy napieciu 12.10-3 V. Czas wlasny przekaznika ponizej 15.10-3 sek.Minimalne amperozwoje skuteczne zadzialania uzwojenia pomiarowego 9, zawieraja sie grani¬ cach 3,5 Az przy nacisku na zestykach 19, 18, 17 wynoszacym 20 G. PL