Wynalazek niniejszy dotyczy kola od¬ rzutowego do scierniwa, mianowicie kola typu wirówkowego, przeznaczonego do od¬ rzucania z odpowiednia sila czastek scier¬ niwa ziarnistego, np. piasku, srutu stalowe¬ go, opilków metalowych i podobnych mate¬ rialów, z szybkoscia dostateczna do skutecz¬ nego oczyszczania i polerowania twardych przedmiotów metalowych, jak np. odlewów, wyrobów kutych, pretów, arkuszy bla¬ chy i t. d.Znane sa kola obrotowe do czyszczenia scierniwem, w których scierniwo jest dopro¬ wadzane w poprzek poprzez krawedz bocz¬ na lopatki odrzutowej w kierunku osiowym.Uderzenia scierniwa o lopatki powoduja znaczne niszczenie sie zarówno lopatek ko¬ la, jak i samego scierniwa.Ponadto trudno jest doprowadzic znacz¬ niejsza ilosc scierniwa do strefy zasiegu lo¬ patki odrzutowej, gdy scierniwo jest dopro¬ wadzane w podany powyzej sposób, wsku¬ tek czego konieczne bylo ograniczanie licz¬ by lopatek kola do jednej, nie wiecej w kazdym razie niz do dwóch lopatek odrzu¬ towych, co pociagalo za soba odpowiednie zmniejszenie skutecznosci pracy takiego kola. W przypadku doprowadzania scierni¬ wa w poprzek poprzez boczna krawedz lo¬ patki odrzutowej poczatkowy kierunek ru¬ chu czastek scierniwa musi byc zmieniony na ruch wzdluz lopatki, a taka zmiana nie moze byc dokonana bez wywarcia znacz¬ niejszego dzialania niszczacego na prze¬ ciwlegla strone lopatki lub scianke boczna kola odrzutowego oraz bez niszczenia siena dodatek 6amego scierniwa; zniszczenie zas scianek kola prowadzi do utraty jego równowagi dynamicznej/Ponadto kierunek lotu czastki, wyrzuconej za pomoca takie¬ go kola odrzutowego, nie mógl byc dotych¬ czas kontrolowany w zadowalajacy sposób, przy czym znaczna czesc scierniwa rozsy¬ pywala sie dookola obwodu kola odrzuto¬ wego i nie mogla zetknac sie z przedmiotem podlegajacym oczyszczaniu.Niekiedy stosowano blachy ochronne wzglednie oslony ciagnace sie dookola cze¬ sci obwodu kola odrzutowego i przezna¬ czone do prowadzenia czastek scierniwa, lecz takie blachy ochronne lub oslony ule¬ gaja szybko zniszczeniu, jezeli w nie ude¬ rza znaczniejsza ilosc scierniwa.Stosowane dotychczas kola odrzutowe do oczyszczenia scierniwem okazaly sie równiez niezdatnymi do tak równomierne¬ go rozrzucania scierniwa po powierzchni przedmiotu oczyszczanego, aby wszystkie czesci tego przedmiotu zostaly oczyszczone jednakowo.Wedlug wynalazku niniejszego w srod¬ ku kola odrzutowego umieszczony jest wir¬ nik, przy czym samo kolo moze obracac sie równiez i jest wyposazone w lopatki od¬ rzutowe, rozmieszczone w kierunku promie¬ ni dookola wirnika.Wirnik jest wykonany tak, aby mozna bylo wprowadzac don wieksze ilosci scier¬ niwa. Wirnik wyrzuca scierniwo na ze¬ wnatrz zasadniczo wzdluz lopatek odrzu¬ towych oraz w kierunku ich obrotu z szyb¬ koscia taka, iz scierniwo uklada sie lekko na skierowanych ku wewnatrz sciankach lo¬ patki odrzutowej bez uszkodzenia zarówno lopatki, jak i czastek samego scierniwa.Kolo odrzutowe jest wykonane tak, iz cala ilosc posuwajacego sie scierniwa mie¬ sci sie pomiedzy sciankami bocznymi lopa¬ tek uksztaltowanych na podobienstwo kory¬ tek i dajacych sie latwo wyjmowac z kola i wymieniac na inne.Calkowita kontrole lotu wyrzuconych juz czastek scierniwa osiaga sie za pomo¬ ca narzadu rozrzadczego o ksztalcie tulei, otaczajacej wirnik i posiadajacej otwór wy¬ lotowy, który kieruje scierniwo do strefy zasiegu lopatek tak, iz za pomoca tego ko¬ la mozna wyrzucic ilosc scierniwa wielo¬ krotnie wieksza od ilosci wyrzucanej za po¬ moca znanych kól odrzutowych; zastoso¬ wanie tego narzadu rozrzadczego czyni zbednym stosowanie oslon umieszczanych dookola kola tuz przy nim.Równomierny rozdzial scierniwa osiaga sie przez podzial wylotowego otworu na¬ rzadu rozrzadczego na szereg osobnych o- tworów wylotowych o coraz to innym prze¬ kroju. Scierniwo moze byc wyrzucane do góry, w dól lub poziomo, co sie osiaga przez odpowiednie nastawienie narzadu rozrzad¬ czego.Przedmiot wynalazku jest opisany poni¬ zej w zwiazku z rysunkiem, na którym u- widoczniono kilka przykladów wykonania kola wedlug wynalazku, a mianowicie: fig. 1 przedstawia widok z przodu kola gotowe¬ go do dzialania, przy czym niektóre cze¬ sci zostaly usuniete w celu lepszego wy¬ jasnienia budowy kola odrzutowego, fig. 2 — widok z boku kola przedstawionego na fig. 1, fig. 3 — przekrój poprzeczny ko¬ la wzdluz linji 3 — 3 na fig. 1, fig. 4 — w zwiekszonej podzialce czesciowy przekrój poprzeczny wzdluz linji 4 — 4 na fig. 1, » fig. 5 — widok perspektywiczny wymien¬ nej lopatki odrzutowej, fig. 6 — widok perspektywiczny narzadu rozrzadczego o postaci tulei, za pomoca którego kontroluje sie wyrzucanie scierniwa, fig. 7 — schemat przedstawiajacy kierunki lotu czastek scier¬ niwa wyrzuconego z kola odrzutowego wy¬ posazonego w narzad rozrzadczy uwidocz¬ niony na fig.6. 1 Kolo odrzutowe zawiera zasadniczotar- I cze 1, tworzaca tylna scianke kola, oraz tarcze 2, tworzaca jego scianke czolowa; tarcze te sa polaczone ze soba wieksza licz¬ ba sworzni rozporowych 3. Sworznie rozpo- — 2 —rowe 3 posiadaja zakonczenia 8 b malej- sze] srednicy, które sa wstawione w odpo¬ wiednie otwory tarcz 1 i 2, oraz pierscie- riiowe powierzchnie oporowe 7, za pomoca których tarcze 1 i 2 sa utrzymywane w stalej odleglosci od siebie. Tarcze 1 i 2 mo¬ ga byc przymocowane sztywno do zakon¬ czen sworzni 3 przez spawanie, jak to oznaczono np. w miejscach 9. Kolo odrzu¬ towe jest osadzone na wale obrotowym 4 zaopatrzonym w piaste 5 przymocowana za pomoca srub 6 do tarczy 1.Lopatki odrzutowe 6 ciagna sie od ob¬ wodu kola ku wewnatrz i dochodza prawie do jego osi obrotu pozostawiajac w jego srodku komore srodkowa C. Lopatki te najlepiej jest osadzic tak, aby ich po¬ wierzchnie robocze, czyli odrzutowe, prze¬ biegaly wzdluz promieni kola, aczkolwiek w razie zyczenia lopatki moga byc umie¬ szczone tak, aby nieco odchylaly sie od kierunku promieni kola.Kazda lopatka odrzutowa jest wykona¬ na z twardego, odpornego na scieranie ma¬ terialu i posiada dno 100 oraz scianki bocz¬ ne 101, dzieki czemu posiada postac plyt¬ kiego koryta, w którym utrzymuje sie scier¬ niwo przesuwajace sie po powierzchni lo¬ patki. Scianki boczne 101 lopatki najlepiej jest osadzic w odpowiednich rowkach 11 wykonanych w tarczach 1 \ 2 kola. Przez tarcze 1 i 2 wystaja ku wewnatrz wkretki 31 o scietych stozkowo koncach 32, który¬ mi zachodza pod dolna (wzglednie tylna) powierzchnie lopatek 6 w celu utrzymywa¬ nia ich w niezmiennym polozeniu w kole oraz w celu dociskania scianek bocznych 101 lopatek do bocznych scianek rowków 11. Kazda z lopatek moze byc wyposazona we wglebienie 102, w które wchodzi ko¬ niec wkretki 31.Narzad rozrzadczy, czyli tuleja 10, któ¬ ra moze posiadac na swym koncu skiero¬ wanym ku wewnatrz kolnierz 13 zagiety ku wewnatrz tulei, jest wsuniety do komo¬ ry sjrodkowej C Tuleja 10 jest osadzona niezaleznie od kola odrztitdyregfcf1r7 '2 nk: odpowiednim wsporniku 141 Wewnatrz tulei umieszczony jest obro* towo wirnik, który najlepiej jest osadzic tak, aby obracal sie wraz z kolem odrzuto¬ wym. Wirnik sklada sie ze scianki tylnej 15 oraz scianki przedniej 16 polaczonych ze soba wieksza liczba lopatek 17 ustawio¬ nych promieniowo. Wirnik moze byc pola¬ czony ze scianka boczna kola w celu lacz¬ nego obracania sie z tym kolem za pomoca wkretki 18 wkreconej do krazka centruja¬ cego 19 przymocowanego do tarczy 1 za po¬ moca srub 21.Scierniwo doplywa z rury zasilajacej 50 do wirnika przez duzy otwór srodkowy 22 wykonany w sciance przedniej 16 wirnika.Scierniwo spada w kierunku promieniowym w poprzek lopatek 17, po czym zostaje wprawione w ruch wirowy wewnatrz tulei 10, az wydostanie sie przez otwór wylo¬ towy O na zewnatrz wirnika i tulei.Scierniwo zostaje wyrzucone przez o- twór 0 ze znaczna sila na skierowane ku wewnatrz brzegi lopatek b w kierunku ob¬ rotu tych lopatek.Nalezy przyjac pod uwage, ze scierni¬ wo (poniewaz wirnik obraca sie z takaz sa¬ ma szybkoscia, co skierowane ku wewnatrz brzegi lopatek kola) opada spokojnie na nadchodzaca powierzchnie robocza lopatki bez uderzenia niszczacego scierniwo lub brzeg lopatki skierowany ku wewnatrz. Na czastki scierniwa dziala sila odsrodkowa wzrastajaca w miare ich posuwania sie po powierzchni lopatki, po czym scierniwo zo¬ staje odrzucone z duza sila na zewnatrz za pomoca zewnetrznej krawedzi lopatki.Przez odpowiednie nastawianie poloze¬ nia otworu wylotowego O kierunek lotu scierniwa wyrzucanego z kola moze byc od¬ powiednio zmieniany. Narzad rozrzadczy 10 moze byc obracany w celu ustawienia otworu wylotowego w zadane polozenie.Calkowita szerokosc otworu wylotowe¬ go O mierzona wzdluz obwodu tulei 10okre-sla dlugosc drogi odbywanej przez scier¬ niwo. Jezeli zastosuje sie tylko jeden o- twór wylotowy o stosunkowo duzej szero¬ kosci, to scierniwo nie jest równomiernie rozdzielane na powierzchni W przedmiotu oczyszczanego. Wykryto, ze trudnosc te mozna przezwyciezyc, stosujac szereg otwo¬ rów Oj, 02, 03 i 04, wykonanych w pewnej odleglosci od siebie, jak to uwidoczniono bardziej szczególowo na fig. 1, 6 i 7. Prze¬ swity tych otworów wzrastaja w kierunku obrotu kola odrzutowego. Ten bardzo po¬ zadany wynik mozna wyjasnic teoretycz¬ nie w sposób nastepujacy: z fig. 7 wynika, ze lopatki 17 wirnika obracajac sie w kie¬ runku ruchu wskazówki zegara przesuwaja sie najpierw przed otworem 0lf wskutek czego pewna czesc scierniwa wylatuje przez ten otwór. Aby odpowiednia ilosc scierni¬ wa zostala wyrzucona przez otwór 02 trze¬ ba aby otwór ten posiadal wieksza po¬ wierzchnie, poniewaz lopatka wirnika wy¬ rzucila juz czesc swego ladunku scierniwa przez poprzedni otwór wzglednie otwory.Zmieniajac powierzchnie otworów 0lf 02, 03 i 04 mozna osiagnac wyrzucanie poza¬ danej ilosci scierniwa przez kazdy z tych otworów. Z powyzszego wynika, ze scierni¬ wo wyrzucone przez otwór 0X bedzie po¬ suwalo sie po drodze alf a scierniwo wy¬ rzucone przez otwory 02, 03 i 04 bedzie posuwalo sie odpowiednio po drogach a2, a3 i a4. Wlasciwa powierzchnie kazdego z otworów niezbedna do równomiernego roz¬ dzielenia scierniwa na powierzchni W przedmiotu oczyszczanego mozna z latwo¬ scia ustalic doswiadczalnie odpowiednio do rodzaju uzytego scierniwa.Rzecza jest wazna, aby calkowita ilosc scierniwa wyrzucana przez otwór wylotowy O miescila sie calkowicie w korytkowych wglebieniach lopatek odrzutowych kola.Krazek centrujacy 19 (fig. 3] wystaje do komory srodkowej C na odleglosc rów¬ na w przyblizeniu grubosci scianek bocz¬ nych 101 lopatek. Gdy lopatka odrzutowa b jest ustawiona w jej polozeniu roboczym, to jej brzeg wewnetrzny 103 opiera sie na brzegu 35 krazka centrujacego 19, przez cO/ ogranicza sie ruch lopatki odrzutowej oraz ustala sie ja w polozeniu roboczym. Krazek centrujacy 19 wystaje poza brzeg we¬ wnetrzny lopatki odrzutowej i zapobiega przedostawaniu sie scierniwa pomiedzy lo¬ patke odrzutowa i tarcze 1 kola. Brzeg lo- patki odrzutowej skierowany ku wewnatrz jest sciety w miejscu 105 (fig. 5) pod ka¬ tem (w przyblizeniu) 45° tworzac ostrze rozcinajace lub rozszczepiajace strumien scierniwa tak, aby zapobiec rozsypywaniu sie scierniwa po calym kole.Powierzchnia wewnetrzna tarczy 2 kola moze byc zabezpieczona równiez przed ni¬ szczacym dzialaniem scierniwa za pomoca pierscienia ochronnego 40 otaczajacego tu¬ leje 10 i przymocowanego do tarczy 2.Pierscien 40 posiada ksztalt kolisty i jest scisle docisniety do zewnetrznej scianki bocznej 101 kazdej lopatki odrzutowej tak, iz zapobiega przedostawaniu sie scierniwa pomiedzy scianki boczne lopatek odrzuto¬ wych i tarcze 2.Pierscien 40 moze byc wykonany z gu¬ my lub innego odpornego na scieranie ma¬ terialu i moze byc przytrzymywany w swym polozeniu za pomoca pierscienia metalowe¬ go 43 przymocowanego do tarczy 2 za po¬ moca srub 44. Pierscien 43 moze byc wy¬ posazony w wystajacy na zewnatrz kol¬ nierz 45, który tworzy dodatkowa oslone tarczy czolowej kola odrzutowego. Pier¬ scien 40 otacza scisle powierzchnie ze¬ wnetrzna tulei 10 usuwajac calkowicie lub zmniejszajac w znacznym stopniu wydo¬ stawanie sie scierniwa z urzadzenia pomie¬ dzy tuleja 10 i tarcza 2.Tarcze 1 i 2 moga byc wykonane ze stali odpornej na scieranie; wszelkie zas czasteczki scierniwa, które odbijaja sie z powrotem od powierzchni oczyszczanej W i moga przedostac sie poza dana lopatke odrzutowa, jak to przedstawiono na fig. 7, - 4 —zostana podchwycone za pomoca nastepnej z kolei lopatki odrzutowej i rzucone z po¬ wrotem na powierzchnie oczyszczana bez powazniejszego uszkodzenia stalych czesci kola odrzutowego.Sworznie rozporowe 3 sa osadzone w pewnej odleglosci od obwodu kola odrzu¬ towego, tak iz nie tworza przeszkody, któ¬ ra utrudnialaby podchwytywanie czastek scierniwa, odbijajacych sie od powierzchni oczyszczanej wzglednie przedostajacych sie pomiedzy lopatki odrzutowe, nadchodzacy¬ mi lopatkami odrzutowymi.Nieco, zwiekszone zuzycie jednej ze stron kola odrzutowego wystarcza czasami do szybszego wyprowadzenia kola ze stanu równowagi dynamicznej.Zniszczenie równowagi dynamicznej za¬ chodzi równiez wtedy, gdy scierniwo sciera lopatki odrzutowe z jednej strony wiecej niz z drugiej. W razie niejednakowego scie¬ rania sie lopatek odrzutowych najlepiej jest wyjac z kola wszystkie lopatki odrzu¬ towe i zastapic je nowym kompletem do¬ branych do siebie i zrównowazonych lopa¬ tek. Stare lopatki, czesciowo zuzyte, moga byc zachowane na skladzie i nastepnie la¬ czone z innymi lopatkami zuzytymi w od¬ powiedni sposób, az do utworzenia nalezy¬ cie dobranego kompletu czesciowo zuzy¬ tych lopatek odrzutowych. Taki komplet moze byc nastepnie wstawiony do kola od¬ rzutowego. Fig. 7 przedstawia kolo odrzu¬ towe, które posiada srednice okolo 60 cm i moze byc obracane z szybkoscia okolo 2200 obrotów na minute. Kolo to jest wyposa¬ zone w narzad rozrzadczy (tuleje) o sred¬ nicy okolo 10 — 12 cm zaopatrzony w o- twory 0lr 02, 03 i 04 o róznej'szerokosci, przez które wyrzucane jest scierniwo.Punkt, w którym scierniwo opuszcza ko¬ lo odrzutowe, zmienia sie, oczywiscie, w za¬ leznosci od dlugosci lopatek odrzutowych i szybkosci obrotowej kola. Dwie odrebne powierzchnie moga byc oczyszczane jedno¬ czesnie, jezeli narzad rozrzadczy kola zo¬ stanie zaopatrzony w dwa odrebne otwory wylotowe lub zespoly otworów wylotowych.Wreszcie dowolna liczba powierzchni usta¬ wionych pod; katem wzledem siebie moze byc oczyszczana za pomoca jednego takiego kola odrzutowego, jezeli kolo zostanie wy¬ posazone w otwory wylotowe odpowiadaja¬ ce poszczególnym tym powierzchniom i roz¬ mieszczone tak, aby scierniwo wyrzucane przez dany otwór uderzalo w odpowiadaja¬ ca mu powierzchnie oczyszczana. Kola od¬ rzutowe, których narzady rozrzadcze sa wyposazone w dwa otwory lub wieksza licz¬ be tych otworów (zespolów otworów) wy¬ lotowych, moga byc stosowane z korzyscia do oczyszczania rur, kotlów, arkuszy bla¬ chy, przedmiotów kutych, lanych, walcowa¬ nych oraz innych przedmiotów metalowych posiadajacych dwie powierzchnie lub wiek¬ sza liczbe powierzchni podlegajacych oczy¬ szczaniu.Kolo odrzutowe wedlug wynalazku mo¬ ze sluzyc do rozmaitych celów i pracuje skutecznie zarówno przy uzyciu wilgotnego, jak i suchego scierniwa, co zwykle bylo sta¬ lym zródlem trudnosci w podobnych urza¬ dzeniach pracujacych powietrzem sprezo¬ nym. Kolo moze byc umocowywane na do¬ wolnym wsporniku lub tez moze byc sko¬ jarzone z dowolnym przenosnikiem lub mlynem do scierniwa. Kolo sklada sie z nie¬ wielu czesci; moze byc wyrabiane i skla¬ dane niewielkim kosztem; jest mocne i trwale; niezawodne zasadniczo w dziala¬ niu; wymaga malo miejsca i posiada bardzo wielka sprawnosc. PL