Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest urz adzenie filtracyjne do oddzielania cz astek z cieczy za pomoc a membran z w lókna lumenizowanego (dr azonego) tworz acego wi azk e w lókien. Takie urz adzenia filtra- cyjne oraz modu l filtracyjny, w którym zestawione jest wiele urz adze n filtracyjnych, nadaj a si e zw lasz- cza do oddzielania biomasy z wody lub ze scieków. Wynalazek dotyczy ponadto bioreaktora membra- nowego i sposobu oczyszczania wody wzgl ednie scieków. Zastosowanie filtrów membranowych do oczyszczania wody lub scieków jest w zasadzie znane. Porowate materia ly stosowane do filtracji wykonane s a na przyk lad z ceramiki lub stanowi a membrany polimerowe, na przyk lad z polietylenu, polipropylenu, polieterosulfonu lub tp. Zale znie od zastosowa- nia, wielko sci porów membrany znajduj a si e w zakresie od 0,001 do 1 µm. Przy filtracji membranowej rozró znia si e zasadniczo trzy ró zni ace si e rodzaje pracy, mianowicie „Dead end", „Crossflow" i „Submerged". Jako „Dead end" oznaczane s a takie zastosowania, przy któ- rych ciecz przeznaczon a do oczyszczania, w procesie okresowym, bez dalszej cyrkulacji, przeciska sie poprzez membran e. Cz astki zatrzymane przez membran e odk ladaj a si e na membranie, i z biegiem czasu eksploatacji powoduj a zablokowania i narosty na membranie. Tak wi ec, z biegiem czasu eks- ploatacji, dla utrzymania jednakowej zdolno sci przerobowej musi by c zwi ekszone ci snienie, lub te z przy zachowaniu niezmienionego ci snienia, spada zdolno sc przerobowa. Do wielkotechnicznego za- stosowania, w zakresie pracuj acych w ruchu ci ag lym urz adze n do oczyszczania wody pitnej lub scie- ków, takie sposoby filtracji nie nadaj a si e. Przy sposobie „Crossflow" oczyszczan a ciecz prowadzi si e wzd luz powierzchni membrany, w obiegu zamkni etym, i na podstawie ró znicy ci snie n pomi edzy t a stron a membrany i przeciwleg la stron a membrany, przeciska si e ciecz poprzez membrane, przy czym oddzielane cz astki zostaj a za- trzymane. Sposób ten wymaga stosowania ci snie n ró znicowych znacznie powy zej 500 m barów. Poza tym konieczne jest, aby w celu usuni ecia osadów tworz acych si e na membranie, znaczn a czes c nie- czyszczonej jeszcze cieczy podda c recyrkulacji. Powoduje to znaczne koszty eksploatacyjne. W sposobie „Submerged" membran e zanurza si e w oczyszczan a ciecz, i w przypadku mem- bran z w lókna lumenizowanego, w procesie podci snieniowym, produkt wprowadzany jest z zewn atrz do wewn atrz w lókna lumenizowanego i odprowadzany jest z wn etrza w lókna lumenizowanego. Ci- snienie ró znicowe pomi edzy otoczeniem zewn etrznym membrany i jej wn etrzem jest tu jednak wyra z- nie mniejsze ni z w przypadku filtracji typu „Crossflow". Przy zastosowaniu filtracji membranowej do obróbki wody lub scieków stosuje si e zwykle spo- sób typu „Submerged", przy którym membran e zanurza si e w oczyszczan a ciecz. Przy zastosowaniu filtrów membranowych w zakresie oczyszczania scieków powstaje problem polegaj acy na tym, ze wskutek tzw. „Fouling'u" lub „Bio-Fouling'u" na membranie powstaj a nak lady lub wytr acenia substancji chemicznych („Scaling") co prowadzi do osadów na membranach. Znane s a wi ec ju z ró zne sposoby i urz adzenia s lu zace do uwolnienia membran od tych osadów. W US 6 214 231 B1 opisane jest na przyk lad urz adzenie filtracyjne z zastosowaniem membran z w lókna lumenizowanego. Wiele membran z w lókna lumenizowanego jest tu zestawionych w zasad- niczo cylindryczn a wi azk e w lókien. Górne i dolne ko nce membran z w lókna lumenizowanego osadzo- ne s a w urz adzeniach mocuj acych. W ten sposób uzyskuje si e modu l w lókien lumenizowanych. Wiele usytuowanych obok siebie modu lów filtracyjnych tworzy kaset e filtracyjn a, któr a ustawia si e w oczysz- czanej cieczy. Z kasetami po laczony jest przewód odsysaj acy uzyskiwany produkt, który po laczony jest te z z górnymi zamocowaniami wi azek filtrów membranowych i odsysa z wn etrza poszczególnych membran z w lókna lumenizowanego ciecz oczyszczon a z cz astek. Aby membrany z w lókna lumeni- zowanego uwolni c od osadów odwraca si e kierunek przep lywu. Ciecz pod wysokim ci snieniem do- prowadza si e poprzez przewód odsysaj acy do wn etrza membrany z w lókna lumenizowanego, przy czym ciecz ta przechodzi z wn etrza na zewn atrz usuwaj ac osady z powierzchni membrany. Tego ro- dzaju sposób oznacza jednak przerw e w normalnej pracy filtracyjnej, a tym samym zmniejszon a zdol- nosc przerobow a. Poza tym sposób ten nie zapobiega osadzaniu si e na membranie zanieczyszcze n, lecz w najlepszym przypadku mo ze je usunac po ich powstaniu. W US 6 156 200 A równie z opisane zosta ly modu ly filtracyjne z wi azkami wydr azonych w lókien stanowi acych membrany, które w swej budowie odpowiadaj a w zasadzie tym z US 6 214 231 B1. Równie z tu wi azk e w lókien ustawia si e pionowo w oczyszczanej cieczy. Zamocowanie, w którym osa- dza si e dolne ko nce membran z w lókien dr azonych, zawiera otwory wylotowe gazu, poprzez które p echerze gazu wznosz a si e do góry wzd lu z zewn etrznej strony membran z w lókien dr azonychPL 203 416 B1 3 i zmniejszaj a przez to tworzenie si e osadów na zewn etrznych powierzchniach membran, oraz usuwaj a utworzone ju z osady. Podobne rozwi azanie opisane jest tak ze w WO 97/06 880 A2. Wspomniano tu ponadto, ze szczególnie dobre oczyszczanie mo zna uzyska c wtedy, gdy w lókna s a o piec do dziesi eciu procentów d luzsze od odst epu pomi edzy zamocowaniami, w których osadzone s a ko nce w lókien. Opisane urz adzenia do czyszczenia w lókien membranowych za pomoc a spr ezonego powietrza maja jednak t e wad e, ze konieczne s a przy tym du ze ilo sci spr ezonego powietrza aby zapewni c sku- teczne oczyszczenia w lókien membranowych. Zwi ekszony dop lyw spr ezonego powietrza do oczysz- czanej cieczy mo ze jednak wp lywa c negatywnie na inne parametry procesu, na przyk lad mo ze znacz- nie utrudni c dotrzymanie okre slonych zadanych zawarto sci tlenu. Minusem jest tak ze, ze stosowane ci snienia ograniczone s a do maksymalnych wysoko sci ci- snienia hydrostatycznego w zakresie stosowanych w lókien. Poza tym pr edko sc wznosz acych si e p e- cherzy powietrza zale zy nie od ilo sci wprowadzanego powietrza, lecz od wielko sci powstaj acych p e- cherzy. Sterowana regulacja dzia lania czyszcz acego urz adzenia jest wi ec w zasadzie niemo zliwa. Podobnie z trudem udaje si e równomierne roz lo zenie dzia lania powietrza wzd lu z d lugo sci membran z dr azonych w lókien. Za pomoc a opisanych uk ladów nie ma wi ec mo zliwo sci równomierne- go oczyszczania w lókien, najcz esciej o d lugo sci do dwóch metrów, na ca lej ich d lugo sci. Opisane powy zej publikacje ujawniaj a jednak tylko zastosowanie membran z w lókien lumeni- zowanych do oddzielania biomasy w bioreaktorach membranowych. Uwaga kieruje si e tu tylko na oddzielanie istniej acej biomasy, która jako biocenoza powsta la z istniej acych po zywek, w danych wa- runkach otoczenia. Nieuwzgl ednione s a jednak przy tym mechanizmy, które u latwiaj a powstawanie osadów na powierzchniach membran. W ramach bada n stanowi acych podstaw e niniejszego wynalazku stwierdzone zosta lo, ze okre- slone warunki otoczenia maj a znaczny wp lyw na wydajno sc oddzielania membran. Stwierdzono zw laszcza, ze okre slone warunki otoczenia silnie zwi ekszaj a biologiczny narost na powierzchni mem- brany („Bio-Fouling”), a tak ze przyczepno sc zawiesinowego materia lu. Celem wynalazku jest wi ec tak ze opracowanie takich warunków w o srodku filtracyjnym, które redukuj a ”Bio-Fouling” i osady na powierzchni membrany. Zadaniem wynalazku jest opracowanie urz adzenia filtracyjnego, które jest proste do zbudowa- nia i zajmuje ma lo miejsca, a przez d lugi czas utrzymuje wysok a zdolno sc przerobow a. Zw laszcza zawarte w urz adzeniu filtracyjnym membrany z lumenizowanego w lókna umo zliwiaj a ich równomierne czyszczenie na ca lej d lugo sci przy u zyciu mo zliwie ma lej ilo sci gazu, przy czym w urz adzeniu do oczyszczania scieków stworzone s a warunki, które z za lo zenia redukuj a tworzenie si e osadów na powierzchni membrany. Wynalazek dotyczy wi ec po pierwsze urz adzenia filtracyjnego do oddzielania cz astek z cieczy za pomoc a membran z lumenizowanego w lókna uj etego w wiazki w lókien. Poprzez membrany z w lók- na lumenizowanego, z zewn atrz do wewn atrz, przep lywa ciecz, a odfiltrowana ciecz odprowadzana jest przynajmniej z jednego z ich ko nców. Urz adzenie filtracyjne zawiera ponadto urz adzenie doprowadzaj ace gaz, aby z zewn atrz op lu- kiwa c gazem membrany z lumenizowanych w lókien. Cz escia urz adzenia doprowadzaj acego gaz jest wed lug wynalazku no snik, którego zewn etrzna powierzchnia obwodowa, przynajmniej cz esciowo, przepuszczalna jest dla gazu, z wewn atrz na zewn atrz. Wi azka w lókien nawini eta jest na t a ze- wn etrzn a powierzchni e obwodow a no snika. Taka konstrukcja urz adzenia filtracyjnego wed lug wynalazku jest oszcz edna pod wzgl edem miejsca i umo zliwia równomierne doprowadzanie gazu wzd lu z d lugo sci membran z lumenizowanego w lókna. Przez zastosowanie przepuszczalnego dla gazu no snika i nawini ecie wiazki w lókien na jego zewn etrzn a powierzchni e obwodow a, miejsca wylotu gazu znajduj a si e zawsze w bezpo sredniej bli- sko sci zewn etrznych powierzchni obwodowych membran z lumenizowanego w lókna. Wskutek tego zapewnione jest równomierne i bezpo srednie oddzia lywanie gazu na powierzchnie membran. Ilosc doprowadzanego gazu jest niewielka tak, ze w praktyce nie obserwuje si e zadnych negatywnych wp lywów pod wzgl edem zwiekszenia zawarto sci tlenu lub innych zak lóce n powodowanych gazem. Wielko sc wychodz acych p echerzyków gazu mo zna regulowa c w prosty sposób przez kszta lto- wanie zewn etrznej powierzchni obwodowej no snika. Na przyk lad zewn etrzna powierzchnia obwodowa mo ze zawiera c przelotowe otwory w odpowiedniej liczbie i o odpowiedniej wielko sci. Otwory lub szczeliny w zewn etrznej powierzchni obwodowej s a tak samo przydatne jak i ukszta ltowanie ze- wn etrznej powierzchni obwodowej w postaci siatki lub struktury szkieletowej. Zale znie od zadanegoPL 203 416 B1 4 rozk ladu wylotu gazu otwory przelotowe mog a znajdowa c si e na ca lej zewn etrznej powierzchni obwo- dowej lub tylko na jej cz esci. Dla szczególnie drobnego rozk ladu p echerzyków gazu, zewn etrzna po- wierzchnia obwodowa, ca la lub jej cz esc, mo ze by c wykonana z porowatego materia lu. Wybór mate- ria lu na no snik i jego zewn etrzn a powierzchni e obwodow a nie jest szczególnie ograniczony. Nadaj a sie w zasadzie wszystkie materia ly odporne na filtrowany o srodek i panuj ace przy filtracji warunki, na przyk lad wszystkie rodzaje tworzyw sztucznych. Zasadniczo stosowalna jest tak ze ceramika lub mate- ria ly metalowe. Równie z kszta lt no snika i ukszta ltowanie zewn etrznej powierzchni obwodowej nie s a zwi azane ze szczególnym ukszta ltowaniem. W celu nawini ecia membran z lumenizowanego w lókna szczególnie korzystne s a zewn etrzne powierzchnie obwodowe w postaci cylindrycznego p laszcza. Wielko sc no snika i jego zewn etrznej powierzchni obwodowej dopasowane s a odpowiednio do warunków zastosowania. Do zastosowania urz adzenia filtracyjnego wed lug wynalazku w celu oczysz- czania scieków, jako przydatne okaza ly si e zewn etrzne powierzchnie obwodowe no snika o d lugo sci 1 do 100 cm, korzystnie 5 do 70 cm i o srednicy 1 do 40 cm, korzystnie 5 do 20 cm. Do wprowadzania gazu, no snik na jednym ze swych ko nców, od jego strony czo lowej, ma przy- lacze gazu. Korzystnie jako gaz stosuje si e sprezone powietrze. Do specjalnych zastosowa n, na przy- k lad filtracji warunkach beztlenowych (anaerobowych) mo zna stosowa c tak ze inne gazy takie jak azot lub tp. Aby membrany z lumenizowanego w lókna, stosowane w urz adzeniu filtracyjnym wed lug wyna- lazku, ujac w jedn a wi azk e w lókien, ko nce membran z w lókna lumenizowanego zamocowane s a w przynajmniej jednej g lowicy przy laczeniowej. Ma ona przy lacze ssawne, które po laczone jest z pomp a w celu odprowadzania oczyszczonej cieczy z wn etrza membran z lumenizowanego wlókna. Ukszta ltowanie g lowicy przy laczeniowej i osadzenie ko nców membran z lumenizowanego w lókna mog a by c wykonane w sposób znany ze stanu techniki. Przyk lady opisane s a we wspomnianych wy- zej publikacjach. Wed lug wynalazku mo zliwe jest zamocowanie obu ko nców membrany z lumenizowanego w lók- na w tej samej glowicy przy laczeniowej. W odró znieniu od tego, mo zna równie z oba ko nce membrany z w lókna lumenizowanego osadzi c w osobnych g lowicach przy laczeniowych. W obu przypadkach zamocowania, nawini ecie wi azki w lókien na zewn etrzn a powierzchni e obwodow a no snika nast epuje tak, ze wszystkie ko nce membran z w lókna lumenizowanego skierowane s a do przy lacza ssawnego. Przy lacze ssawne znajduje si e przy tym w obszarze czo lowej strony ko nca, który jest przeciwleg ly do ko nca, przy którym znajduje si e przy lacze gazu. D lugosc, liczba i srednica membran z w lókna lumenizowanego dobrane s a do zadanego zasto- sowania. Do oczyszczania scieków w bioreaktorach membranowych nadaj a si e takie urz adzenia filtracyjne, w których ca lkowita powierzchnia membran z lumenizowanego w lókna ma powierzch- ni e filtracji 0,1 do 10 m 2 , zw laszcza 0,5 do 5 m 2 . Jako membrany z lumenizowanego w lókna za- sadniczo mog a by c stosowane wszystkie stosowane do celów filtracji i znane s a ze stanu techniki. Do oczyszczania scieków nadaj a si e na przyk lad takie materia ly, które wymienione zosta ly w WO 97/06 880 A2 i we wspomnianych tam publikacjach. Wed lug wynalazku korzystne s a membrany z lumenizowanego w lókna wykonane z ceramiki, zw laszcza z ceramiki z tlenku glinu, oraz mem- brany polimerowe z polietylenu, polipropylenu, polieterosulfonu lub ich mieszanek. Korzystne wielko sci porów znajduj a si e na przyk lad w zakresie od 0,001 do 1 µ. Warunki ci snieniowe mog a równie z odpowiada c opisanym w WO'880. Wiele urz adze n filtracyjnych zestawione w jeden modu l filtracyjny, który równie z jest przedmio- tem wynalazku. Zestawienie urz adze n filtracyjnych w jeden modu l mo zna dokona c w sposób znany ze stanu techniki dla podobnych urz adze n. Na przyk lad modu l filtracyjny mo ze posiada c odpowiednie uchwyty, w których zamocowane s a urz adzenia filtracyjne w okre slonym po lo zeniu wzgl edem siebie. Korzystnie urz adzenia filtracyjne ustawione s a wed lug wynalazku mo ze by c pionowo obok siebie, przy czym strona od której doprowadza si e gaz znajduje si e u do lu. Korzystnie umieszcza si e w module filtracyjnym tyle urz adze n filtracyjnych, ze powstaje powierzchnia filtracyjna 50 do 700 m 2 /m 3 zajmo- wanej przestrzeni, a zw laszcza 100 do 400 m 2 /m 3 . Do równoleg lej eksploatacji urz adze n filtracyjnych zawartych w module filtracyjnym s lu zy wspólne doprowadzenie gazu. Celowe jest równie z wspólne odprowadzenie oczyszczanej cieczy, stanowi acej produkt filtracji. Przewody rozdzielcze do doprowadzania gazu i odprowadzania produktu filtracji, dla poszczególnychPL 203 416 B1 5 urz adze n filtracyjnych, korzystnie mog a by c zintegrowane z urz adzeniami mocuj acymi urz adzenia filtracyjnego. Jak ju z wspomniano, urz adzenia filtracyjne i modu l filtracyjny wed lug wynalazku, nadaj a si e szczególnie do oczyszczania wody lub scieków, zw laszcza do oddzielania biologicznych osadów scie- kowych w tak zwanych bioreaktorach membranowych. Przedmiotem wynalazku jest te z sposób oczyszczania wody lub scieków, przy którym woda za- nieczyszczona biologicznie aktywnym materia lem wprowadzana jest do zbiornika filtracyjnego, w któ- rym umieszczony jest przynajmniej jeden modu l filtracyjny. Woda oczyszczana w module filtracyjnym jest nast epnie z niego odprowadzana. Osady tworz ace si e na zewn etrznych powierzchniach obwodo- wych membran z w lókna lumenizowanego podczas przebiegu filtracji, s a usuwane przez wydmuchi- wanie gazu poprzez zewn etrzn a powierzchni e obwodow a no snika. Wskutek ma lego odst epu pomi e- dzy otworami wylotowymi gazu i membranami z w lókna lumenizowanego oraz równomiernego dopro- wadzania gazu na ca lej d lugo sci membran z w lókna lumenizowanego, powstaje bardzo dobre dzia la- nie oczyszczaj ace przy bardzo ma lej obj eto sci gazu. Wydmuchiwanie gazu korzystnie nast epuje w sposób nieci ag ly lub w sposób posuwowy. Takie pulsacyjne doprowadzanie gazu powoduje, ze przy pionowo ustawionym no sniku kolumna cieczy znajduj aca si e we wn etrzu no snika, swoim ciezarem i swym oporem przep lywu przeciwstawia si e przy lo zonemu strumieniowi gazu. Prowadzi to do tego, ze w bezpo srednim obszarze granicznym z membranami powstaje wysoka pr edko sc przep lywu i wysoka ró znica ci snie n. Skutkiem tego tworz a- ce si e osady i nak lady s a szczególnie dobrze odcinane. Jak ju z wspomniano, wed lug wynalazku zosta lo stwierdzone, ze powstawanie osadów na po- wierzchni membrany w silnym stopniu zale zy od warunków w jakich przeprowadza si e filtracj e. W ramach bada n poprzedzaj acych wynalazek stwierdzono, ze w bioreaktorach membranowych nie tylko osadzanie si e biomasy prowadzi do zmniejszenia si e wydajno sci oddzielania membran z w lókna lumenizowanego. Równie z przy wadliwych warunkach otoczenia dzia lanie oddzielaj ace membran mo ze si e wyra znie pogorszy c. Przy rozpadzie biomasy w sciekowym osadzie aktywnym powstaj a polimery zewn atrzkomórkowe (EZP), których ilo sc znacznie wzrasta w okre slonych warunkach fizycz- nych napr eze n. Polimery zewn atrzkomórkowe zwi ekszaj a narosty na powierzchni membrany („Bio- -Fouling"). Przerost lub spadek zawarto sci EZP s wzgl edem zadanej miary, powoduje znaczne zmniej- szenie si e filtracyjno sci biomasy. Poza tym, w tych warunkach cz astki zawiesinowe w aktywnym osa- dzie sciekowym znacznie latwiej przyczepiaj a si e do powierzchni membrany. Ponadto stwierdzono, ze okre slone, nitkowate organizmy (na przyk lad bakterie typu Microthrix parvicella, Noccardia, Typ 021 itd.) maj a podobnie negatywne dzia lanie na przepustowo sc membran z w lókna lumenizowanego, jak polimery zewn atrzkomórkowe (pozakomórkowe). Dalszym zadaniem wynalazku s a wi ec zabiegi, za pomoc a których unika si e niekorzystnych wa- runków otoczenia, które zmniejszaj a przepustowo sc membran z w lókna lumenizowanego w bioreakto- rach membranowych. Odpowiedni sposób oraz specjalny bioreaktor membranowy stanowia równie z przedmiot wynalazku. Zadanie to zosta lo rozwi azane przez to, ze przed zbiornikiem filtracyjnym zawieraj acym urz a- dzenia filtracyjne wed lug wynalazku, w laczony jest przynajmniej jeden zbiornik, do którego doprowa- dza si e silnie obci azone scieki (dalej zwane „ scieki surowe"). Ten wst epny zbiornik b edzie dalej nazy- wany kontraktorem. Do kontraktora zawracana jest przynajmniej cz es c biologicznie aktywnego mate- ria lu pochodz acego ze zbiornika filtracyjnego. Wskutek tego mikroorganizmy utworzone w osadzie aktywnym poddane s a zmianie warunków otoczenia. Ta zmiana obci azenia powoduje obumieranie zw laszcza organizmów nitkowatych. Szcze- gólnie dobre s a tego wyniki, gdy zmiana obci azenia powtarzana jest wielokrotnie. Z tego wzgl edu oczyszczane scieki cyrkuluj a wielokrotnie pomi edzy kontraktorem i zbiornikiem filtracyjnym. Korzystne jest, gdy zawracana ilo sc ze zbiornika filtracyjnego wynosi 5 do 300% obj eto sciowych, zw laszcza 10 do 100% obj eto sciowych ilo sci dziennego dop lywu surowych scieków. Czas przebywania w kontrakto- rze scieków zawróconych ze zbiornika filtracyjnego, wynosi pomi edzy 2 a 120 min, zw laszcza pomi e- dzy 20 a 90 min. Poza tym okaza lo si e celowe, aby w zbiorniku w laczonym przed zbiornikiem filtracyjnym, utrzy- mywa c okre slony stosunek biomasy do organicznego obciazenia. Wed lug wynalazku, w tym celu utrzymuje si e okre slony stosunek biochemicznego zapotrzebowania na tlen (CSB) surowych scieków, do biologicznego osadu sciekowego (TS) zawróconego ze zbiornika filtracyjnego, i to tak, ze w obsza- rze kontraktora, do którego zawrócony zosta l ze zbiornika filtracyjnego biologicznie aktywny materia-PL 203 416 B1 6 lem w surowych sciekach ustawiony jest ten stosunek na wielko sc 1 do 100 kg CSB/kg TS, na dzie n, a korzystnie na 5 do 70 kg CSB/kg TS, na dzie n. Ustawienie stosunku nast epuje przez dobranie od- powiednich rozmiarów kontraktora i/lub pojemnosc dop lywów i odp lywów. Celowo, obni za si e w kontraktorze stosunek pomi edzy biochemicznym zapotrzebowaniem na tlen (CSB) i biologicznym osadem sciekowym (TS) do takiej warto sci, ze po ponownym skierowaniu scieków z kontraktora do zbiornika filtracyjnego, w zbiorniku filtracyjnym ustala si e stosunek pomi edzy biochemicznym zapotrzebowaniem na tlen (CSB) i biologicznym osadem sciekowym (TS) wynosz acy od 0,01 do 1 kg CSB/kg TS na dzie n, korzystnie 0,02 do 0,6 kg CSB/kg TS na dzie n. Je zeli stosunek CSB/TS znajduje si e w podanym zakresie, to w zbiorniku filtracyjnym ustalaj a si e optymalne warunki dla filtracji membranowej. Tworzenie si e osadów na powierzchniach membran ulega wyra znej redukcji. Kontraktor mo ze sk lada c si e z jednego tylko zbiornika. Korzystnie jednak jest, gdy kontraktor podzielony jest przynajmniej na dwa szeregowo po laczone zbiorniki kontraktora, przy czym kierunek przep lywu przebiega od pierwszego zbiornika kontraktora do ostatniego zbiornika kontraktora w laczo- nego bezpo srednio przed zbiornikiem filtracyjnym, a wprowadzanie surowych scieków oraz zawracanie biologicznie aktywnego materia lu ze zbiornika filtracyjnego nast epuj a do pierwszego zbiornika kontraktora, przy czym scieki z ostatniego zbiornika kontraktora zawracane s a do zbiornika filtracyjnego. Podany uprzednio najwy zszy stosunek CSB/TS istnieje wi ec w pierwszym zbiorniku kontraktora i zmniejsza si e kolejno do ostatniego zbiornika, sk ad scieki o szczególnie dogodnym stezeniu EZB s i o wyra znie zmniejszonym udziale mikroorganizmów, zostaj a doprowadzone do zbiornika filtracyjne- go. W ten sposób rozmiar powstaj acych osadów na membranach ulega znacznej redukcji. Korzystnie, liczba zbiorników kontraktora wynosi 2 do 20, zw laszcza 3 do 12. Zmniejszanie si e stosunku CSB/TS w tych zbiornikach, nast epuje korzystnie w zasadniczo równomiernych stopniach. Spadek stosunku CSB/TS uzyskany zosta l za pomoc a biosorpcji i inkorporacji materia lu orga- nicznego. W ten sposób usuni eta zosta la tak ze wi eksza cz esc swobodnych polimerów zewn atrzko- mórkowych, gdy z przy zastosowaniu kontraktora zosta ly one w znacznym zakresie zwi azane w posta c k laczkowatej formacji. Przy tym tak ze du ze ilo sci zwykle trudno filtrowalnych organicznych makromo- leku l zosta ly zwi azane bezpo srednio z k laczkami osadu aktywnego, przy czym polimery zewn atrzko- mórkowe (pozakomórkowe) silnie wspiera ly ten przebieg. W ten sposób uzyskano znacznie lepiej filtrowalne zawiesiny. Korzystne dla tworzenia si e k laczków jest, je zeli w kontraktorze nie zachodzi zadne mieszanie. Dlatego te z korzystnie rezygnuje si e z mechanicznego mieszania. Zamiast tego, w kontraktorze umieszczone s a korzystnie scianki kieruj ace, zw laszcza poziome lub pionowe przeszkody s luzace do ustalania okre slonej pr edko sci przep lywu. Celowo wynosi ona 1 do 60 m/godz., korzystnie 10 do 40 m/godz. Szczególnie korzystnie kontraktor lub okre slone cz esci zbiornika kontraktora wykonane s a jako reaktor t lokowy lub jako reaktor rurowy. Poza tym bioreaktor membranowy wed lug wynalazku mo ze zawiera c inne elementy sk ladowe, znane ze stanu techniki. Na przyk lad mo zna stosowa c urz adzenie napowietrzaj ace, aby zale znie od poddawanego obróbce substratu mo zna by lo ustali c odpowiednie warunki aerobowe, beztlenowe lub anaerobowe. Bioreaktor membranowy wed lug wynalazku, do filtracji wykorzystuje korzystnie urz adzenia fil- tracyjne lub modu ly filtracyjne wed lug wynalazku, jednak nie jest ograniczony tylko do tego. Mog a by c te z stosowane inne zespo ly filtrów membranowych, na przyk lad opisane we wspomnianym stanie techniki lub uk lady p laskomembranowe. Wynalazek zostanie wyja sniony na rysunku, na którym, fig. 1 przedstawia, w widoku z góry, urz adzenie filtracyjne wed lug wynalazku, fig. 2 - wi azk e membran z w lókna dr azonego stosowan a w urz adzeniu filtracyjnym wed lug wynalazku fig. 1, fig. 3 - modu l filtracyjny wed lug wynalazku, a fig. 4 przedstawia bioreaktor membranowy w przekroju poprzecznym. Na fig. 1 przedstawione jest urz adzenie filtracyjne 1 wed lug wynalazku, w widoku z góry. Urz a- dzenie filtracyjne 1 zawiera urz adzenie doprowadzaj ace gaz 5 z no snikiem 6, zasadniczo cylindrycz- nym. Zewn etrzna pow loka obwodowa 7 no snika 6, na ca lej swej powierzchni ma równomiernie roz- mieszczone przelotowe otwory, które ze wzgl edu na wyrazisto sc rysunku nie s a uwidocznione. W dolnym obszarze czo lowym no snika 6 znajduje si e przy lacze spr ezonego powietrza 8, poprzez które sprezone powietrze doprowadza si e do wn etrza no snika 6. Spr ezone powietrze, poprzez otwory na zewn etrznej powierzchni obwodowej 7 no snika 6, wydostaje si e na zewn atrz. Na zewn etrzn a po- wierzchni e obwodow a 7 nawini eta jest wi azka w lókien 2. Wi azka w lókien jest tu przedstawiona sche-PL 203 416 B1 7 matycznie i ograniczona tylko do cz esci obszaru zewn etrznej powierzchni obwodowej 7. W rzeczywi- stosci jest ona nawini eta równomiernie na ca lej zewn etrznej powierzchni obwodowej 7. Wi azka w lókien 2 przedstawiona jest dok ladniej na fig. 2. Sk lada si e ona z du zej ilo sci cienkich membran z w lókna lumenizowanego 3 majacego na przyk lad d lugo sc a z 3 m. W wi azce w lókien 2 znajduje si e na przyk lad tak wiele membran z wlókna lumenizowanego 3, ze powstaje powierzchnia filtracyjna wynosz aca 4 m 2 . Ko nce 4 i 4' membran z w lókna dr azonego 3 umocowane s a w g lowicach przy laczeniowych 9 i 9'. W tym celu, w g lowicach przy laczeniowych 9, 9' znajduj a si e przelotowe otwo- ry dla ko nców w lókien 4 i 4', w których te ko nce s a osadzane. Membrany z w lókna lumenizowanego 3 po osadzeniu ich w g lowicach przy laczeniowych 9 i 9' pozostaj a na obu ko ncach 4 i 4' otwarte. Osa- dzanie dokonuje si e w znany sposób, na przyk lad tak jak to opisano we wspomnianych na wst epie publikacjach. W celu nawini ecia na no snik 6, jedna z obu g lowic przy laczeniowych 9 albo 9' zostaje nasadzo- na na koniec przy lacza ssawnego 10, w ksztalcie litery T, które znajduje si e na czo lowej stronie ko nca no snika 6. Nast epnie wi azk e w lókien 2 nawija si e wokó l zewn etrznej powierzchni obwodowej 7 no sni- ka 6, w kierunku do przy lacza ci snieniowego 8, a nast epnie z powrotem do przy lacza ssawnego 10. Wtedy drug a g lowic e przy laczeniow a nasadza si e na drugi koniec przy lacza teowego. Wiele urz adze n filtracyjnych 1 wed lug wynalazku mo zna zestawi c w modul filtracyjny 11, przed- stawiony schematycznie na fig. 3. Urz adzenia filtracyjne 1, przy laczem sprezonego powietrza 8 skie- rowanym do do lu, wstawia si e w odpowiednie zamocowanie, tutaj nie przedstawione. W module filtracyjnym 11 wszystkie przy lacza sprezonego powietrza 8 urz adze n filtracyjnych 1 do laczone s a do wspólnego przy lacza spr ezonego powietrza 12. Podobnie wszystkie przy lacza ssaw- ne 10 w górnym obszarze urz adzenia filtracyjnego 1 po laczone s a ze wspólnym odprowadzeniem 13 produktu filtracji z membran z w lókna lumenizowanego 3. Odprowadzenie 13 mo ze by c po laczone z odpowiedni a pomp a. W sposobie wed lug wynalazku do oczyszczania wody lub scieków, przedstawiony na fig. 3 mo- du l filtracyjny 11 ustawiony zosta l w zbiorniku filtracyjnym, w którym znajduje si e ciecz przeznaczona do filtracji. Sposób wed lug wynalazku zostanie wyja sniony na przyk ladzie z fig. 4 wraz z bioreaktorem membranowym wed lug wynalazku. Membranowy bioreaktor 16 s lu zy tu do oczyszczania scieków komunalnych z zastosowaniem osadu aktywnego. Zawiera on zbiornik filtracyjny 14, który wype lniony jest wst epnie oczyszczonymi sciekami 22. W zbiorniku filtracyjnym 14 znajduje si e wiele równolegle po laczonych filtracyjnych mo- du lów 11, z których ka zdy zawiera wiele urz adze n filtracyjnych 1. Ka zdy modul filtracyjny 11 jest po la- czony z odprowadzeniem 13 produktu filtracji, oraz z doprowadzeniem spr ezonego powietrza 12 do wdmuchiwania spr ezonego powietrza. Poprzez przewód sprezonego powietrza 12 do modu lów filtra- cyjnych 11 i do zawartych w nich urz adze n filtracyjnych 1, doprowadza si e spr ezone powietrze. Doko- nuje si e tego korzystnie w opisany, nieci ag ly sposób powtarzaj acych si e przet locze n. Spr ezone powie- trze, poprzez doprowadzenie 12, przechodzi do przy laczy spr ezonego powietrza 8 w poszczególnych urz adzeniach filtracyjnych 1, i st ad do wn etrza no sników 6. Poprzez przelotowe otwory w zewn etrz- nych powierzchniach obwodowych 7 urz adze n filtracyjnych 1, spr ezone powietrze przechodzi równo- miernie i na du zej powierzchni. Powoduje ono równomierne i bardzo skuteczne scinanie osadów, któ- re utworzy ly si e na powierzchniach membran w membranach z w lókna lumenizowanego 3. Produkt filtracji, który znajduje si e we wn etrzu membran z w lókna lumenizowanego 3, odprowa- dzany jest z bioreaktora membranowego 16 poprzez przy lacza ssawne 10 poszczególnych urz adze n filtracyjnych 1 i poprzez odprowadzanie 13 produktu filtracji. Odprowadzenie 13 mo ze tak ze pracowa c z przebiegiem odwrotnym. Ma to miejsce, gdy przeprowadza si e czyszczenie membran z w lókna lu- menizowanego, przy zastosowaniu cieczy, zw laszcza z dodatkiem czyszcz acych chemikalii. Ten przebieg p lukania wstecznego jest zasadniczo znany, i zosta l na przyk lad opisany we wspomnianej publikacji US 6 214 231 B1. Ciecz, przy zwi ekszonym ci snieniu, pompuje si e poprzez przewód 13 i poszczególne przy lacza ssawne 10, do wn etrza membran z w lókna lumenizowanego 3, i poprzez powierzchnie zewn etrzne membran przechodzi ona na zewn atrz. Powoduje to odrywanie si e osadów przylegaj acych do powierzchni membrany. Ze wzgl edu na bardzo skuteczne czyszczenie sprezonym powietrzem, takie przebiegi wsteczne nie s a zbyt cz esto konieczne w urz adzeniu wed lug wynalazku. W innym wykonaniu wynalazku, oczyszczanie scieków przeprowadza si e w taki sposób, ze osady ju z z góry ulegaj a redukcji ze wzgl edu na celowe sterowanie warunkami w reaktorze membra- nowym 16 wed lug wynalazku. W tym celu przed zbiornikiem filtracyjnym 14 bioreaktora 16 wed lug wynalazku, wlaczony jest kontraktor 15. Kontraktor 15 rozdzielony tu jest za pomoc a pionowej scianyPL 203 416 B1 8 dzia lowej 17 przy dnie reaktora, na dwa cz astkowe zbiorniki 18 i 19. Kontraktor mo ze tak ze zawiera c tylko jeden zbiornik. W praktyce stosuje si e zwykle wi ecej ni z dwa zbiorniki. Dla lepszej przejrzysto sci przedstawione s a tu jednak tylko dwa zbiorniki. Pierwszy zbiornik 18 i drugi zbiornik 19 po laczone s a ze sob a przewodem przelewowym. Podobnie, przewód przelewowy znajduje si e pomi edzy drugim zbiornikiem 19 i zbiornikiem filtracyjnym 14. Do pierwszego zbiornika 18 kontraktora 15 prowadz a dwa doprowadzenia, mianowicie doprowadzenie 20 scieków surowych i doprowadzenie 21, za pomoc a którego materia l ze zbiornika filtracyjnego 14 mo ze recyrkulowa c do kontraktora, a dokladniej do pierwszego zbiornika 18. Dop lywaj aca ilo sc z obu doprowadze n 20 i 21 w stosunku do ilo sci nape lnia- jacej pierwszy zbiornik 18 kontraktora ustalona jest za pomoc a odpowiednich rozmiarów zbiornika kontraktora i wydajno sci pomp (nie przedstawionych) przyporz adkowanych doprowadzeniom 20 i 21. Wed lug wynalazku regulacj e przeprowadza si e tak, ze w pierwszym zbiorniku 18 nastawia si e stosu- nek 1 do 100 kg biochemicznego zapotrzebowania na tlen przez surowe scieki z doprowadzenia 20/kg zawróconego biologicznego osadu sciekowego z doprowadzenia 21. Korzystnie regulacja doprowa- dze n 20 i 21 przebiega tak, ze powstaje stosunek 5 do 70 kg CBS/kg zawróconego osadu sciekowe- go, na dzie n. Zawracana ilosc biomasy ze zbiornika filtracyjnego 14 poprzez przewód 21 celowo nastawiana jest tak, ze wynosi 5 do 300% obj eto sciowych, zw laszcza 10 do 100% obj eto sciowych ilo sci dzienne- go dop lywu surowych scieków. Pr edko sc, z któr a dop lyw ze zbiornika filtracyjnego 14 zawracany jest z kontraktora 15 do zbiornika filtracyjnego 14, wynosi celowo pomi edzy 2 i 120 min, korzystnie pomie- dzy 20 i 90 min. Pr edko sc przep lywu wewn atrz kontraktora 15 ustalona jest celowo na wielko sc 1 do 60 m/godz., zw laszcza 10 do 40 m/godz. W celu nastawienia pr edko sci przep lywu i dla lepszego przemieszania, wewn atrz kontraktora 15 mog a by c na przyk lad zabudowane poziome lub pionowe przeszkody. Ze wzgl edu na przejrzystosc nie s a one tu przedstawione, ale zasadniczo s a znane. Ko- rzystnie kontraktor ze swoim pierwszym zbiornikiem 18 i drugim zbiornikiem 19, wykonany jest jako reaktor t lokowy lub jako reaktor rurowy. Podczas trwania czasu przebywania biomasy w kontraktorze 15 spada wskutek flokulacji udzia l polimerów zewn atrzkomórkowych i trudno filtrowalnych organicznych makromoleku l. Obecno sc poli- merów zewn atrzkomórkowych usprawnia przy tym wi azanie organicznych makromoleku l od k laczków aktywnych osadów sciekowych. Jednocze snie zmniejsza si e tak ze st ezenie mikroorganizmów, gdy z obumieraj a one w bardzo obci azonych cz esciach zbiornika, do których zostaly zawrócone ze zbiornika filtracyjnego 14. Odpowiednio, z d lu zszym czasem przebywania w kontraktorze 15 spada tak ze stosu- nek CSB/TS. Dlatego w drugim reaktorze 19 jest on ni zszy ni z w pierwszym reaktorze 18. Scieki po- zostawione s a korzystnie w drugim reaktorze 19 tak d lugo, a z przy zawracaniu scieków 22 z ostatnie- go zbiornika kontraktora 19 do zbiornika filtracyjnego 14, w tym ostatnim ustali si e stosunek CSB/TS w zakresie od 0,01 do 1 kg CBS/kg TS na dzien, a korzystnie od 0,02 do 0,6 kg CBS/kg TS na dzie n. Przy utrzymaniu tych warto sci w zbiorniku filtracyjnym 14 powstaj a warunki, które utrudniaj a tworzenie sie osadów na membranach z w lókien lumenizowanych 3. Widoczna jest wyra zna poprawa filtracji scieków 22 w stosunku do znanej eksploatacji bioreaktorów membranowych. Zdolno sc przerobowa wyra znie zwi eksza si e w porównaniu do znanych reaktorów. Prace konserwacyjne i oczyszczanie s a natomiast wymagane znacznie rzadziej. Bioreaktor membranowy 16 wed lug wynalazku obejmuje nie tylko przedstawione wykonanie z modu lami filtracyjnymi 11 wed lug wynalazku, lecz tak ze takie bioreaktory membranowe z innymi wykonaniami membranowych urz adze n filtracyjnych. Na przyk lad mo zna stosowa c takie urz adzenia filtracyjne z membranami z w lókien lumenizowanych, jakie zosta ly opisane w stanie techniki. Poza tym mog a by c stosowane urz adzenia filtracyjne z membranami p laskimi. Ponad to bioreaktor membrano- wy 16 wed lug wynalazku mo ze zawiera c inne cz esci sk ladowe i urz adzenia znane ze stanu techniki. Na przyk lad mo zliwe jest zastosowanie w kontraktorze 15 urz adzenia napowietrzaj acego, aby zale z- nie od oczyszczanego osadu sciekowego zapewni c aerobowe, anaerobowe lub beztlenowe warunki otoczenia. Mo zna równie z w poszczególnych zbiornikach stosowa c urz adzenia mieszaj ace do obiegu scieków, mimo ze obecnie korzystne jest, aby w kontraktorze 15 nie umieszcza c mieszad la. PLDescription of the Invention The present invention relates to a filter device for separating particles from a liquid by means of a hollow fiber membrane that forms a fiber bundle. Such filtration devices and the filtration module, in which a plurality of filtration devices are arranged, are particularly suitable for separating biomass from water or from waste water. The invention further relates to a membrane bioreactor and a method for purifying water or wastewater. The use of membrane filters for purifying water or waste water is known in principle. The porous materials used for filtration are, for example, made of ceramics, or are polymeric membranes, for example, polyethylene, polypropylene, polyethersulfone or the like. Depending on the application, the pore size of the membrane is in the range from 0.001 to 1 µm. In membrane filtration, there are essentially three different types of work, namely "Dead end", "Crossflow" and "Submerged". Dead end are those applications where the liquid is to be cleaned , in a batch process, without further circulation, squeezes through the diaphragm. Particles retained by the diaphragm deposit on the diaphragm, and over time they cause blockages and deposits on the diaphragm. Thus, over the course of the service life, in order to maintain the same processing capacity, there must be an increase in the pressure of the dream, or with the pressure being kept unchanged, the processing capacity decreases. Such filtration methods are not suitable for large-scale use in continuously operating drinking water or wastewater treatment plants. With the "Crossflow" method, the liquid to be cleaned is guided along the surface clearance The diaphragm, in a closed circuit, and on the basis of the difference in pressure between this side and the diaphragm and the opposite side of the diaphragm, presses the liquid through the diaphragm, whereby the particles to be separated are stopped. Differential pressures well above 500 mbar. In addition, it is necessary to remove deposits from the diaphragm and to remove a significant proportion of the still untreated liquid by recirculation. This results in considerable operating costs. in the "Submerged" method, the membranes are immersed in the liquid to be treated, and in the case of lumensized fiber membranes, in the vacuum process, the product is introduced from the outside to the inside of the lumenized fiber and is drained from the interior of the lumenised fiber. The differential pressure between the outside of the membrane and its inside is, however, considerably lower than in the case of "Crossflow" filtration. When membrane filtration is used to treat water or wastewater, a method such as " Submerged ", at which the e membrane is immersed in the purified liquid. When using membrane filters for wastewater treatment, there is a problem that due to the so-called In the "Fouling" or "Bio-Fouling" or "Bio-Fouling" on the membrane, the deposits or precipitation of chemical substances ("Scaling") lead to deposits on the membranes. Thus, various methods and devices are already known. loops for freeing the membranes from these deposits. US 6,214,231 B1, for example, describes a filtration device using lumenised fiber membranes. Many of the lumenised fiber membranes are here arranged in a substantially cylindrical bundle of fibers. The lower ends of the hollow fiber membranes are embedded in the clamping devices, thus obtaining a module of the lumensized fiber Many filter modules adjacent to each other form a filter cassette which is positioned in the liquid to be treated. The cassettes are connected to the suction pipe of the obtained product, which is also connected to the upper fastenings of the bundles of membrane filters and sucks from the inside of individual membranes of lumenized fiber, the purified liquid with the astek. The flow direction is reversed to free the luminous fiber membranes from sediments. The liquid under high pressure flows through the suction line to the inside of the membrane made of lumenized fiber, whereby the liquid passes from inside to outside, removing deposits from the membrane surface. Such a method, however, implies a break in normal filtration operation, and thus a reduced processing capacity. Moreover, this method does not prevent impurities from depositing on the membrane, but can at best remove them once they have formed. US 6,156,200 A also describes filtration modules with bundles of hollow fibers constituting membranes, which in their structure essentially correspond to those of US 6,214,231 B1. Here, too, the bundle of fibers is positioned vertically in the treated liquid. The fixture into which the lower ends of the hollow fiber membranes are embedded includes gas outlet openings through which gas bubbles rise upwards along the outside of the hollow fiber membranes PL 203 416 B1 3 and thus reduce the formation of deposits on the outer surfaces of membranes, and remove those already formed from the deposits. A similar solution is also described in WO 97/06 880 A2. It is further mentioned here that particularly good cleaning can be obtained when the fibers are five to ten percent longer than the distance between the attachments in which the ends of the fibers are embedded. The described devices for cleaning membrane fibers with compressed air, however, have the disadvantage that a large amount of compressed air is required in this case to ensure effective cleaning of the membrane fibers. The increased supply of compressed air to the treated liquid may, however, adversely affect other process parameters, for example, it may make it significantly difficult to meet the specific target oxygen content. The downside is that the pressures used are limited to the maximum hydrostatic pressure in the range of the fibers. Moreover, the speed of the ascending air bubbles depends not on the amount of air introduced, but on the size of the air bubbles formed. Controlled regulation of the cleaning action of the device is therefore virtually impossible. Likewise, it is difficult to evenly distribute the action of air along the length of the hollow fiber membranes. With the use of the described systems, it is not possible to clean the fibers evenly, usually of a length of up to two meters, along their entire length. The publications described above disclose, however, only the use of luminized fiber membranes for biomass separation in membrane bioreactors. Attention is focused here only on the separation of the existing biomass, which as a biocenosis arose from the existing nutrients, in the given environmental conditions. Nevertheless, the mechanisms which facilitate the formation of deposits on the membrane surfaces are not taken into account. In the research on which the present invention is based, it has been found that specific environmental conditions have a significant influence on the efficiency of the membrane separation. It was found in particular that specific environmental conditions strongly increase the biological build-up on the membrane surface ("Bio-Fouling"), as well as the adhesion of the suspension material. The object of the invention is therefore to develop such conditions in the filter medium that reduce the "Bio-Fouling" and deposits on the membrane surface. The object of the invention is to provide a filter device that is simple to build and takes up little space, and that maintains a high processing capacity over a long period of time. uniform cleaning over the entire length using as little gas as possible, while conditions are created in the wastewater treatment plant which are assumed to reduce the formation of deposits on the membrane surface. The invention therefore relates firstly to a filter device for separating particles from a liquid by means of a lumenised fiber membrane bundled with fibers. A liquid flows through the hollow fiber membranes from outside to inside, and the filtered liquid is drained off at least one of their ends. The filtration device further comprises a gas supply device to entrain the exterior of the lumen membranes of the fibers with gas. According to the invention, a part of the gas supply device is a carrier, the outer peripheral surface of which is at least partially gas permeable from inside to outside. The fiber bundle is wound on the outer circumferential surface of the carrier. This structure of the filter device according to the invention is space-saving and allows the gas to be fed evenly along the length of the lumenized fiber membranes. By using a gas-permeable carrier and by winding a bundle of fibers on its outer peripheral surface, the gas outlet points are always in direct proximity to the outer peripheral surfaces of the lumenized fiber membranes. As a result, an even and direct interaction of the gas on the membrane surfaces is ensured. The amount of gas supplied is small, so that in practice no negative effects are observed in terms of increased oxygen content or other gas-induced disturbances. The size of the outgoing gas bubbles can be easily regulated by shaping the outer peripheral surface of the carrier. For example, the outer peripheral surface may include through holes of a suitable number and size. Openings or slots in the outer peripheral surface are just as useful as the formation of the outer peripheral surface in the form of a mesh or a skeleton structure. Depending on the desired distribution of the gas outlet, the through holes can be provided over the entire outer circumferential surface or only in part thereof. For a particularly fine distribution of the gas bubbles, the outer peripheral surface, all or part of it, may be made of a porous material. The choice of the material for the carrier and its outer peripheral surface is not particularly limited. In principle, all materials that are resistant to the filter medium and the conditions prevailing during filtration, for example all types of plastics, are suitable. Basically, it is also suitable for ceramics or metal materials. Also, the shape of the carrier and the shape of the outer peripheral surface are not related to any particular shape. The outer peripheral surfaces in the form of a cylindrical sheath are particularly advantageous for winding the lumenised fiber membranes. The size of the carrier and its outer peripheral surface are adapted to the conditions of use. For the use of the filter device according to the invention for the treatment of waste water, the outer peripheral surfaces of the support have a length of 1 to 100 cm, preferably 5 to 70 cm, and a diameter of 1 to 40 cm, preferably 5 to 5 cm, have proven useful. 20 cm. For the introduction of gas, the carrier has gas connections at one of its ends, on its front side. Preferably, compressed air is used as the gas. For special applications, for example filtration under anaerobic conditions, other gases such as nitrogen or the like can also be used. In order to bundle the lumenized fiber membranes used in the filtration device according to the invention into a single bundle of fibers, the ends of the hollow fiber membranes are fixed in at least one connecting head. It has a suction port which is connected to the pump to discharge the purified liquid from the interior of the fiber optic membranes. The shaping of the head at the joining point and the seating of the ends of the lumenized fiber membranes can be done in a manner known in the art. Examples are described in the above-mentioned publications. According to the invention, it is possible to fix both ends of the lumenized bed diaphragm in the same head at the connection point. In contrast, the two ends of the hollow fiber diaphragm can also be embedded in separate connection heads. In both mounting cases, the fiber bundle is wound on the outer peripheral surface of the carrier in such a way that all ends of the lumenized fiber diaphragm are directed towards the suction connection. The suction connection is in the area of the end face opposite to the end at which the gas connection is located. The length, number and diameter of the hollow fiber diaphragms are selected to suit the application. Suitable filtration devices for wastewater treatment in membrane bioreactors are those in which the total surface area of the lumenized fiber membranes has a filtration area of 0.1 to 10 m2, in particular 0.5 to 5 m2. As hollow fiber membranes, in principle any suitable for filtration purposes can be used and are known from the prior art. Suitable materials for the treatment of waste water, for example, are those mentioned in WO 97/06 880 A2 and in the publications mentioned therein. According to the invention, lumensized fiber membranes made of ceramics, in particular alumina ceramics, and polymeric membranes made of polyethylene, polypropylene, polyethersulfone or mixtures thereof, are preferred. Preferred pore sizes are, for example, in the range from 0.001 to 1 µ. The pressurized conditions may also correspond to that described in WO'880. A plurality of filter devices combined into one filter module which is also the subject of the invention. The assembly of the filtration devices into one module can be done in a manner known from the state of the art for similar devices. For example, a filtration module can be provided with suitable holders in which the filtration devices are mounted in a specific position. relative to each other. Preferably, the filtration devices according to the invention can be positioned vertically next to each other, with the gas inlet side at the bottom. Preferably, as many filter devices are placed in the filter module that a filter area of 50 to 700 m 2 / m 3 of space occupied is formed, in particular 100 to 400 m 2 / m 3 / m 3. A common gas supply is provided for the parallel operation of the filter devices contained in the filter module. It is also advisable to drain the treated liquid, which is the filtration product, together. Distribution lines for the supply of gas and the discharge of the filtration product for the individual filtration devices can preferably be integrated with the fixing devices of the filtration device. As already mentioned, the filtration devices and the filtration module according to the invention are particularly suitable for the purification of water or waste water, in particular for the separation of biological sewage sludge in so-called membrane bioreactors. The invention also relates to a method for purifying water or sewage, in which water contaminated with biologically active material is introduced into a filter tank in which at least one filter module is placed. The water that is purified in the filter module is then drained from it. Deposits formed on the outer peripheral surfaces of the lumenised fiber membranes during the course of filtration are removed by blowing gas through the outer peripheral surface of the carrier. Due to the small gap between the gas outlet openings and the hollow fiber membranes and the uniform gas supply over the entire length of the hollow fiber membranes, a very good cleaning effect is achieved with a very small volume gas. The gas is preferably blown out in a discontinuous or feed fashion. Such a pulsating gas supply causes the liquid column inside the carrier to oppose the adjacent gas stream with its weight and its flow resistance when the carrier is vertically set. This leads to a high flow velocity and a high pressure difference n in the immediate boundary area with the membranes. As a result, the formation of deposits and overlays are cut off particularly well. As already mentioned, according to the invention, it has been found that the formation of deposits on the membrane surface depends to a large extent on the conditions under which the filtration is carried out. In the studies preceding the invention, it was found that in membrane bioreactors not only deposition of biomass leads to a decrease in the separation efficiency of the lumenised fiber membranes. Even with unfavorable environmental conditions, the separating effect of the membrane may deteriorate significantly. With the decomposition of biomass in the activated sludge, extracellular polymers (EZP) are formed, the amount of which increases significantly under certain physical stresses. n. Extracellular polymers increase the build-up on the membrane surface ("Bio-Fouling"). The excess or decrease in the EZP content, relative to a given measure, causes a significant reduction in the filtration capacity of the biomass. Moreover, under these conditions, Suspension particles in the active sludge attach to the membrane surface much more easily, and it has been found that certain threadlike organisms (for example Microthrix parvicella, Noccardia, Type 021 etc.) have a similarly negative effect. on the throughput of the membrane of lumensized fiber, such as extracellular (extracellular) polymers. The further object of the invention are treatments which avoid disadvantages various environmental conditions which reduce the throughput of the sc membrane of the fiber lumens in the membrane bioreactors. A suitable method and a special membrane bioreactor are also an object of the invention. This task is solved by the fact that upstream of the filter tank containing the filter devices according to the invention, at least one tank is connected to which heavily loaded sewage (hereinafter referred to as "raw sewage") is connected. This initial reservoir will hereinafter be referred to as a contractor. At least a portion of the biologically active material from the filter reservoir is returned to the contractor. As a result, the microorganisms formed in the activated sludge are subjected to a change in environmental conditions. This change in load. It causes the death of filamentous organisms in particular. Especially good results are obtained when the change of load is repeated many times. For this reason, the treated wastewater circulates several times between the contractor and the filter tank. It is preferable that the amount returned from the filter tank is 5 to 300% by volume of dietary raw material, in particular 10 to 100% by volume of basic amounts of the daily supply of raw materials wastewater. The residence time in the contractor of sewage recirculated from the filtration tank is between 2 and 120 minutes, especially between 20 and 90 minutes. Moreover, it has proved to be expedient to maintain a certain ratio of biomass to organic load in an interconnected tank upstream of the filter tank. According to the invention, for this purpose a certain ratio of the biochemical oxygen demand (CSB) of the raw sewage to the biological sewage sludge (TS) returned from the filtration tank is maintained, so that in the area of the contractor to which it is returned 1 from the filtration tank, the biologically active material in the raw sewage, this ratio is set to a size of 1 to 100 kg CSB / kg TS, per day n, and preferably 5 to 70 kg CSB / kg TS, for day n. The ratio is set by selecting the appropriate size of the contractor and / or the capacity of the inlets and outlets. It is deliberately that in the contractor the ratio between the biochemical oxygen demand (CSB) and the biological sewage sludge (TS) will be reduced to such a value that after the sewage from the contractor is returned to the filtration tank, the ratio between the biochemical oxygen demand (CSB) and biological sludge (TS) of 0.01 to 1 kg CSB / kg TS per day n, preferably 0.02 to 0.6 kg CSB / kg TS per day n. CSB / TS is within the range indicated, the optimal conditions for membrane filtration are determined in the filter tank. The formation of deposits on the membrane surfaces is clearly reduced. A contractor may consist of only one tank. However, it is preferable that the contractor is divided into at least two consecutively connected contractor tanks, with the flow direction running from the first contractor tank to the last contractor tank in the connected directly before the filter tank, and the introduction of raw sewage and recycling of biologically active matter From the filtration tank goes to the first reservoir of the contractor, and the wastewater from the last reservoir of the contractor is returned to the filter tank. The above-mentioned highest CSB / TS ratio thus exists in the first reservoir of the contractor and decreases successively to the last reservoir, the wastewater composition with a particularly favorable concentration of EZB s and a distinctly reduced proportion of microorganisms is led to the filter reservoir. In this way, the size of the deposits formed on the membranes is significantly reduced. Preferably, the number of contractor tanks is 2 to 20, in particular 3 to 12. The reduction in the CSB / TS ratio in these tanks is preferably in substantially uniform degrees. The decrease in the CSB / TS ratio was obtained by biosorption and incorporation of organic material. In this way, the majority of the free extracellular polymers were removed, as they were to a large extent bound with the use of a contractor in the form of a bunny formation. Moreover, large amounts of the usually difficult to filter organic macromolines were bonded directly to the activated sludge lobules, with extracellular (extracellular) polymers strongly supporting this process. In this way, much better filterable suspensions were obtained. It is favorable for the formation of patches if there is no mixing in the contractor. Therefore, mechanical agitation is preferably avoided. Instead, the contractor preferably has guide walls, in particular horizontal or vertical obstacles are loosening to set a specific flow rate. It is expediently 1 to 60 m / h, preferably 10 to 40 m / h. Particularly preferably, the contractor or specific parts of the contractor vessel are designed as a ram reactor or as a tubular reactor. Moreover, the membrane bioreactor according to the invention may contain other components as are known in the art. For example, it is possible to use an aeration device so that, depending on the substrate to be treated, suitable aerobic, anaerobic or anaerobic conditions can be established. The membrane bioreactor according to the invention preferably uses filter devices or filtration modules according to the invention for filtration, but is not limited thereto. Other membrane filter assemblies, for example those described in the prior art or flat-membrane systems, may also be used. The invention will be elucidated in the drawing, in which, Fig. 1 shows a top view of the filter device according to the invention, Fig. 2 - a bundle of hollow fiber membranes used in the filter device according to the invention, Fig. 1 , Fig. 3 shows a filtration module according to the invention, and Fig. 4 shows a cross-section of the membrane bioreactor. 1 shows the filter device 1 according to the invention in a top view. The filtration device 1 comprises a gas supply device 5 with a carrier 6, which is substantially cylindrical. The outer peripheral layer 7 of the carrier 6 has, on its entire surface, evenly distributed through holes, which, due to the clarity of the drawing, are not visible. In the lower frontal area of the carrier 6 there is a compressed air connection 8 through which compressed air is supplied to the interior of the carrier 6. Compressed air, through openings on the outer peripheral surface 7 of the carrier 6, escapes e outside. On the outer circumferential surface 7, there is a bundle of fibers 2. The bundle of fibers is here schematically shown and limited only to a part of the area of the outer peripheral surface 7. In fact, - it is coiled evenly over the entire outer peripheral surface 7. The bundle of fibers 2 is shown in more detail in Fig. 2. It consists of a large number of thin membranes of lumenised fiber 3 having, for example, length up to 3 m. In the fiber bundle 2 there are, for example, so many lumenised fiber membranes 3 that a filtration area of 4 m 2 results. The ends 4 and 4 of the hollow fiber diaphragm 3 are fastened to the heads at the 9 and 9 'connection. To this end, in the splicing heads 9, 9 'there are through holes for the ends of the fibers 4 and 4', in which the ends are embedded. The membranes of the hollow fiber 3, after embedding them in the heads at the connection 9 and 9 ', remain open at both ends 4 and 4'. The deposition is carried out in a known manner, for example as described in the publications mentioned in the introduction. In order to wind on the carrier 6, one of the two connection heads 9 or 9 'is attached to the T-shaped end of the suction connector 10, which is located on the front side of the end of the carrier 6. Then the bundle of fibers 2 is wound around the outer peripheral surface 7 of the carrier 6, towards the pressure connection 8, and then back to the suction connection 10. Then the second shaft is connected to the connection piece. and put it on the other end of the T-joint. A number of filter devices 1 according to the invention can be assembled in a filter module 11 schematically illustrated in FIG. 3. The filter devices 1, with the compressed air connection 8 directed downwards, are inserted into a suitable mounting, here not presented. In the filter module 11, all compressed air connections 8 of the filter devices 1 are connected to a common compressed air connection 12. Likewise, all suction connections 10 in the upper area of the filter device 1 are connected to a common product discharge 13. filtration made of laminated fiber membranes 3. Drain 13 can be connected to a suitable pump. In the method according to the invention for purifying water or sewage, the filter module 11 shown in Fig. 3 is placed in the filter tank, in which there is a liquid to be filtered. The method according to the invention will be explained by the example of Fig. 4 together with a membrane bioreactor according to the invention. The membrane bioreactor 16 is used here for the treatment of municipal sewage with the use of activated sludge. It comprises a filter vessel 14 which is filled with pre-treated wastewater 22. In the filter vessel 14 there are a plurality of filter modules 11 connected in parallel, each containing a plurality of filtration devices 1. Each filter module 11 is connected to the discharge 13 of the filtration product, and to the supply of compressed air 12 for blowing in compressed air. Compressed air is supplied via the compressed air line 12 to the filter modules 11 and to the filter devices 1 contained therein. This is preferably done in the described, discontinuously repeated, shuffling manner. The compressed air, via the supply 12, passes to the compressed air connections 8 in the individual filter devices 1, and thereafter into the interior of the carriers 6. The compressed air passes evenly and over a large surface through the through holes in the outer peripheral surfaces 7 of the filtering devices 1. It results in a uniform and very effective shearing of sediments that have formed on the surfaces of membranes in the membranes of lumenized fiber 3. The filtration product, which is inside the membranes of hollow fiber 3, is drained from the membrane bioreactor 16 via the suction connections 10 of the individual filtration devices 1 and through the discharge 13 of the filtration product. Discharge 13 may also operate in the reverse sequence. This is the case when the cleaning of the laminated fiber membranes is carried out with the use of a liquid, in particular with the addition of cleaning chemicals. This backflow pattern is generally known, and is for example described in the aforementioned US 6,214,231 B1. The liquid, under increased pressure, is pumped through the line 13 and the individual suction connections 10, into the hollow fiber membranes 3, and passes through the outer surfaces of the membranes to the outside. This results in the detachment of deposits adhering to the surface of the membrane. Due to the very effective cleaning with compressed air, such backlaps are not all too often necessary in the apparatus of the invention. In another embodiment of the invention, the waste water treatment is carried out in such a way that the deposits are already reduced in advance due to the targeted control of the conditions in the membrane reactor 16 according to the invention. For this purpose, a contractor 15 is connected upstream of the filter vessel 14 of the bioreactor 16 according to the invention. The contractor 15 is divided here by means of a vertical dividing wall 17 at the bottom of the reactor, into two sub-tanks 18 and 19. The contractor can be that it contains only one tank. In practice, usually more than two tanks are used. For the sake of clarity, however, only two tanks are shown here. The first reservoir 18 and the second reservoir 19 are connected to each other by an overflow conduit. Likewise, an overflow conduit is located between the second tank 19 and the filter tank 14. Two leads lead to the first tank 18 of the contractor 15, namely the raw sewage feed 20 and the feed 21, by means of which the material from the filter vessel 14 can be recirculated. c to the contractor, and more precisely to the first tank 18. The flowing amount of water from both inlets 20 and 21 in relation to the amount filled in the first tank 18 of the contractor is determined by the appropriate size of the contractor's tank and the pump capacity ( not shown) associated with leads 20 and 21. According to the invention, the adjustment is carried out so that a ratio of 1 to 100 kg of biochemical oxygen demand is set in the first reservoir 18 via the raw sewage from the feed 20 / kg recycled biological sludge from feed 21. Preferably, the control of feeds 20 and 21 is such that a ratio of 5 to 7 is obtained. 0 kg CBS / kg recirculated sludge, per day n. The recycle amount of biomass from the filter tank 14 via line 21 is deliberately adjusted to be 5 to 300 vol.%, In particular 10 to 100 vol.% Vol. a daily inflow of raw sewage. The speed at which the inflow from the filter vessel 14 is returned from the contractor 15 to the filter vessel 14 is expediently between 2 and 120 min, preferably between 20 and 90 min. The flow rate inside the contractor 15 is deliberately set at 1 to 60 m / h, in particular 10 to 40 m / h. In order to adjust the flow rate and for better mixing, the interior of the contractor 15 may, for example, be built up with horizontal or vertical obstacles. For the sake of clarity, they are not shown here, but are generally known. Preferably, the contractor with its first vessel 18 and second vessel 19 is made as a t-lock reactor or as a tubular reactor. During the residence time of the biomass in the contractor 15, the proportion of extracellular polymers and hardly filterable organic macromolecs l decreases due to flocculation. The presence of sc extracellular polymers improves the binding of organic macromolecules l from active sludge deposits. At the same time, the concentration of the microorganisms also decreases as they die in the heavily loaded parts of the tank to which they have been returned from the filter tank 14. Correspondingly, with the longer residence time in the contract 15, the ratio of CSB decreases. / TS. Therefore, in the second reactor 19 it is lower than in the first reactor 18. Wastewater is preferably left in the second reactor 19 for as long as possible until the return of wastewater 22 from the last contractor vessel 19 to the filter vessel 14 in the latter. The CSB / TS ratio ranges from 0.01 to 1 kg CBS / kg TS per day, and preferably from 0.02 to 0.6 kg CBS / kg TS per day, while maintaining these values in the filter tank 14 conditions arise which impede the formation of deposits on membranes made of lumens 3. There is clearly an improvement in the filtration of the effluent 22 over the known operation of membrane bioreactors. The processing capacity is significantly increased compared to known reactors. Maintenance and cleaning work are required much less frequently. The membrane bioreactor 16 according to the invention includes not only the embodiment shown with filtration modules 11 according to the invention, but also such membrane bioreactors with other embodiments of membrane filtration devices. For example, it is possible to use such filtration devices with lumenized fiber membranes as described in the prior art. Moreover, it is possible to use rod membrane filtration devices. Furthermore, the membrane bioreactor 16 according to the invention may contain other components and devices known in the art. For example, it is possible to use an aeration device in the contractor 15 in order to ensure aerobic, anaerobic or anaerobic environmental conditions, depending on the sludge to be treated. It is also possible to use mixing devices for the circulation of the wastewater in individual tanks, although it is presently preferred not to include a stirrer in the contractor 15. PL