Przedmiotem wynalazku jest uklad do wytwarzania impulsowego pradu spawania w oslonie gazów ochron¬ nych. Znany jest z bulgarskiego swiadectwa autorskiego nr 32 453 uklad do wytwarzania impulsowego pradu spawania, wedlug którego do bieguna dodatniego, zródla zasilania jest przylaczona anoda pierwszego tyrystora, którego katoda jest laczona z anoda drugiego tyrystora, z katoda drugiej diody i z jednym koricem kondensatora.Drugi koniec kondensatora poprzez uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego jest polaczony w jednym punkcie z anoda drugiej diody, katoda drugiego tyrystora i biegunem ujemnym zródla pradu. Uzwojenie wtórne impulsowego transformatora przez pierwsza diode jest polaczone z elektroda. Dzialanie tego znanego ukladu jest nastepujace.Przy wlaczeniu tyrystora ze zródla zasilania plynie prad, który zamyka obwód poprzez tyrystor, konden¬ sator i uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego. Uzwojenia transformatora sa tak polaczone, ze w tym wypadku na diode jest podawane napiecie zwrotne i z urzadzenia na luk nie przeplywa prad. Transformator impulsowy spelnia role dlawika, dzieki któremu bateria kondensatora laduje sie do napiecia wyzszego od posiadanego przez zródlo zasilania. Po naladowaniu róznica miedzy napieciem zródla pradu i kondensatora laczy sie z odwrotnym biegunem tyrystora, a ten sie wylacza.Po wlaczeniu tyrystora poprzez niego i uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego laduje sie kon¬ densator. Przy wyladowaniu na uzwojeniu wtórnym transformatora impulsowego powstaje napiecie z bieguno¬ woscia przeciwna do biegunowosci ladowania i przez diode oraz luk przeplywa prad impulsowy. Ze wzgledu na induktywnosc transformatora proces rozladowania kondensatora przebiega z jednoczesnym ladowaniem prze¬ ciwna biegunowoscia. Po przejsciu pradu przez zero napiecie kondensatora przyklada sie na tyrystor z przeciwna biegunowoscia. Prad przebiega przez polaczona równolegle z tyrystorem diode, kondensator i uzwojenie pierwot¬ ne transformatora impulsowego. Jednoczesnie wylacza sie tyrystor. Kondensator laduje sie ponownie pierwotna biegunowoscia, przy czym nie plynie prad przez diode i luk. W koncu procesu ladowania napiecie kondensa¬ tora ma wartosc znacznie mniejsza od tej jaka posiada zródlo zasilajace urzadzenie, poniewaz podstawowa czesc zebranej w nim energii jest wykorzystywana do wytwarzania wyjsciowego impulsu pradowego i pokrycia strat.Przy nastepnym wlaczeniu tyrystora opisane dzialanie sie powtarza.Znany jest ponadto uMad zawierajacy kondensator i zródlo pradu impulsowego ido nich podlaczone szeregowo pierwszy tyrystor i uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego, przy czym równolegle do uzwo¬ jenia pierwotnego jest wlaczony drugi tyrystor. Wtórne uzwojenie transformatora impulsowego jest podlaczone2 142 110 poprzez diode do elektrody. Pomiedzy wspólnym punktem pierwszego i drugiego tyrystora i uzwojeniem pier¬ wotnym transformatora impulsowego jest wlaczony kondensator, podczas gdy równolegle do drugiego tyrystora jest wlaczona dioda. Wada tych obu znanych ukladów jest wzglednie niski wspólczynnik zapelnienia impulso¬ wego pradu spawania oraz bardzo stroma dodatnia charakterystyka podwyzszenia napiecia na tyrystorach, co moze spowodowac ich przypadkowe wlaczenie.Przedmiot wynalazku ma wiec za zadanie opracowanie ukladu do wytwarzania impulsowego pradu spawa¬ nia posiadajacego wyzsza wartosc wspólczynnika zapelnienia impulsowego pradu spawalniczego i mniejsza stro- mosc dodatniej charakterystyki napiecia na tyrystorach. Wedlug wynalazku rozwiazuje sie to zadanie przez opracowanie ukladu do wytwarzania impulsowego pradu spawania zawierajacego pierwszy tyrystor polaczony z biegunem zródla pradu stalego, oraz zamkniety szeregowo polaczony obwód skladajacy sie z kondensatora, drugiego tyrystora i pierwotnego uzwojenia transformatora impulsowego, przy czym wtórne uzwojenie transfor¬ matora impulsowego jest polaczone poprzez diode z elektrodami spawalniczymi i do niego jest podlaczony pierwszy dlawik, wlaczony pomiedzy pierwszy tyrystor i wspólny punkt kondensatora i drugi tyrystor, a wspól¬ ny punkt pierwotnego uzwojenia transformatora impulsowego i kondensatora jest polaczony z drugim biegunem zródla pradu stalego, podczas gdy równolegle do kondensatora sa szeregowo polaczone drugi dlawik i trzeci tyrystor. To zadanie zostaje równiez przez to rozwiazane, ze w wyzej opisanym ukladzie wspólny punkt pomiedzy pierwszym tyrystorem i pierwszym dlawikiem, jak równiez wspólny punkt pomiedzy trzecim tyrystorem i drugim dlawikiem sa krótko zwarte, podczas gdy oba równolegle dlawiki sa zastapione wspólnym dlawikiem.Ponadto zadanie przedmiotu wynalazku zostalo rozwiazane dzieki temu, ze w wyzej podanym ukladzie wlacza sie pomiedzy punkt pierwszego tyrystora i pierwszego dlawika, jak równiez wspólny punkt trzeciego tyrystora oraz drugiego dlawika sa krótko zwarte, podczas gdy oba równolegle dlawiki sa zastapione wspólnym dlawikiem Wreszcie zadanie wedlug wynalazku zostalo osiagniete przez to, ze wspólny punkt pierwszego tyrystora i trzeciego tyrystora oraz wspólny punkt kondensatora, drugiego tyrystora i ósmego tyrystora sa krót¬ ko zwarte, podczas gdy dlawik jest wlaczony pomiedzy biegunem zasilajacego prostownika pradu i wspólnym punktem pierwszego tyrystora i piatego tyrystora.Zalety ukladu wedlug wynalazku polegaja na wyzszym wspólczynniku zapelnienia impulsowego pradu spawalniczego, przy czym unika sie stromych dodatnich charakterystyk dodatnich napiecia na tyrystorach.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykladach wykonania na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat polaczen ukladu wedlug wynalazku, fig. 2 — inny przyklad wykonania ukladu wedlug wynalazku, fig. 3 — jeszcze inny przyklad wykonania rozwiazania ukladu wedlug wynalazku.Na fig. 1 do dodatniego bieguna napiecia zasilajacego jest podlaczona anoda pierwszego tyrystora 1, którego katoda jest podlaczona poprzez dlawik 2 i kondensator 3 do ujemnego bieguna napiecia zasilania. Do wspólnego punktu pierwszego dlawika 2 i kondensatora 3 jest podlaczona anoda drugiego tyrystora 4, którego katoda jest polaczona z ujemnym biegunem napiecia zasilania poprzez uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego 5. Uzwojenie wtórne transformatora impulsowego 5 jest polaczone z elektroda 7 poprzez diode 6.Anoda drugiego tyrystora 8 jest polaczona z ujemnym biegunem napiecia zasilania, podczas gdy jego katoda jest polaczona poprzez drugi dlawik 9 ze wspólnym punktem pierwszego dlawika 2, kondensatora 3 i anody drugiego tyrystora 4. Uklad przedstawiony na fig. 1 dziala w nastepujacy sposób. Przy wlaczeniu tyrystora 1 kondensator 3 zostaje naladowany poprzez tyrystor 1 i dlawik 2 napiecia zasilania z biegunowoscia zaznaczona na fig. 1. Po zakonczeniu ladowania i po wylaczeniu tyrystora 1 zostaje wlaczony tyrystor 4, poprzez który zostaje rozladowany kondensator 3 przez uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego 5, przy czym poprzez uzwojenie wtórne transformatora impulsowego 5, diode 6 i elektrode 7 przebiega impuls pradowy.Z powodu indukcyjnosci transformatora impulsowego 5 powraca czesc energii kondensatora 3, na skutek zjawisk wahan, z powrotem do kondensatora 3, przy czym ona ponownie laduje z przeciwna biegunowoscia. Po zakonczeniu ponownego ladowania i wylaczaniu tyrystora 4 zostaje wlaczony tyrystor 8, zostaje stworzony obwód skladajacy sie z tyrystora 8, dlawika 9 i kondensatora 3, przy czym on sie rozladowuje i ponownie naladowuje z pierwotna biegunowoscia az do napiecia lezacego ponizej napiecia zródla pradu. Poniewaz obwód ponownego ladowania jest niezalezny od transformatora i jego wzglednie duzej indukcyjnosci, proces przebiega wzglednie szybko przy odpowiednim zwymiarowaniu dlawika 9.Potem nastepuje ponowne wlaczenie tyrystora 1, przy czym kondensator ponownie naladowuje sie poprzez dlawik 2, i opisany przebieg powtarza sie od poczatku. W zaleznosci od tego czy tyrystor 1 po zakonczeniu ponownego ladowania kondensatora 3 zostanie wlaczony przez tyrystor 1 i dlawik 9, albo w okreslonym momencie procesu ponownego ladowania, kondensator 3 zostanie naladowany do napiecia róznego, przy czym koncowe napiecie ladowania jest tym wyzsze, im wczesniej zostanie wlaczony tyrystor 1.Istnienie specjalnego dlawika w obwodzie pradowym obu tyrystorów 1 i 8 zezwala na wlaczenie tyrystora 1 w czasie ponownego ladowania przez tyrystor 8 bez wywolywania niedopuszczalnie duzych stromosci charakterystyk wzrostu pradu przez tyrystor 1.Wzajemne polaczenia elementów ukladu umozliwia unikniecie stromych dodatnich charakterystyk podwyzszenia napiecia na tyrystorach, poniewaz przy wlaczeniu kazdego z tyrystorów 1 i 8 powstaje na drugim142 110 3 podwyzszenie napiecia w kierunku ujemnym, anie dodatnim. Ponadto oba dlawiki i kondensator ograniczaja przy wlaczeniu jednego z trzech tyrystorów stromosc wzrostu napiecia na dwóch pozostalych tyrystorach, az do bardzo niskich wartosci. Fig. 2 przedstawia inne przykladowe rozwiazanie ukladu wedlug wynalazku. Rózni sie ono od ukladu z fig. 1 tym, ze wspólny punkt pomiedzy pierwszym tyrystorem 1 oraz dlawikiem 2, jak równiez wspólny punkt pomiedzy trzecim tyrystorem 8 i drugim dlawikiem 2 sa krótko zwarte, podczas gdy dwa dlawiki 2 i 9 sa zastapione wspólnym dlawikiem 10.Uklad przedstawiony na fig. 2 pracuje analogicznie jak uklad z fig. 1 pod warunkiem, ze tyrystor 1 bedzie tylko wtedy wlaczony, gdy prad przeplywajacy przez tyrystor 8 biegnie ku wartosci zerowej. W tym przypadku nie ma potrzeby specjalnych dlawików w obwodach pradu obu tyrystorów 1 i 8 i wystarcza jeden dlawik 10.Widocznym jest, ze ten uklad jest prostszy, jednak on moze byc stosowany tylko w przypadku, gdy nie zachodzi potrzeba regulacji amplitudy impulsów wyjsciowych. Na fig. 3 jest uwidocznione, jako przyklad, inne wykonanie ukladu. Róznica polega na tym, ze wspólny punkt pierwszego tyrystora 1 i trzeciego tyrystora 8, jak równiez wspólny punkt kondensatora 3, drugiego tyrystora 4 i ósmego tyrystora 16 sa krótko zwarte, podczas gdy dlawik 10 jest wlaczony pomiedzy jednym biegunem zasilajacego prostownika 11 pradu i wspólnym punktem pierwszego tyrystora 1 i piatego tyrystora 13.Uklad w wykonaniu przedstawionym na fig. 3 dziala w nastepujacy sposób. Przy wlaczeniu tyrystora 1 i 12 laduje sie kondensator 3 z prostownika 11 pradu poprzez wlaczone tyrystory oraz dlawik 10, z biegunowos¬ cia oznaczona na rysunku. Po zakonczeniu ladowania i wylaczeniu tyrystorów 1 i 12 zostaja wlaczone tyrysto¬ ry 4 i 14, przy czym rozladowuje sie kondensator 3 przez wlaczone tyrystory i pierwotne uzwojenie transforma¬ tora impulsowego 5. Nastepnie przebiega impuls pradu przez uzwojenie wtórne transformatora impulsowego 5, diode 6 oraz elektrode 7. Ma skutek indukcyjnosci transformatora impulsowego 5, po rozladowaniu ponownie laduje sie kondensator 3 az do pewnego niskiego napiecia, z biegunowoscia przeciwna niz okreslona na rysunku.Po zakonczeniu ponownego ladowania i wylaczeniu tyrystorów 4 i 14 zostaja wlaczone tyrystory 8 i 13. Po¬ przez ostatni z nich i przez dlawik 10 zostaje dodatkowo naladowany kondensator 3 z prostownika 11 pradu z biegunowoscia przeciwna niz okreslona na rysunku. Potem nastepuje wlaczenie tyrystorów 15 i 16, przy czym kondensator 3 ponownie sie rozladowuje poprzez uzwojenie pierwotne transformatora impulsowego 5. Kierunek pradu rozladowania wzglenie ostatniego pozostaje taki sam, jak przy wlaczeniu tyrystorów 4 i 14. Prad impulso¬ wy przeplywu przez wtórne uzwojenie transformatora impulsowego 5, diode 6 oraz elektrode 7. Po zakonczeniu rozladowania i ponownego naladowania kondensatora az do pewnego napiecia, z biegunowoscia podana na rysunku, zostaja ponownie wlaczone te cztery pary tyrystorów w opisanej kolejnosci i przebieg powtarza sie.Wlaczenie tyrystorów 1 i 12, wzglednie 8 i 13, moze nastapic równiez przed zakonczeniem wyprzedzajace¬ go procesu rozladowania kondensatora 3 przez transformator impulsowy 5. W tym przypadku, w zaleznosci od chwili wlaczenia wystapi rózne napiecie koncowe dla dodatkowego doladowania kondensatora 3 i odpowiednio rózna amplituda impulsów pradu spawalniczego. Realizacje momentu wlaczenia tyrystorów 1 i 12 mozna w ten sposób przeprowadzic, ze kontroluje sie czas od chwili wlaczenia wyprzedzajacej pary tyrystorów 15 i 16, albo odpowiednio przy uzyskaniu pewnego napiecia kondensatora 3 w procesie jego ponownego ladowania. Tosamo dotyczy tez tyrystorów 6 i 13. W ten sposób mozna regulowac amplitude impulsowego pradu spawalniczego w stosunku 1:2 i wiekszym. Ze wzrostem amplitudy rosnie równiez graniczna czestotliwosc stalej pracy ukladu.Poniewaz w ukladzie pokazanym na fig. 3 brak jest, w porównaniu z ukladami z fig. 1 i 2, przebiegu wstecznego ladowania kondensatora 3, wspólczynnik zapelnienia jest w tym przypadku o 25 do 30% wyzszy.Zastrzezenia patentowe 1. Uklad do wytwarzania impulsowego pradu spawania zlozony z pierwszego tyrystora podlaczonego do jednego z biegunów zasilajacego zródla pradu oraz szeregowo wlaczonego zamknietego obwodu, zawierajacego kondensator, drugi tyrystor oraz uzwojenie pierwotne transfomatora impulsowego, przy czym wtórne uzwojenie transformatora impulsowego jest polaczone, poprzez diode, z elektrodami spawalniczymi, znamienny tym, ze pomiedzy pierwszy tyrystor (1) i wspólny punkt kondensatora (3) i drugiego tyrystora (4) jest wlaczo¬ ny dlawik (2), wspólny punkt pierwotnego uzwojenia transformatora impulsowego (5) oraz kondensatora (3) jest polaczony z drugim biegunem zasilajacego zródla pradu stalego, podczas gdy równolegle do kondensatora (3) jest wlaczony kolejny obwód pradowy drugiego dlawika (9) i trzeciego tyrystora (8). 2. Uklad do wytwarzania impulsowego pradu spawania, skladajacy sie z pierwszego tyrystora wlaczonego w zamknietym obwodzie z pierwotnym uzwojeniem transformatora impulsowego, oraz drugiego tyrystora i z kondensatora, przy czym wtórne uzwojenie transformatora impulsowego dolaczone jest do elektrod spawalni¬ czych poprzez diode, znamienny tym, ze wspólny punkt pierwszego tyrystora (1) i pierwszego dlawi¬ ka (2), jak równiez wspólny punkt trzeciego tyrystora (8) oraz drugiego dlawika (9) sa któtko zwarte, podczas gdy oba równolegle dlawiki (2 i 9) sa zastapione wspólnym dlawikiem (10).4 142 110 3. Uklad do wytwarzania impulsowego pradu spawania, zlozony z transformatora impulsowego, którego uzwojenie wtórne zasilania aparat spawalniczy za posrednictwem diody z prostownika, do którego podlaczone sa szeregowo cewka, pierwszy tyrystor, kondensator i drugi tyrystor, przy czym miedzy punktem polaczenia cewki z pierwszym tyrystorem oraz punktem polaczenia kondensatora z drugim tyrystorem wlaczony jest trzeci tyrystor, a miedzy punktem polaczenia kondensatora i pierwszego tyrystora oraz punkiem polaczenia drugiego tyrystora i prostownika wlaczony jest czwarty tyrystor, podczas gdy równolegle do kondensatora dolaczone sa piaty i szósty przeciwsobnie polaczone w szereg tyrystory z punktem ich polaczenia przylaczonym do jednego zacisku uzwojenia pierwotnego transformatora impulsowego, znamienny tym, ze wspólny punkt pier¬ wszego tyrystora (1) i trzeciego tyrystora (8) oraz wspólny punkt kondensatora (3), drugiego tyrystora (4) i ós¬ mego tyrystora (16) sa krótko zwarte, podczas gdy dlawik (10) jest wlaczony pomiedzy biegunem zasilajacego prostownika (11) pradu i wspólnym punktem pierwszego tyrystora (1) i piatego tyrystora (13). —o Fig. 1 1 w ¦+o- mmi 2« 34* -O- cWjt-4 -L 7 ¦czzn Fig.2142110 CO A xf A <£ ^K^Y CO OO H CN ?* PI PL