Przedmiotem wynalazku jest sposób ekstrahowania cial czynnych z surowców roslinnych za pomoca dwuchlorodwufluorometanu oraz urzadzenie do ekstrahowania cial czynnych z surow¬ ców roslinnych za pomoca dwuchlorodwufluorometanu* Wynalazek ma zastosowanie w przemysle spozywczym, farmaceutycznym i kosmetycznym.Przy produkcji srodków spozywczych i farmaceutycznych zakres stosowanych rozpusz¬ czalników jest znacznie ograniczony ich wlasciwosciami, szczególnie wazny jest wymóg nie- toksycznosci.W przemysle spozywczym oraz perfumeryjnym sa stosowane miedzy innymi pochodne flu¬ orowe weglowodorów, takie jak dwuchlorodwufluorometan, do ekstrahowania zwiazków zapachowych i smakowo-zapachowych# Stosowanie dwuchlorodwufluorometanu jako rozpuszczalnika w procesach ekstrakcji surowców roslinnych jest znane z opisów patentowych Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 155 523, 3 150 050, 3 113 031 oraz RFN nr 1 517 047.Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 155 523 znany jest sposób ekstrahowania z mielonej kawy palonej substancji smakowo-zapachowych za pomoca pochodnych fluorowych weglowodorów. Znakomite wyniki osiagnieto stosujac CClpFp oraz CHC1F2« Proces prowadzi sie w systemie dwóch ekstraktorów pod cisnieniem 0,9 MPa, w temperaturze 43,3°C w czasie 16 minut w kazdym z ekstraktorów. Nastepnie oddziela sie rozpuszczalnik od zawar¬ tyeh' w nim substancji smakowo-zapachowyeh poprzez destylacje prowadzona w temperaturze 43,3°C.Uzyskany w ten sposób ekstrakt dodawany jest w ilosci 0,596 do kawy instant i mieszany z nia w atmosferze dwutlenku wegla*2 140 616 Z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 150 050 znany jest sposób ekstrahowania materialów perfumeryjnych za pomoca, miedzy innymi, dwuchlorodwufluorometanu.Poddawany ekstrakcji surowiec to najczesciej kwiat rózy i jasminu oraz zywice i substancje zwierzece. Technologia otrzymywania ekstraktów zapachowych, nie opisana szczególowo w publi¬ kacji jest uzalezniona od wlasciwosci metabolicznych surowców i prowadzona jest w tempera¬ turze od -15 do +100°C« Znane jest równiez z opisu patentowego Stanów Zjednoczonych Ameryki nr 3 113 031 stosowanie fluorowanych weglowodorów, miedzy innymi dwuchlorodwufluorometanu jako rozpusz¬ czalnika w procesie ekstrakcji substancji aromatycznych z soków owocowych i warzywnych.Ekstrakcje prowadzi sie metoda przeplywu rozpuszczalnika przez sok w przeciwpradzie w tempe¬ raturach od -7°C do +24°C, przy czym rozpuszczalnik odparowuje sie w temperaturze pokojowej.W wyniku tego procesu otrzymuje sie aromaty zubozone o bardziej lotne zwiazki aromatyczne, które sa porywane mechanicznie przez odparowywane medium ekstrakcyjne. Podczas procesu nie jest stosowane zadne mieszanie mechaniczne roztworów. Tak prowadzona ekstrakcja bez mecha¬ nicznego mieszania ze wzgledu na stosunkowo mala powierzchnie kontaktowa reagentów nie pozwa¬ la na calkowite wymycie pozadanych skladników aromatycznych soku. Powyzsze przyczyny w spo¬ sób zasadniczy wplywaja na obnizenie ilosci i jakosci uzyskiwanego produktu finalnego.W opisie patentowym RFN nr 1 517 047 przedstawiono sposób otrzymywania ekstraktów smakowo-zapachowych z ziól i przypraw korzennych oraz warzyw i grzybów polegajacy na ekstrak¬ cji tych surowców pochodnymi chloro-fluoro-metanu (trójchlorofluorometan, dwuchlorodwufluoro- metan, chlordtrójfluorometan oraz chlorodwufluorometan). Ekstrakcje prowadzi sie w apara¬ tach Soxhleta lub Neo-Clevengera w czasie od 6 do 20 godzin.Wedlug opisu patentowego PRL nr 97 458 naturalne esencje spozywcze, zwlaszcza owo¬ cowe, wytwarza sie metoda ekstrakcji przy uzyciu dwuchlorodwufluorometanu w ten sposób, ze surowiec-rozdrabnia sie, powstala miazge poddaje destylacji, po czym uzyskane skropliny wprowadza sie do ekstraktora cisnieniowego w ilosci 50 do 70% objetosci komory ekstrakto¬ ra, nastepnie dopelnia sie ekstraktor dwuchlorodwufluorornetanem w fazie plynnej spelniajacym role medium ekstrakcyjnego, przy czym proces ekstrakcji prowadzi sie w temperaturze 8-20°C, pod cisnieniem powyzej 0,3 MPa, korzystnie 0,5 MPa i przy ciaglym mieszaniu mechanicznym.Fo odstaniu mieszaniny rozdziela sie faze dwuchlorodwufluorometanowa z rozpuszczonymi w niej substancjami aromatyczno-smakowymi od fazy wodnej zawierajacej nizsze alkohole oraz niektóre produkty fermentacji, po czym faze dwuchlorodwufluorometanowa poddaje sie operacji odparo¬ wania rozpuszczalnika w temperaturze od -10°C do -30°C pod cisnieniem atmosferycznym. Uzyska¬ na substancje aromatyczno-smakowa w postaci cieklej wprowadza sie do pojemnika zbiorczego, a odparowany dwuchlorodwufluorornetan po przejsciu przez filtr odwadniajacy i ewentualnie przez filtr absorbcyjny jest poddawany skropleniu w temperaturze ponizej -35°C, po czym w stanie plynnym jest zawracany do procesu ekstrakcji jako medium ekstrakcyjne, przy czym skroplony dwuchlorodwufluorometan jest jednoczesnie stosowany jako czynnik oziebiajacy w operacji od¬ parowywania rozpuszczalnika z fazy poekstrakcyjnej zawierajacej rozpuszczone substancje aro¬ matyczno-smakowe • Wedlug opisu patentowego PRL nr 81 318 sposób otrzymywania naturalnych preparatów karotenoidowych polega na tym, ze rozdrobniony surowiec poddaje sie procesowi ekstrakcji za pomoca dwuchlorodwufluorometanu w temperaturze okolo 20°C, pod cisnieniem okolo 0,5 MPa.Proces prowadzi sie w ukladzie zamknietym, korzystnie w przeciwpradzie, jednoczesnie w kilku ustawionych szeregowo ekstraktorach.Wedlug opisu patentowego PRL nr 96 326 sposób otrzymywania olejowego koncentratu witaminowo-fosfolipidowego z zarodków ziarna zbóz na drodze ekstrakcji rozpuszczalnikiem organicznym polega na tym, ze zarodki ziarna zbóz korzystnie poddaje sie najpierw stabili¬ zacji za pomoca roztworu wodnego lub alkoholowego kwasu cytrynowego, lub askorbinowego, lub140 616 3 winowego, a nastepnie poddaje sie ekstrakcji dwuchlorodwufluorometanem w temperaturze 20-60°C pod cisnieniem 0,5-1,0 MPa, po czym otrzymany ekstrakt po odparowaniu rozpuszczalnika pod normalnym cisnieniem oziebia sie do temperatury 0°C-5°C i usuwa wytracone substancje woskopo- dobne. Do ekstrakcji stosuje sie dwuchlorodwufluorometan w ilosci 2-4 czesci wagowych na 1 czesc wagowa surowca.Y/edlug opisu patentowego PRL nr 122 936 sposób otrzymywania ekstraktów z surowców roslinnych zawierajacych zwiazki flawonoidowe, seskwiterpenowe oraz chamazulen polega na tym, ze surowiec tj. kwiaty, ziele, lodygi lub inne czesci roslin takich jak rumianek lub krwawnik poddaje sie ekstrakcji dwuchlorodwufluorometanem w temperaturze okolo 20°C, pod cis¬ nieniem okolo 0,5 MPa w obiegu zamknietym, w czasie 15-30 minut, a nastepnie z tak uzyskane¬ go ekstraktu odparowuje sie rozpuszczalnik pod cisnieniem atmosferycznym.Wedlug opisu patentowego PRL nr 125 270 sposób wytwarzania kakao spozywczego z pra¬ zonego i odtluszczonego ziarna kakaowego polega na tym, ze surowiec kakaowy poddaje sie 12- -24-krotnej ekstrakcji dwuchlorodwufluorometanem w temperaturze okolo 20°C pod cisnieniem okolo 0,5 MPa, w obiegu zamknietym, po czym rozpuszczalnik odparowuje sie w temperaturze -29° C.Znane z opisu patentowego PRL nr 93 962 urzadzenie do lugowania dyfuzyjnego substancji czynnych z surowców roslinnych, skladajace sie z reaktora, termostatu, regenetatora roz¬ puszczalnika oraz skraplacza ze zbiornikiem posrednim, ma reaktor w ksztalcie poziomego cy¬ lindra cisnieniowego, wzdluz którego znajduje sie przesuwany na prowadnicach szynowych pojem¬ nik z dnem perforowanym, nad którym umieszczone sa wklady filtrujace, a nad pojemnikiem za¬ mocowana jest na stale chlodnica skraplajaca plaszczowo-rurowa, w dolnej czesci cylindra wbudowany Jest podgrzewacz wodny lub parowy polaczony przewodami zasilajacymi z termostatem oraz zawór spustowy produktu i zawór doprowadzajacy rozpuszczalnik ze skraplacza, natomiast w górnej czesci cylindra znajduja sie przewody zasilajace chlodnice woda oraz przewód roz¬ widlajacy sie na trzy przewody z zaworami do laczenia cylindra poprzez regenerator ze skra¬ placzem, pompa prózniowa i atmosfera, przy czym cylinder ma na obu koncach dennice zamykane systemem bagnetowym i zaopatrzone we wzierniki.Prawo ochronne nr 34 344 na wzór uzytkowy pt. "Urzadzenie do izolacji gazów" przed¬ stawia urzadzenie do izolacji lotnych zwiazków organicznych z par rozpuszczalnika takiego jak dwuchlorodwufluorometan skladajace sie z dwóch identycznych kolumn z wypelniaczem. Ko- lumny sa polaczone ze soba równolegle w ^ wysokosci przewodem doprowadzajacym pary rozpusz¬ czalnika obciazone izolowanymi gazami, przy czym przewód ten jest przeprowadzony centrycz- nie poprzez zalany rozpuszczalnikiem wypelniacz pod przegrode perforowana.Celem wynalazku Jest opracowanie prostego sposobu oraz urzadzenia do ekstrakcji cial czynnych z surowców roslinnych, przy minimalnych stratach dwuchlorodwufluorometanu, zapew¬ niajacego uzyskanie wysokiej jakosci ekstraktu i umozliwiajacego ekstrahowanie cial czynnych zarówno z mokrych surowców roslinnych takich jak marchew, grzyby, cebula, czosnek i inne warzywa aromatyczne, oraz z surowców ekstrahowanych w formie suchej takich jak kolendra, cza¬ ber, kminek, koper, papryka, szalwia, tymianek, kwiat lipy.Istota wynalazku polega na tym, ze rozdrobniony surowiec roslinny po odpowietrzeniu natryskuje sie dwuchlorodwufluorometanem i prowadzi sie proces wstepnej ekstrakcji, po czym dodaje sie dwuchlorodwufluorometan i mieszajac intensywnie reagenty prowadzi sie przy cis¬ nieniu 0,1-3,9 MPa, korzystnie 0,4-0,8 MPa i w temperaturze od -29,8°C do +111,5°C, korzystnie 14-36°C, proces przeciwpradowej ekstrakcji wielostopniowej, nastepnie oddziela sie faze cie¬ kla od fazy stalej, faze stala ewentualnie suszy sie, zas z fazy cieklej przy cisnieniu 0,1-0,05 MPa odparowuje sie rozpuszczalnik, który zawraca sie do procesu ekstrakcji, natomiast pozostalosc stanowi gotowy ekstrakt, który ewentualnie laczy sie z nosnikiem. Urzadzenie do ekstrahowania cial czynnych z surowców roslinnych za pomoca dwuchlorodwufluorometanu sklada sie z baterii ekstraktorów, z których kazdy jest wyposazony w mieszadlo i zaopatrzony w zbior¬ nik, w którym przeprowadza sie wstepna ekstrakcje, przy czym wszystkie ekstraktory sa pola-4 140 616 czone z oddzielaczem rozpuszczalnika od odpadu poekstrakcyjnego, zas oddzielacz posiada urza¬ dzenie grzejne. Urzadzenie to wchodzi w sklad linii technologicznej do produkcji ekstraktów zawierajacej ponadto zespól obróbki surowca* zespól zagospodarowania soku, zespól utylizacji odpadu poekstrakcyjnego, linii obiegu rozpuszczalnika, ukladu prózniowego oraz urzadzenia do chemicznego mycia instalacji.Proces wstepnej ekstrakcji prowadzi sie przez 10-60 minut. Proces ten oraz wczes¬ niejsze odpowietrzanie surowca, pozbawia surowiec tlenu przed procesem ekstrakcji, co w znacznym stopniu zabezpiecza produkt finalny przez zmianami wynikajacymi z procesów utlenia¬ nia podczas izolacji cial czynnych. Stosunek objetosciowy surowca do rozpuszczalnika podczas przeciwpradowej ekstrakcji wielostopniowej wynosi 1:1 - 1:2. Lacznie ekstrakcja wielostopnio¬ wa winna trwac co najmniej 30 minut.Wynalazek szczególowo ilustruja przedstawione ponizej przyklady omawiajace otrzymy¬ wanie ekstraktów cial czynnych z surowców roslinnych.Przyklad I. R wstepnej obróbce marchwi, która obejmuje oczyszczanie, prze¬ bieranie, mycie, obieranie, rozdrabnianie, rozparzanie rozdrobnionej miazgi, tloczenie soku, takf by stosunek wagowy soku do wytloków wynosil 4:1, z wytloków wytwarza sie preparat karo- tenoidowy. W tym celu do trzech zbiorników o pojemnosci 300 litrów kazdy, z których przepro¬ wadza sie wstepna ekstrakcje, dostarcza sie po 100 kg wytloków, po czym zbiorniki odpowietrza sie, a nastepnie wytloki natryskuje sie dwuchlorodwufluorometanem. W tych warunkach przebie¬ ga proces wstepnej ekstrakcji. Nastepnie wytloki przenosi sie kolejno do ekstraktorów, w których uzupelnia sie rozpuszczalnik do 150 kg w kazdym z ekstraktorów. W ekstraktoraeh, mie¬ szajac reagenty z szybkoscia 960 obr/min, prowadzi sie proces przeciwpradowej ekstrakcji trój¬ stopniowej, przy czym pierwsza ekstrakcja trwa 20 minut, druga - 45 minut, a trzecia - 20 minut. Temperatura ekstrakcji 20°Cf cisnienie 0,5 MPa. Nastepnie oddziela sie wytloki od fazy cieklej, wytloki podsusza, a roztwór karotenoidów w dwuchlorodwufluorometanie po trzech ekstrakcjach przemieszcza do odparowywacza, gdzie w temperaturze +60°C i przy cisnieniu 1,0 MPa ¦nastepuje odparowanie rozpuszczalnika. \J wyniku procesu z kazdego Z ekstraktorów uzyskano • 35f6 g karotenoidów, które rozpuszczono w oleju uzyskujac 16,2 kg preparatu standaryzowanego na 220 mg%.Analogicznie ekstrahuje sie ciala czynne z takich surowców jak grzyby, cebula, czosnek i inne warzywa aromatyczne.Przyklad II. Proces ekstrakcji prowadzono w tyra samym urzadzeniu co w przy¬ kladzie I. Do kazdego z trzech zbiorników, w których przeprowadza sie wstepna ekstrakcje, dostarczono 58 kg kolendry rozdrobnionej tak,, by 80# czastek przechodzilo przez sito o sred¬ nicy oczek 0,5 mm. W zbiornikach tych surowiec odpowietrzono, spryskano rozpuszczalnikiem i przeprowadzono proces wstepnej ekstrakcji. Fb czym kolejno przemieszczono surowiec do ekstraktorów, uzupelniono rozpuszczalnik do ilosci 150 kg i mieszajac intensywnie reagenty prowadzono proces trójstopniowej ekstrakcji przeciwpradowej w temperaturze 20°C przy cis¬ nieniu 0,5 MPa. Czas kazdej ekstrakcji trwal 20 minut. Po oddzieleniu fazy stalej od fazy cieklej, z fazy cieklej odparowano rozpuszczalnik w temperaturze ponizej -20°C, przy cisnie¬ niu atmosferycznym, rozpuszczalnik ten zawrócono do procesu ekstrakcji. Uzyskano 6,5 kg ekstraktu kolendry.Analogicznie ekstrahuje sie ciala czynne z takich surowców jak czaber, kminek, ko¬ per, papryka, szlawia, tymianek, kwiat lipy» Urzadzenie do ekstrahowania cial czynnych z surowców roslinnych wedlug wynalazku jest uwidocznione w przykladzie wykonania na zalaczonych rysunkach, na których fig. 1 przedstawia schemat urzadzenia, a fig. 2 - linie technologiczna do produkcji ekstraktów.Urzadzenie wedlug wynalazku sklada sie z baterii ekstraktorów 1, przy czym kazdy z nich jest wyposazony w mieszadlo 2. Kazdy z ekstraktorów 1 jest polaczony ze zbiornikiem 3 wstepnej ekstrakcji. Wszystkie ekstraktory 1 sa polaczone z oddzielaczem 4 rozpuszczalnika od odpadu poekstrakcyjnego. Rozdzielanie w nim fazy cieklej od stalej prowadzi sie me cha-140 616 5 nicznie oraz podgrzewajac odpad urzadzeniem grzejnym 5 sluzacym równiez do prózniowego pod¬ suszania wytloków. Urzadzenie do ekstrahowania cial czynnych jest ponadto wyposazone w zbior¬ nik posredni misceli 10, odparowywacz 11, zbiorniki koncowego odparowania 12, zbiorniki ek¬ straktu 13 oraz zbiornik 14 do pasteryzacji, standaryzacji i rozlewu preparatu do opakowan jednostkowych 15.Urzadzenie to wchodzi w sklad linii technologicznej do produkcji ekstraktów. Linia technologiczna sklada sie z zespolu obróbki surowca, urzadzenia do ekstrahowania cial czyn¬ nych, zespolu zagospodarowania soku, zespolu utylizacji odpadu poekstrakcyjnego, linii obie¬ gu rozpuszczalnika, ukladu prózniowego oraz urzadzenia do chemicznego mycia instalacji.W sklad zespolu obróbki surowca wchodzi: pluczka 8, transporter 9# ocieraczka 22, rozdrabniacz 39, termobrek 40 oraz prasa 6. Zespól obróbki surowca jest polaczony transpor¬ terem pneumatycznym 7 z urzadzeniem do ekstrahowania.Zespól zagospodarowania soku stanowi zbiornik soku 16, pompa 17f pasteryzator 18, wyparka 19, z której zageszczony sok jest nalewany do opakowan jednostkowych 20, oraz roz- lewaczka do butelek 21.Zespól utylizacji odpadu poekstrakcyjnego - z oddzielacza 4 odpadu - podsuszone wy¬ tloki w zaleznosci od zapotrzebowania sa kierowane do bezposredniego skarmiania 24 lub do suszarni 23 w celu utrwalenia paszy przeznaczonej do przechowywania przez dluzszy czas.Linia obiegu rozpuszczalnika. Dwuchlorodwufluorometan w stanie cieklym moze byc doprowadzony ze zbiornika roboczego 26 do zbiorników wstepnej ekstrakcji 3, ekstraktorów 1, systemu splukujacego odparowywacz 11 oraz zbiorniki 12. Fb zakonczonym trzykrotnym procesie ekstrakcji dwuchlorodwufluorometan wraz z wyekstrahowanymi z wytloków substancjami przelany zostaje z ekstraktorów 1 do zbiornika posredniego 10 na zasadzie róznicy cisnien. Ze zbior¬ nika 10 jest kierowany do odparowywacza 11. Pary rozpuszczalnika oddestylowane w odparowywa- czu sa przesylane przewodami do sprezarki 31 lub w przypadku gdy ilosc par rozpuszczalnika jest okresowo wieksza od wydajnosci sprezarki, kierowane sa do zbiornika kompensacyjnego 29.Sprezone pary rozpuszczalnika tloczone sa do skraplacza 32, z którego ciekly rozpuszczalnik przemieszcza sie na zasadzie grawitacyjnej do zbiornika 26. Skraplacz jest wyposazony w chlodnice szczelinowa 33 z pompami cyrkulacyjnymi 34 wody chlodzacej. Ze wzgledu na ograni¬ czone mozliwosci uzyskania podcisnienia przez sprezarke, w przewód ssacy sprezarki wmontowana jest pompa odzysku 28 rozpuszczalnika. Zadaniem pompy jest odsysanie par rozpuszczalnika ze zbiorników, które okresowo, zgodnie z procesem technologicznym wymagaja tej czynnosci, jak na przyklad usuniecia par rozpuszczalnika ze zbiornika 3 przed ponownym jego otwarciem w celu zasypania nowej porcji wytloków. Proces odsysania par w warunkach bardzo niskich cisnien zwiazany jest z koniecznoscia zabezpieczenia przed stratami tego rozpuszczalnika. Z linia obiegu rozpuszczalnika polaczony jest zbiornik magazynowy 25, z którego dwuchlorodwuflurome- tan zostaje oddestylowany do zbiornika roboczego 26. Proces destylacji rozpuszczalnika zapo¬ biega przedostawaniu sie do instalacji ewentualnych zanieczyszczen, które moglyby sie prze¬ dostac ze zbiorników transportowych do zbiornika magazynowego 25.Zadaniem ukladu prózniowego jest usuniecie powietrza ze zbiorników technologicznych przed wprowadzeniem rozpuszczalnika* W sklad instalacji prózniowej wchodzi pompa prózniowa 35, skraplacz pary wodnej 36 oraz system polaczen umozliwiajacy odprowadzenie powietrza z kazdego zbiornika urzadzenia ekstrakcyjnego.Okresowo w przerwach produkcyjnych konieczne jest dokladne umycie calej linii tech¬ nologicznej. R wstepnym myciu woda, nalezy przeprowadzic mycie 2% roztworem lugu sodowego o temperaturze nie nizszej niz 60 C. Ze zbiornika 37 roztwór lugu tloczony jest pompa cyrku- lacyjna 38 do elastycznego przewodu podlaczonego na okres mycia do zaworu spustowego oddzie¬ lacza 4. Fblaczenie ukladu mycia chemicznego z linia technologiczna tylko na czas trwania procesu mycia wyklucza ewentualne niebezpieczenstwo przedostania sie lugu do linii ekstrak¬ cyjnej. Po wypelnieniu oddzielacza 4 roztwór lugu kierowany jest kolejno do ekstraktorów 1, zbiornika wstepnej ekstrakcji3 i przez instalacje prózniowa zawracany jest do zbiornika 37.Bd umyciu i opróznieniu z lugu tych zbiorników poprzez polaczenie przewodu elastycznego do zaworów spustowych zbiorników 12 lub 13 nalezy przeprowadzic mycie tych zbiorników i polaczo¬ nych z nimi zbiornika 10 i odparowywacza 11.6 140 616 Zastrzezenia patentowe 1« Sposób ekstrahowania cial czynnych z surowców roslinnych za pomoca dwuchloro- dwufluorometanu poprzez przeciwpradowa ekstrakcje wielostopniowa prowadzona przy intensywnym mieszaniu reagentów pod cisnieniem 0,1-3,9 MPa, w temperaturze od -29° C do +111,5°C, po której oddziela sie faze ciekla od fazy stalej, faze stala ewentualnie suszy sie, zas z fazy cieklej przy cisnieniu 0,1-0,05 MPa odparowuje sie rozpuszczalnik, zawracany nastepnie do procesu ekstrakcji, natomiast pozostalosc stanowi gotowy ekstrakt, który ewentualnie laczy sie z nosnikiem, znamienny tym, ze przed procesem przeciwpradowej ek¬ strakcji wielostopniowej rozdrobniony surowiec roslinny odpowietrza sie, natryskuje dv;u- chlorodwufluorometanem i prowadzi sie proces ekstrakcji wstepnej. 2# Sposób wedlug zastrz* 1, znamienny tym, ze proces wstepnej ekstrakcji prowadzi sie przez 10-60 minut? 3» Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze stosunek objetosciowy surowca do rozpuszczalnika podczas przeciwpradowej ekstrakcji wielostopniowej wynosi 1:1-1:2# km Urzadzenie do ekstrahowania cial czynnych z surowców roslinnych za pomoca dwu- chlorodwufluorometanu skladajace sie z baterii ekstraktorów i wchodzace w sklad linii tech¬ nologicznej do produkcji ekstraktów zawierajacej ponadto zespól obróbki surowca, zespól za¬ gospodarowania soku, zespól utylizacji odpadu poekstrakcyjnego,* linii obiegu rozpuszczalnika, ukladu prózniowego oraz urzadzenia do chemicznego mycia instalacji, znamienne tym, ze kazdy z ekstraktorów (1) wyposazony w mieszadlo (2) jest zaopatrzony w zbiornik (3) wstepnej ekstrakcji, przy czym wszystkie ekstraktory (1) sa polaczone z odddzielaczem (4) rozpuszczalnika od odpadu poekstrakcyjnego, zas oddzielacz (4) posiada urzadzenie grzejne (5).140 616 *o1/40 616 Pracownia Poligraficzna UP PRL. Naklad 100 egz Cena 130 zl PLThe subject of the invention is a method of extracting active bodies from vegetable raw materials with the aid of dichlorodifluoromethane and a device for extracting active bodies from vegetable raw materials with the use of dichlorodifluoromethane. The invention is applicable in the food, pharmaceutical and cosmetic industries. In the production of foodstuffs and pharmaceuticals is significantly limited by their properties, the requirement of non-toxicity is especially important. In the food and perfumery industries, among others, fluorine derivatives of hydrocarbons, such as di-difluoromethane, are used to extract aromas and flavors # Use of dichlorodifluoromethane as a solvent in the processes of extraction of plants is known from US patents 3,155,523, 3,150,050, 3,113,031 and Germany No. 1,517,047. US patent No. 3,155,523 describes a method of extracting and from ground roasted coffee flavors using fluorinated hydrocarbons. Excellent results have been achieved with CClpFp and CHC1F2. The process is carried out in a two-extractor system at a pressure of 0.9 MPa, at 43.3 ° C for 16 minutes in each extractor. The solvent is then separated from the flavors contained in it by distillation at 43.3 ° C. The extract obtained in this way is added in an amount of 0.596 to instant coffee and mixed with it under a carbon dioxide atmosphere * 2 140 616 US patent specification No. 3,150,050 describes a method of extracting perfumery materials using, inter alia, dichlorodifluoromethane. The raw material to be extracted is usually rose and jasmine flowers, as well as resins and animal substances. The technology of obtaining aromatic extracts, not described in detail in the publication, depends on the metabolic properties of raw materials and is carried out at a temperature from -15 to + 100 ° C. The use of fluorinated hydrocarbons is also known from the US Patent No. 3,113,031 , inter alia, dichlorodifluoromethane as a solvent in the extraction of aromatics from fruit and vegetable juices. Extraction is carried out by the method of flowing the solvent through the juice in a counter-current at temperatures ranging from -7 ° C to + 24 ° C, while the solvent is evaporated in This process produces aromas depleted of more volatile aromatics, which are mechanically entrained by the evaporated extraction medium. No mechanical mixing of the solutions is used during the process. The extraction carried out in this way without mechanical mixing, due to the relatively small contact surface of the reactants, does not allow for complete washing out of the desired aromatic components of the juice. The above-mentioned reasons significantly reduce the quantity and quality of the final product obtained. German patent specification No. 1 517 047 describes a method of obtaining flavor extracts from herbs and spices, vegetables and mushrooms by extracting these raw materials with chlorine derivatives. -fluoro-methane (trichlorofluoromethane, dichlorodifluoromethane, chlordtrifluoromethane and chlorodifluoromethane). The extraction is carried out in Soxhlet or Neo-Clevenger apparatus for 6 to 20 hours. According to the patent description of the People's Republic of Poland No. 97,458, natural food essences, especially fruit, are prepared by the extraction method using dichlorodifluoromethane in such a way that the raw material is It is crushed, the resulting pulp is distilled, then the obtained condensate is introduced into the pressure extractor in the amount of 50 to 70% of the volume of the extractor chamber, then the extractor is filled with liquid-phase dichloromethane as an extraction medium, and the extraction process is carried out at a temperature of 8-20 ° C, at a pressure above 0.3 MPa, preferably 0.5 MPa, and with continuous mechanical agitation. After the mixture has settled, the dichloro-difluoromethane phase with aromatic-flavors dissolved in it is separated from the water phase containing lower alcohols and some fermentation products thereafter the dichlorobifluoromethane phase is subjected to a vaporization operation and a solvent at a temperature of -10 ° C to -30 ° C under atmospheric pressure. The obtained aromatic-flavoring substances in liquid form are introduced into a collecting container, and the evaporated dichlorodifluoromethane, after passing through the dehydrating filter and possibly through the absorbent filter, is condensed at a temperature below -35 ° C, and then in a liquid state it is returned to the extraction process. as an extraction medium, while the liquefied dichlorodifluoromethane is also used as a cooling agent in the operation of evaporating the solvent from the post-extraction phase containing dissolved aromatic and flavor substances. • According to the patent description of the Polish People's Republic No. 81 318, the method of obtaining natural carotenoid preparations consists in the raw material is extracted using dichlorodifluoromethane at a temperature of about 20 ° C, under a pressure of about 0.5 MPa. The process is carried out in a closed system, preferably in a counter-current, simultaneously in several extractors arranged in series. According to the patent description of the Polish People's Republic No. 96 326, a method for obtaining an oily vitamin-phospholipid concentrate from the germ of cereal grain by extraction with an organic solvent consists in that the grains of the grain are first stabilized with an aqueous or alcoholic citric or ascorbic acid or tartaric acid solution. and then it is extracted with dichlorodifluoromethane at a temperature of 20-60 ° C under a pressure of 0.5-1.0 MPa, then the obtained extract, after evaporating the solvent under normal pressure, is cooled to a temperature of 0 ° C-5 ° C and the precipitated substances are removed voscopic. For extraction, 2-4 parts by weight of dichloromethane per 1 part by weight of the raw material are used. According to the PRL patent description No. 122 936, the method of obtaining extracts from plant materials containing flavonoid compounds, sesquiterpene and chamazulene consists in the fact that the raw material, i.e. flowers, herb, stems or other plant parts such as chamomile or yarrow are extracted with dichlorodifluoromethane at a temperature of about 20 ° C, under a pressure of about 0.5 MPa in a closed circuit, for 15-30 minutes, and then with the resultant According to the patent description of the Polish People's Republic No. 125,270, the method of producing food cocoa from roasted and defatted cocoa beans consists in the fact that the cocoa raw material is extracted 12-24 times with dichlorodifluoromethane at a temperature of about 20 ° C under a pressure of about 0.5 MPa, in a closed circuit, then the solvent is evaporated off at a temperature of -29 ° C. According to the Polish People's Republic patent no. 93,962, a device for diffusion leaching of active substances from plant raw materials, consisting of a reactor, a thermostat, a solvent regenerator and a condenser with an intermediate tank, has a reactor in the shape of a horizontal pressure cylinder, along which it is slid on guides rail-mounted container with a perforated bottom, above which the filter cartridges are placed, and above the container, a shell-tube condensing cooler is permanently attached, in the lower part of the cylinder there is a water or steam heater connected by supply lines with a thermostat and a product drain valve and valve that feeds the solvent from the condenser, while in the upper part of the cylinder there are lines for supplying coolers, water, and a line that extends into three lines with valves for connecting the cylinder through the regenerator with the condenser, a vacuum pump and the atmosphere, the cylinder having at both ends bottoms closed with the system bayonet and equipped with sight glasses. Protection law No. 34 344 for utility model entitled A "gas isolator" represents an apparatus for isolating volatile organic compounds from solvent vapors such as dichlorodifluoromethane consisting of two identical columns with a filler. The columns are connected in parallel with each other in height by a conduit for the supply of solvent vapors, loaded with insulated gases, and the conduit is led centrically through the solvent-flooded filler under a perforated partition. The aim of the invention is to develop a simple method and device for the extraction of active bodies from vegetable raw materials, with minimal losses of dichlorodifluoromethane, ensuring obtaining a high-quality extract and enabling the extraction of active bodies both from wet plant materials such as carrots, mushrooms, onions, garlic and other aromatic vegetables, and from raw materials extracted in a dry form such as coriander , savory, caraway, dill, paprika, sage, thyme, linden flower. The essence of the invention consists in the fact that the comminuted plant material is sprayed with dichlorodifluoromethane after deaeration and the process of preliminary extraction is carried out, followed by adding dichlorodifluoromethane and mixing the intent. the reactants are carried out at a pressure of 0.1-3.9 MPa, preferably 0.4-0.8 MPa and at a temperature from -29.8 ° C to + 111.5 ° C, preferably 14-36 ° C, the process of multistage countercurrent extraction, then the liquid phase is separated from the solid phase, the solid phase is optionally dried, and the solvent is evaporated from the liquid phase at a pressure of 0.1-0.05 MPa, which is returned to the extraction process, while the remainder is ready-made extract, which is possibly combined with a carrier. The device for the extraction of active bodies from plant raw materials by means of dichlorodifluoromethane consists of a battery of extractors, each of which is equipped with a stirrer and a tank in which the initial extraction is carried out, all extractors being field-4 140 616 connected with a solvent separator from the extraction waste, and the separator has a heating device. This device is part of a technological line for the production of extracts, which also includes a raw material processing unit * a juice management unit, a post-extraction waste disposal unit, a solvent circulation line, a vacuum system and a device for chemical cleaning of the installation. The initial extraction process takes 10-60 minutes. This process and the earlier deaeration of the raw material deprive the raw material of oxygen before the extraction process, which largely protects the final product against changes resulting from oxidation processes during the isolation of active bodies. The raw material to solvent ratio by volume in the countercurrent multistage extraction is 1: 1 - 1: 2. In total, the multistage extraction should take at least 30 minutes. The invention is illustrated in detail by the following examples on the preparation of extracts of active bodies from vegetable raw materials. Example I. Pre-treatment of carrots, which includes cleaning, picking, washing, peeling, grinding , steaming the ground pulp, pressing the juice, so that the weight ratio of juice to the pomace is 4: 1, the carotenoid preparation is produced from the pomace. To this end, the three tanks, each of which are pre-extracted with a capacity of 300 liters, are supplied with 100 kg of pomace, the tanks are then deaerated and then sprayed with dichloromethane. The preliminary extraction process takes place under these conditions. Then the pomace is transferred successively to extractors, in which a solvent of up to 150 kg is added in each of the extractors. In the extractors, the three-stage anti-current extraction process is carried out by mixing the reagents at a speed of 960 rpm, the first extraction lasting 20 minutes, the second extraction - 45 minutes, and the third - 20 minutes. Extraction temperature 20 ° Cf pressure 0.5 MPa. Then, the pomace is separated from the liquid phase, the pomace is dried, and the solution of carotenoids in dichlorodifluoromethane, after three extractions, is transferred to an evaporator, where the solvent evaporates at a temperature of + 60 ° C and a pressure of 1.0 MPa. The result of the process from each of the extractors was • 35f6 g of carotenoids, which were dissolved in oil, yielding 16.2 kg of a standardized preparation for 220 mg%. The active bodies are analogously extracted from such raw materials as mushrooms, onions, garlic and other aromatic vegetables. II. The extraction process was carried out in the same apparatus as in Example I. 58 kg of coriander crushed so that 80% of particles passed through a sieve with a mesh diameter of 0.5 were supplied to each of the three tanks in which the initial extraction was carried out. mm. In these tanks, the raw material was deaerated, sprayed with a solvent and a preliminary extraction process was carried out. Then the raw material was successively transferred to the extractors, the solvent was supplemented to the amount of 150 kg and, while intensively mixing the reagents, the process of three-stage countercurrent extraction was carried out at a temperature of 20 ° C and a pressure of 0.5 MPa. The duration of each extraction was 20 minutes. After the solid phase was separated from the liquid phase, the solvent was evaporated from the liquid phase at a temperature below -20 ° C under atmospheric pressure, and this solvent was returned to the extraction process. 6.5 kg of coriander extract was obtained. The active bodies are analogously extracted from such raw materials as savory, caraway, coral, paprika, sludge, thyme, linden flower »The device for extracting active bodies from vegetable raw materials according to the invention is shown in the example of the embodiment on In the attached drawings, in which Fig. 1 shows a diagram of the device, and Fig. 2 - a technological line for the production of extracts. The device according to the invention consists of a battery of extractors 1, each of which is equipped with a mixer 2. Each of the extractors 1 is connected with 3 pre-extraction tank. All extractors 1 are connected to a solvent separator 4 from the extraction waste. The separation of the liquid phase from the solid therein is carried out mechanically and the waste is heated with a heating device 5 which also serves to dry the pomace in a vacuum. The device for extracting active substances is further equipped with an intermediate vessel 10, a vaporizer 11, a final evaporation vessel 12, an extract vessel 13 and a vessel 14 for pasteurization, standardization and filling of the prepackaged preparation 15. This device is part of the line. technological for the production of extracts. The technological line consists of a raw material processing unit, an active body extraction unit, a juice management unit, a post-extraction waste disposal unit, a solvent circulation line, a vacuum system and a device for chemical cleaning of the installation. The raw material processing unit includes: , conveyor 9, grater 22, grinder 39, thermobruder 40 and press 6. The raw material processing unit is connected by a pneumatic conveyor 7 to the extraction device. The juice management unit is a juice container 16, pump 17f, pasteurizer 18, evaporator 19, from which it is concentrated the juice is poured into unit packages 20, and a dispenser into bottles 21. A post-extraction waste utilization unit - from a waste separator 4 - the dried out nozzles, depending on the demand, are directed to direct feeding 24 or to the drying room 23 in order to preserve the fodder intended for long-term storage. Solvent circulation line. Dichlorodifluoromethane in the liquid state can be supplied from the working tank 26 to the preliminary extraction tanks 3, extractors 1, the flushing system of the evaporator 11 and tanks 12. Fb with a triple-completed extraction process, dichlorodifluoromethane together with the extracts extracted from the extractors 10 is poured from the tank 1 the principle of the differential pressure. From the tank 10 it is directed to the evaporator 11. The solvent vapors distilled in the evaporator are sent through the lines to the compressor 31 or, if the amount of the solvent vapors is periodically greater than the compressor capacity, they are directed to the compensation tank 29. to a condenser 32, from which the liquid solvent moves by gravity into the reservoir 26. The condenser is equipped with a slot cooler 33 with circulation pumps 34 for cooling water. Due to the limited possibility of obtaining a vacuum by the compressor, a solvent recovery pump 28 is integrated in the suction line of the compressor. The task of the pump is to suck the solvent vapors from the tanks, which periodically, according to the technological process, require such an activity, for example, removing the solvent vapors from the tank 3 before re-opening it in order to fill a new batch of pomace. The process of vapor suction in conditions of very low pressure is connected with the necessity to protect against losses of this solvent. A storage tank 25 is connected to the solvent circulation line, from which the dichlorodifluoromethane is distilled to the working tank 26. The solvent distillation process prevents any impurities that could get from the transport tanks to the storage tank 25 from entering the installation. the vacuum system is to remove air from the processing tanks before introducing the solvent * The vacuum system includes a vacuum pump 35, a steam condenser 36 and a connection system allowing air to escape from each tank of the extraction device. Periodically, during production breaks, it is necessary to thoroughly wash the entire technological line . In the initial washing with water, washing with a 2% solution of soda lye with a temperature not lower than 60 ° C. chemical cleaning with the processing line only for the duration of the washing process eliminates the possible risk of slurry getting into the extraction line. After filling the separator 4, the liquor solution is directed successively to the extractors 1, the preliminary extraction tank3 and through the vacuum installation it is returned to the tank 37. and the associated tank 10 and evaporator 11.6 140 616 Claims 1 "Method of extracting active bodies from plant raw materials by means of dichlorodifluoromethane through countercurrent multistage extraction carried out with intensive mixing of the reactants at a pressure of 0.1-3.9 MPa, temperature from -29 ° C to + 111.5 ° C, after which the liquid phase is separated from the solid phase, the solid phase is optionally dried, while the solvent is evaporated from the liquid phase at a pressure of 0.1-0.05 MPa, and then recycled to the extraction process, while the remainder is the finished extract, which is possibly combined with the carrier, characterized the fact that the comminuted plant material is deaerated before the multistage countercurrent extraction process is deaerated, sprayed with dv; u-dihydrofluoromethane and the preliminary extraction process is carried out. 2 # Method according to claim 1, characterized in that the pre-extraction process is carried out for 10-60 minutes? 3 »The method according to claim A device for the extraction of active bodies from plant raw materials with the use of dichloromethane consisting of a battery of extractors and included in the technological line is 1: 1-1: 2% by volume of the raw material to the solvent during the countercurrent multistage extraction. for the production of extracts, including a raw material processing unit, a juice management unit, a post-extraction waste disposal unit, * a solvent circulation line, a vacuum system and a device for chemical cleaning of the installation, characterized by the fact that each extractor (1) is equipped with a mixer (2 ) is equipped with a preliminary extraction tank (3), all extractors (1) are connected to the separator (4) of the solvent from the extraction waste, and the separator (4) has a heating device (5). 140 616 * o1 / 40 616 Workshop Printing of the UP PRL. Mintage 100 copies Price PLN 130 PL