Przedmiotem wynalazku jest srodek konserwujacy chlodziwa. Srodek bedacy przedmiotem wynalazku jest przeznaczony do zabezpieczania przed rozkladem mikrobiologicznym cieczy chlodzaco-smarujacych /chlodziw/ stosowanych w procesach obróbki metali, cyrkulujacych w ukladach otwartych. Srodek wedlug wynalazku zapobiega rozwojowi bakterii i grzybów w chlo¬ dziwach, chroniac przed obnizeniem ich wartosci uzytkowych, objawiajacych sie znacznym spadkiem pH9 zmniejszeniem wlasnosci smarnych oraz wzrostem korozyjnosci chlod^iwf 00 wplywa niekorzystnie na jakosc powierzchni obrabianych detali i powoduje niszczenie in¬ stalacji, w której krazy chlodziwo, srodek wedlug wynalazku skutecznie niszczy drobnous¬ troje, rozwijajace sie w chlodziwach, nie wykazuje dzialania korodujacego w odniesieniu do tworzyw konstrukcyjnych oraz nie powoduje rozkladu chlodziw.Dotychczas w charakterze konserwantów chlodziw stosuje sie pochodne fenolu, np. 1 o-fenylofenol, p-chloro-m-krezol, aminy, np.: hydrazyne, mortoline oraz tzw. donory for¬ maldehydu, np. heksa-hydro-1,3t5-trójetylo-s-trójazyne. srodek bakteriobójczy zawierajecy hydrazyne zwalcza mikroorganizmy rozwijajace sie w chlodziwach, ale wada tego srodka jest dlugi czas, po kt61711 uzyskuje sie pozadany efekt biobójczy. Srodek grzybobójczy na bazie soli alkalicznej p-chloro~«~kr3zolu znany jest pod nazwa Floracit AF/1 i produkowany przez wloska firme Milloil, która wytwarza takze preparaty bakteriobójcze oparte na donorach formaldehydu, znane pod nazwami Flora¬ cit 11, Floracit PA. Srodki te stosowane indywidualnie charakteryzuja sie waskim spektrum dzialania drobnoustrójobój czego, dlatego producent zaleca stosowanie kilku srodków je¬ dnoczesnie do konserwacji chlodziw, aby uzyskac w efekcie poszerzenie dzialania biobójczego.Celem wynalazku jest opracowanie skutecznego srodka konserwujacego chlodziwa, prze¬ znaczonego do ochrony chlodziw przed rozkladem mikrobiologicznym oraz nie dzialajacego korozyjnie na powierzchnie obrabianych metali, popalajacego na przedluzenie okresu eks¬ ploatacji chlodziwa, a co za tym idzie na obnizenie kosztór produkcji w przemysle, gdzieI 2 131 755 stosowane sa ciecze chlodzaco-smarujace. Cel ten osiagnieto przez opracowanie srodka, któ¬ ry dzieki wlasciwie dobranym jakosciowo i ilosciowo skladnikom wykazuje1 szerokie spektrum dzialania drobnoustrojobójczego wobec bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, grzybów i plesni, nie koroduje elementów poddawanych obróbce ani tworzyw konstrukcyjnych obrabia¬ rek, zapobiega tworzeniu sie nierozpuszczalnych mydel oraz poprawia klarownosc chlodziw^ ponadto przeciwdziala wydzielaniu sie zapachów zwiazanych z jelczeniem chlodziwa* Srodek wedlug wynalazku zawiera: 0,5-20% wagowych soli czterosodowej kwasu etyleno- dwuaminoczterooctowego, 0,5-30% wagowych aldehydu mrówkowego, 1-10% wagowych trójetano- loaminy, 0,5-40% wagowych azotynu sodowego i 51-72,8% wagowych wody, przy czym stosunek wagowy soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowogo do aldehydu mrówkowego wy¬ nosi od 1:6 do 8:1.Stwierdzono, ze dzieki wprowadzeniu w sklad srodka konserwujacego chlodziwa soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminoczterooctowego oraz aldehydu mrówkowego w stosunku wa¬ gowym od 1*6 do 8:1 uzyskano srodek o silnych wlasnosciach biobójczych wobec szerokiego spektrum drobnoustrojów. Nieoczekiwanie okazalo sie, ze dzieki odpowiedniemu dobraniu i powiazaniu jakosciowo-ilosciowemu skladników recepturalnych srodka wystepuje synergizm miedzy skladnikami, dajacy najlepsze wlasnosci drobnoustrojobójcze oraz antykorozyjne.Zastosowanie w srodku wedlug wynalazku stosunku wagowego soli czterosodowej kwasu ety¬ lenodwuaminoczterooctowego do aldehydu mrówkowego od 1:6 do 8:1 poszerza spektrum dzia¬ lania biobójczego kazdego z dezynfektantów oraz zmniejsza stezenie kazdego z dezynfek- tantów, niezbedne do uzyskania spodziewanego efektu drobnoustrójobojczego, a ponadto po¬ prawia wlasnosci antykorozyjne srodka i dzieki wlasnosciom sekwestrujacym jony wapnia i magnezu, wykazywanym przez sól iczterosodowa kwasu etylenodwuaminoczterooctowego, zapobie¬ ga tworzeniu sie nierozpuszczalnych mydel w chlodziwie.Srodek wedlug wynalazku otrzymuje sie znanymi metodami wytwarzania cieklych prepa¬ ratów, polegajacymi na wymieszaniu przygotowanych surowców w ilosciach przewidzianych re¬ ceptura. Przykladowy sposób otrzymywania srodka konserwujacego chlodziwa przebiega na¬ stepujaco: do mieszalnika zaopatrzonego w mieszadlo mechaniczne wprowadza sie wode, a na¬ stepnie formaldehyd, trójetanoloamine, sól czterosodowa kwasu etylenodwuaminoczteroocto¬ wego oraz azotyn sodowy. Zawartosc mieszalnika miesza sie az do chwili uzyskania pelnej jednorodnosci gotowego produktu, który konfekcjonuje sie. Dzieki wlasciwemu doborowi ja¬ kosciowemu i ilosciowemu skladników recepturalnych srodek wedlug wynalazku odznacza sie wysoka skutecznoscia drobnoustrójobójcza wobec szerokiego spektrum mikroorganizmów, które moga rozwijac sie w warunkach eksploatacji chlodziwa oraz dobrymi wlasnosciami antykoro¬ zyjnymi* srodek wprowadza sie do chlodziwa w momencie przygotowywania do eksploatacji no¬ wej partii chlodziwa.Przedmiot wynalazku przedstawiono w ponizszych przykladach wykonania.Przyklad I. Przykladowe sklady recepturalne srodka konserwujacego chlo¬ dziwa przedstawia tabela 1.Tabela 1 Lp. 1. 2. 3. 4. 5.Nazwa skladnika Sól czterosodowa kwasu etyleno¬ dwuaminoczterooctowego Aldehyd mrówkowy Trójetanoloamina Azotyn sodowy I Woda Zawartosc skladnika w % wagowych w recepturze numer: I I 5,0 30,0 10,0 0,5 54,5 I J1 I 2,2 8,0 5,0 20,0 64,8 I m 10,0 3,0 8,0 6,2 72,8 | IV I °'5 7,5 1,0 40,0 51,0 I V 4,0 0,5 3,0 30,0 62,5 n | 20,0 6,0 6,0 15,0 53,0131 755 3 Pray k;'l ad II. srodek konserwujacy chlodziwa otrzymany wedlug receptury nr II z przykladu I poddano ocenie dzialania konserwujacego chlodziwa, oceniajac ilosc drob¬ noustrojów w chlodziwach, do których dodano róznych srodków konserwujacych /w tych samych ilosciach/ oraz porównawczo w chlodziwie, pracujacym bez konserwanta* Wyniki badan dziala¬ nia konserwujacego pizedstawia tabela 2.Tabela 2 Lp. 1. 2. 3.U. 5. 69 Chlodziwo + konserwant Zuzyte chlodziwo Antisep Soluble 011 Chlodziwo Antisep Soluble 011 + pre¬ parat handlowy Hautosept Chlodziwo Emulgol ES + preparat han¬ dlowy Hautosept Chlodziwo Emulgol ES + preparat han¬ dlowy Skramet B Chlodziwo Antisep Soluble Oil + sro¬ dek wedlug wynalazku Chlodziwo Emulgol ES + srodek wedlug wynalazku Czas pracy chlodziwa 45 dni 17 dni 7 dni 30 dni 60 dni 45 dni Liczba drobnoustrojów w 1 cnr chlodziwa 5,3x106/bakterle/ + 3,^x1oVgrzybyJ 7 x 104 9,5 x 104 1,05 x 105 3 x 102 6 x 105 Uzyskane wyniki wskazuja, ze srodek wedlug wynalazku dziala konserwujaco na chlodzi¬ wa, ograniczajac rozwój drobnoustrojów w czasie pracy chlodziwa, tym samym wydluzajac ok¬ res eksploatacji chlodziw.Przyklad III* srodek konserwujacy chlodziwa otrzymany wedlug receptury II z przykladu I poddano ocenie dzialania korodujacego nastepujacymi metodami: - ocena dzialania korodujacego wobec stali St3S metoda wg FN-78/H-04610, polegajaca na okresleniu ubytku wagowego próbki stali w g/m • doba oraz szybkosci korozji w mm/rok, - ocena dzialania korodujacego na plytce zeliwnej metoda Herberta wg PN-65/M-55789, po¬ legajaca na okresleniu stopnia odpornosci korozyjnej oraz stopnia skorodowania wg PW-78/H-04610, - ocena dzialania korodujacego na stosie pierscieniu metoda stosowana w fabrykach lozysk tocznych, polegajaca na okresleniu w skali punktowej od 0 do 3 dzialania korodujacego /3pkt-lozyska nie wytrzymuja próby korozyjnej/.Badania przeprowadzono porównawczo do preparatu handlowego Hautosept, a wyniki ba¬ dan korozyjnych przedstawia tabela 3*u 131 755 Tabela 3 Badane medium korozyjne Preparat handlowy Hautosept - 1% roztwór wodny srodek wedlug wynalazku - 1% roztwór wodny Srodek wedlug wynalazku - 3% roztwór wodny Zuzyte chlodziwo Antieep Soluble Oil -i- 3% roztwór wodny srodka < wedlug wynalazku Próba korozyjnosci wobec stali St3S Ubytek wagowy. g/m2 • doba 0,5682 0,3651 0,3862 0,3015 Szybkosc korozji mm/rok 0,2519 0,1553 0,1642 0,1282 Próba Herberta na plytce zeliwnej Stopien . I Stopien odpornosci] skorodo- korozyjnej wania I % 4 10 10 10 60 bez zmian korozyj. bez zmian korozyj. bez zmian korozyj¬ nych Próba na stosie pierscie-l 3 0 0 0 srodek wedlug wynalazku wykazuje znacznie slabsze dzialanie korozyjne niz porównaw¬ czy preparat handlowy Hautosept. srodek wedlug wynalazku spelnia wymogi bardzo ostrej próby Herberta oraz próby na stosie pierscieni, natomiast preparat porównawczy obydwu tych prób nie wytrzymuje* Przyklad XV* W celu stwierdzenia wystepowania synergizmu wlasnosci drob¬ noustrój obój czyeh miedzy skladnikami srodka wedlug wynalazku przebadano wlasnosci bio- bójcze aldehydu mrówkowego oraz soli czterosodowej kwasu etylenodwuaminocztorooctowego indywidualnie oraz wprowadzonych do receptury srodka wedlug wynalazku otrzymanego wed¬ lug receptury II z przykladu I. W badaniach wykonanych metodami mikrobiologicznymi okres¬ lono stezenia bakteriobójcze wobec czterech szczepów drobnoustrojów* Wyniki badan przed¬ stawia tabela 4.Tabela 4 Lp. 1. 2* 3* Rodzaj dezynfektanta Aldehyd mrówkowy Sól czterosodowa kwasu etyleno- dwuaminoczterooctowego srodek wedlug wynalazku /receptura 11 przyklad 1/ - aldehyd mrówkowy - sól czterosodowa kwasu etyleno- dwuaminoczterooctowego Drobnoustroje testowe Escheri- chia coli Pseudo- monas aeruginosa Staphylo coceus aureus Stezenia drdbnouatrojobójcze w 0,25 1.5 0,08 0,02 0,25 2,5 0,08 0,02 0,25 3,5 0,08 0,02 Candida albicans % wag. 0,25 3,5 0,08 0,02131 755 5 %niki zawarte w tabeli 4 potwierdzaja istnienie miedzy skladnikami srodka wedlug wy¬ nalazku silnego synergicznego dzialania, gdyz stezenia drobnoustrojobójcze dezynfektantów w srodku wedlug wynalazku sa wielokrotnie nizsze niz 6tezenia tych samych dezynfektantów, stosowanych indywidualnie.Zastrzezenie patentowe srodek konserwujacy chlodziwa zawierajacy dezynfektanty, inhibitory korozji i wode, znamienny tym, ze zawiera od 0,5 do 20% wagowych soli czterosodowej kwasu ety- lenodwuaminoczterooctowegOy od 0,5 do 30% wagowych aldehydu mrówkowego v od 1 do 10% wago¬ wych trójetanoloaminy, od 0,5 do 40% wagowych azotynu sodowego i od 51 do 72,8% wagowych wody, przy czym stosunek wagowy soli czterosodowej kwasu etylenodwuamlnoczterooctowego do aldehydu mrówkowego wynosi od 1:6 do 8:1. PL