Przedmiotem wynalazku jest obwód regulatora rytmu serca przeznaczony do elektronicznego urza¬ dzenia dla regulacji rytmu serca.Znane regulatory rytmu serca opisane w opisie patentowym St. Zjedn. Am. nr 3 05T 356, nadaja bodziec elektryczny do serca, powodujac jego skurcz z pozadana czestotliwoscia rzedu 72 uderze¬ nia na minute. Takiregulator rytmu serca moze byc wszczepiony do ciala czlowieka i moze pracowac w tych warunkach przez dlugie okresy czasu.Zwykle te regulatory serca sa wszczepiane w re¬ jonie piersi, albo w rejonie brzucha pacjenta przy pomocy operacji chirurgicznej, przy czym w takim rejonie wykonuje sie naciecia, a regulator rytmu serca z wlasnym wewnetrznym zasilaczem zostaje wlozony do ciala pacjenta.Obwód wyjsciowy znanego ukladu elektronicz¬ nego regulatora rytmu serca ma tranzystor, który jest okresowo wlaczany i wylaczany z czestotli¬ woscia wymagana dla pobudzenia serca pacjenta, na przyklad 72 uderzenia na minute, oraz przez czas odpowiednio dlugi, aby pobudzic serce pac¬ jenta. Elektrody bazy i kolektora sa przylaczone do rezystora polaryzujacego i kondensatora oraz rezystora ladujacego, a wyjscie jest sprzezone z kolektorem tranzystora przez odpowiedni konden¬ sator. Dioda Zenera jest przylaczona do wyjscia obwodu dla ochrony przed migotaniem przedsion¬ ków serca pacjenta. Przy normalnej pracy serca w jego tkance miesniowej istnieje pewien ladunek ID u 20 25 2 elektryczny, to znaczy pewna polaryzacja, po czym ladunek elektryczny zostaje usuniety, to znaczy nastepuje depolaryzacja.Przy migotaniu przedsionków istnieje wieleprzy¬ czyn depolaryzacji, wspóldzialajacych ze soba, w wyniku czego serce porusza sie dowolnie i slabo albo wcale, a krew nie jest pobudzana do krazenia w ukladzie tetniczym pacjenta. Dla ponownego zapoczatkowania normalnej pracy serca, doprowa¬ dza sie do niego impuls majacy stosunkowo duza amplitude usuwajacy migotanie przedsionków.Zwykle umieszcza sie po obydwu stronach piersi pacjenta dwie elektrody, majaee ksztalt lopatek, przy pomocy których impuls przeciw migotaniu przedsionków jest doprowadzony do serca dla po¬ nownego zapoczatkowania normalnej rytmicznej pracy serca pacjenta. Impuls przeciw migotaniu serca na czesci wyjsciowej obwodu regulatora rytmu serca ma napiecie rzedu 1500 V. Tak duze napiecie moze latwo uszkodzic albo zniszczyc ele¬ menty obwodu, jezeli nie bada one odpowiednio chronione. Aby temu zapobiec, na wyjsciu obwodu wstawiona jest dioda Zenera, ograniczajaca war¬ tosc napiecia doprowadzonego do obwodu regula¬ tora rytmu do bezpiecznego poziomu, przykladowo do 8 V.Zabieg chirurgiczny przy wszczepianiu regula¬ tora rytmu serca w cialo pacjenta oraz jego usu¬ wanie z ciala moze wymagac kauteryzacji naciecia zrobionego dla utworzenia kieszeni, gdzie ma byc 113 8343 113 S34 umieszczony regulator, a przy tym zamkniecia ma¬ lych naczyn krwionosnych otaczajacych te kieszen.Zespól kauteryzacji, taki jak elektrochirurgiczny zespól Bovie, doprowadza do elektrody sygnal elek¬ tryczny. Sygnal wysokiej czestotliwosci ma ksztalt fali „stlumiony".Okreslenie „stlumiony" oznacza, ze* przebieg pradu jest impulsowy, przy czym ksztalt impulsu zaczyna sie z amplituda najwieksza, zas amplituda zmniejsza sie wedlug zaleznosci logarytmicznej. 10 Te grupy impulsów nazywa sie ciagiem impulsów, a ilosc tych ciagów fal pojawiajaca sie w ciagu sekundy nazywana jest czestotliwoscia ciagów fal.Czestosc wystepowania impulsów, to znaczy ich liczba na sekunde, w kazdym ciagu fal oznacza czestotliwosc zespolu, przykladowo 500 do 800 kHz.W tabeli ponizszej podane sa niektóre charakte¬ rystyki dwóch podstawowych pradów. Wartosci te sa przyblizone,, ale sa jednoczesnie reprezenta¬ tywne dla stosowanych praktycznie wartosci pradu.Prad Ciecie Koagulowanie Czestotliwosc oscylacji 500—800 kHz 500—800 kHz Czestotliwosc ciagu fal 30000—50000/sek 10000—15000/sek Wyjsciowe napiecie szczytowe (bez obcia¬ zenia) 3000—3500 V 5000—7500 V Maksymalna moc wyjsciowa 250 V 150 V Miedzy elektroda kauteryzujaca a plytka uzie¬ miajaca wytworzone jest pole elektryczne, przy czym plytka jest przylozona do posladków pac¬ jenta. Generator sztucznego wytwarzania impulso¬ wania serca oraz jego elektroda sa umieszczone na drodze tego pola, przez co sygnal jest latwo indukowany do czesci wyjsciowej ukladu obwodów regulatora rytmu.Z eksperymentów wykonanych na psach wiado¬ mo, ze powstaja powazne problemy po pierwsze z tego wzgledu, ze takie pole elektryczne zaklóci na krótka chwile prace generatora impulsów a takze dlatego, ze pewne zewnetrzne sygnaly sa indukowa¬ ne do czesci wyjsciowej ukladu obwodów generato¬ ra impulsowania serca. Przy dalszym kontynuowa- niu%eksperymentów wykryto, ze jezeli do czesci wyj¬ sciowej ukladu obwodów regulatora rytmu serca zostanie indukowana postac fali o ksztalcie niesy¬ metrycznym, a elektrody regulatora rytmu dopro¬ wadza ten sygnal do serca, to w sercu moze byc wywolane migotanie przedsionków.Sygnal indukowany do czesci wyjsciowej ukladu obwodów regulatora rytmu serca przez silne pole wytworzone przy kauteryzacji jest prostowany dioda i wytwarza fale niesymetryczna. Próby wy¬ kazaly, ze takie niesymetryczne ksztalty fali sa szczególnie niebezpieczne w porównaniu z symet¬ rycznym ksztaltem fali przy pobudzaniu serca, przez co wywoluja w sercu migotanie przedsion¬ ków, przy czym normalna rytmiczna polaryzacja serca i jego depolaryzacja zostaje przerwana, a serce zaczyna wibrowac w sposób stosunkowo niekontrolowany.Przy normalnym dzialaniu serca na zewnetrznej scianie komórek miesniowych serca jest wytwa¬ rzany ladunek ujemny, natomiast ladunek dodatni wytwarzany jest wewnatrz komórek. Nastepuje samorzutna depolaryzacja, przy czym ladunki do¬ datnie i ujemne wydaja sie do siebie nawzajem przyblizac, komórki serca szybko sie kurcza, pola¬ ryzacja znika a komórki rozszerzaja sie i polary¬ zuja sie ponownie, lecz wolniej. Koordynacja rytmicznej polaryzacji i depolaryzacji komórek miesniowych serca jest wykonywana przez ko¬ mórki serca, normalnie wytwarzajace rytm serca, 25 30 35 40 45 50 55 60 65 oraz przez sprawowane przez serce funkcje ryt¬ micznego przepompowywania krwi poprzez system tetniczy. Chociaz mechanizm wywolywania w sercu migotania przedsionków nie jest calkowicie wy¬ jasniony, jest mozliwe, ze moze wystapic przy¬ padkowe wspóldzialanie miedzy fala niesymetrycz¬ na a ponowna polaryzacja komórek miesniowych serca, co moze wywolac wlókienkowe skurcze przedsionków serca.Opisane wyzej zabiegi kauteryzacji szczególnie latwo indukuja sygnaly niesymetryczne w obwo¬ dzie wyjsciowym w regulatorach rytmu serca typu unipolarnego. Takie regulatory maja elektrode po¬ budzajaca, wprowadzona poprzez zyle do komory sercowej pacjenta oraz elektrode obojetna, umiesz¬ czona przy regulatorze rytmu. Podczas wszczepia¬ nia albo przy zabiegu usuwania moga byc zasto¬ sowane kleszcze kauteryzujace naciecie, wiodace do kieszeni regulatora rytmu w ciele pacjenta.W tym przypadku wskutek bliskosci elektrody kauteryzujacej i obudowy regulatora rytmu, a szczególnie elektrody obojetnej, sygnal niesymet¬ ryczny, pojawiajacy sie na wyjsciu ukladu obwodów regulatora rytmu serca, moze byc wyjatkowo duzy.W ten sposób przy kauteryzacji naciecia po zalo¬ zeniu regulatora serca, albo przy jego usuwaniu, kleszcze kauteryzujace znajduja sie bardzo blisko, a nawet stykaja sie z obudowa regulatora rytmu serca, tworzac powazny problem, zwiazany z indu¬ kowaniem niepozadanych, niesymetrycznych sygna¬ lów w jego obwodach wyjsciowych.W opisie patentowym nr 3 757 791 St. Zjedn. Am. jest opisany regulator rytmu serca, majacy osobne obwody impulsowania tetniczego i komorowego, wzajemnie ze soba zsynchronizowane. Na wyjsciu kazdego takiego obwodu impulsowania przyla¬ czone sa dwie diody Zenera, zlaczone ze soba sze¬ regowo w ukladzie przeciwdzialania dla ochrony odpowiadajacych im obwodów przed zbyt duzymi sygnalami pojawiajacymi sie na elektrodach wyj¬ sciowych, a spowodowanymi zródlami zewnetrzny¬ mi. Podano tam, ze przy uzyciu wyposazenia za-. pobiegajacego powstawaniu migotania przedsion¬ ków mozna doprowadzic do serca pacjenta bardzo wysokie napiecie, zas dipdy Zenera sa wlaczane5 113 834 6 do obwodów regulatora rytmu dla ochrony obwo¬ dów oraz dla zwierania duzych sygnalów napiecio¬ wych. Rozwiazanie to nie wyjasnia jednak zalez¬ nosci miedzy opisanym obwodem ochrony przed migotaniem przedsionków serca a problemami po¬ jawiajacymi sie podczas zabiegu kauteryzacji, przy czym wtedy sygnaly niesymetryczne moga byc doprowadzane do serca. Ponadto, rozwiazanie nie uwzglednia faktu, ze srodki ochrony przed migo¬ taniem przedsionków sa zwiazane z ksztaltowaniem sygnalów indukowanych podczas kauteryzacji.Celem wynalazku jest usuniecie niedogodnosci znanego obwodu regulatora rytmu serca, a zwlasz¬ cza zminimalizowanie niekorzystnych skutków syg¬ nalów, indukowanych w obwodach regulatora ryt¬ mu serca przy zabiegu kauteryzacji.Zadaniem wynalazku jest zatem nadanie sygna¬ lom wytwarzanym przy kauteryzacji ^ indukowa¬ nym w obwodach wyjsciowych regulatora rytmu serca postaci symetrycznej, ponadto wlaczenie do obwodów wyjsciowych regulatora rytmu serca ochrony przed migotaniem przedsionków, przy czym amplituda fali indukowanej przy kautery¬ zacji w jego obwodach wyjsciowych jest symet¬ ryczna i zmniejszona, oraz wykonanie kauteryzu- jacego obwodu ochronnego dla regulatora rytmu serca, który wprowadza na wyjsciu pobudzajacym regulatora rytmu serca ^znacznie mniejsza impe- dancje, a szczególnie indukcyjnosc, przez co czas pra"cy baterii regulatora rytmu serca jest przedlu¬ zony, a ksztalt impulsu pobudzajacego nie jest znieksztalcony.Obwód regulatora rytmu serca, majacy prze¬ lacznik wyjsciowy zawierajacy tranzystor przela¬ czajacy, zalaczony i wylaczony z czestoscia odpo¬ wiadajaca pozadanej czestosci stymulacji serca, oraz przynajmniej jedno wyjscie do podlaczenia elektrody stymulujacej serce, wedlug wynalazku charakteryzuje sie tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego przylaczajacego tranzystora jest wla¬ czona dioda, przy czym kierunek przewodzenia diody jest przeciwny do kierunku przewodzenia w obwodzie wyjsciowym przelaczajacego tranzys¬ tora.Odmiana obwodu regulatora rytmu serca charak¬ teryzuje sie tym, ze równolegle do obwodu wyj¬ sciowego przelaczajacego tranzystora jest wlaczo¬ ny przynajmniej jeden kondensator tlumienia wy¬ sokiej czestotliwosci.Druga odmiana obwodu regulatora rytmu serca charakteryzuje sie tym, ze równolegle do obwodu- wyjsciowego tranzystora przelaczajacego jest wla¬ czona dioda i przynajmniej jeden kondensator tlu¬ mienia wysokiej czestotliwosci, przy czym kierunek przewodzenia diody jest przeciwny do kierunku przewodzenia w obwodzie wyjsciowym tranzystora przelaczajacego. W tego rodzaju obwodach regula¬ tora korzystne jest, jezeli szeregowo z obwodem wyjsciowym tranzystora przelaczajacego jest wla¬ czona przynajmniej jedna cewka indukcyjna, tlu¬ miaca wysoka czestotliwosc, a zwlaszcza jezeli szeregowo, z kazdym z dwóch wyjsc do podlaczenia elektrody stymulujacej serce sa podlaczone wza¬ jemnie ze soba sprzezone dwie cewki indukcyjne, tlumiace wysoka czestotliwosc.Cewki indukcyjne tlumiace wysoka czestotliwosc sa korzystnie w postaci toroidalnej cewki induk¬ cyjnej.Toroidalna cewka indukcyjna powinna posiadac 5 toroidalny rdzen o przenikalnosci rzedu 120 szero¬ kosc pasma czestotliwosci, wynoszaca przynajmniej 10 MHz, oraz czestotliwosc rezonansowa, wyno- czaca przynajmniej 5 MHz.Równolegle do obwodu wyjsciowego tranzystora 10 przelaczajacego korzystnie jest wlaczony konden¬ sator rozstrojeniowy do rozstrajania obwodu rezo¬ nansowego, utworzonego przez pojemnosc zlaczowa obwodu i indukcyjnosc cewek indukcyjnych tlu¬ mienia wysokiej czestotliwosci. Równolegle do ob- 15 wodu wyjsciowego tranzystora przelaczajacego jest podlaczona para polaczonych szeregowo, przeciwnie skierowanych diod ograniczajacych.Rezultat uzyskany w obwodzie regulatora rytmu serca wedlug wynalazku sprawia, ze indukowane 20 w nim sygnaly przy zabiegu kauteryzacji sa ksztal¬ towane zasadniczo symetrycznie, a ponadto sygnaly indukowane maja stosunkowo mala amplitude, przez co zapobiega sie oddzialywaniu tycn sygna¬ lów na wytwarzanie w sercu pacjenta migotania 25 przedsionków.Przedmiot wynalazku jest przedstawiony na pod¬ stawie rysunku, na którym fig. 1 przedstawia schemat ideowy czesci wyjsciowej obwodu regu¬ latora rytmu serca wedlug znanego stanu techniki, 30 fig. 2 — polozenie elektrody kauteryzujacej genera¬ tora impulsów regulatora rytmu i przewodu wszczepionego do ciala pacjenta, fig. 3A — ksztalty fali na wyjsciu typowego zespolu kauteryzujacego, fig. 3B — sygnal niesymetryczny, tworzony i ksztal- 35 towany w obwodzie wyjsciowym z fig. 1, fig. 3C — typowy ksztalt przebiegu czynnego stanu miesnia sercowego, fig. 3D — symetryczny ksztalt sygnalu wyjsciowego zespolu kauteryzujacego, pojawiajacy sie w obwodzie wyjsciowym regulatora rytmu serca 40 wedlug wynalazku, fig. 4 — schemat ideowy czesci wyjsciowego obwodu generatora impulsów regula¬ tora rytmu serca wedlug wynalazku, fig. 5 —szcze¬ gólowy schemat obwodu wyjsciowego generatora impulsów regulatora rytmu serca wedlug wyna- 45 lazku, a fig. 6 — szczególowy schemat obwodu cale¬ go generatora impulsów regulatora rytmu serca, za¬ wierajacy czesc obwodu wyjsciowego wedlug wyna¬ lazku dla wytwarzania symetrycznej postaci kaz¬ dego sygnalu indukowanego przy kauteryzacji.Czesc wyjsciowa obwodu regulatora rytmu serca 10 wedlug przykladu wykonania wynalazku jest po¬ kazana na fig. 4. W obecnosci pola, elektrycznego utworzonego miedzy elektroda kauteryzacyjna albo kleszczami 12 a plytka uziemienia 16, jak pokazano na fig. 2, wytwarza sie sygnal na diodach CR10 i CR12, wlaczonych kierunkowo przeciwnie wzgle¬ dem siebie. Sygnal ten zmienia swoja biegunowosc na przeciwna, przy czym diody CR10 i CR12 pros¬ tuja sygnal przemienny w obydwu kierunkach i wytwarzaja sygnal wyjsciowy symetryczny o ksztalcie jak na fig. 3D. W ten sposób unika sie powstawania na wyjsciu niesymetrycznego sygnalu, przedstawionego na fig. 3A, wynikajacego z zasto¬ sowania pojedynczej diody w czesci wyjsciowej w obwodu regulatora rytmu i wystepujacego w obwo-113 834 8 dzie pokazanym na fig. 1 wedlug stanu techniki.Obwód regulatora rytmu serca wytwarza sygnal pobudzenia do bazy tranzystora wyjsciowego Q12, którjj jest przy tym selektywnie wlaczany i odla¬ czany dla przekazania impulsów o odpowiedniej wielkosci z czestoscia przystosowana do pozada¬ nego przebiegu stanu czynnego serca.Druga przyczyna niesymetrycznego charakteru sygnalu indukowanego przy kauteryzacji, a poja¬ wiajacego sie na wyjsciu obwodu regulatora rytmu serca, jest niesymetryczny charakter przewodzenia tranzystora Q12. Zwykle tranzystor Q12 ma wzmoc¬ nienie pradu wstecznego /?r mniejsze od wzmocnie¬ nia fa w kierunku przewodzenia roboczego, oraz ma efektywna pojemnosc Ctb zlacza kolektor-baza, pokazana linia przerywana na fig. 4. Pojemnosc zlacza Ccb tranzystora Q12 sluzy jako droga pra¬ dowa dla sygnalów do bazy tranzystora Q12 w celu kauteryzacji. W ten sposób przy dodatnim skoku sygnalu kauteryzacji prad jest przewodzony zla¬ czem poprzez jego pojemnosc Ccb kolektor-baza, rezystor R19 i przez lacze baza-emiter tranzystora Q12, pobudzajac tranzystor do pracy w kierunku przewodzenia roboczego. Przy ujemnym skoku prad jest przewodzony poprzez rezystor R19, przez pojemnosc zlacza kolektor-baza C cb oraz przez zlacze baza-kolektor tranzystora Q12, pobudzajac tranzystor Q12 do pracy w kierunku wstecznym.Prad plynacy na drodze baza-kolektor powoduje zgromadzenie nadmiernego ladunku na bazie tran¬ zystora Q12, powiekszajac skutecznie jego pojem¬ nosc Ccb , która polepsza droge pradowa do bazy dla nastepnego dodatniego skoku sygnalu kautery¬ zacji. Przewodzenie sygnalu kauteryzacji jest nie¬ symetryczne wskutek róznicy w wartosci f}r i fi{ tranzystora Q12, przy czym wartosc przewodzenia wstecznego jest normalnie znacznie mniejsza od przewodzenia normalnie roboczego w tranzystorze.Dla zminimalizowania skutku niejednakowego prze¬ wodzenia w kierunku roboczym i wstecznym umieszcza sie diode CR14 jak pokazano na fig. 4, dla odstrojenia wiekszej konduktancji w kierunku roboczym, w wyniku czego przewodzenie sygna¬ lów kauteryzacji przez obwód wyjsciowy regula¬ tora rytmu serca staje sie bardziej symetryczne bez zmniejszania amplitudy sygnalu wyjsciowego.Na fig. 3D jest pokazany sygnal na diodach CR10 i CR12, sprzezonych ze soba w przeciwnym da siebie kierunku. Wartosc poziomu pradowego takiego sygnalu moze byc Jak duza, ze sygnal moze miec wystarczajaca amplitude, aby wywolac migotanie przedsionków. W szczególnosci uwaza sie, ze serce jest uwrazliwione na prad w przeciwien¬ stwie do wrazliwosci na napiecie, a rózne spadki napiecia pojawiajace sie na elektrodach regulatora rytmu zaleznie od budowy tych elektrod utrudniaja dokladny pomiar napiecia doprowadzanego do serca. Dlatego wiekszosc pomiarów sygnalów do¬ prowadzanych do serca okreslana jest w kate¬ goriach pradowych, które sa latwiejsze do pomiaru.Aby zapewnic dalsza ochrone, pozadane jest zmniej¬ szenie poziomu pradowego sygnalu doprowadza¬ nego do serca. Jest to osiagniete przez wstawienie indukcyjnosci LI w wyjsciowa czesc obwodu, po¬ kazana na fig. 4, która to indukcyjnosc ma dzialac 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 80 jako duza impedancja dla stosunkowo wysokiej czestotliwosci sygnalów pradowych, wykorzysty¬ wanych w zespolach kauteryzacyjnych.Na przyklad sygnaly zespolów kauteryzacyjnych iskrowych maja czestotliwosc w zakresie od 500— —800 kHz, a indukcyjnosc LI ma tak dobierana wartosc, aby ograniczyc amplitude sygnalów o cze¬ stotliwosci powyzej 500 kHz. W wyniku tego nawet jesli elektroda kauteryzacyjna albo kleszcze 12 sa umieszczone bardzo blisko elektrody obojetnej re¬ gulatora rytmu serca 10, to indukowany prad kau¬ teryzacji zostanie ograniczony indukcyjnoscia LI dla zapobiegania zaklóceniom w pracy serca albo migotaniu przedsionków.Zbiorcza pojemnosc zlaczowa C10 pokazana na fig. 4 linia przerywana reprezentuje pojemnosc anoda-katoda diod CR10, CR12 i CR14 oraz po¬ jemnosc zlacza kolektor-emiter tranzystora Q12.Pojemnosci te wraz z cewka indukcyjna LI ogra¬ niczajaca wartosc pradu tworza obwód strojony.W szczególnosci równowazna pojemnosc CIO jest rzedu 100 pikofaradów, podczas gdy indukcyjnosc cewki LI ma wartosc 470 ^wH, co tworzy obwód strojony przy rozwazanych czestotliwosciach, na przyklad rzedu 734 kHz. W celu rozstrojenia tego obwodu, do wyjscia podlaczony jest kondensator C12 wartosci 10 000 pikofaradów, przez co obwód zostaje rozstrojony, dla podanych przykladowo wartosci, do czestotliwosci rzedu 73,4 kHz, wykra¬ czajacej daleko poza zakres rozwazanych czestotli¬ wosci, i istotnie wytlumia niepozadany sygnal, jaki jest doprowadzany do elektrod regulatora rytmu serca.Na fig. 5 pokazane jest wykonanie przykladowe czesci wyjsciowej obwodu regulatora rytmu serca 110 wedlug wynalazku. W szczególnosci, w postaci prostokata 112 fcst przedstawiony generator im¬ pulsów, zawierajacy baterie i czasowe obwody ste¬ rujace dla wytwarzania impulsów pobudzajacych i majacy postac ukladu pokazanego narfig. 6. Jak opisano w nawiazaniu do fig. 4, kontrolowany impuls jest doprowadzany do bazy wyjsciowego tranzystora Q112 i powoduje przewodzenie w tran¬ zystorze a przez to wytwarza sie impuls wyjsciowy miedzy emiterem a baza. Kondensator wyjsciowy C108, majacy wartosc pojemnosci rzedu 5—20 mi- krofaradów, jest ladowany przez rezystor R120 do wartosci napiecia baterii rzedu 5,4 V.Impuls sterujacy doprowadzony do bazy tran¬ zystora Q112 stanowi fale prostokatna, która ma szerokosc impulsu rzedu 0,5—1,0 msek, przez 'co strona sprzezona kondensatora wyjsciowego C108 jest dolaczona do uziemienia, doprowadzajac w ten sposób impuls ujemny o odpowiedniej szerokosci i amplitudzie do zacisku ujemnego 114.Pozostala czesc tego obwodu sluzy do wykony¬ wania kauteryzacji, usuwania migotania przedsion¬ ków i ochrony elektromagnetycznej. W szczegól¬ nosci ochrone przed migotaniem przedsionków tworza diody Zenera CR110 i CR112, polaczone w ukladzie o przeciwnie ukierunkowanej polary¬ zacji, przez co sygnal indukowany przy dzialaniu zapobiegajacym migotaniu przedsionków, normal¬ nie o wartosci kilkuset woltów, zostaje skutecznie zmniejszony do wartosci rzedu 8 V i w ten sposób9 113 834 10 dodatkowo chroni, i zapobiega uszkodzeniu konden¬ satorów C108 i C112. Ponadto kondensatory C114 i C116 sa polaczone szeregowo ze soba i równo¬ legle z wyjsciem tranzystora Q112, tworzac elektro¬ magnetyczna ochrone zaklóceniowa. Kondensatory te maja wartosc pojemnosci rzedu 1000—5000 piko- faradów, to jest taka, ze normalne zaklócenie elek¬ tromagnetyczne rzedu 3 MHz do 2,5 GHz jest w zasadzie wytlumione. Ponadto dalszy kondensator C112, który ma normalnie wartosc rzedu 10 000 pi - kofaradów, jest równiez podlaczony równolegle do wyjscia tranzystora Q112, dla tlumienia sygnalów wielkiej czestotliwosci radiowej indukowanych w obwodzie wyjsciowym a takze w celu rozstra- jania obwodu rezonansowego utworzonego w po¬ jemnosci diod i indukcyjnosci cewek indukcyj¬ nych LI' i L2\ Dioda Ciii 14 ma normalnie postac diody krze¬ mowej, przylaczonej równolegle do emitera i ko¬ lektora tranzystora Q112 dla zapobiegania powrot¬ nemu przeplywowi pradu, indukowanego przez kauteryzacje, do generatora impulsów 112, co stwa¬ rzaloby mozliwosc zniszczenia generatora 112 przez ten przeplyw i/lub powodowaloby, ze tranzystor Q112 dzialalby jak prostownik, przez co sygnal niesymetryczny móglby byc doprowadzony^ prze¬ wodami wyjsciowymi do serca pacjenta, a to stwarzaloby mozliwosc pobudzenia serca do wy¬ wolania migotania przedsionków. Opisana dotad czesc obwodu jest zasadniczo identyczna z obwo¬ dem pokazanym na fig. 4.Kauteryzacyjny obwód ochronny wedlug wyna¬ lazku pokazany na fig. 5 dla generatora impulsów 112, ma dwie cewki indukcyjne LI' i L2', sprzezone ze soba ze stosunkowo duzym wspólczynnikiem sprzezenia, zas wyjsciowe sygnaly pobudzajace, wytwarzane przez tranzystor Q112, sa doprowa¬ dzane poprzez cewki indukcyjne LI' i L2' do za¬ cisków 114 i 116. Do zacisków 114 i 116 jest do¬ laczone wyprowadzenie dwubiegunowe o malej impedancji.W wykonaniu przykladowym wedlug wynalazku cewki indukcyjne LI' i L2' maja postac toroidalnej cewki indukcyjnej, produkowanej przemyslowo i spelniajacej wymagania techniczne opisane w niniejszym opisie. Cewki indukcyjne LI' i L2' moga byc nawijane bifilarnie, podzielone na segmenty albo uwarstwione wokól toroidalnego rdzenia fery- towego. Normalnie taki element jest bardzo maly i wobec tego latwy do wbudowania w regu¬ lator rytmu serca, w którym rozmiary i zwartosc budowy maja podstawowe znaczenie, poniewaz elementy te musza byc wszczepione do ciala pac¬ jenta. Ponadto ilosc uzwojen takiej cewki induk¬ cyjnej jest stosunkowo mniejsza, przez co zmniej¬ sza sie rezystancja, jaka reprezentuja zwoje cewek indukcyjnych LI' i L2* stanowiacych cewke toro- idalna.Rezystancja cewek indukcyjnych LI' i L2' jest zmniejszona 10-krotnie, zmniejszajac przy tym tlu¬ mienie impulsów regulatora rytmu, jak równiez stopien wykorzystywania baterii regulatora rytmu.Korzystne jest zachowanie skutecznego sprzezenia miedzy cewkami indukcyjnymi LI' i L2' w postaci rdzenia o przenikalnosci rzedu 128. Ponadto cewka toroidalna powinna miec bardzo szerokie pasmo rzedu 10 MHz, jak równiez szczególnie wysoka czestotliwosc rezonansowa, rzedu 5—10 MHz albo wieksza. W wyniku stosunkowo szerokiego pasma oraz charakterystyki wysokiej czestotliwosci rezo¬ nansowej, sygnaly doprowadzane poprzez cewke do wyprowadzenia, dolaczonego do serca pacjenta, nie sa odksztalcane ani zmieniane w inny sposób.Znaczenie wbudowania toroidalnej cewki induk¬ cyjnej do kauteryzacyjnego obwodu ochronnego pokazanego na fig. 5 jest lepiej zrozumiale w po¬ wiazaniu z dzialaniem tego obwodu. W szczegól¬ nosci, podczas zabiegu kauteryzacji oraz w obec¬ nosci pola, indukowanego przy kauteryzacji, moga byc jednoczesnie doprowadzone do zacisków 14 i 16 stosunkowo wysokie napiecie albo sygnaly o duzej wartosci pradu. Prady o duzej wartosci sa induko¬ wane zasadniczo jednoczesnie przez kazda z cewek indukcyjnych LI' i L2' w tym samym kierunku.W wyniku tego, toroidalna cewka indukcyjna dziala w ukladzie „praca zwykla", przy czym linie pola indukowane sa przez kazda z cewek w tym samym kierunku w ukladzie sprzezenia, a przez to wytwarzaja tendencje do zwiekszania albo sku¬ tecznego „mnozenia" indukcyjnosci posiadanej przez kazda z cewek indukcyjnych LI' i L2'. Wobec tego kiedy czestotliwosc sygnalów indukowanych zwieksza sie, to indukcyjnosci cewek indukcyjnych LI' i L2' powiekszaja sie, a przez co wystepuje tendencja do ograniczania wartosci pradu, jaki moze byc przekazywany do pozostalej czesci ob¬ wodu ochronnego przed kauteryzacja, jak równiez do generatora impulsów 12, Natomiast kiedy tranzystor Q112 jest zalaczony i wytwarza impuls regulatora rytmu, wówczas sygnal jest doprowadzany poprzez cewke indukcyj¬ na LI* do zacisku ujemnego 114 oraz z dodatniego zacisku 116 do cewki indukcyjnej X2', przez co linie pola wytworzonego w ukladzie sprzezenia miedzy tymi cewkami indukcyjnymi sa ukierun¬ kowane tak, ze wzajemnie sie znosza i wobec tego indukcyjnosc dla impulsu regulatora rytmu jest w sposób istotny zmniejszona.W wyniku pracy róznicowej, na drodze impulsu regulatora rytmu znajduje sie bardzo mala induk¬ cyjnosc, nawet zasadniczo równa zero, i wobec tego impuls regulatora rytmu serca nie jest znie¬ ksztalcany taka indukcyjnoscia. Wobec tego kaute¬ ryzacyjny obwód ochronny, jak na fig. 5 jest szcze¬ gólnie przystosowany do pracy z dwubiegunowym regulatorem rytmu* przy czym toroidalna cewka indukcyjna jest w niego wbudowana i pracuje w nim w ukladzie „pracy zwyklej, albo dzialania blokujacego", aby tlumic prad przeplywajacy z za¬ cisków wyjsciowych do generatora impulsów, in¬ dukowany przy kauteryzacji. Z drugiej strony to¬ roidalna cewka indukcyjna jest wykorzystana do dzialania w „pracy róznicowej", przy czym wyjscie generatora impulsów w postaci impulsów jest do¬ prowadzane do tej cewki, a impulsy przechodza poprzez nia minimalnie odksztalcane, poniewaz w tym rodzaju pracy cewka toroidalna nie stanowi indukcyjnosci, albo wykazuje znikoma indukcyj¬ nosci dla przeplywajacego przez nia impulsu wyj¬ sciowego generatora. W wyniku tego osiaga sie 10 15 20 25 30 25 40 45 50 55 6011 113 834 12 ksztalt Sygnalu impulsowego regulatora Fytmu o szybkim czasie narastania i bez oscylacji na tyl¬ nym krancu sygnalu przy bardzo niskiej rezy¬ stancji. ..^ .,;.Na fig. 6 pokazany jest schemat kompletnego ukladu przykladowego wykonania obwodu genera¬ tora impulsów regulatora rytmu serca, zawieraja¬ cego ochrone kauteryzacyjna jak powyzej opisano w odniesieniu do fig. 4 i fig. 5. Obwody regulatora rytmu serca 10 znajduja_sie w pslonie 11, która w tym wykonaniu tworzy elektrode obojetna obwodu.Obwód 10 jest pobudzany ze zródla zawierajacego liczne szeregowo ze soba polaczone ogniwa BT1 — — BT4, podlaczone razem równolegle do kondensa¬ tora Cl i doprowadzajace potencjal dodatni do szy¬ ny 13 oraz potencjal ujemny do szyny 15. Obwody regulatora rytmu serca 10 reaguja na sygnal „R" zalamka przebiegu elektrokardiograficznego, pocho¬ dzacego od elektrody pobudzajacej i doprowadzane¬ go przewodem 14, cewka indukcyjna LI ogranicza¬ jaca wartosc pradu oraz przewodem 17, przy czym ten sygnal wskazuje skurcz komory serca. Ogólnie sygnal przebiegu elektrokardiograficznego „R" jest \ wyczuwany i jezeli ma amplitude wieksza od uprzednio okreslonej, wówczas hamuje generowa¬ nie impulsu w obwodzie regulatora rytmu serca 10, aby pozwolic sercu na kontynuowanie jego nor¬ malnej pracy bez pomocy regulatora rytmu.W szczególnosci sygnal „R" jest doprowadzony poprzez obwód filtra zawierajacy kondensator Cli, rezystor Rl i rezystor R2 do elektrody bramki tranzystora polowego Ql. Obwód czujnikowy, a w szczególnosci tranzystor polowy Ql sa chronione para diod CR1 i CR2 sprzezonych ze soba kierun¬ kowo przeciwnie, co ogranicza amplitude sygnalu doprowadzanego do bramki tranzystora polowego QL Wzmocniony sygnal wyjsciowy tranzystora po¬ lowego Ql jest z kolei doprowadzony do bazy tran¬ zystora Q2 dla drugiego stopnia wzmocnienia.Kondensator C5, polaczony szeregowo z rezysto¬ rami R6 i R8 oraz podlaczony do szyn 13 i 15, normalnie jest naladowany. Kiedy tranzystor Q2 staje sie mniej lub wiecej przewodzacy wskutek wiekszego lub mniejszego przewodzenia tranzystora polowego Ql, wówczas napiecie na kondensatorze C5 stosownie sie zmienia. Jezeli wyczuwana ampli¬ tuda sygnalu elektrokardiograficznego jest powyzej okreslonego poziomu, na przyklad ±3 mV, wówczas ladunek na kondensatorze C5 zostaje zmieniony do napiecia wystarczajacego do pobudzenia tran¬ zystora Q3, który normalnie nie przewodzi. Obwód czujnikowy i wzmacniajacy pokazany na fig. 5 reaguje na dodatnie i ujemne sygnaly elektrokar¬ diograficzne. W szczególnosci, jezeli sygnal elektro¬ kardiograficzny pojawi sie p takiej polaryzacji, ze wytworzy spadek potencjalu na kolektorze tran¬ zystora Q2, wówczas poplynie prad poprzez droge emiter-baza tranzystora Q3 i kondensator C5, przez co zostanie pobudzony tranzystor Q3.Natomiast jezeli zostanie doprowadzony sygnal elektrokardiograficzny o przeciwnej polaryzacji na wejscie obwodu czujnikowego i wzmacniajacego, to na kolektorze, tranzystora Q2 pojawi sie wzrost potencjalu, wytwarzajac tendencje do wylaczenia tranzystora Q3 i rozladowania kondensatora C5.Gdy potencjal na kolektorze tranzystora Q2 powraca do swojej normalnej wartosci spoczynkowej, to kondensator C5 laduje sie ponownie poprzez droge emiter-baza tranzystora Q3, przy czym w tym czasie tranzystor Q3 zostaje pobudzony do pracy.Pobudzany magnetycznie wylacznik SI jest wla¬ czony miedzy baza tranzystora Q3. a dodatnia szyna 13 i sluzy do odlaczania obwodu czujniko¬ wego i wzmacniajacego. Wylacznik SI jest wsta¬ wiony w obwód, aby umozliwic lekarzowi odla¬ czenie obwodu czujnikowego i wzmacniajacego przez pobudzenie wylacznika SI odpowiednim po¬ lem magnetycznym i spowodowanie zatrzymani:-. przewodzenia tranzystora Q3. Przy usunieciu cizia ¦ lania obwodu czujnikowego i wzmacniajacego, obwód oscylacyjny bedzie swobodnie oscylowal i wytwarzal sygnaly pobudzenia z czestoscia za¬ lezna od napiecia baterii. W ten sposób lekarz moze okreslac zdolnosc do pracy generatora im¬ pulsów i stan jego baterii przez prawdzenie cze¬ stosci swobodnej oraz porównanie obecnej czestosci z czestoscia jaka wystepowala w czasie wszczepie¬ nia aparatu.Ponadto kolektor tranzystora Q3 jest sprzezony poprzez kondensator C7 z baza tranzystora Q4.Jezeli amplituda sygnalu elektrokardiograficznego jest powyzej okreslonego poziomu, to tranzystor Q3 przewodzi, przez co powieksza sie napiecie do¬ prowadzone poprzez kondensator C7 do bazy tran¬ zystora Q4 do wartosci potencjalu na szynie 13, wskutek czego zostaje zalaczony do pracy tran¬ zystor Q4. W ten sposób sygnal elektrokardiogra¬ ficzny zostaje wzmocniony i wykryty, a jezeli jest on powyzej okreslonego poziomu, to tranzystor Q4 bedzie przewodzil, przez co przerwie dzialanie ge¬ neratora impulsów.Na fig. 6 pokazany jest obwód zaporowy dla tworzenia okresu zaporowego, podczas którego obwód czujnikowy regulatora rytmu jest unieru¬ chomiony, to znaczy nie moze wyczuwac sygnalu elektrokardiograficznego „R" przez okres czasu rzedu 300 milisekund, zapoczatkowanego oddzialy¬ waniem regulatora rytmu w obwodzie wyjsciowym.Obwód zaporowy zawiera rezystor R4 i kondensa¬ tor C4 polaczone ze soba równolegle, przy czym ta kombinacja elementów jest podlaczona miedzy zródlo tranzystora polowego Ql a szyne 15. Nor¬ malnie przy braku sygnalu wyczuwanego na bramce tranzystora polowego Ql, tranzystor Ql przewodzi w pewnym stopniu, a kondensator C4 jest ladowany poprzez rezystor R3 i kanal dren- -zródlo tranzystora polowego Ql do poziomu na¬ piecia spoczynkowego, okreslonego rezystorem R4.Po doprowadzeniu dodatniego sygnalu wyjscio¬ wego do bramki tranzystora Ql, tranzystor ten zaczyna mocniej przewodzic, a kondensator C4 jest ladowany do wyzszego poziomu napieciowego niz jego napiecie spoczynkowe wobec zmniejszenia sie rezystancji kanalu dren-zródlo. Podczas, okresu za¬ porowego tranzystor polowy Ql nie jest zalaczony z powodu polaryzacji wstecznej na jego bramce i zródle o wyzszym poziomie napieciowym, do ja¬ kiego zostal naladowany kondensator C4. Po usu¬ nieciu sygnalu wejsciowego kondensator C4 ma tendencje do rozladowania sie poprzez rezystor R4 10 15 20 25 . 30 35 40 45 50 55 6013 113834 14 do normalnego poziomu polaryzacji spoczynkowej, przy czym w tym stanie polaryzacja wsteczna do¬ prowadzana do bramki i zródla tranzystora polo¬ wego Ql zostaje zmniejszona, umozliwiajac mu ponowne zalaczenie przy nastepnym sygnale wej¬ sciowym na jego bramce. W ten sposób widac, ze wartosci kondensatora C4 i rezystora R4 dobiera sie dla wytworzenia okresu czasu rozladowania kondensatora, odpowiadajacego pozadanemu okre¬ sowi zaporowemu.Przy nienormalnym dzialaniu serca pacjenta, wy¬ kazanym okreslonym sygnalem czujnikowym, kon¬ densator C9 zostaje ladowany pradem plynacym poprzez rezystory Rll i R27 z szybkoscia okreslana stala czasowa RC obwodu szeregowego. Szybkosc ladowania kondensatora C9 z kolei okresla szybkosc, z jaka impulsy maja byc doprowadzane przez ob¬ wód regulatora rytmu serca 10 do serca pacjenta.Ladunek na kondensatorze C9 wytwarza napiecie, które doprowadza sie do emitera tranzystora Q5 poprzez rezystor R13, a po uzyskaniu okreslonego poziomu wyzszego niz napiecie polaryzacji na jego bazie, tranzystor Q5 zaczyna przewodzic.Nastepnie tranzystor Q5 po rozpoczeciu przewo¬ dzenia powieksza napiecie na bazie tranzystora Q6, przez co ten tranzystor równiez przewodzi. Jak pokazano na fig. 6 kolektor tranzystora Q6 jest dolaczony do bazy tranzystora Q7 i po rozpoczeciu przewodzenia zmniejsza napiecie na tej bazie, przez co tranzystor Q7 zostaje pobudzony do przewodze¬ nia. Kiedy tranzystcfr Q7 zaczyna przewodzic, to potencjal wspólnego punktu miedzy jego kolekto¬ rem a rezystorem R18 zostaje zwiekszony do war¬ tosci wystepujacej na szynie 13. Nastepnie zwiek¬ szone napiecie zostaje doprowadzone poprzez re¬ zystor R18 i R21 do bazy tranzystora wyjsciowego Q32, przez co zostaje on pobudzony do przewo¬ dzenia impulsu o pewnym okresie trwania okres¬ lonym w sposób, który bedzie opisany dalej.Kiedy napiecie na kolektorze tranzystora Q7 zostanie zwiekszone, to odpowiednio bardziej do¬ datnie napiecie jest doprowadzone poprzez rezys¬ tor R9 do bazy tranzystora Q9, przez co zaczyna en przewodzic, rozladowujac przy tym kondensa¬ tor C9 dla przygotowania do nastepnego cyklu dzialania obwodu oscylacyjnego regulatora rytmu serca. Nastepnie zwiekszone napiecie zostaje do¬ prowadzone poprzez rezystory R18, R21 i R24 dla ladowania kondensatora C19, przy czym potencjal na emiterze tranzystora Q5 zmniejsza sie, ponie¬ waz kondensator CIO laduje sie i po okreslonym przedziale czasu, to jest stosownie do szerokosci impulsu sygnalu pobudzajacego, odpowiadajacego wartosciom elementów rezystancyjnych R18, R12 i R24 oraz wartosci pojemnosci kondensatora CIO, kondensator CIO zostanie w pelni naladowany, a tranzystor Q5 odlaczony.Na fig. 6 pokazano, ze dioda CR4 typu LED jest wlaczona szeregowo z rezystorami R18 i R19 mie¬ dzy kolektor tranzystora Q7 a szyne 15. W ten sposób potencjal na rezystorze R21 zachowuje sto¬ sunkowo stala wartosc pomimo wyczerpania sie zródla bateryjnego. Wobec tego kiedy tranzystor Q7 przewodzi, wówczas napiecie na bazie tran¬ zystora Q12 podnosi sie i powoduje jego przewo¬ dzenie, a zatem zaczyna sie ladowanie kondensa¬ tora CIO, przy czym zostaje doprowadzony zmniej¬ szony potencjal do emitera tranzystora Q5 poprzez przewód 20, a wtedy po okresie^czasu odpowiada- 5 jacym szerokosci impulsu sygnalu pobudzajacego, na przyklad 0,5—1,2 msek, tranzystor Q5 zostaje odlaczony. W wyniku tego zostaja odlaczone tran¬ zystory Q6, Q7 i Q12 dla zakonczenia impulsu wyj¬ scia w obwodzie regulatora rytmu serca 10, nizyski- 10 wanego z tranzystora Q12.Poniewaz tranzystor Q7 nie przewodzi, to tran¬ zystor Q9* podobnie przestaje przewodzic, pozwala¬ jac w ten sposób na ponowne ladowanie konden¬ satora C9 dla zapoczatkowania nastepnego cyklu 15 dzialania w sposób jak wyzej opisany. Ponadto kondensator CIO jest rozladowany, kiedy tran¬ zystor Q4 przewodzi po wyczuciu naturalnego sygnalu elektrokardiograficznego o wartosci po¬ wyzej ustalonej amplitudy, jak zówntez kiedy 20 przewodzi tranzystor Q9, przy czym droga prze¬ wodzenia przebiegu poprzez rezystor R13 i tran¬ zystory Q4 albo Q9 do ujemnej szyny 15. W ten sposób kondensator CIO zostaje przygotowany do nastepnego cyklu dzialania oscylatora, aby byc 25 ponownie naladowany, i do czasowania impulsu sygnalu pobudzajacego serce.Jak pokazano na fig. 6, obwód oscylatora za¬ wiera tranzystor polowy Q10, którego zródlo , jest polaczone poprzez rezystor R17 dp bazy tranzystora Q5, a jego dren jest polaczony z ujemna szyna 15.Bramka tranzystora polowego Q10 jest polaczona poprzez rezystor R22 do dodatniej szyny 13, a takze do punktu wspólnego polaczenia miedzy dioda CR5 i kondensatorem. C6. Dioda CR5 jest nastepnie po- 35 laczona z ujemna szyna 15, natomiast konden¬ sator C6 jest polaczony w szereg z rezystorem R26 do kolektora tranzystora Q7. Tranzystor polowy Q10 sluzy do zapobiegania pobudzaniu serca pac¬ jenta przez obwód oscylacyjny ze zbyt duza cze- 40 stotliwoscia w wypadku, kiedy jeden z jego ele¬ mentów w jakis sposób ulegnie uszkodzeniu.' Na przyklad, jezeli rezystancja R16 wytworzy przerwe, to tranzystor Q5 zalaczy sie przedwczesnie, w wyniku czego do serca pacjenta doprowadzone 45 zostana szczególnie gwaltowne, prawdopodobnie grozne, liczne impulsy pobudzajace* Podczas dzia¬ lania tranzystor polowy Q10 jest polaryzowany normalnie do stanu przewodzenia. Aby zakonczyc impuls sygnalu pobudzajacego serce, tranzystor Q5 50 przestaje przewodzic w sposób jak opisano powy¬ zej, przy czym tranzystor Q6 i Q7 równiez przes¬ taja przewodzic. Podczas kiedy tranzystory Q5, Q6 . i Q7 nie przewodza, kondensator C6 przylaczony do, bramki tranzystora polowego Q10 jest lado¬ wany.Kiedy tranzystor Q7 jest odlaczony, to ladunek ujemny na kondensatorze C6 sluzy do zmniejszania polaryzacji tranzystora polowego Q10, a przez to do zapobiegania zalaczeniu tranzystora polowego Q10 ponownie na okres zalezny od czasu rozlado¬ wania kondensatora C6. Jak pokazano na fig. 6, kondensator C6 rozladowuje sie zasadniczo poprzez rezystor R22, ale takze poprzez rezystory R18, R26, R19, R21, przy czym czas rozladowania jest rzedu w 500—600 msek. Podczas kiedy tranzystor polowy 55 60X 113 834 15 16 Q10 nie przewodzi, tranzystor Q5 i tranzystory Q6, Q7 i Q8 moga nie byc zalaczone. W ten sposób, kiedy jeden z elementów w obwodzie oscylacyjnym ulegnie uszkodzeniu, powodujac przy tym przed¬ wczesne zalaczenie tranzystora Q5, to tranzystor polowy Q10 spelnia funkcje ochronna zapobiega¬ jac przedwczesnemu przewodzeniu wspomnianych tranzystorów i ograniczajac czestosc, z jaka im¬ pulsy pobudzajace moga byc doprowadzane do serca pacjenta, do wartosci rzedu 110 uderzen na minute.Rozumie sie, ze obwód regulatora rytmu serca 10 bedzie dalej oscylowal z czestoscia okreslona war¬ toscia pojemnosci C9 i rezystancji Rll i R27, aby wytworzyc impuls o szerokosci okreslanej war¬ tosciami rezystancji rezystorów R18, R12 i R24 oraz pojemnosci kondensatora CIO az do chwili, kiedy impuls wstrzymujacy zostanie doprowadzony do bazy tranzystora Q4, który przy tym zostanie pobu¬ dzony do przewodzenia, a kondensator C9 zostaje rozladowany dla zakonczenia dzialania obwodu generujacego impulsy. Sygnal pobudzajacy, dopro¬ wadzony do serca pacjenta przewodem regulatora rytmu 14, jest wytworzony przy rozladowaniu kon¬ densatora C8 w czasie okresu przewodzenia tran¬ zystora Q12 poprzez droge szeregowa, zawierajaca tranzystor Q12, szyne 15, elektrody wyprowadzenia 14, regulatora rytmu, tlalo pacjenta, cewke induk¬ cyjna LI oraz kondensator C8. Podczas przedzialu czasu miedzy sygnalami pobudzajacymi, konden¬ sator C8 ponownie sie laduje do potencjalu baterii na drodze poprzez szyne 13, rezystor obciazenia R20, kondensator C8, cewke indukcyjna LI, elektrody wyprowadzenia 14, cialo pacjenta oraz szyne 15 Amplituda sygnalu ponownego ladowania jest nie¬ wystarczajaca do wyzwolenia skurczu miesnia sercowego pacjenta.W sposób opisany powyzej wedlug fig. 4 para diod CR10 i CR12 jest polaczona szeregowo ale w przeciwnym kierunku wzgledem siebie miedzy szyna 15 przylaczona do oslony 11 generatora im¬ pulsów, tworzacej jedna elektrode a przewodem 17 przylaczonym do cewki indukcyjnej LI, tlumiacej prad wysokiej czestotliwosci. Dioda CR14 kompen¬ sujaca przewodzenie niesymetryczne jest podlaczo¬ na miedzy emiter a kolektor tranzystora Q12, a kondensator rozstrojenia C12 jest polaczony równolegle z diodami CR12 i CR10.Skladowe- czestotliwosci i czestotliwosc powta¬ rzania sygnalu pobudzajacego albo jego czestosc róznia sie znacznie od czestotliwosci rezonansowej cewki indukcyjnej LI i kondensatora C12, a zatem nie ma zagrozenia stanem rezonansu obwodu wyj¬ sciowego podczas normalnej pracy obwodu gene¬ rujacego impulsy.W innym przykladzie wykonania wynalazku, dioda CR14 jak pokazano na fig. 6 moze byc usu¬ nieta, a kondensator C14 pokazany na fig. 6 linia przerywana, moze byc wstawiony do obwodu wyj¬ sciowego regulatora rytmu serca. Wartosc pojem¬ nosci kondensatora C14 jest tak dobierana, zeby przedstawial on soba droge o malej impedancji dla sygnalów indukowanych na wyjsciu regulatora rytmu serca przy kauteryzacji, przy czym te indu¬ kowane sygnaly sa bocznikowane albo zwierane przy tranzystorze wyjsciowym Q12. W ten sposób tranzystor Q12, majacy rózniace sie wartosci prze¬ wodzenia, nie jest poddawany duzym stosunkowo sygnalom i dlatego nie wytwarza on sygnalów 5 niesymetrycznych. Ponadto kondensator C12, wyste¬ pujacy w ukladzie dla rozstrojenia obwodu rezo¬ nansowego, utworzonego z pojemnosci tranzystora Q12, kondensatora C8 i cewki indukcyjnej LI moze byc równiez usuniety, a jego role pelni konden¬ sator C14.Chociaz kauteryzacyjny obwód ochronny wedluj wynalazku zostal opisany jako wstawiony do ob¬ wodu regulatora rytmu serca jak na fig. 6, i.) nalezy uwzglednic, ze moze byc on wykorzystal:./ z innymi obwodami regulatorów rytmu serca.Kauteryzacyjny obwód ochronny jak na fig. 4 i fig 5 zostal sprawdzony pod wzgledem mozliwyc '.i skutków ujemnych kauteryzacji na serce. Elek¬ troda kauteryzacyjna albo kleszcze byly umiesz¬ czane w odleglosci okolo 13,5 mm od oslony 11 generatora impulsów, tworzacej elektrode ujemna obwodu 10 jak na fig/ 6, bez niebezpiecznego po¬ budzania serca badanego przy prowadzeniu zabie¬ gów kauteryzacji. 25 Zastrzezenia patentowe 1. Obwód regulatora rytmu serca, majacy prze¬ lacznik wyjsciowy, zawierajacy tranzystor przela¬ czajacy, wlaczony i wylaczony z czestoscia odpo- 30 wiadajaca pozadanej czestosci stymulacji serca, oraz przynajmniej jedno wyjscie do podlaczenia elektrody stymulujacej serce, znamienny tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego przylaczaja¬ cego tranzystora (Q12, Q112) jest wlaczona dioda 35 (CR14, CR114) przy czym kierunek przewodzenia "diody (CR14, CR114) jest przeciwny do kierunku przewodzenia w obwodzie wyjsciowym przelacza¬ jacego tranzystora (Q12, Q112). 2. Obwód wredlug zastrz. 1, znamienny tym, ze 40 szeregowo z obwodem wyjsciowym przelaczajacego tranzystora (Q12, Q112) jest wlaczona przynaj¬ mniej jedna cewka indukcyjna (LI, L'l, L'2), tlu¬ miaca wysoka czestotliwosc. 3. Obwód wedlug zastrz. 2, znamienny tym, ze 45 szeregowo z kazdym z dwóch zacisków wyjscio¬ wych (114, 116) do podlaczenia elektrody stymulu¬ jacej serce sa podlaczone wzajemnie ze soba sprze¬ zone cewki indukcyjne (L'l, L?2) tlumiace wysoka czestotliwosc. 50 4. Obwód wedlug zastrz. 3, znamienny tym, ze cewki indukcyjne (L'l, L'2) tlumiace wysoka cze¬ stotliwosc, sa w postaci toroidalnej cewki induk¬ cyjnej. 5. Obwód wedlug zastrz. 4, znamienny tym, ze „ toroidalna cewka indukcyjna posiada toroidalny rdzen o przenikalnosci rzedu 120. 6. Obwód wedlug zastrz. 4 albo .5, znamienny tym, ze toroidalna cewka indukcyjna ma szerokosc pasma czestotliwosci, wynoszaca przynajmniej 10 MHz. 7. Obwód wedlug zastrz. 4 albo 5, znamienny tym, ze toroidalna cewka indukcyjna ma czestotli¬ wosc rezonansowa, wynoszaca przynajmniej 5 MHz. 8. Obwód wedlug zastrz. 2 albo 3, znamienny 65 tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego prze- 1517 113 834 1S laczajacego tranzystora (Q12, Q112) jest Wlaczony rozstrojeniowy kondensator (C12, C112) do rozstra- jania obwodu rezonansowego, utworzonego przez pojemnosc zlaczowa (CIO) obwodu i indukcyjnosc cewek indukcyjnych. (LI, L'l, 1/2) tlumienia wy¬ sokiej czestotliwosci. 9. Obwód wedlug zastrz. 8, znamienny tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego przelaczajacego tranzystora (Q12, Q112) jest podlaczona para pola¬ czonych szeregowo, przeciwnie skierowanych, ogra¬ niczajacych diod (CR10, CR12, CR110, CR112). 10. Obwód regulatora rytmu serca, majacy prze¬ lacznik wyjsciowy, zawierajacy tranzystor prze¬ laczajacy, zalaczany i wylaczany z czestotliwoscia odpowiadajaca pozadanej czestosci stymulacji serca, •oraz przynajmniej jedno wyjscie do podlaczenia elektrody stymulujacej serce, znamienny tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego przelaczaja¬ cego tranzystora (Q12, Q112) jest wlaczony przy¬ najmniej jeden kondensator (C14, C114, C116) tlu¬ mienia wysokiej czestotliwosci. 11. Obwód wedlug zastrz. 10, znamienny tym, ze szeregowo z obwodem wyjsciowym przelaczajacego tranzystora (Q12, Q112) jest wlaczona przynajmniej jedna cewka indukcyjna (LI, LI, 1/2) tlumiaca wysoka czestotliwosc. 12. Obwód wedlug zastrz. 11, znamienny tym, ze szeregowo z kazdym z dwóch zacisków wyjscio¬ wych (114, 116) do podlaczenia elektrody stymulu¬ jacej serce sa podlaczone wzajemnie ze soba sprze¬ zone cewki indukcyjne (LI, L'2) tlumiace wysoka czestotliwosc. 13. Obwód wedlug zastrz. 12, znamienny tym,, ze cewki indukcyjne (L'l, L'2) tlumiace wysoka cze¬ stotliwosc, sa w postaci toroidalnej cewki induk¬ cyjnej. 14. Obwód wedlug zastrz. 13, znamienny tym, ze toroidalna cewka indukcyjna posiada toroidalny rdzen o przenikalnosci rzedu 120. 15. Obwód wedlug zastrz. 13, znamienny tym, ze toroidalna cewka indukcyjna ma szerokosc pasma czestotliwosci, wynoszaca przynajmniej 10 MHz. 16. Obwód wedlug zastrz. 13 albo 14, znamienny tym, ze toroidalna cewka indukcjyna ma czestotli¬ wosc rezonansowa, wynoszaca przynajmniej 5 MHz. 17. Obwód wedlug zastrz 11 albo 12, znamienny tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego prze¬ laczajacego tranzystora (Q12, Q112) jest wlaczony rozstrojeniowy kondensator (CJ2, Cl 12) do rozstra- jania obwodu rezonansowego, utworzonego przez pojemnosc zlaczowa (CIO) obwodu i indukcyjnosc cewek indukcyjnych (LI, L'l, L'2) tlumienia wy¬ sokiej czestotliwosci. 18. Obwód wedlug zastrz. 17, znamienny tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego przelacza¬ jacego tranzystora (Q12, Q112) jest podlaczona para polaczonych szeregowo, przeciwnie skierowanych, ograniczajacych diod (CR10, CR12, CR110, CR112). 19. Obwód regulatora rytmu serca, majacy prze¬ lacznik wyjsciowy zawierajacy tranzystor przela- 5 czajacy, zalaczany i wylaczany z czestotliwoscia odpowiadajaca pozadanej czestotliwosci stymulacji K se£ca, oraz przynajmniej jedno wyjscie do podla¬ czenia -elektrody stymulujacej serce, znamienny tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego prze- io laczajacego tranzystora (Ql2, Q112) jest wlaczona dioda (CR14, CR 114) i przynajmniej jeden konden¬ sator (C14, C114, C116) tlumienia wysokiej czestotli¬ wosci, przy czym kierunek przewodzenia diody (CR14, CR114) jest przeciwny do kierunku przewo- 15 dzenia w obwodzie wyjsciowym przelaczajacego tranzystora (Q12, Q112). '20. Obwód wedlug zastrz. 19, znamienny tym, ze szeregowo z obwodem wyjsciowym przelaczajacego tranzystora (Q12, Q112) jest wlaczona przynajmniej 20 jedna cewka indukcyjna (LI, LI, L'2), tlumiaca wysoka czestotliwosc. 21. Obwód wedlug zastrz. 20, znamienny tym, ze szeregowo z kazdym z dwóch zacisków wyjscio¬ wych (U4, 116) do podlaczenia elektrody stymulu- 18 jacej serce sa podlaczone wzajemnie ze soba sprze¬ zone cewki indukcyjne (L'l, L'2), tlumiace wysoka czestotliwosc. 22. Obwód wedlug zastrz. 21, znamienny tym, ze cewki indukcyjne (L'l, L'2) tlumiace wysoka cze- 30 stotliwosc, sa w postaci toroidalnej cewki induk¬ cyjnej. 23. Obwód wedlug zastrz. 22, znamienny tym, ze toroidalna cewka indukcyjna posiada toroidalny rdzen o przenikalnosci rzedu 120. u 24. Obwód wedlug zastrz. 22 albo 23, znamienny tym, ze toroidalna cewka indukcyjna ma szerokosc pasma czestotliwosci, wynoszaca przynajmniej 10 MHz. 25. Obwód wedlug zastrz. 22, albo 23, znamienny 40 tym, ze toroidalna cewka indukcyjna ma czestotli¬ wosc rezonansowa wynoszaca przynajmniej 5 MHz. 26. Obwód wedlug zastrz. 20 albo 21, znamienny tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego prze- ¦ laczajacego tranzystora (Q12, Q112) jest wlaczony rozstrojeniowy kondensator (C12, C112) do rozstra- jania obwodu rezonansowego, utworzonego przez pojemnosc zlaczowa (CIO) obwodu i indukcyjnosc cewek indukcyjnych (LI, L'l, L'2) tlumienia wy- sokjej czestotliwosci. 27. Obwód wedlug zastrz. 26, znamienny tym, ze równolegle do obwodu wyjsciowego przelaczajacego tranzystora (Q12, Q112) jest podlaczona para pola¬ czonych szeregowo, przeciwnie skierowanych, ogra- 55 niczajacych diod (CR10, CR12, CR110, CR112),113 834 FIG I \c-^ L^CR|0 FIG 2 FIG 4 -R20 10 £8 J t ir7 y 4 ^ *I _L_i 1 X"CR|0 T -rrctnr^ "14 ¦ ,u ^CR|2 cia 5. no xJ^b =i113 834 FIG.6. iov n F/a 3A F/G. 3B o 50;iS -10^5 't| v60ÓKHx kv*—o ~lQu» K ~5C^S F/a 3C na 3a — •|~DmS I PL PL PL