Przedmiotem wynalazku jest sposób selektywne¬ go wydzielania weglowodorów dienowych z zawie¬ rajacych je mieszanin na drodze destylacji eks¬ trakcyjnej, wyplukiwania gazu ciecza lufo wyplu¬ kiwania cieczy ciecza.Znane jest stosowanie zwiazków heterocyklicz¬ nych jako rozpuszczalników uzywanych do eks¬ trakcyjnego wydzielania weglowodorów a zawie¬ rajacych je mieszanin weglowodorowych w proce¬ sach taktioh jak destylacja ekstrakcyjna, wyplu¬ kiwanie gazu ciecza lub wyplukiwanie cieczy cie¬ cza.Zwiazki stosowane dotychczas w tych procesach prowadzonych w skali przemyslowej jako rozpusz¬ czalniki musza spelniac szereg wymagan. Miedzy innymi, musza one odznaczac sie odpowiednia se¬ lektywnoscia, zdolnoscia przenoszenia, stabilnoscia, latwoscia syntezy, niska toksycznoscia, odpowiednia preanioiscia par, ciezarem wtoaisciwyim, temperatura wrzenia, temperatura topnienia itp. W zwiazku z tym, trudno jest znalezc rozpuszczalnik, spelnia¬ jacy wszystkie stawiane mu wymagania.Z polskich opisów patentowych nr nr 66971 i 91907 i z opisu patentowego RFN DOS nr 201)4262 znane jest uzycie jako rozpuszczalników do selek¬ tywnego wyodrebniania weglowodorów N-podsta- wionych morfolin. Rozpuszczalniki te spelniaja wprawdzie wiekszosc stawianych im wymagan, jed¬ nak obarczone sa powazna wada, a mianowicie 10 15 ulegaja hydrolizie w srodowisku zawierajacym wode.Nieoczekiwanie stwierdzono, ze N-metylo-morfo- linon, zwiazek pokrewny zwiazkom znanym jako rozpuszczalniki do selektywnego wyodrebniania weglowodorów, jest odporny na hydrolize w sro¬ dowisku zawierajacym wode a ponadto ma wszyst¬ kie te cechy, które musi posiadac dobry rozpusz* czalnik.Sposób selektywnego wydzielania weglowodorów dienowych z zawierajacych je mieszanin na dro¬ dze destylacji ekstrakcyjnej, wyplukiwania gazu ciecza lub wyplukiwania cieczy ciecza polega na uzyciu mieszaniny zawierajacej jako skladnik ak¬ tywny N^metylomorloiiinon i najwyzej 20P/* wody lub rozpuszczalnika organicznego wybranego z gru¬ py obejmujacej Nnmetylopirolidon, dwuanetyltafor- mamid, morfoline, acetonitryl, furfural i suiforan, badz najwyzej 20*/* mieszaniny wody i wymienio¬ nego rozpuszczalnika organicznego.Stosowany w sposobie wedlug wynalazku roz¬ puszczalnik uzywa sie zwlaszcza do wydzielania butadienu z mieszanin weglowodorów o 4 atomach wegla lub izoprenu z mieszanin weglowodorów o 5 atomach wegla.Sposób wedlug wynalazku jest zwlaszcza przy¬ datny do wydzielania takich zwiazków jak styren, toluen i ksyleny, samych lub ich mieszanin, z mie¬ szanin weglowodorowych zawierajacych te zwiazki.Przykladowymi takimi mieszaninami sa benzyny 112 5783 112 578 4 pirolityiczme, benzyny otrzymywane w procesie kra¬ kowania loib w procesie reformingu.Sposób wedlug wynalazku jest blizej wyjasniony na rysunku", na którym fig. 1—8 przedstawiaja schematy instalacja do prowadzenia procesu wy¬ dzielania weglowodorów dienowych z zawieraja¬ cych je mieszanin oraz w przykladach wykonania.Przyklad I. W instalacji, któirej schemat przedstaiwiono na fig. 1, kolumne do destylacji ekstrakcyjnej 9 zasila sie przez przewód 1 mie¬ szanina o nastepujacym skladzie: molii/lgodziine izopren 282,0 izopentan 13,2 peraten-/l 39,7 2^metylobuten-l 67,3 n-pentan li28,l trans^pentan-2 29,4 cis^tenten-i2- 18^1 2-lmetylobuten^2 -1.1,3 cyklopentadien-1,3 1,7 izopropenylioacetylen 0,1' Kalumina pracuje w nastepujacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny 1,1 ata — L/D 0,9 — liczbapólek 65 Jednoczesnie kolumne 9 zasila sie przez prze¬ wód 2 mieszanina N-metylomccfolinonu^3 z wóda w stosunku wagowym skladników 94:6, w ilosci 500 kg/godzine. Z glowicy kolumny 9 przewodem 3 odbiera sie strumien mieszaniny o nastepujacym skladzie: mola/godzine izopren 5,6 izopentan H3,i2 penten-d 39,7 2-metyJobuten-l 67,3 n^pentan 120,1 transipentenH2 29,4 cisnpenten-2 11 ;1 2-imetylobuten-2 11,0 Strumien odbierany przewodem 4 z dennej czes¬ ci kolumny 9 przesyla sie do drugiej kolumny do destylacji ekstrakcyjnej 10, do której przewodem 5 doprowadza sie opisany wyzej rozpuszczalnik w ilosci 00 kg/igodztine.Kolumna 10 pracuje w nastepujacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny 1,(1 ata — L/D 0,9 — liczba pólek 75 Z glowicy kolumny 10 przewodem € odprowadza sie pary izoprenu o wysokiej czystosoi, o nastepu¬ jacym skladzie: molii/^odzine izopren 270,8 2Hmetylobuten-2 0,3 Bodczas gdy wiekszosc weglowodorów polarnych (cyklopentadien-Jl,3 i izopropenyloaceton) usuwa sie z kolumny 10 w fazie parowej bocznym przewodem 7, z dennej czesci kolumny 10 odbiera sie przewo¬ dem 8 rozpuszczalnik pozbawiony weglowodorów i 19 tym samym nadajacy sie do zawracania do ko¬ lumn do desttylacji ekstrakcyjnej 9 i 10.Przyklad II. W instalacja, której schemat przedstawiono na fig. 1, kolumne do destylacji eks- 5 trakcyjnej 9 zasila sie przez przewód 1 mieszani¬ na o nastepujacym skladzie: */• wagowy weglowodory nasycane o 4-atomach wegla 00 w weglowodory nienasycone o 4-atomach wegla 45 butadien-1,3 35 zwiazki acetylenowe (takie jak winyloacetylen) 1O00 ppm Kolumna pracuje w nastepujacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny 4 ata — L/D 0,9 — liczbapólek 70 20 Do kolumny tej przewodem 2 wprowadza sie 10 kg/godzine mieszaniny skladajacej sie z N-metylo- morfolinonu-3 i wody w stosunku wagowym 93 : 7.Z glowicy kolumny 9 przewodem 3 odprowadza sie s/trumien weglowodorów w ilosci 0,65 kg/go- 25 dzine, skladajacy sie w zasadzie z weglowodorów nasyconych i weglowodorów olefinowyoh. Strumien odbierany z dennej czesci kolumny 9 przesyla sie przewodem 4 do drugiej kolumny do destylacji eks¬ trakcyjnej 10, która jednoczesnie przez przewód 5 25 zasila sie opisana poprzednio mieszanina stanowia¬ ca rozpuszczalnik, w ilosci 2 kg/godzine. Rozdziela¬ nie w kolumnie 10 prowadzi sie w nastepujacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny 1,2 ata 35 _l/D QfQ — liczba pólek 80 Z glowicy kolumny 10 odprowadza sie przewo¬ dem 6 striuniien 0,34 kig/igodizojne buitadleniu-1^3 o 40 wysokim stopniu czystosci, zawierajacy zwykle oko¬ lo 20 ppm zwiazków acetylenowych.Bocznym przewodem wyladowczym 7 fazy paro¬ wej odbiera sie z kolumny 10 weglowodory acety¬ lenowe wraz z nieznaczna iloscia butadienu, pod- 4g czas gdy z dennej czesci kolumny przewodem 8 odbiera sie rozpuszczalnik pozbawiony weglowodo¬ rów, który nadaje sie do ponownego uzycia w ko¬ lumnach do destylacji ekstrakcyjnej 9 i 10.Przyklad III. W instalacji, której schemat M przedstawiono na fig. 2, kolumne do destylacji eks¬ trakcyjnej 8 zasila sie przez przewód 1 strumie¬ niem reformowanej benzyny o nastepujacym skla¬ dzie: kg/godzine benzen 1,50 toluen . 2,00 ksyleny 3,50 weglowodory niearomatyczne 3,00 Kolumna pracuje w nastepujacych warunkach: M — cisnienie w glowicy kolumny 1*1 ata — UD 0,7 — liczbapólek 55 Jednoczesnie przez przewód 2 kolumne zasila sie mieszanina N-lmetyilomorfolinonu-3 i glikolu jed- to noetylenoweigo o stosunku wagowym skladników 555 112 578 6 95:5, w ilosci 30 kg/godzine. Z glowicy 8 przewo¬ dem 3 odbiera sie strumien, zawierajacy w zasa¬ dzie wszystkie weglowodory niearomatyczne wpro¬ wadzone do kolumny 8, w ilosci 3,05 kg/godzine.Produkt denny przesyla sie przewodem 4 do ko¬ lumny odpedzajacej 9, pracujacej w nastepujacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny 0,i2 ata — L/D 0,2 — liczbapólek 25 Z glowicy kolumny 9 przewodem 5 odprowadza sie strumien weglowodorów aromatycznych, zawie¬ rajacy wymieniona poprzednio ilosc tych zwiazków, a z dolnej czesci kolumny 9 odzyskuje sie roz¬ puszczalnik, potrzebny do prowadzenia operacji w kolumnie 8.Odpedzanie strumienia, usuwanego z dennej czes¬ ci kolumny 8 mozna równiez prowadzic w dwóch etapach, jak wskazano na schemacie przedstawio¬ nym na flig. 3. W tym przypadku produkt denny z kolumny 8 przesyla sie przewodem 4 do pierw¬ szej kolumny odpedzajacej, pracujacej w nastepu¬ jacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny 14 ata — L/D 0,2 — liczbapólek 25 Z glowicy kolumny 9 przewodem 5 odbiera sie strumien weglowodorów o nastepujacym skladzie: kg/godzine benzen 1,40 toluen 1,0)9 ksylany 0,47 Z dennej czesci kolumny 9 przewodem 6 odbiera sie produkt denny, przesylany do drugiej kolumny odpedzajacej 10, pracujacej w nastepujacych wa¬ runkach: — cisnienie w glowicy 0,2 ata — L/D 0,1 — liczbapólek 15 Z glowicy kolumny 10 przewodem 7 odbiera sde strumien ksylenów w ilosci 3,03 kg/godzine, a jako produkt denny odzyskuje sie rozpuszczalnik, po¬ trzebny do prowadzenia operacji w kolumnie 8.Przyklad IV. W instalacji, której schemat przedstawiono na fig. 4, kolumne do destylacji ekstrakcyjnej 9 zasila sie przez przewód 1 stru¬ mieniem frakcji weglowodorów zawierajacych 8 atomów wegla, w ilosci 100 kg/godzine, o naste¬ pujacym skladzie: weglowodory nasycone i olefinowe zawierajace 8 atomów wegla o-ksylen m4fcsylen i p-ksylen etylobenzen styren 3,5P/» YlflN* 43,11^/t 27,9»/e Kolumna 9 pracuje w nastepujacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny 140 mm Hg (cis¬ nienie abso¬ lutne) — L7D 5 — liczbapólek 80 20 25 30 35 40 45 55 Jednoczesnie kolumne 9 zasila sde przez przewód 2 mieszanina NHmetylomorfolinonu-3 i wody o wza¬ jemnym stosunku wagowym skladników 96:4, w ilosci 1300 kg/godzine.Z glowicy kolumny 9 przewodem 3 odprowa¬ dza sie wode i strumien rafinowanej mieszaniny zwiazków orgianojcznycih o nalsltejpujacyim sikladzie: 10 15 weglowodory nasycone i oleflinowe zawierajace 8 atomów wegla o^ksylen m-ksylen i p-ksylen etylobenzen styren kg/godzine 3,5 16,9 43,1 8,6 0,3 Odebrany strumien przesyla sie do rozdzielacza 11, z którego przewodem 17 odprowadza sie od¬ dzielona wode, a przewodem 16 rafinowana mie¬ szanine weglowodorów.Produkt denny odbiera sie przewodem 4 i prze¬ syla do kolumny ekstrakcyjnej 10, do której wpro¬ wadza sie równiez 160 kg/godzine opisanej poprzed¬ nio mieszaniny, stanowiacej rozpuszczalnik. Ko¬ lumna 10 pracuje w nastepujacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny 160 mm Hg (cis¬ nienie abso¬ lutne) — UD 2,5 — liczba pólek 60 Z glowicy kolumny 10 przewodem 6 odprowadza sie strumien, zawierajacy o-ksylen i styren, który zawraca sie do kolumny 9, podczas gdy z dna kolumny odprowadza sie przewodem 7 strumien produktu dennego, który wprowadza sie do kolum¬ ny odpedzajacej 12, pracoujacej w naisitepaijacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny lt&0 mm Hg (cis¬ nienie abso¬ lutne) — Liczbapólek 30 Strumien odbierany z glowicy kolumny 12 prze¬ syla sie do rozdzielacza 13, z którego przewodem 8 odbiera sie styren o czystosci ponad 99,&/*. Pro¬ dukt denny z kolumny 12, po zmieszaniu w zbior¬ niku 15 z woda oddzielona w rozdzielaczach 11 i 13 i doprowadzana do zbiornika 15 przewodami 17 i 18 zawraca sie do kolumny 9.Przyklad V. W instalacji, której schemat przedstawiono na fig. 5, kolumne 9 skrubera do wyplukiwania gazu ciecza zasila sie w ilosci 1 kg/godzine strumieniem mieszaniny weglowodorów o nastepujacym skladzie: f/a wagowy weglowodory nasycone o 4 atomach wegla 00 weglowodory oleflinowe o 4 atomach wegla 46 butadien^,3 36 Warunki pracy kolumny 9 skrubera: cisnienie w glowicy kolumny liczba pólek 5 ata 40 Jednoczesnie do kolumny 9 przewodem 2 wpro¬ wadza sie 8y5 kg/godzine mieszaniny N-metylomor- *5 foUinonu-3 i wody o wzajemnym* •stosunku sklad-112 578 ników 06:4. Z glowicy kolumny 9 przewodem 3 odbiera sie 0,66 kg/godzine, gazu, skladajacego sie w zasadzie z weglowodorów oleflinowych, a pro¬ dukt daniny przesyla sie przewodem 4 do kolumny odpedzajacej 10, pracujacej w nastepujacych wa¬ runkach: cisnienie w glowicy kolumny liczba pólek 5,5 ata 45 Z glowicy kolumny 10 przewodem 5 odbiera sie strumien gazu, skladajacy sie z olefiLn o 4 atomach wegla i buitaddenuHl,3, kitóry zawraca sie do ko¬ lumny 9, podczas gdy produkt denny przewodem 6 przesyla sie do drugiej kolumny odpedzajacej 11, pracujacej w nastepujacych warunkach: cisnienie w glowicy kolumny liczba pólek 1,1 ata 30 Strumien gazu, odbieranego z glowicy kolumny 11, przesyla sie do sprezarki 12 i po skropleniu przeiwodem 8 odbiera sie 0,35 kg/godzine butadie- nu^l,3, o czystosci powyzej 99,5*/*, zawierajacego jako zanieczyszczenie zwiazku nasycone i olefino- we, podczas gdy czesc tego strumienia przewodem 7 zawraca sie do kolumny 10.Jako produkt denny w kolumnie 11 odzyskuje sie rozpuszczalnik, który zawraca sie do ponowne¬ go uzycia do kolumny 9.Przyklad VI. W instalacji, której schemat przedstawiono na fig. 6 poddaje sie rozdzielaniu benzyna o nastepujacym skladzie: ityi wagowy benzen ~f 16 toluen 25 ksyleny 25 zwiazkinasycone 35 Mieszanine te podaje sie przewodem 1 do ko¬ lumny 14 do ekstrakcji cieczy z ciecza, zawieraja¬ cej 60 pólek, w ilosci 5 kg/godzine. Przewodem 13 do kolumny tej wprowadza sie 13 kg/godzine mie¬ szaniny NHmetyIomorfolinonu-3 i wody o wzajem¬ nym, wagowym stosunku skladników 95:5, utrzy¬ muje sie w calej kolumnie temperature 40—45°C (cisnienie w glowicy kolumny wynosi 2 ata).Z glowicy kolumny 14 przewodem 3 odprowadza s\a strumien cieczy, skladajacy sie zasadniczo ze zwiazków nasyconych, zawartych w mieszaninie po¬ czatkowej. Ekstrakt, stanowiacy odcinek denny wprowadza sie do glowicy kolumny 15 (w której panuje cisnienie 1,2 ata) o 30 pólkach. Strumien weglowodorów odbierany z glowicy kolumny 15 przewodem 5 kor^densuje sie w dwóch etapach kon¬ densacji 17 i 18. Strumien 6, skroplony w tempe¬ raturze powyzej H20°C miesza sie z szarza surow¬ ca przed jego wprowadzeniem przewodem 1 do ko¬ lumny 14, podczas gdy strumien 7, skroplony w drugim etapie skraplania, zawraca sie do dolnej czesci kolumny 14.Strumien produktu dennego usuwa sie z kolum¬ ny 1$ przewodem 8 i wprowadza sie do kolumny 16 o 30 pólkach i cisnieniu w glowicy wynoszacym 1,2 ata; Z glowicy kolumny 16 odbiera sie stru¬ mien produktu, który rozdziela sie w rozdzielaczu 9. Przewodem 10 odprowadza sie 3,05 kg/godzine U 25 zwiazków aromatycznych o okreslonej zawartosci zwiazków nasyconych, a z dolnej czesci rozdziela¬ cza 9 odprowadza sie warstwe wodna, która czes¬ ciowo zawraca sie w postaci orosienia do kolumny 5 16 (w ilosci 1,5 kg/godzine), a czesciowo zawraca do kolumny 14 (w ilosci 0,7 kg/godzine). Rozpusz¬ czalnik, odbierany jako produkt denny z kolum¬ ny 16 uzywa sie ponownie w tym samym ekstrak¬ torze do ekstrahowania cieczy ciecza (kolumna 14). 10 Przyklad VII. W instalacji, której schemat przedstawiono na fig. 7, rozdziela sie mieszanina, która stanowa reformowana benzyna o nastepuja¬ cym skladzie: •/o wagowy benzen 4 toluen 16 ksyleny 20 weglowodory nasycone 61 Partie surowca wprowadza sie do pierwszej ko¬ lumny ekstrakcyjnej 12 do ekstrakcji cieczy z cie¬ cza, zawierajacej 40 pólek, w ilosci 100 kg/godzine.Do kolumny tej przewodem 5 wprowadza sie 250 kg/godzine Nnmetylomorfollinonu-3, a przewodem, 10 penten w ilosci 40 kg/godzine.W kolumnie utrzymuje sie temperature 25°C i cisnienie w glowicy kolumny wynoszace 3 ata.Strumien odbierany z glowicy kolumny 12 prze- 30 syla sie przewodem 2 do kolumny destylacyjnej 13 i z glowicy tej kolumny odbiera sie strumien pen¬ tanu, który jest konieczny do pracy kolumny eks¬ trakcyjnej, a z dna kolumny 13 przewodem 9 od¬ biera sie strumien 61,3 kg/godzine weglowodorów 33 nasyconych, zawartych w partii surowca doprowa¬ dzonej przewodem 1.Strumien produktu dennego z kolumny ekstrak¬ cyjnej 12 przesyla sie do drugiej kolumny eks¬ trakcyjnej 14 do ekstrakcji cieczy ciecza wraz z 40 220 kg/godzine pentanu, doprowadzanego przewo¬ dem 11. Kolumna 14 zawiera 20 pólek i pracuje w temperaturze 25°C pod cisnieniem 2,0 ata. Stru¬ mien odprowadzany przewodem 4 z glowicy ko¬ lumny 14 przesyla sie do kolumny destylacyjnej 45 15 a z górnej czesci tej kolumny odzytstouje sie przewodem 6 pentan, konieczny do pracy kolumny ekstrakcyjnej a z czesci dennej odbiera sie prze¬ wodem 7 38,7 kg/godzine mieszaniny benzenu, ksy¬ lenu i toulenu o okreslonej procentowej zawartos- 50 ci zwiazków nasyconych. Z dna drugiej kolumny ekstrakcyjnej 14 odbiera sie rozpuszczalnik, który uzywa sie ponownie w pierwszej kolumnie eks¬ trakcyjnej 12. i, Przyklad VIII. W instalacji, której schemat 55 przedstawiono na fig. 8, kolumne ekstrakcyjna 12 do ekstrakcji cieczy ciecza zasila sie mieszanina weglowodorów, opisana w przykladzie I. Do ko¬ lumny tej, zawierajacej 50 pólek i pracujacej pod cisnieniem 1^2 ata, wprowadza sie przewodem 7, *• H5Ó kg/godzine mieszaniny Nnmetylomorfoilinonu-13 i wody p wzajemnym stosunku wagowym skladni¬ ków 95: 5. Z glowicy kolumny 12 przewodem 2 od¬ biera sie strumien, który po odpedzeniu zawartego w mm rozpuszczalnika (w instalacji nie pokazanej *0 na fig. 8), ma nastepujacy sklad:1KW8 li izopren izopentan penten-d 2HmetylDbuten-l n-pentan trans-penten-»2 cis-penten-<2 2-metyJJobuten-2 czesci wagowych 8,4 13,2 30,7 67,3 5 1(204 20,4 lfyl 10 Strumien odbierany z dna kolumny 12 przewo¬ dem 3 wprowadza sie do kolumny odpedzajacej 13 (30 polek, cisnienie w glowicy kolumny 1,5 ata).Z górnej czesci kolumny 13 przewodem 4 odpro¬ wadza sie strumien olefin i izoprenu, który zawra- w ca sie do kolumny ekstrakcyjnej 12, a produkt denny z kolumny 13, odbierany przewodem 5, wpro¬ wadza sie do drugiej kolumny odpedzajacej 14, pracujacej w nastepujacych warunkach: cisnienie w glowicy kohimny liczba pólek L/D IJ2 ata 20 0,2 Z kolumny tej przewodem 6 odzyskuje sie izo¬ pren o okreslonej poprzednio zawartosci olefin i * zwiazków nasyconych, który przesyla sie do ko¬ lumny 11 do destylacji ekstrakcyjnej w celu usu¬ niecia z niego weglowodorów polarnych, podczas gdy przewodem 7 odzyskuje sie rozpuszczalnik, potrzebny do pracy kolumny 12. Kolumna 11 pra- 30 cuje w nastepujacych warunkach: — cisnienie w glowicy kolumny — IVD — fljiczba pólek * 14 ata 0,0 76 Z glowticy kolumny 11 przewodem 8 odbiera sie strumien izoprenu o wysokiej czystosci w ^naste¬ pujacym skladzie: moto/godzine izopren 268,0 « ._ 40 2Hmetylobuten*2 0,5 Bocznym przewodem 9 fazy parowej odprowadza sie z kolumny 11 najbardziej polarne weglowodo¬ ry jfcykloperrtadien-.l,3 i izoppopyloacetyien), a z czesci fennej przewodem 10 odbiera sie rozpusz- czalnak, pozbawiony wj^lowodorów i. tym „samym nadajacy sie do ponownego uzycia w kolumnie 11.Przyklad IX. W instalacji, której schemat przedstawiono na fig. 5, kolumne 9 do wyplukiwa¬ nia gazu ciecza zasila* sie strumieniem surowca o nastepujacym slrlaftrfia: —, ( moli/podzdne j n-butan 99£ ' izobutan j 23,4 buten-1 trans-Auten-2 ois-rnaiten-2 r butaoSen-1,3 " 91,0 4fl w Kolumna ta zawiera- 40 pólek i pracuje {iod cas- «• noeniem w glowicy kolumny wynoszacym 5 ata. Do kolumny 9 przewodem 2-wprowadza sie 1200 kg^go- dzine mieszaniny N-mejJyiloinorfolanonu-3 i wody o wzajemnym wagowym stosunku skladników 90:7.- Strumien produktu dennego z kolumny 9 wpro¬ wadza sie przewodem 4 do pierwszej kolumny od¬ pedzajacej 10, odprowadzajac z jej glowicy stru¬ mien gazu o- nastepujacym skladzie: moiLiftee4^»e nnbutan 0l/T izobutan <22,4 buten-1 5,7 Kolumna 10 pracuje przy cisnieniu w glowicy wynoszacym 3,5 ata i liczbie pólek 40. Gazowy stru¬ mien olefin i weglowodorów nasyconych o 4 ato¬ mach wegla, odbierany z glowicy kolumny 10 za¬ wraca sie do kolumny A podczas gdy strumien produktu dennego z kolumny 10 wprowadza sie przewodem 6 do drugiej kolumny odpedzajacej 11, pracujacej pod cisnieniem w glowicy kolumny wy¬ noszacym 1,1 ata i zawierajacej 30 pólek.Strumien gazów, odbierany z glowicy kolumny 11 przechodzi przez sprezarke 12 i jest odbierany, po skropleniu przewodem 8. 'Ma on nastepujacy sklad: ^P:J moli/godzine n-butan ~ ~ Ifi buten-1 270,5 tron6-butenH2 1117,6 cis4yuten-<2 91,0 butadden-il,3 6fi Czesc tego strumienia po przejsciu przez spre¬ zarke a przed skropleniem zawraca sie do kolum¬ ny 10 przewodem 7. Jako frakcje Jconcowa z ko¬ lumny 11 odzyskuje sie rozpuszczalnik, który za¬ wraca sie do kolumny 9.Zastrzezenia patentowe 1. Sposób selektywnego wydzielania weglowodo¬ rów dienowych z zawierajacych je mieszanin na drodze destylacji ekstrakcyjnej, wyplukiwania ga¬ zu ciecza lub wyplukiwania cieczy ciecza, zna¬ mienny tym, ze jako rozpuszczalnik stosuje sie mieszanine zawierajaca jako skladnik atftywny N- -metylomorfolinon-3 i najwyzej 2(P/t wody lub roz¬ puszczalnika organicznego wybranego z grupy 0- bejmujacej N-metylopirolidon, dwumetyloforma- mid, morfiotine, acetonitryl, furfurai i sulfolan, badz najwyzej 20*/t mieszaniny wody i wymienio¬ nego rozpuszczalnika organicznego. 2. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze z mieszaniny weglowodorów o 4 atomach wegla wydziela sie butadien. 3. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze z mieszaniny weglowodorów o 5 atomach wegla wydziela sie izopren. 4. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze wydziela sie styren z zawierajacych go frakcji i benzyn pirolitycznych. 5. Sposób wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze wydziela sie benzen, toluen i ksyleny, pojedynczo lub w mieszaninie, poddajac rozdzielaniu benzyny otrzymywane w procesie krakowania lub refor¬ mowania.112 578 EigJ EigJ 2( \ -3 I^J 5 1 & 4-9 J t i—r"i t6 r j-io Ys , A J 2 ( V r3 f 6 r~ 4-8 ^ -5 Pr 7 4"9 r3 4-8 Y_l h5 SD r^\ + 9 YA r7 4-10 Qg^ 3 ±_ Qgd ^r -; O -10 13n ^12 i_ SijL 11 M4 Ul8 17~ ~H6 15112 578 J +9 r& -Mo .12 r^\ U.93. -4-11 s tv 18 . 17 Qg,6 s*\ 4^ h7 J-14 -15 TUi X -16 H3 ,10 9 -12 EigJ h8 3H_ 23 13 h6 14 11' 15 ? 2-H 4* QgJ r^4 ri 12 13 5 r8 rtl 14 11 UF 10 PLThe subject of the invention is a method of selective separation of diene hydrocarbons from mixtures containing them by means of extractive distillation, gas-liquid scrubbing or liquid liquid spewing. It is known to use heterocyclic compounds as solvents used for the extractive separation of hydrocarbons and The hydrocarbon mixtures containing them in such processes as extractive distillation, gas-liquid scrubbing or liquid liquid washing-out. The compounds previously used in these industrial-scale processes as solvents must meet a number of requirements. Among other things, they must be characterized by appropriate selectivity, transferability, stability, easy synthesis, low toxicity, adequate vapor pressure, weight, boiling point, melting point, etc. Therefore, it is difficult to find a solvent that meets the requirements of The use of N-substituted morpholines as solvents as solvents for the selective isolation of N-substituted morpholines is known from Polish patents No. 66971 and 91907 and from the German patent description DOS No. 201) 4262. Although these solvents meet most of the requirements imposed on them, they suffer from a serious drawback, namely that they are hydrolyzed in an environment containing water. It has surprisingly been found that N-methyl-morpholinone, a compound related to compounds known as solvents for the selective isolation of hydrocarbons , it is resistant to hydrolysis in a water-containing medium and, moreover, it has all the characteristics that a good solvent must have. A method of selectively separating diene hydrocarbons from mixtures containing them by means of extractive distillation, gas scrubbing or liquid washing out the liquid consists in using a mixture containing N-methylmorloinone as the active ingredient and a maximum of 20% water or an organic solvent selected from the group consisting of N-methylpyrrolidone, diethylthaphoramidone, morpholine, acetonitrile, furfural and suiforan, or mixtures of at most 20% water and the mentioned organic solvent According to the invention, the solvent is used in particular for the separation of butadiene from mixtures of 4-carbon hydrocarbons or isoprene from mixtures of 5-carbon hydrocarbons. The method of the invention is particularly suitable for the isolation of compounds such as styrene, toluene and xylenes alone or mixtures thereof, with hydrocarbon mixtures containing these compounds. Examples of such mixtures are pyrolytic gasolines, gasolines obtained by cracking or reforming. The method according to the invention is further explained in the figure "in which Fig. 1-8 show the diagrams of a plant for the separation of diene hydrocarbons from mixtures containing them and in the working examples. Example 1 In the plant, the diagram of which is shown in Fig. 1, the extractive distillation column 9 is fed through a line 1 ¬ mixture with the following composition: molii / 1 hour isoprene 282.0 isopentane 13.2 peratene / l 39.7 2 ^ methyl butene-1 67.3 n-pentane li28, l trans ^ pentane-2 29.4 cis ^ tentene-i2- 18 ^ 1 2-lmethylbutene ^ 2 -1.1.3 cyclopentadiene-1.3 1.7 isopropenylacetylene 0.1 Kalumina is operated under the following conditions: - pressure in the head of the column 1.1 atm - L / D 0.9 - number of shelves 65 Simultaneously, column 9 is fed through the line 2 with a mixture of N-methylmccfolinone 3 with water in a weight ratio of components 94: 6, at the rate of 500 kg / hour. From the head of the column 9 through line 3 a mixture stream is collected with the following composition: moles / hour isoprene 5.6 isopentane H3, and 2 pentene-d 39.7 2-methyl-I-butene-1 67.3 n-pentane 120.1 transipentene H2 29.4 cisnpentene 11.1 2-Methylbutene-2 11.0 The stream withdrawn via line 4 from the bottom of column 9 is sent to the second extractive distillation column 10, to which, via line 5, the solvent described above is fed in an amount of 00 kg / hr. Column 10 is operated under the following conditions: - pressure in the head of column 1, (1 atm - L / D 0.9 - number of shelves 75 From the head of column 10, high purity isoprene vapors of the following composition are discharged from the head of the column 10: isoprene 270.8 2H-methylbutene-2 0.3 While most of the polar hydrocarbons (cyclopentadiene-J1.3 and isopropenylacetone) are removed from column 10 in the vapor phase via side line 7, the solvent is removed from the bottom of column 10 via line 8 free of hydrocarbons and therefore fit for too return to extractive distillation columns 9 and 10. Example II. In the plant, the diagram of which is shown in FIG. 1, the extractive distillation column 9 is fed via line 1 with a mixture of the following composition: * / • 4-carbon saturated hydrocarbons by weight 00 into 4-atom unsaturated hydrocarbons carbon 45 butadiene-1,3 35 acetylene compounds (such as vinylacetylene) 1O00 ppm The column is operated under the following conditions: - pressure in the head of the column 4 ata - L / D 0.9 - number of shelves 70 20 10 kg are introduced into this column through line 2 / hour of a mixture consisting of N-methyl-morpholinone-3 and water in a weight ratio of 93: 7. From the head of column 9 through line 3, a coffin of hydrocarbons in the amount of 0.65 kg / hour is withdrawn, essentially consisting of from saturated and olefinic hydrocarbons. The stream withdrawn from the bottom of column 9 is transferred via line 4 to the second extractive distillation column 10, which is simultaneously fed via line 5 25 to the solvent mixture described above at a rate of 2 kg / hour. The separation in column 10 is carried out under the following conditions: - pressure in the head of the column 1.2 bar 35 µl / D QfQ - number of plates 80 From the head of the column 10, 6 strands of 0.34 kg / i are discharged through a conduit. Acetylene hydrocarbons, along with a small amount of butadiene, are removed from the column 10 through a secondary discharge line 7 of the vapor phase, along with a small amount of butadiene, while the bottom part of the column through line 8, hydrocarbon-free solvent is withdrawn which is suitable for re-use in extractive distillation columns 9 and 10. EXAMPLE III. In the plant of which Scheme M is shown in FIG. 2, the extractive distillation column 8 is fed via line 1 with a stream of reformed gasoline having the following composition: kg / hour benzene 1.50 toluene. 2.00 xylenes 3.50 non-aromatic hydrocarbons 3.00 The column is operated under the following conditions: M - pressure in the head of the column 1 * 1 ata - UD 0.7 - number of shelves 55 Simultaneously, a mixture of N-methylmorpholinone-3 and monoethylene glycol with a weight ratio of components 555 112 578 6 95: 5, in the amount of 30 kg / hour. A stream of 3.05 kg / h is collected from the head 8 via line 3, which contains essentially all non-aromatic hydrocarbons introduced into column 8 at a rate of 3.05 kg / h. The bottom product is sent via line 4 to the stripper 9 operating in under the following conditions: - pressure in the head of column 0, i2 ata - L / D 0.2 - number of shelves 25 A stream of aromatic hydrocarbons is withdrawn from the head of column 9 through line 5, containing the aforementioned amount of these compounds, until the bottom of column 9 is recovered the solvent required for the operation of column 8. The discharge of the stream withdrawn from the bottom of column 8 may also be carried out in two steps as indicated in the diagram in flig. 3. In this case, the bottom product from column 8 is sent via line 4 to the first stripper, operating under the following conditions: - column head pressure 14 bar - L / D 0.2 - number of shelves 25 From column head 9 through line 5, a stream of hydrocarbons is collected with the following composition: kg / hour benzene 1.40 toluene 1.0) 9 xylanes 0.47 From the bottom of column 9, the bottom product is collected through line 6, which is sent to the second stripper 10, operating in the following shafts the following ratios: - pressure in the head 0.2 atm - L / D 0.1 - number of shelves 15 A stream of xylene in the amount of 3.03 kg / hour is collected from the head of the column 10 through line 7, and the solvent needed is recovered as a bottom product. for operations in column 8. Example IV. 4, the extractive distillation column 9 is fed via line 1 with a stream of hydrocarbon fractions containing 8 carbon atoms, at a rate of 100 kg / hour, with the following composition: saturated hydrocarbons and olefinic hydrocarbons containing 8 carbon atoms o-xylene m4fcsylene and p-xylene ethylbenzene styrene 3.5P / »YlflN * 43.11 ^ / t 27.9» / e Column 9 operates under the following conditions: - pressure in the head of the column 140 mm Hg (pressure absolute) - L7D 5 - number of shelves 80 20 25 30 35 40 45 55 Simultaneously, column 9 is fed through line 2 with a mixture of NH-methylmorpholinone-3 and water with a mutual weight ratio of components 96: 4, in the amount of 1,300 kg / hour. from the head of column 9, through line 3, water and a stream of a refined mixture of organic compounds with the following structure are removed: 10 15 saturated and olefinic hydrocarbons containing 8 carbon atoms, xylene m-xylene and p-xylene ethylbenzene styrene kg / hour 3.5 16, 9 43.1 8.6 0.3 Received string It is sent to the separator 11, from which the separated water is discharged through the line 17, and the refined mixture of hydrocarbons is discharged through the line 16. The bottom product is collected through the line 4 and sent to the extraction column 10, which is also fed 160. kg / hour of the solvent mixture described previously. Column 10 is operated under the following conditions: - pressure in the head of the column 160 mm Hg (absolute pressure) - UD 2.5 - number of shelves 60 A stream containing o-xylene and styrene is withdrawn from the head of the column 10 through line 6 which is recycled to column 9, while a bottom product stream is withdrawn from the bottom of the column through line 7, which is fed to the stripper 12, operating under the most severe conditions: - head pressure lt & 0 mm Hg (absolute pressure) number of shelves) - Number of shelves 30 The stream withdrawn from the head of column 12 is sent to the separator 13, from which, through the line 8, styrene with a purity of more than 99% is collected. The bottom product from column 12, after mixing in tank 15 with the water separated in separators 11 and 13 and fed to tank 15 through lines 17 and 18, is returned to column 9. Example 5 In the plant, the diagram of which is shown in FIG. 5, column 9 of a gas-liquid scrubber is fed 1 kg / hr with a mixture of hydrocarbons having the following composition: f / a by weight 4-carbon saturated hydrocarbons 00 4-carbon olefinic hydrocarbons 46 butadiene, 3 36 Column operating conditions 9 scrubber: pressure in the head of the column number of shelves 5 ata 40 Simultaneously, 8-5 kg / h of the mixture of N-methylmor- * 5 foUinone-3 and water with a mutual * • ratio of composition-112 578 06: are introduced into column 9 through line 2: 4. From the head of column 9 through line 3, 0.66 kg / hour of gas, essentially consisting of olefinic hydrocarbons, is withdrawn, and the tribute product is sent through line 4 to stripper 10, operating under the following conditions: pressure at the head of the column number of trays 5.5 atm 45 From the head of column 10, a gas stream, consisting of a 4-carbon olefin and a buitaddenum Hl.3, is collected from the head of column 10 through line 5, which is returned to column 9, while the bottom product is sent through line 6 to the other stripping column 11, operating under the following conditions: pressure in the head of the column number of plates 1.1 ata 30 The gas stream, taken from the head of column 11, is sent to the compressor 12 and after condensation with the conduit 8, 0.35 kg / h of butadiene is collected ^ l, 3, with a purity greater than 99.5 * / *, containing a saturated and olefinic compound as impurity, while a part of this stream is returned to column 10 through line 7. As the bottom product in column 11, the solvent is recovered the column which is recycled to column 9 for reuse. Example VI. In the installation, the diagram of which is shown in Fig. 6, gasoline of the following composition is subjected to separation: weight and weight benzene 16 toluene 25 xylenes 25 saturated 35 This mixture is fed through line 1 to the column 14 for liquid extraction from the liquid containing 60 shelves, at the rate of 5 kg / hour. Via line 13, 13 kg / h of a mixture of NHmethylmorpholinone-3 and water with a mutual weight ratio of 95: 5 components are introduced into this column, the temperature of the entire column is kept at 40-45 ° C (the pressure in the head of the column is 2 atm.). From the head of the column 14, a liquid stream, consisting essentially of the saturated compounds contained in the initial mixture, is discharged through line 3. The extract, constituting the bottom section, is introduced into the head of column 15 (pressure 1.2 bar) with 30 cells. The stream of hydrocarbons withdrawn from the head of column 15 through line 5 is corroded in two condensation stages 17 and 18. Stream 6, condensed at a temperature above H2O ° C, is mixed with the grayish raw material before it is introduced through line 1 to the pipe. column 14, while stream 7, condensed in the second condensation stage, is returned to the bottom of column 14. The bottom product stream is removed from column 1 through line 8 and fed to column 16 with 30 plates and a head pressure of 1. , 2 ata; A product stream is withdrawn from the head of column 16, which separates in the separator 9. Via line 10, 3.05 kg / hour are discharged U 25 aromatics with a defined content of saturated compounds, until the bottom part of the separator 9 a water layer is removed. which is partially returned as reflux to column 16 (1.5 kg / hour) and partially returned to column 14 (0.7 kg / hour). The solvent removed as the bottom product from column 16 is reused in the same extractor to extract the liquid from the liquid (column 14). 10 Example VII. In the plant shown in Fig. 7, a mixture is separated, which is a reformed gasoline having the following composition: • by weight benzene 4 toluene 16 xylenes 20 saturated hydrocarbons 61 The raw material batches are fed to the first extraction column 12 to extraction of the liquid from the liquid, containing 40 shelves, in the amount of 100 kg / hour. 250 kg / hour of N-methylmorpholinone-3 are introduced into this column through the line 5, and the 10 pentene in the amount of 40 kg / hour through the line, the column is kept at temperature 25 ° C and a pressure in the head of the column of 3 atm. The stream withdrawn from the head of column 12 is sent via line 2 to the distillation column 13, and from the head of this column, the pentane stream, which is necessary for the operation of the extraction column, is withdrawn. to the bottom of column 13 through line 9 a stream of 61.3 kg / hour of saturated hydrocarbons 33 contained in the batch of raw material supplied through line 1. The bottom product stream from the extraction column 12 is sent to a second extraction column 14 for extracting the liquid liquid with 40 220 kg / h of pentane fed through conduit 11. Column 14 contains 20 plates and is operated at 25 ° C. and 2.0 atm. The stream discharged via line 4 from the head of column 14 is sent to the distillation column 45 until the pentane required for the operation of the extraction column is recovered via line 6 until 38.7 kg / hour are collected via line 7. mixtures of benzene, xylene and toluene with a specified percentage of saturated compounds. A solvent is removed from the bottom of the second extraction column 14, which is reused in the first extraction column 12. and, Example VIII. In the plant of which diagram 55 is shown in Fig. 8, the extraction column 12 for liquid extraction is fed with a mixture of hydrocarbons as described in Example 1. This column, containing 50 shelves and operating at a pressure of 1 to 2 atm, is fed through a conduit. 7.1 kg / h of the mixture of N-methylmorphoylinone-13 and water with a mutual weight ratio of the components 95: 5. A stream is collected from the head of the column 12 through line 2, which, after having stripped off the solvent contained in mm (in a plant not shown) 0 in Fig. 8), has the following composition: 1KW8 li isoprene isopentane pentene-d 2HmethylDbuten-1 n-pentane trans-pentene- »2 cis-pentene- <2 2-methylJobuten-2 parts by weight 8.4 13.2 30 , 7 67.3 5 L (204 20.4 lfyl 10 The stream withdrawn from the bottom of column 12 through conduit 3 is introduced into stripper 13 (30 plates, head pressure 1.5 bar). From the top of column 13 via conduit 3. 4, a stream of olefins and isoprene is discharged, which is returned to the extraction column 12, and the production The bottom line from column 13, received through line 5, is fed to the second stripper column 14, operating under the following conditions: pressure in the head cohimny number of plates L / D IJ2 ata 20 0.2 From this column, through line 6 is recovered iso-pren with a previously determined content of olefins and saturated compounds, which is sent to the extractive distillation column 11 in order to remove the polar hydrocarbons from it, while the solvent required for the operation of column 12 is recovered via line 7. is operated under the following conditions: - pressure in the head of the column - IVD - number of shelves * 14 at 0.0 76 A stream of high purity isoprene is collected from the head of the column 11 through line 8 in the following composition: moto / hour isoprene 268.0 ' 40 2H-methylbutene * 2 0.5 The most polar hydrocarbons (J-cycloperrtadiene-l, 3 and isoppylacetiene) are removed from the column 11 through the side line 9 of the vapor phase, and a solvent is collected from the phenolic part through line 10, free of hydrogen pellets and therefore reusable in column 11. Example IX. In the plant of which the diagram is shown in Fig. 5, the gas-liquid scrubbing column 9 is fed with a feed stream of the following slrlftrfia: (moles / subj n-butane 99 L 'isobutane j 23.4 butene-1 trans -Auten-2 ois-rnaiten-2 r butaoSen-1.3 "91.0 4 µl w This column contains- 40 shelves and works with a random flow in the head of the column of 5 ata. 1200 kg. an hour of a mixture of N-myylinorpholanone-3 and water with a mutual weight ratio of the components of 90: 7. The bottom product stream from column 9 is fed through line 4 to the first discharge column 10, discharging from its head Gas change of the following composition: moiLiftee4 ^ »e n-butane 0l / T isobutane <22.4 butene-1 5.7 Column 10 is operated with a head pressure of 3.5 atoms and a number of shelves of 40. Gaseous stream of olefins and 4 carbon saturated hydrocarbons withdrawn from the head of column 10 are returned to column A, while the bottom product stream from the columns Y 10 is introduced via line 6 into the second stripper 11, operating under pressure in the head of the column of 1.1 bar and containing 30 plates. The gas stream, withdrawn from the head of column 11, passes through the compressor 12 and is withdrawn after condensation via line 8 It has the following composition: ^ P: J moles / hour n-butane ~ ~ Ifi butene-1 270.5 thron6-buteneH2 1117.6 cis4yuten- <2 91.0 butadden-il, 3 6fi Part of this stream after passing through the compressor and before condensation, it is returned to column 10 through line 7. The solvent is recovered from column 11 as Jconcov fractions, which is returned to column 9. Claims 1. Method for the selective separation of diene hydrocarbons from column 11. mixtures containing them by means of extractive distillation, gas scrubbing or liquid scrubbing, characterized by the fact that the solvent is a mixture containing 3-N-methylmorpholinone as the attenuating component and at most 2 (P / t of water or dilution solvent organ Anyone selected from the group O-consisting of N-methylpyrrolidone, dimethylformamide, morphiotine, acetonitrile, furfurai and sulfolane, or at most 20% of a mixture of water and the organic solvent mentioned. 2. The method according to claim The process of claim 1, wherein butadiene is released from the mixture of hydrocarbons having 4 carbon atoms. 3. The method according to p. The process of claim 1, wherein isoprene is released from the mixture of hydrocarbons having 5 carbon atoms. 4. The method according to p. The process of claim 1, characterized in that styrene is released from the fractions and pyrolysis gasoline containing it. 5. The method according to p. A process as claimed in claim 1, characterized in that benzene, toluene and xylenes are separated, individually or in a mixture, by separating gasolines obtained in a cracking or reforming process. 112 578 EigJ EigJ 2 (3 I ^ J 5 1 & 4-9 J ti — r "i t6 r j-io Ys, AJ 2 (V r3 f 6 r ~ 4-8 ^ -5 Pr 7 4" 9 r3 4-8 Y_l h5 SD r ^ \ + 9 YA r7 4-10 Qg ^ 3 ± _ Qgd ^ r -; O -10 13n ^ 12 i_ SijL 11 M4 Ul8 17 ~ ~ H6 15 112 578 J +9 r & -Mo .12 r ^ \ U.93. -4-11 s tv 18. 17 Qg, 6 s * \ 4 ^ h7 J-14 -15 TUi X -16 H3, 10 9 -12 EigJ h8 3H_ 23 13 h6 14 11 '15? 2-H 4 * QgJ r ^ 4 ri 12 13 5 r8 rtl 14 11 UF 10 PL