Przedmiotem wynalazku jest pneumatyczny suwak kontrolny sluzacy do kontroli cisnien sygnalów pneuma¬ tycznych przesuniec i zajecia dokladnie okreslonych polozen przez ruchome elementy mechaniczne w ukla¬ dach sterowania i automatycznej blokady.Stosowane dotychczas w dziedzinie automatyki przy¬ rzady pneumatyczne sa typu jednofunkcyjnego. Na przy¬ klad do kontroli cisnien stosuje sie przekazniki cisnieniowe, do wykonywania ruchów posuwisto zwrot¬ nych — silowniki tlokowe, do kontroli przesuniecia ele¬ mentów mechanicznych uzywane sa pneumatyczne przekazniki polozenia, a do kontroluzajecia okreslonego polozenia przez ruchome elementy mechaniczne stosuje sie pneumatyczne przekazniki drogowe, czyli pozycyjne.Teoretycznie istniejace przyrzady pneumatyczne poz¬ walaja na projektowanie licznych ukladów, natomiast w ich realizacji praktycznej wynika szereg trudnosci — szczególnie, gdy w ukladzie sterowania wystepuje zna¬ czna ilosc punktów, w których realizowanych byc musi po kilka funkcji jednoczesnie. Trudnosci narastaja, gdy jeszcze wzgledy lokalizacyjne urzadzen technologicznych uniemozliwiaja zabudowe w tych punktach potrzebnej liczby przyrzadów, ich przewodów i zlacz pneumaty¬ cznych. Z drugiej strony gesta siec przewodów i zlaczjest pracochlonna przy montazu oraz w zabiegach serwiso¬ wych podczas eksploatacji, a takze zwieksza koszty reali¬ zacji calego ukladu sterowania, utrudnia zachowanie szczelosci i wysokiej niezawodnosci.Celem wynalazku jest znaczne zmniejszenie ilosci pod¬ stawowych przyrzadów pneumatycznych sterowania oraz ich elementów pomocniczych w elektropneumaty- cznych ukladach sterowania a tym samym unikniecie w znacznej liczbie przypadków przytoczonych wyzej trudnosci.Celem wynalazku jest podanie koncepcji oraz skons¬ truowanie malogabarytowego, wielofunkcyjnego przy¬ rzadu pneumatycznego o mozliwie prostej strukturze z zachowaniem wysokiej niezawodnosci dzialania.Cel ten zostal osiagniety przez skonstruowanie pneu¬ matycznego suwaka kontrolnego. Suwak wedlug wyna¬ lazku posiada cylinder, szczelny suwliwy tloczek, pokrywe cylindra, sprezyne odpychajaca tloczek od pok¬ rywy cylindra oraz zewnetrzna przyslone. Cylinder w swej czesci przedtlokowej ma dwa otwory,jeden sluzy do doprowadzenia pneumatycznego sygnalu sterujacego, a drugi wylotowy naprzeciw przyslony uruchamianej z zewnatrz cylindra. W czesci zatlokowej cylindra znajduje sie trzeci otwór. Jest to swobodny otwór wylotowy do atmosfery dla kanalu przelotowego, wykonanego w pok¬ rywie cylindra. Pneumatyczuny suwak kontrolny moze realizowac kilka funkcji logicznych. Funkcja podsta¬ wowa sadwa stany polozenia tloczka: tloczek skryty oraz maksymalny wysuw tloczka. Stan maksymalnego wysuwu tloczka, czyli ruch roboczy tloczka suwaka kon¬ trolnego moze nastapicjesli spelnione sa dwa nastepujace warunki: gdy w cylindrze przed tlokiem pojawi sie sygnal*3 112263 4 pneumatyczny o cisnieniu nie mniejszym od charaktery¬ stycznej dla suwaka watosci progowej oraz gdy jedno¬ czesnie kontrolowany, zewnetrzny element mechaniczny zajmuje zadane polozenie, powodujace calkowite zam¬ kniecie przyslona otworu wylotowego w cylindrze suwaka. Jesli z kolei tloczek suwaka wykonal prawid¬ lowo swój roboczy to zamknal on wewnetrzny wylot kanalu przelotowego w pokrywie cylindra, co powoduje powstanie pneumatycznego sygnalu kontrolnego w obwodzie sprzezenia zwrotnego ukladu sterowania i roz¬ poczecia nowego cyklu lub kroku sekwencyjnego w pro¬ gramie sterowania. W omówionym przypadku pneuma¬ tyczny suwak kontrolny spelnia funkcje: silownika o ruchu posuwisto zwrotnym, przekaznika polozenia i przekaznika drogowego.Pneumatyczny suwak kontrolny wedlug wynalazku dzieki swej prostocie i wielofunkcyjnosci, zastepujac dzialanie kilku jednofunkcyjnych przyrzadów sterowni¬ czych —jest przyrzadem ekonomicznym o wysokiej nie¬ zawodnosci dzialania. Ponadto jest przyrzadem o budowie zwartej w malych wymiarach i masie, dajacym stosunkowo duza sile i skok wysuwu, a jako przyrzad pneumatyczny — zupelnie bezpieczny w eksploatacji; nawet w trudnych warunkach jak wilgoc, podwyzszona temperatura, zapylenie, wibracje i inne. Jest takze odporny na przeciazenia oraz moze pracowac z bardzo duza czestoscia zadziala n w dowolnie dlugim czasie.Przedmiot wynalazkujest uwidoczniony w przykladzie wykonania na rysunku, który przedstawia pneumaty¬ czny suwak w stanie niepobudzonym w przekroju osiowym.W cylindrowym bloczku 1 suwaka zamknietym od tylu pokrywa 2 znajduje sie szczeliny, przesuwny tloczek 3 o stopniowych srednicach. Trzonek tloczka przechodzi na zewnatrz przez otwór w pokrywie cylindra. Tloczek w stanie niepobudzonym, czyli w stanie spoczynku doci¬ skany jest sprezyna 4 do dna cylindra. Cylinder w czesci przedtlokowej ma jeden otwór 5 wlotowydla sterujacego sygnalu pneumatycznego i drugi otwór 6 wylotowyprzy¬ mykany przyslona 7 uruchamiana z zewnatrz cylindra.Cylinder w czescizatlokowejposiadajeden otwór8wylo¬ towy dla kanalu 9 przelotowego w pokrywie 2 cylindra.Na tylnej stronie tloczka 3pneumatycznego suwaka kon¬ trolnego umieszczona jest uszczelka li, która zamyka wewnetrzny wylot kanalu 9 przelotowego pokrywy 2 cylindra w momencie, gdy tloczek 3pod naporem cisnie¬ nia sygnalu pneumatycznego osiagnie swój maksymalny wysuw.Dzialanie pneumatycznego suwaka kontrolnego jest nastepujace: Gdy do cylindra poprzezjego otwór 5 wlo¬ towy podany zostanie sygnal sterujacy o odpowiednim cisnieniu to spowoduje on pelny wysuw tloczka 3 to jest do oporu o pokrywe 2 cylindra, tylko wtedy kiedy kon¬ trolowany zewnetrzny element mechaniczny zajmuje scisle okreslone polozenie, w którym dzialajac na przys¬ lone 7 zamyka otwór 6 wylotowy cylindra. Tloczek 3 w pozycji wysunietej naciskajac uszczelke 10 na powierzch¬ nie pokrywy 2 zamyka droge przelotu z kanalu 9 przelo¬ towego w pokrywie 2cylindrapoprzez swobodnyotwór8 wylotowy w cylindrze do atmosfery. Powoduje to wzrost cisnienia sygnalu kontroli pozycji roboczej tloczka 3 w suwaku.Zastrzezenie patentowe Pneumatyczny suwak kontrolny, wyposazony wcylin¬ der z tloczkiem odpychanym sprezyna, znamienny tym, ze w czesci przedtlokowej cylindra, na przedluzeniu wloto¬ wego otworu (5), od strony zewnetrznej wylotowego otworu (6) ma ruchoma przyslone (7), a wczesci zatloko¬ wej cylindra, na wysokosci wylotowego otworu (8) w pokrywie (2) cylindra, ma wewnetrzny wylot przeloto¬ wego kanalu (9), przy czym tylna pierscieniowa powierzchnia tloczka (3) jest zaopatrzona w uszczelke (10).Prac. Poligraf. UP PRL. Naklad 120 egz.Cena 45 zl PL