Przedmiotem wynalazku jest sterowiec helów/ stosowany zwlaszcza do transportu ladunków sku¬ pionych i prac montazowo-dzwigowych, przy czym przewidziana maksymalna szybkosc jego-przemiesz¬ czania wyncsi 60 do. 200 km/godz. w zaleznosci od zainstalowanej mocy srodków napedowych.Znane sa statki powietrzne majace rózne ksztal¬ ty od kulistych, wzglednie cebulowatych az do wrzecionowatych pojedynczych lub zdwojonych, o smuklosci od 4:1 do 6,5:1, niezbyt przydatnych do transportu obciazen skupionych, przeznaczo¬ nych do róznych celów zwiazanych z przemiesz¬ czaniem ladunków i osób oraz posiadajace wlas¬ ny naped i urzadzenie sterowe zapewniajace im ruch w dowolnym kierunku, zwane sterowcami.Równiez znane sa konstrukcje sterowców o ksztalcie elipsoidu lub dwuwypuklej soczewki, których ksztalt zewnetrzny zapewniony jest przez sztywna konstrukcje szkieletu, na którym rozpie¬ ta jest powloka wykonana z folii z tworzyw sztucznych lub folii metalowej, zwykle wielowar¬ stwowa o duzej wytrzymalosci. Sterówce te posia¬ daja zazwyczaj wewnetrzny rdzen okragly o kon¬ strukcji przestrzennej kratownicowej o stosunku jego wysokosci do srednicy dysku równym 1:3, w którym mieszcza sie przewaznie ladunki i ewen¬ tualnie pasazerowie oraz szesc zalogi, a takze in¬ ne urzadzenia potrzebne do dzialania sterowca, przy czym rdzen ten stanowi opore dla ramion, do których zamocowane sa zbiorniki balastowe, zbiorniki paliwa i inne, oraz posiadaja koncen¬ tryczny wzgledem osi sterowca sztywny pierscien zewnetrzny stanowiacy obrzeze sterowca o prze¬ kroju silnie zaostrzonym niekorzystnym dla oply¬ wu aerodynamicznego i sterowania w locie. Ten pierscien w opisywanym sterowcu stanowi nieod¬ laczna pracujaca czesc konstrukcji nosnej sterowca charakteryzujacego sie dobrym wykorzystaniem ciezaru materialu konstrukcji w stosunku do cie¬ zaru przewozonego ladunku skupionego, stosun¬ kowo wysokim wskaznikiem wytrzymalosci prze¬ kroju na zginanie i spelnia zazwyczaj role prze¬ wodu doprowadzajacego czynnik napedowy, zwykle sprezone powietrze do rozmieszczonych na obwo¬ dzie sterowca nastawnych i regulowanych dysz napedowych, wzglednie spelnia role ramy nosnej dla gondol silników7 smiglowych, albo stanowi nie¬ kiedy dodatkowy zbiornik gazu nosnego.W opisywanej konstrukcji sterowca powloka jest zamocowana na podporze utworzonej z sze¬ regu ciegien napietych po stronie górnej i dolnej sterowca pomiedzy zewnetrznym obrzezem cen¬ tralnego rdzenia wewnetrznego a wspomnianym sztywnym pierscieniem zewnetrznym, przy czym ciegna te stanowia tworzace prostoliniowe stozków i sa nieodlacznymi elementami roboczymi kon¬ strukcji sterowca.Wada takiego rozwiazania jest niekorzystne uksztaltowanie sterowca z punktu widzenia ste¬ rowania aerodynamicznego* Niezaleznie od tego 108 115108 115 wobec mocowania ciegien górnych i dolnych do o- brzezy pierscienia zewnetrznego oraz rdzenia cen¬ tralnego wada jest takze nadmierna liczba, ciezar a takze pracochlonnosc wykonania i montazu ko¬ niecznych stalych i regulowanych zaczepów w su- 5 mie po 4 sztuki, w tym dwie regulowane i dwie stale, na kazda pare identycznych przeciwleglych sobie lin szeregów górnego i dolnego. Do niedogo¬ dnosci takiego ukladu nalezy koniecznosc stalej kontroli i pracochlonnego regulowania naciagu po- 10 szczególnych ciegien podczas eksploatacji sterowca dla unikniecia odksztalcen i przeciazen konstrukcji pierscienia i calego szkieletu kadluba nosnego.Wada sa równiez konieczne — stosunkowo duza sztywnosc i wynikajacy z tego duzy ciezar pier- 15 scienia zewnetrznego spowodowanego glównie tym, ze na jego powierzchni bocznej zwykle po obu stronach umieszczone sa szeregi specjalnych sta¬ lych i regulowanych zaczepów dla ciegien nosnych, co powoduje, ze pierscien ten jest nieodlaczna 20 pracujaca czescia konstrukcji sterowca.Niezaleznie od wymienionych obciazen od ciegien pierscien zewnetrzny obciazony jest dodatkowo peryferyjnymi dyszami napedowymi, wzglednie gondolami silników napedowych w przypadku za- 25 stosowania napedu za pomoca silników oraz si¬ lami pochodzacymi od sterów aerodynamicznych.Równiez niektóre rozwiazania konstrukcyjne przewiduja umieszczenie w pierscieniu zewnetrz¬ nym takze sterów strumieniowych, kabiny pilo- 30 tów i zalogi, co lacznie zwieksza dodatkowo jego obciazenie oraz ciezar.Niezaleznie od wymienionych cech negatywnych znanycTi sterowców mozna tez do nich zaliczyc faki zaladunku ladowni od góry za pomoca wew- 35 netrznego dzwigu towarowo-osobowego, co utrud¬ nia wykorzystanie górnej czesci wnetrza wspom¬ nianego rdzenia sterowca na inne cele niz tran¬ sport pianowy towarów w przestrzeni ladowni.Równiez wada w znanych sterowcach jest jedno- 40 funkcyjnosc elementów konstrukcji nosnej, pole¬ gajaca na wykorzystaniu ich tylko jako elementy przenoszace obciazenia pochodzace od sil zew¬ netrznych oraz zawieszonych na nich róznego ro¬ dzaju zbiorników. Powoduje to niepelne wyko- 45 rzystanie dysponowanej przestrzeni w sterowcu, a tym samym ograniczenie stopnia jej wykorzys¬ tania.Celem wynalazku jest opracowanie konstrukcji sterowca o lepszym wykorzystaniu ciezarowym 50 konstrukcji, lepszej statecznosci oraz sterownosci w locie, jak równiez manewrowalnosci w zawisie, przeznaczonego glównie do prac transportowo- montazowych zwiazanych z ciezkimi niepodziel¬ nymi ladunkami skupionymi, jak równiez do tran- 55 sportu osobowego, ladunków podzielnych, w po¬ zarnictwie, rolnictwie, obserwacji terenu i temu podobnych.Sterowiec helowy o ksztalcie dwuwypuklej so¬ czewki, lub dysku o niesymetrycznym ewentualnie 60 symetrycznym przekroju, posiadajacy wewnetrznie umieszczony centralny sztywny rdzen oraz piers¬ cien o oplywowym ksztalcie stanowiacy obrzeze sterowca, umieszczony w plaszczyznie poziomej prostopadlej do osi sterowca, bedacej jednoczesnie 65 osia jego rdzenia centralnego, jak równiez ciegna nosne powloki zewnetrznej, zgodnie z wynalaz¬ kiem posiada wymiary okreslone stosunkiem je¬ go wysokosci do srednicy od 1:3,2 do 1:3,5, a ksztalt zewnetrzny tworza dwa do szesciu stozków scie¬ tych przylegajacych do siebie podstawami w po¬ ziomej plaszczyznie maksymalnego przekroju oraz dalsze powyzej dwóch stozków przylegaja swymi podstawami do wierzcholków stozków srodkowych i nastepnych.Obrzeze podstawy stozków srodkowych stanowi pierscien o promieniu torusa, mieszczacym sie w granicach od 1/1» do Vi5 srednicy dysku, przy czym torus pierscienia moze w przekroju poprze¬ cznym posiadac ksztalt wielokatny oraz podzie¬ lony jest na sekcje poprzeczne lub pasma po¬ dluzne. Plaszczyzna pozioma maksymalnego prze¬ kroju- sterowca przecina sie z jego pionowa osia w odleglosci V4 do xh calkowitej jego wysokosci od najnizej polozonego punktu dolnego obrysu.Ciegna nosne powloki napiete sa od dolnego do górnego obrzeza rdzenia centralnego lub odwrot¬ nie, przy czym omijaja one pierscien zewnetrzny od wewnatrz lub w strefie jego przekroju za po¬ srednictwem elementów wsporczych umieszczonych obustronnie na obrzezu srodkowej konstrukcji miedzydzwigarowej.W przypadku ksztaltu sterowca zlozonego z wie¬ cej niz dwóch stozków scietych wymienione ciegna przechodza dodatkowo, niezaleznie od wy¬ mienionych elementów wsporczych jeszcze przez elementy wsporcze umieszczone po obu stronach srodkowej konstrukcji miedzydzwigarowej pomie¬ dzy zbiornikami gazu nosnego. Ciegna nosne po¬ wloki zamocowane sa jednym koncem do zacze¬ pów stalych zamocowanych na jednym z obrzezy rdzenia srodkowego, natomiast drugim koncem do zaczepów regulujacych ich naciag, zamocowanych na przeciwleglym obrzezu rdzenia.Ciegna nosne powloki wykonane sa w postaci tasm wielowarstwowych zawierajacych w srodku rdzen z tasrry 'stalrvej lub tytanowej laminowanej po obu stronach folia z estru kwasu tereftalowego oraz warstwami z tworzywa sztucznego odpornego ha wilgoc, jak równiez dodatkowo na srodkowej czesci dlugosci odpowiadajacej przejsciu ciegna przez elementy wsporcze pokryte sa tworzywem odpornym na scieranie, o niskim wspólczynniku tarcia, na przyklad teflonem.Rdzen centralny sterowca posiada obrys zew¬ netrzny zamykajacy sie w granicy 1/& do iJ5 sred¬ nicy sterowca, przy czym korzystne, jesli go sta¬ nowi wielobok foremny o liczbie boków co naj¬ mniej dwa razy wiekszej od liczby dzwigarów promieniowych.Przestrzen wewnetrzna rdzenia centralnego wy¬ posazona jest we wciagarke, przy czym korzystne jest, by punkty zawieszenia jej lin nosnych znaj¬ dowaly sie co najwyzej w plaszczyznie dzwigarów nosnych, natomiast wolna przestrzen nie zajeta przez ladunek moze byc wypelniona dodatkowymi zbiornikami gazu nosnego.Niezaleznie od wymienionego wyposazenia w przestrzeni zaladowczej rdzenia centralnego znaj¬ duje sie platforma z urzadzeniami mocujacymi108 115 8 sza bezpieczenstwo w przypadku awarii sterowca polegajacej na peknieciu w locie jednej z komór gazu nosnego.Uklad sterowania balastem równowaznym w dzwigarach nosnych spelnia role glównego ukla- 5 du sterowania równowaga pozioma sterowca pod¬ czas lotu bez ladunku i podczas prac zaladunko¬ wych i rozladunkowych.Dla lepszego zobrazowania wynalazku przedsta¬ wiono go w przykladowym wykonaniu, pokazujac 10 na poszczególnych rysunkach blizsze szczególy roz¬ wiazan konstrukcyjnych sterowca bedacego przed¬ miotem wynalazku. Na fig. 1 przedstawiono ste- rowiec w przekroju poprzecznym ukazujacym kon¬ strukcje wewnetrzna szkieletu w przypadku- 15 ksztaltu zlozonego z dwóch scietych stozków.Fig. 2 przedstawia sterowiec w przekroju pop¬ rzecznym w przypadku ksztaltu zewnetrznego zlo¬ zonego z czterech stozków scietych. Na fig. 3 schematycznie przedstawiono sterowiec w widoku 20 z góry i czesciowo wykroju.Na fig. 4 przedstawiono w powiekszeniu prze¬ krój poprzeczny pierscienia zewnetrznego oraz po¬ kazano elementy wsporcze do zmiany kierunku ciegien. 25 Na fig. 5 przedstawiono w powiekszeniu frag¬ ment mechanizmu naciagu ciegna. Na fig. 6 po¬ kazano schematycznie fragment przykladowego rozwiazania mechanizmu zmiany osi pionowej la¬ dunku wzgledem osi sterowca. 30 Fig. 7 i fig. 8 przedstawia schematycznie uklad sterowania balastem równowaznym umieszczonym w dzwigarach nosnych.Jak przedstawiono na fig. 1, fig. 2 i fig. 3 ste¬ rowiec o ksztalcie .zblizonym do dwuwypuklej 35 prostokreslnej soczewki, posiada metalowy, naj¬ lepiej duralowy szkielet nosny skladajacy sie z centralnego rdzenia 1 o lekkiej kratownicowej konstrukcji zlozonej z pionowo rozmieszczonych kolumn 2 wykonanych z ksztaltowników, korzyst- 40 niej z profili zamknietych na przyklad z rur oraz poziomo rozmieszczonych pierscieni 3.Kratownica usztywniona jest ciegami 4 wykona¬ nymi z drutu, lub spawanymi zastrzalami krzy- zowymi.Centralny rdzen 1 posiada zewnetrzne usz- 45 tywniajacy pierscienie dolny 5 i górny 6, do obrze¬ za których zamocowane sa zawory stale 7 oraz regulacyjne 8 ciegien 9 jak to pokazano na fig. 1 i 3 oraz w szczególowym rozrysowaniu na fig. 5.Do wymienionych zaczepów jak to widac na fig. 50 3 zamocowane sa szeregi ciegien 9 wykonanych z drutu, lin metalowych lub z tworzywa sztucz¬ nego z rdzeniem metalowym, ewentualnie wyko¬ nanych w postaci tasm. Ciegna 9 przechodza przez elementy wsporcze 10 sluzace do zmiany kierunku 55 ich przebiegu jak to uwidoczniono na fig. 4, lub dodatkowo przez elementy wsporcze 11 poprawia¬ jace ksztalt aerodynamiczny sterowca, co z kolei pokazano na fig. 2.Naciag ciegien 9 wykonuje sie jak juz wczesniej 60 wspomniano przy pomocy zaczepów regulacyjnych 8 zlozonych ze wsporników 12 i nakretek 13 od¬ dzialujacych na ich gwintowane koncówki 14, jak to widac na fig. 5. Ciegna 9 przechodza promie¬ niowo od jednego z obrzezy centralnego rdzenia 1, 65 bedacego ladownia sterowca, w kierunku na zew¬ natrz ku pierscieniowi zewnetrznemu 15 koncen¬ trycznie umieszczonemu wzgledem wspomnianego rdzenia centralnego 1, w poblizu którego na kon¬ cach dzielonych ramion dzwigarów nosnych 16 i na obrzezu kratownicowej poziomej kontrukcji mie- dzydzwigarowej 17 znajduje sie odpowiedni do liczby ciegien 9 szereg wspcrczych elementów 10 tak rozmieszczonych, azeby ciegna 9 mogly omi¬ nac zarówno pierscien zewnetrzny 15 jak równiez podpórki tych elementów 18 zamocowane na kon¬ cach dzwigarów 16 i na obrzezu poziomej kon¬ strukcji miedzydzwigarowej 17 oraz zmienic kie¬ runek swego przebiegu po przeciwleglej stronie obrysu sterowca na przeciwny, zapewniajac dzieki takiemu rozwiazaniu jednolity naciag ciegna 9 gwarantujacy unikniecie nierównomiernego na¬ prezenia po obu stronach obrysu.Wewnetrzna srednica centralnego rdzenia 1 wy¬ nosi w przyblizeniu V6 do Vs srednicy zewnetrznej sterowca, a jego wysokosc w przyblizeniu wynosi od V32 do Vs,5 srednicy zewnetrznej sterowca, co zapewnia dobre wlasnosci aerodynamiczne statku i korzystny stosunek jego powierzchni do obje¬ tosci.Centralny rdzen 1 w przekroju poprzecznym po¬ siada ksztalt wieloboku foremnego, co pozwala na wykonanie kazdego boku jako oddzielnego ele¬ mentu oraz ulatwia transport i montaz na miejscu budowy sterowca.W polowie do jednej czwartej wysokosci cen¬ tralnego rdzenia 1 liczac od dolu przebiega pla¬ szczyzna pozioma, w której rozmieszczone sa dzwi¬ gary nosne 16 oraz elementy konstrukcji miedzy¬ dzwigarowej,. przy czym dzwigary te sa rozmiesz¬ czone promieniowo, na wzór szprych w kole, w ilo¬ sci 6 do 18.Dzwigary nosne 16 posiadaja konstrukcje kra¬ townicowa wzmocniona ciegami lub zastrzalami metalowymi, na przyklad duralowymi z rur o du¬ zej srednicy bedacych ich pasami nosnymi, przy czym srodkami moga byc elementy o konstrukcji skrzynkowej z tworzywa sztucznego zbrojonego na przyklad wlóknami szklanymi.Na obrzezu konstrukcji miedzydzwigarowej 17 i na koncach dzwigarów 16 przymocowany jest pusty wewnatrz, szczelny pierscien zewnetrzny 15, który nie stanowi obciazenia naciagiem ciegien 9 czesci konstrukcji nosnej sterowca, dzieki czemu moze byc lekkiej, a nawet niesztywnej konstrukcji.Przekrój poprzeczny pierscienia zewnetrznego 15 posiadajacego wewnetrzne usztywnienia 19 i po¬ dzielonego na segmenty 20 posiada oplywowy ksztalt aerodynamiczny, okragly lub wielokatny ze wzgledów technologicznych, o srednicy miesz¬ czacej sie w zakresie stosunku do srednicy cale¬ go sterowca jak 1/io do Vi6.Zewnetrzny pierscien 15 obrzeza sterowca moze byc wykonany z lekkiego metalu lub ze zbrojo¬ nego wlóknami tworzywa sztucznego wzmocnio¬ nego od strony zewnetrznej cienka blacha na przy¬ klad duralowa o grubosci od kilku dziesietnych mm do kilku mm w zaleznosci od wielkosci ste¬ rowca, zabezpieczajaca szczelnosc pierscienia w przypadku gazu nosnego, wzglednie zabezpiecza-108 115 10 jaca ten pierscien przed "uszkodzeniami od panu¬ jacego w jego wnetrzu cisnienia, w przypadku czynnika balastowego rzedu maksimum kilku at¬ mosfer, przed wplywami atmosferycznymi i przed ultrafioletowym promieniowaniem slonecznym, po- 5 wodujacym przyspieszone starzenie tworzywa sztucznego.Wspomniany pierscien zewnetrzny 5 posiada wielofunkcyjne przeznaczenie, zaleznie od kon¬ strukcyjnego rozwiazania sterowca i moze spelniac io oddzielnie lub równoczesnie, bedac podzielonym na segmenty 20 lub sekcje, takie funkcje jak do¬ datkowy zbiornik gazu nosnego, zbiornik czynni¬ ka balastowego, jakim moze byc powietrze spre¬ zone w nim za pomoca niskocisnieniowej dmu- 15 chawy 21 do maksimum kilku atmosfer w celu zwiekszania ciezaru sterowca, wzglednie rozpre¬ zane, do cisnienia otoczenia i podgrzewanie gaza¬ mi odlotowymi umieszczonych w gondolach 22 sil¬ ników napedowych turbosmiglowych lub tloko- 20 wyeh pracujacych na nafcie lotniczej, benzynie lub oleju gazowym, lub na palnych gazach, w ce¬ lu obnizenia ciezaru starowca w locie dla potrzeb sterowania wysokoscia jego lotu.Równoczesnie caly pierscien 15 lub jego czesci 25 mola sluzyc jako kanaly doprowadzajace po¬ wietrze sprezone z- omuchawy 21 do dysz mane¬ wrowych 23 rozmieszczonych na bokach i ewen¬ tualnie w razie potrzeby z przodu sterowca, dla uzyskania jego ruchu w bok lub w tyl podczas 30 dokladnego najezdzania na cel lptu z predkoscia bliska, zero, kiedy stery aerodynamiczne 25 i 26 nie dzialaja, w celu przeprowadzenia zaladunku lub rozladunku sterowca, wzglednie wykonania prac zwiazanych z montazem urzadzen na ziemi 35 przy wykorzystaniu sterowca jako latajacego dzwigu.- Pierscien moze byc takze podzielony n^i oddziel¬ ne odcinki, które naprzemian spelniaja wyzej omó¬ wione funkcje zapewniajac w ten sposób mniejsze 40 jego odksztalcanie sie w stosunku do przypadku wykorzystania no wylacznie jako zbiornika gazu nosnego, albo jako zbiornika czynnika balastowe¬ go, jakim moze byc sprezone powietrze.Na koncach dzwigarów nosnych 16 zamocowane 45 sa gondole silnikowe 22, w których znajduja sie wspomniane silniki napedowe w liczbie dobranej stosownie do oporów ruchu i zadanej predkosci lotu i tak w nich umieszczone, azeby mozna bylo przeprowadzic bez demontazu gondol 22 takze 50 i podczas lotu sterowca konieczne przeglady, re¬ gulacje i drobniejsze naprawy silników napedo¬ wych. Silniki te umieszczone sa z przodu sterow¬ ca w przypadku zastosowania smigiel 24 ciagna¬ cych, lub korzystniej z tylu sterowca w przypadku 55 zastosowania znacznie sprawniejszych smigiel 24 pchajacych. Równiez na koncach wspomnianych dzwigarów nosnych 16 szkieletu sterowca zamo¬ cowane jest usterzenie kierunku 25 i wysokosci 26.Pewna liczba zbiorników 27 gazu nosnego za- 60 pewniajacych sile nosna sterowca, nie mniejsza od dwunastu ze wzgledów bezpieczenstwa lotu, umieszczona jest w przestrzeni pomiedzy, ciegnami 9 ponad i pod pozioma konstrukcja miedzydzwiga- rowa 1.7 i dzwigarami nosnymi 16, do których 65 zbiorniki te sa zamocowane. Zbiorniki 27, tak sa¬ mo iak zewnetrzna powloka 28, 29 sterowca prze¬ biegajaca od obrzeza rdzenia centralnego 1 do pierscienia zewnetrznego 15, odpowiednio górna nad górnym szeregiem ciegien 9 i dolna pod dol¬ nym szeregiem ciegien 9, wykonane sa z wielo¬ warstwowej powloki skladajacej sie z lamino¬ wanej; wytrzymalej tkaniny poliestrowej, uszczel¬ niajacych folii tereftalowych i zabezpieczajacej pelna szczelnosc dla helu, cienkiej rzedu 0,01 mm folii metalowej, na przyklad aluminiowej.Powloka zbiorników 27 gazu' nosnego zawiera folie aluminiowa wewnetrz laminatu, a powloka zewnetrzna 28 i 29 na zewnatrz laminatu w celu zebezpieczenia izolacji termicznej gazu nosnego przez odbijanie promieni slonecznych powoduja¬ cych ponadto przyspieszone starzenie tworzyw sztucznych, wykrywalnosci optycznej i radarowej, zabezpieczenia przed wplywami atmosferycznymi, zmniejszenia tarcia powietrza, zmniejszenia przy¬ czepnosci wody, sniegu i lodu w locie w chmu¬ rach oraz odprowadzenia elektrycznosci statycz¬ nej v powstajacej pod wplywem tarcia powietrza w locie i pod wplywem wyladowan atmosferycz¬ nych.Powloka zewnetrzna 28 i 29, odpowiednio przy¬ mocowana do szeregów ciegien 9 stanowiacych jej podparcie w warunkach wystepowania w locie zarówno aerodynamicznego cisnienia dodatniego jak tez ujemnego, jest dodatkowo zabezpieczona przed rozrywaniem sie przez naklejone na niei wzmacniajace tasmy.Wszystkie powloki zlozone z pasów laczone sa ze soba na zakladke przy zastosowaniu zgrzewa¬ nia ultradzwiekowego, oraz klejenia.Wewnatrz rdzenia centralnego stanowiacego la¬ downie sterowca znajduje sie ruchoma platforma 31 jak pokazano na fig. 6 z podloga nosna 32 slu¬ zaca do mocowania na niej linami 33 przewozonych ladunków 34, ustawiona przesuwnie na pokrywie dolnej 37 lub zawieszona na linach wciagarki po¬ kladowej o udzwigu równym co najmniej maksy- malnemu; ciezarowi uzytkowemu i posiadajaca mozliwosc przesuwu regulacyjnego w granicach od kilku metrów w jednym, a korzystniej w dwóch kierunkach wzajemnie do siebie prostopadlych, za pomoca wspólpracujacych ze soba naprzeciwlegle - rozmieszczonych silowników hydraulicznych 35 ste¬ rowanych przez centralny mechanizm zyroskopo¬ wego sterownika statecznosci poziomej, a utrzymu¬ jacych wspomniana platforme wraz z ladunkiem w okreslonym blokowanym równiez hydraulicz¬ nie polozeniu wzgledem osi sterowca, zaleznym od chwilowego stanu równowagi, wzglednie zalez¬ nym od polozenia ustawczego zadanego przez pi¬ lotów sterowca znajdujacych sie w kabinie 36 u- mieszczonej w obrebie czesci zewnetrznego piers¬ cienia 15 obrzeza, a zamocowanej do konca dzwi¬ gara, przy czym polozenie to ma na celu . prze¬ chylanie sterowca w góre lub w dól celem osiag¬ niecia dodatniego lub ujemnego kata natarcia wzgledem kierunku lotu dla osiagniecia dodatniej lub ujemnej sily wyporu aerodynamicznego.Jako glówny zbiornik balastowy na wode prze¬ widziano wykonany w ramach obrysu konstrukcji108 11 rdzenia centralnego 1 zbiornik pierscieniowy 38, który miesci sie w dolnej czesci tej konstrukcji jak to widac na fig. 1.Zbiornik wyposazony jest w zdalnie sterowane zawory upustowe 3S. Niezaleznie od wymienione- 5 go balastowego zbiornika 38 na balast równowazny wykorzystano konstrukcje dzwigarów nosnych 16, jak to widac na fig. 7 i fig. 8, co najmniej dwa pasy ¦ kazdego dzwigara nosnego 16 górny 40 i dol¬ ny 41 stanowia zbiorniki balastu równowaznego- 10 Wewnetrzne przestrzenie tych pasów 40 i 41 po¬ laczone sa z ukladem pomp cyrkulacyjnych 42 poprzez zawory 43, przy czym uklad ten jest ste¬ rowany centralnym ukladem zyroskopowym 44. W opisanym ukladzie w przypadku równowagi pozio- 15 mej sterowca woda balastowa znajduje sie jedynie w dolnym pasie 41.W przypadku koniecznosci wyrównowazenia ste¬ rowca podczas lotu, lub koniecznosci nadania mu dodatniego wzglednie ujemnego kata natarcia 20 w stosunku do kierunku lotu celem osiagniecia dodatniej lub ujemnej sily wyporu aerodynami¬ cznego, nastepuje odpowiednie przemieszczenie wo¬ dy, balastowej przy pomocy ukladu pomp cyrku¬ lacyjnych At oraz odpowiedniego sterowania za- 25 worami 43 poprzez centralny uklad zyroskopowy 44.Jak wczesniej w opisie wspomniano uklad ten jest wspomagajacym dla ukladu przesuwajacego os pionowa ladunku przy locie sterowca zalado- 30 wanego, natomiast stanowi glówny uklad stero¬ wania równowaga pozioma przy locie lub zawisie bez ladunku.Niezaleznie od opisanego balastowania wykorzy¬ stano czesc sekcji pierscienia zewnetrznego 15 jako 35 zbiorniki balastu powietrznego.Podczas lotu poprzez zwiekszenie cisnienia w se¬ kcjach po strome wznoszacej i odwrotnie po stro¬ nie opadajacej, wzglednie napelnianie strony opa¬ dajacej gazami wylotowymi silników z powietrze 11 40 Otoczenia, ulatwia mu sterowanie równowaga Po¬ zioma. Równiez równomierne zwiekszanie lub zmniejszanie cisnienia w sekcjach balastowych pierscienia zewnetrznego zwieksza lub zmniejsza ciezar sterowca w locie, pozwalajac na sterowanie « jego statyczna wysokoscia lotu, mimo zuzywania sie paliwa i oleju w locie.Zastrzezenia patentowe 50 1. Sterowiec helowy o ksztalcie dwuwypuklej prostokreslnej soczewki lub dysku o niesymetry¬ cznym, ewentualnie symetrycznym przekroju, po¬ siadajacy wewnetrznie umieszczony centralny sztywny rdzen oraz pierscien torusowy o oplywo- 55 wym ksztalcie stanowiacy jego obrzeze, umiesz¬ czony w plaszczyznie poziomej prostopadlej do osi sterowca bedacej jednoczesnie osia jego rdzenia centralnego, jak równiez ciegna nasne powloki zewnetrznej, znamienny tym, ze posiada wymiary 60 okreslone stosunkiem jego wysokosci do srednicy od 1:3,2 do 1:3,5, a ksztalt zewnetrzny tworza dwa do szesciu stozków scietych przylegajacych do siebie podstawami w poziomej plaszczyznie naj¬ wiekszego przekroju oraz dalsze powyzej \ dwóch 65 115 12 stozków przylegaja swymi podstawami do wierz¬ cholków stozków srodkowych i nastepnych. 2. Sterowiec wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze obrzeze podstawy- stozków srodkowych stanowi pierscien zewnetrzny (15) o promieniu torusa mieszczacym sie w granicach od 1/10 do 1/16 sred¬ nicy dysku, przy czym torus pierscienia (15) moze w przekroju poprzecznym posiadac ksztalt wielo- kaiay oraz jego przestrzen wewnetrzna pcdzielc-na jest na sekcje (2C). 3. Sterowiec wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze plaszczyzna pozioma maksymalnego przekroju przecina sie z jego pionowa osia w odleglosci r/4 do 1/2 calkowitej jego wysokosci liczac od naj¬ nizej polozonego punktu dolnego obrysu. 4. Sterowiec wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze ciegna nosne (9) powloki (28,29) napiete sa ód dolnego do górnego obrzeza rdzenia centralnego lub odwrotnie, przy czym omijaja one pierscien zewnetrzny (15) od wewnatrz lub w plaszczyznie jego przekroju poprzecznego za posrednictwem elementów wsporczych (1#) umieszczonych obu¬ stronnie na obrzezu poziomej konstrukcji miedzy- dzwigarowej i na koncach dzwigarów (Hf). 5. Sterowiec wedlug zastrz. 1 lub 4, znamienny tym, ze w przypadku jego obrysu zewnetrznego zlozonego z wiecej niz dwóch stbzków scietych, ciegna (9) przechodza niezaleznie od elementów wsporczych (10) na obrzezu poziomej konstrukcji miedzydzwigarowej (17) dodatkowo równiez przoz elementy wsporcze (11) umieszczone po obu stro¬ nach srodkowej poziomej konstrukcji rciedzydzwi- garowej (17), porhie Jzy zbiornikami g:\zu n siie. (27). 6. Sterowiec wedlug zastrz. 5, znamienny tym, ze ciegna nosne (L«) powloki (28,28) zamocowane sa jednym k ncem do zaczepów stalych (7) z\- mocowanych na jednym z obrzezy rdzenia cen¬ tralnego (1), natomiast drugim koncem do zacze¬ pów rerul ;r cli (»;) ich naciag, zamocowanych na przeciwleglym obrzezu rdzenia centralnego (1). 7. Sterowiec wedlug zastrz. 6, znamienny tym, ze ciegna nosne (9) powloki (28,29) wykonane sa w postaci tasm wielowarstwowych zawierajacych w srodku rdzen z tasmy stalowej lub tytanowej laminowanej po obu stronach folia z estru kwasu tereftalowego oraz warstwami z tworzywa sztucz¬ nego odpornego na wilgoc, jak równiez dodatkowo na srodkowej czesci dlugosci odpowiadajacej przejsciu ciegna przez elementy wsporcze pokryte tworzywem odpornym na scieranie, o niskim wspólczynniku tarcia, na przyklad, teflonem. 8. Sterowiec, wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze jego rdzen centralny (i) posiada obrys zew¬ netrzny zamykajacy sie w granicy 1/6 do 1/5 sred¬ nicy sterowca, przy czym korzystnie jest jesli stanowi go wielobok foremny, o liczbie boków co najmniej równej podwojonej liczbie promienio¬ wych dzwigarów nosnych (16). 9. Sterowiec wedlug/ zastrz. 8, znamienny tym, ze dolna czesc konstrukcji rdzenia centralnego (1) uksztaltowana jest w postaci pierscieniowego zbiornika (3&) glównego balastu wodnego, oraz108 115 13 14 w plaszczyznie dzwigarów nosnych i nieco ponizej górnego obrzeza w rdzeniu centralnym znajduja sie pomosty nosne (45,46). 10. Sterowiec wedlug zastrz. 8, znamienny tym, ze przestrzen wewnetrzna rdzenia centralnego (1) wyposazona jest we wciagarke, przy czym ko¬ rzystnie jest, by punkty 'zawieszenia jej lin nos¬ nych (33) znajdowaly sie co.najmniej w plaszczyz¬ nie dzwigarów nosnych (16), natomiast górna prze¬ strzen wolna od ladunku moze byc wypelniona dodatkowymi zbiornikami gazu nosnego. 11. Sterowiec wedlug zastrz. 8, znamienny tym, ze w pizestrzeni zaladowczej rdzenia centralnego <1) znajduje sie platforma (31) z urzadzeniami mo¬ cujacymi ladunek, oraz sterujacymi jego poloze¬ niem wzgledem osi sterowca w kierunkach wza¬ jemnie do siebie prostopadlych, przy czym prze¬ suwy wykonywane sa poprzez silowniki (35) stero¬ wane centralnym ukladem zyroskopowym (44). 12. Sterowiec wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze na czesci jego obwodu objetej katem 90° do 120° obustronnie wzgledem jego osi podluznej rozmieszczone sa co najmniej dwie dysze mane¬ wrowe (23) zasilane sprezonym powietrzem ze zbiorników akumulacyjnych i (lub przez nisko- cisnieniowa dmuchawe pokl ulewa napedzana bez- 10 15 posrednio od silników napedowych lub od oddziel- nego^ilnika napedowego. 13. Sterowiec wedlug zastrz.' 1, znamienny tym, ze jego promieniowe dzwigary nosne (16) maja co najmniej po dwa puste wewnatrz pasy nosne, górny (40) i dolny (41), które stanowia jednoczes¬ nie zbiorniki balastu równowaznego polaczone z ukladem pomp cyrkulacyjnych (42) poprzez za¬ wory (43), przy czym uklad pomp (42) jest ste¬ rowany centralnym ukladem zyroskopowym (44), a dolne pasy (41) nosne sa przynajmniej czescio¬ wo napelniane woda balastowa. 14. Sterowiec wedlug zastrz. 1, znamienny tym, ze nosne elementy konstrukcji jego rdzenia cen¬ tralnego (1) sa, wzglednie moga byc, jednoczesnie zbiornikami paliwa napedowego i /lub oleju. 15. Sterowiec wedlug zastrz. 1 lub 2, znamienny tym,, ze jego tprusowy pierscien zewnetrzny (15) w czesci sekcji (20) jest Wypelniony gazem nos¬ nym, natomiast w pozostalych sekcjach (20) gazo¬ wym czynnikiem balastowym, na przyklad spre¬ zonym zimnym powietrzem lub rozprezonym po¬ wietrzem zmieszanym z gazami wylotowymi sil¬ ników napedowych, korzystnie naprzemian, oraz czesc jego przestrzeni spelnia role kanalu do pro¬ wadzenia sprezonego powietrza napedowego do dysz manewrowych (23).HJiL IL/ AJ M \J_\JL Pt9.1 Fig.2108 115 \2± \2L Fip 10 18 X I1GS 115 14 12 M i^TO «_; Li_N ^SZ^ ^.J- ''^« /fy$108 115 M i L 42 ^,7 A-A 40_ 41 Z3- FigS PL