Przedmiotem wynalazku jest system i zestaw odbioru zbiorczego, znajdujacy zastosowanie w la¬ cznosci radiokomunikacyjnej na duzym obszarze.System odbioru zbiorczego, pracujacy na okre¬ slonym obszarze, sklada sie z kilku odbiorników FM rozmieszczonych w terenie oraz centrali ra- jdiotelefonicznej, polaczonej z tymi odbiornikami za pomoca linii telefonicznych. W trakcie nadawa¬ nia sygnalu przez nadajnik przemieszczajacy sie w zasiegu systemu, na 'wejsciach kazdego z od¬ biorników FM pojawia sie sygnal wielkiej czesto¬ tliwosci o róznej jakosci, okreslonej stosunkiem poziomu sygnalu do poziomu szumów. Z wyjsc poszczególnych odbiorników FM odebrany sygnal jest przesylany liniami telefonicznymi do centrali, w której zostaje wybrany sygnal o najkorzystniej¬ szym stosunku sygnalu malej czestotliwosci do - szumów. Jakosc odebranego w centrali sygnalu zalezy od jakosci sygnalu wyslanego w linie tele¬ foniczna i od zaklócen indukujacych sie w linii dodatkowo znieksztalcajacych sygnal uzyteczny.Dla dokonania prawidlowej oceny jakosci sygna¬ lu uzytecznego odebranego w centrali, nalezy wy¬ slac w linie telefoniczna sygnal pilotujacy, który zawiera informacje o jakosci sygnalu uzytecznego na wyjsciu odbiornika.Znany jest, z artykulu Zbigniewa Klaudela „Od¬ biór zbiorczy w radiokomunikacji" opublikowane¬ go na stronach 16—24 zeszytu „Radiokomunikacja ruchoma ladowa, morska' i lotnicza" wydanego 10 15 25 przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich w 1971 r. w Gdansku, 'system odbioru zbiorczego, w którym wysylany w linie telefoniczna sygnal pilotujacy formuje si§ w postaci przebiegu harmonicznego, o amplitudzie uzaleznionej od jakosci sygnalu otrzymanego na wyjsciu odbiornika.Znany zestaw odbioru zbiorczego, w którym rea¬ lizuje sie opisany system, jest wyposazony w n odbiorników FM, z których kazdy, poprzez wej¬ sciowy transformator linii, linie telefoniczna i wyjsciowy transformator linii jest polaczony z od¬ powiadajacym mu w centrali radiotelefonicznej wejsciem selektora. Ze stopnia malej czestotliwosci odbiornika FM jest pobierany sygnal sterujacy modulatorem amplitudy, do którego jest równiez doprowadzony przebieg harmoniczny z generatora.Uzyskany z modulatora amplitudy sygnal pilotu¬ jacy jest sumowany z sygnalem wejsciowym od¬ biornika FM i razem podawany na wejsciowy transformator linii.Kazdy z torów selektora centrali radiotelefoni¬ cznej zawiera wzmacniacz liniowy polaczony z komparatorem napiecia i ukladem przelaczajacym wyposazonym na wyjsciu w filtr dolnoprzepusto- wy. Ponadto, do wyjscia wzmacniacza liniowego jest dolaczony filtr pasmowoprzepustowy, zapro¬ jektowany na czestotliwosc przebiegu pilotujacego.Poprzez ten filtr, wzmacniacz i detektor ampli¬ tudy sygnal pilotujacy jest doprowadzany do wej¬ scia komparatora napiecia. Informacja o jakosci 107 5383 107 538 4 odbieranego sygnalu jest pobierana ze stopnia ma¬ lej czestotliwosci odbiornika FM, a zatem jest uzalezniona od amplitudy i czestotliwosci sygnalu uzytecznego. Poniewaz informacja ta jest zakodo¬ wana w am litudzie harmonicznego sygnalu pilo¬ tujacego, w linii telefonicznej wnosza sie zaklóce¬ nia majace bezposredni wplyw na zmiany ampli¬ tudy przesylanych nia przebiegów.Fonadto, amplituda przebiegów harmonicznych jest silnie tlumiona przez linie telefoniczna i za¬ warta w amplitudzie informacja o jakosci sygnalu uzytecznego ulega znieksztalceniu. W odniesieniu do bardzo dlugich linii telefonicznych moze na¬ stapic stlumienie amplitudy sygnalu pilotujacego do wartosci porównywalnej z poziomem szumów.W takich przypadkach, doprowadzona do centrali znieksztalcona informacja nie pozwala na prawi¬ dlowa ocene jakosci sygnalu uzytecznego. Niedo¬ godnosci te w efekcie ograniczaja powierzchnie obszaru, na którym system pracuje prawidlowo., Istota wynalazku jest zastosowanie w systemie odbioru zbiorczego sygnalu pilotujacego w postaci impulsów, których szerokosc moduluje sie infor-. macja o jakosci sygnalu uzytecznego.Istota wynalazku jest takze, w kazdym z n od¬ biorników FM pracujacych w zestawie odbioru zbiorczego,.dolaczenie toru sygnalu pilotujacego do wejscia ogranicznika amplitudy we wzmacniaczu posredniej czestotliwosci. Tor sygnalu pilotujacego jest zbudowany ze wzmacniacza z detektorem, z którego wyjscia sygnal, pobrany ze wzmacniacza posredniej czestotliwosci odbiornika FM, jest po¬ dawany na wejscie sterujace modulatora szero¬ kosci impulsu. Do tego modulatora jest takze do¬ prowadzony sygnal z generatora przebiegu harmo¬ nicznego oraz korzystnie sygnal korekcyjny z ukla¬ du korekcji zaklócen linii telefonicznej, wspólpra¬ cujacej z danym odbiornikiem FM.Z modulatora szerokosci impulsu sygnal pilotu- * jacy jest podawany na sumator,' do którego dru¬ giego wejscia jest doprowadzony tor sygnalu uzy¬ tecznego. Ponadto, w kazdym z selektorów centrali radiotelefonicznej, tor obróbki sygnalu pilotujacego sklada sie z filtru pasmowo-przepustowego i de¬ tektora szerokosci impulsu, którego wyjscie jest dolaczone do przynaleznego mu wejscia kompara¬ tora napiecia.Zastosowany w systemie wedlug wynalazku spo¬ sób kodowania w szerokosci impulsów przebiegu pilotujacego informacji o jakosci sygnalu uzytecz- /nego na wyjsciu odbiornika, pozwala na wyelimi¬ nowanie wplywu zaklócen i tlumienia w linii te¬ lefonicznej. Ponadto, uformowanie sygnalu pilotu¬ jacego w postaci impulsowej, umozliwia wysylanie , informacji ze stala i.-duza amplituda, gdyz dla przebiegów impulsowych moc chwilowa przeno¬ szona linia telefoniczna moze *byc wieksza od do¬ puszczalnej mocy skutecznej w tej linii. Pobiera¬ nie informacji o jakosci sygnalu uzytecznego ze wzmacniacza posredniej czestotliwosci uniezaleznia sygnal pilotujacy od dewiacji sygnalu wielkiej cze¬ stotliwosci. Rozwiazanie stwarza równiez mozli¬ wosc dodatkowego. sterowania modulatora szero¬ kosci impulsów informacja o stanie srednich za¬ klócen linii telefonicznej, co ?w ukladzie kompara¬ tora daje obiektywny poglad o jakosci sygnalu na wejsciu centrali radiotelefonicznej.Zestaw odbioru zbiorczego, w którym realizuje sie system wedlug wynalazku, jest uwidoczniony . w przykladzie wykonania na rysunku, gdzie fig. 1 przedstawia uklad polaczen dla bloków sklado¬ wych w sieci radiotelefonicznej jednokanalowej, w której do kazdego wejscia selektora centrali radiotelefonicznej jest przyporzadkowany jeden — z ogólnej liczby szesciu pracujacych w sieci od¬ biorników FM, natomiast fig. 2 — pogladowo spo¬ sób wspólpracy poszczególnych, odbiorników FM z centrala radiotelefoniczna.Kazdy z odbiorników FM od I do VI zawiera miedzy innymi wzmacniacz posredniej czestotli¬ wosci 1 wyposazony w ogranicznik amplitudy 2, do wyjscia którego jest dolaczony dyskryminator 3 sterujacy wzmacniaczem malej czestotliwosci 4.Z wejscia ogranicznika amplitudy 2 jest. sterowa¬ ny wzmacniacz z detektorem 5, do którego wyjscia jest dolaczone wejscie sterujace modulatora szero¬ kosci impulsów 6, sterowane dodatkowo z ukladu korekcji zaklócen 7 wnoszonych odpowiadajaca od¬ biornikowi FM linia telefoniczna 8. Do drugiego wejscia modulatora szerokosci impulsów 6 jest do¬ laczony generator przebiegu harmonicznego 9, na¬ tomiast wyjscie tego modulatora 6 jest polaczone z pierwszym wejsciem sumatora 10. Na drugie wejscie sumatora 10 jest doprowadzony sygnal . uzyteczny ze wzmacniacza malej czestotliwosci 4.Sumator 10, poprzez wejsciowy transformator linii 11, linie telefoniczna 8 i wyjsciowy transformator linii 12, jest polaczony z odpowiadajacym mu wejsciem selektora centrali radiotelefonicznej.Selektor sklada sie z szesciu torów sygnalowych odpowiadajacych poszczególnym . odbiornikom FM, przy czym kazdy tor sklada sie ze wzmacniacza z korektorem 13 o wyjsciu dolaczonym bezposred¬ nio do ukladu przelaczajacego 14. Z wyjscia wzmacniacza z korektorem 13 jest równiez wypro¬ wadzona galaz zawierajaca: zaprojektowany aa czestotliwosc przebiegu harmonicznego, wypelnia-, jacego impulsowy sygnal pilotujacy, filtr pasmo- -woprzepustowy 15, polaczony z detektorem szero¬ kosci impulsów 16, o wyjsciu dolaczonym do wej¬ scia komparatora napiecia 17, który steruje ukla¬ dem przelaczajacym 14. Wyjscie tego. ukladu prze¬ laczajacego 14, poprzez filtr dolnoprzepustowy 18 jest polaczone ze wzmacniaczem malej czestotli¬ wosci 19.Sygnal wysokiej czestotliwosci, przychodzacy na wejscia kazdego z szesciu rozmieszczonych w te¬ renie odbiorników FM jest róznej jakosci, w za¬ leznosci od ich odleglosci wzgledem nadajnika oraz warunków propagacyjnych. W przykladowym roz¬ wiazaniu zostala przyjeta zasada modulacji sze¬ rokosci impulsów sygnalu, pilotujacego w zalez¬ nosci wprost proporcjonalnej do jakosci sygnalu uzytecznego, okreslonej stosunkiem sygnalu do szumów. W modulatorach szerokosci impulsów 6 kazdego z odbiorników FM jest uksztaltowany sygnal pilotujacy i przeslany do centrali. Odebra¬ ne przez selektor centrali sygnaly pilotujace z od¬ biorników FM — I do VI, beda charakteryzowaly sie rózna szerokoscia, impulsów. Po detekcji prze- 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 605 107 538 6 prowadzonej w detektorach szerokosci impulsów 16, na wejsciach komparatora napiecia 17, uzysku¬ je sie szesc sygnalów pradu stalego o róznych poziomach, z których po porównaniu zostaje wy¬ brany sygnal o poziomie najwiekszym. Sygnalem tym jest przelaczany uklad przelaczajacy 14 i do wzmacniacza malej czestotliwosci 19 zostanie do-, laczony ten odbiornik FM, na którego wyjsciu wystepuje sygnal uzyteczny o najwiekszym sto¬ sunku sygnalu do szumów.W trakcie przemieszczania sie nadajnika w te¬ renie, warunki odbioru w poszczególnych odbior¬ nikach FM ulegaja zmianie. Gdy zaistnieje sytua¬ cja, ze jakosc sygnalu przychodzacego z pierwsze¬ go wyselekcjonowanego odbiornika FM pogorszy sie, natomiast sygnal przychodzacy z innego od¬ biornika FM bedzie wyzszej jakosci, wówczas w komparatorze napiecia 17 wytworzy sie sygnal przelaczajacy i do wzmacniacza malej czestotli¬ wosci 19 dolaczony zostanie odbiornik FM o naj¬ lepszej jakosci sygnalu. Zastosowany zestaw za¬ pewnia ciagla prace urzadzenia zawsze z odbior¬ nikiem o najlepszym sygnale uzytecznym.Zastrzezenia patentowe 1. System odbioru zbiorczego, w którym infor¬ macje o jakosci sygnalu uzytecznego przesyla sie za pomoca sygnalu pilotujacego, znamienny tym, ze sygnal pilotujacy formuje sie w postaci impul¬ sów, których szerokosc moduluje sie informacja o jakosci sygnalu uzytecznego. 2. Zestaw odbioru zbiorczego, wyposazony w n 5 odbiorników FM, z których kazdy poprzez wej¬ sciowy transformator linii, linie telefoniczna i wyjsciowy transformator linii, jest polaczony z odpowiadajacym mu wejsciem selektora w centrali radiotelefonicznej zawierajacym, w kazdym z to¬ rów, wzmacniacz liniowy polaczony z ukladem przelaczajacym, sterowanym z komparatora napie¬ cia, a na wyjsciu zaopatrzony w uklad wyjsciowy malej czestotliwosci, znamienny tym, ze w.kazdyrrr z n odbiorników FM na wejsciu ogranicznika am¬ plitudy (2), zawartego we wzmacniaczu posredniej- czestotliwosci," jest dolaczony uklad wzmacniacza z detektorem (5), o wyjsciu polaczonym z wejsciem sterujacym modulatora szerokosci impulsów (6), do którego korzystnie jest dolaczony uklad korek¬ cji zaklócen (7) odpowiadajacej odbiornikowi linii telefonicznej (8), a do drugiego wejscia ten modu¬ lator (6) ma dolaczony generator przebiegu har¬ monicznego (9), natomiast wyjscie ma doprowa¬ dzone do ukladu sumujacego (10), do którego rów¬ niez jest dolaczone wyjscie tego odbiornika .FM, natomiast w centrali radiotelefonicznej kazdy z to¬ rów selektora ma dodatkowo dolaczony do wyj¬ scia wzmacniacza liniowego " (13) detektor szero¬ kosci impulsów (16), którego wyjscie jest dola¬ czone do wejscia komparatora napiecia- (17). 15 20 25107 53S 00 -H«H«H«H«H y*iIKI]HTKIh H*M«H»Hw]-—H*H»M*H«]- '00 %; ^ f7 ¦ ' ¦ H ** r .TT!-1 ii j A A 4 '-a- A A- ?di-- %2 A WZGraf. Z-d 2 — 749/80 — 105 Cena 45 zl PL