NL8002860A - Organometaalcomplex met een gammastraling emitterende isotoop. - Google Patents

Description

Λ h t ] VO k95 - Titel: Org anometaalcamplex met een gammastraling emitterende isotoop.

De uitvinding betreft een nieuw organcmetaalcomplex met een kort levende gamn&emitterende metaalisotoop. Meer in bet bijzonder betreft de uitvinding de productie van nieuwe complexen van ftalocyanine-tetrasulfonzuur met kort levende, gammastraling emitterende metaal-5 isotopen. Deze nieuwe produkten zijn bruikbaar voor injectie in de bloedstroom van een zoogdier, indien opgelost of gedispergeerd in een biologisch steriel waterig medium, dat liefst isotonisch is met de lichaamsvloeistoffen van het zoogdier, een en ander met het oogmerk maligne groei via een gebruikelijke scanningprocedure te ontdekken.

10 De radiochemie wordt uitgebreid toegepast in de therapie en de biologie. Het is reeds lang bekend, dat de invoering in organismen van verbindingen met een radioisotoop meer inzicht kunnen verschaffen in de processen van het organisme. Deze verbindingen, gewoon lijk aangeduid als radiofarmaca, zijn bijzonder bruikbaar bij een diagnose 15 waarbij speciaal de structuur of de functie van diverse inwendige organen te pas kernen, zoals de hersenen, de nier of de lever en wel met behulp van stralingsgevoelige opvangers. Voor diagnostisch werk geeft men de voorkeur aan isotopen met een korte halveringstijd en een emissiespectrum, dat rijk is aan gammastraling (in plaats van o -20 of jö-straling).

De metastabiele isotoop Tc-99m heeft een halveringstijd van 6 uren en een emissiespectrum voor 99% gamma bij lh-0 KeV, dat bijzonder geschikt is voor diagnosetechnieken in de kern-therapie. Zo heeft Tc-99m een hoge specifieke activiteit van 5j28 x 10 millicurie per 25 gram (mc/g) en een bijzonder geschikte snelle ontledingstijd; terwijl het dochterprodukt, Tc-99 een specifieke activiteit heeft, die ongeveer negen orden van grootte lager ligt en een halveringstijd die grofweg negen orden van grootte hoger ligt. Voor de te onderzoeken organismen zal een langzame ontleding van het betrekkelijk stabiele Tc-99 niet 30 een lage specifieke activiteit tot zijn afbraakprodukt ruthenium gewoonlijk geen gevaarlijke straling opleveren, ongeacht het biologisch medium of de route waarlangs het Tc-99m wordt geëlimineerd. Voor de onderzoeker of de dokter kan het emissiespectrum van Tc-99m zeer nauwkeurige radiodiagnostische metingen en berekeningen mogelijk maken.

35 Onlangs is Tc-99m voor ziekenhuizen beschikbaar gekemen via de toepassing 800 2 8 60 -2- van een selectieve eluering uit een z.g. molybdeen-99 (Mo-99) generator.

De isotoop Mo-99 produceert Tc-99m. als een radioactief ontledingsprodukt.

Hoewel Tc-99m ideale radiofarmaca lijken voor diagnostische doeleinden, vereisen bepaalde organen toch een goede selectie van de Tc-verbindingen 5 of complexen, die men speeifiek dient te gebruiken. Zo zijn b.v. verbindingen met een lage ED 50 gewenst voor humaan of veterinair gebruik, zelfs indien kleine hoeveelheden voor diagnostisch werk worden gebruikt. Ook verbindingenmet een ontoereikende stabiliteit in vivo vormen slechte diagnostische hulpmiddelen, aangezien radioactieve ionen of andere che-10 mische lichamen met een ontoereikende of ongewenste orgaanspecificiteit vrij kunnen kamen. Stabiele verbindingen, die over het gehele organisme worden verdeeld zijn ondanks hun stabiliteit minder geschikt, dit geldt ook voor verbindingen, die de gewenste bestemming in het organisme niet bereiken; dit laatste geldt vooral voor lever- en galblaasonder-15 zoek. Voor het onderzoeken van orgaanfuncties moeten verbindingen, die specifiek zijn voor een orgaan, maar daardoor niet worden uitgescheiden (of indien uitgescheiden, gemakkelijk worden herabsorbeerd) eveneens als slechte kandidaten worden beschouwd.

Een aantal Tc-verbindingen of complexen is ontwikkeld voor spe-20 cifieke onderzoekingen. Er is b.v. een lever-specifiek 99m-Tc 6,8-dihydrothiozuurcomplex ontwikkeld, dat een duidelijk beeld geeft van de leverfunctie door het meten van de radioactiviteit afkomstig van de lever, galblaas, darmen en feces van het organisme of de betreffende patiënt (Amerikaans octrooischrift 3.873.680). Technetium-99m tezamen 25 met calciumorganochelaten bij aanwezigheid van ferrosulfaat is voorts bijzonder bruikbaar gebleken voor het zichtbaar maken van de nier, de nierfunctie en vaatstudies (Amerikaans octrooischrift 3.^16.361).

Een preparaat van ethaan-l-hydroxy-1,1-difosforaat in een zure oplossing van stannochloride en gemengd met 99m TcO^ is voorgesteld voor een 30 radiografisch onderzoek van skeletbotten (Amerikaans octrooischrift 3.735.001). Hersenen en nieren kunnen worden onderzocht met een ijzer-complex, gemerkt met 99m-Tc (Amerikaans octrooischrift 3.787.565).

Tevens is bekend, dat macro-aggregaten van serumalbumine gemerkt met 99mTc bijzonder bruikbaar zijn bij lcugfunctieanderzcek (Amerikaanse 35 octrooischriften 3.803.299 en 3.862.299)· Andere derivaten van 99m- 8002860 * Λ -3-

Technetium zijn voorgesteld voor diverse andere toepassingen en vel in de Amerikaanse octrooischriften 3.812.26k, 3.852.H13, 3.863.00k en 3.683.066.

Voorts is veergegeven in de J. Mud. Med._5, k62 (l96k) dat Co-57 gemerkte derivaten van tetrafenylporfynesulfaat "bruikbaar kunnen zijn bij het aantonen van hersentumoren maar niet van andere tumoren. Ca. kQ% van het Co-57 "werd gedissocieerd ^hetgeen gedeeltelijk het falen van deze radioisotoop ter localisering in tumoren verklaarde.

Ondanks deze ontwikkelingen bestaat er behoefte aan radiofarmaca die snel en selectief in specifieke veefsels accumuleren. Het is derhalve bijzonder gewenst te kunnen beschikken over radiofarmaca die een duidelijke affiniteit vertonen voor maligne veefsels of tumorcellen, waardoor een vroege diagnose van tumoren, en tumormetastasen mogelijk wordt.

Het is tevens bekend, dat ftalocyaninen en speciaal de tetra-sulfonzuurderivaten daarvan een duidelijke neiging hebben om zich te gedragen als de natuurlijke porfyrinen. Ftalocyanine is een heterocyclisch ringsysteem bestaande uit vier benzisoindoolkemen gebonden via stikstofbruggen. Van hun is bekend, dat de stabiele chelaten vormen 20 met metaalionen en bepaalde metaaloxiden. Metaalftalocyaninen kunnen worden bereid door uitwisseling van het gewenste metaalion met het centrale ion van lithiumftalocyanine. Een klasse van metaalftalocyaninen, die is bereid zijn de actinide- en lanthanide-zeldzame aardftalo-cyaninen en meer in het bijzonder uranyl gesulfoneerdf talocyanine, 2^ dat is beschreven in Amerikaans octrooischrift 3.027.391 als een bruikbaar middel bij de behandeling van een aantoonbare tumor door een directe injectie van dit ur any If talocyanine in de tumor van het dier.

Men zal begrijpen, dat deze gesulfoneerde zwaalmetaalftalocya-ninen alleen bruikbaar zijn wanneer een tumor reeds onderkend is via 2Q een andere weg en dat ze alleen bruikbaar zijn voor een therapeutische toepassing wanneer het uitgangsmetaal een radioactief nuclide is waarbij de straal de tumor kan vernietigen, of indien het metaal een splijtbaar of een door neutronen activeerbaar nuclide is. Ongelukkigerwijze levert deze methode geen mogelijkheid op de tumor te plaatsen, maar alleen een 25 mogelijkheid hem radioactief te behandelen, zodat met deze stof geen 8002860 -u- tumor kan -worden aangetoond, noch voor "behandeling anderszins in aanmerking kamt.

Aangezien het "bekend is, dat het "belangrijkste probleem "bij maligne groei een vroegs ontdekking is, zodat een goede behandeling, zo spoedig 5 mogelijk kan worden aangevangen, is het bijzonder gewenst te kunnen beschikken over een veilige radioactieve methode voor het ontdekken van maligne groei.

Volgens de uitvinding, is nu gevonden, dat maligne tumoren snel kunnen worden ontdekt door toepassing van nieuwe complexen van kort 10 levende gammastraling emitterende metaalisotopen en ftalocyanine- tetrasulfonzuur. Tevens is gevonden, dat deze nieuwe complexen vanwege hun affiniteit voor maligne weefsels bijzonder bruikbaar zijn voor het aantonen van de aanwezigheid,de plaats en de grootte van maligne weefsels via een gebruikelijke radioactieve methode.

15 De kortlevende gammastraling emitterende metaalisotopen die vol gens de uitvinding met ftalocyaninetetrasulfonzuur worden gecombineerd tot nieuwe radiofamaceutische complexen zijn technetium-99m, gallium-675 gallium-68, kwik-197, koper-6^, chroom-51, kobalt-57j indium-111 en zink-62. Voorkeurs complexen voor beeldvorming binnen 12 uren zijn het 20 technetium-99m ftalocyaninetetrasulfonzuur en gallium-68 ftalocyaninetetrasulfonzuur, omdat technetium-99m en gallium-68 gemakkelijk uit een generator worden verkregen en omdat hun halveringstijden resp. zes uren en 68 minuten bedragen. Hoewel technetium-99 de belangrijkste isotoop is die tegenwoordig in de clinische practijk in gebruik is wordt 25 gallium-68 langzamerhand nagenoeg even belangrijk vanwege de recente ontwikkelingen in de positron tetnografische instrumenten. Voor toepassing die beeldvorming met lagere tijdsintervallen vereisen en wel tot 120 uur na de injectie zijn complexen van metaalisotopen met een halveringstijd van ca. 3 dagen gunstiger, zoals gallium-67 ftalocyanine-30 tetrasulfonzuur en indium-111 ftalocyaninetetrasulfonzuur.

De onderhavige verbindingen kunnen ofwel door een condensatie-procedure volgens Inor. Chem. k69 (1965) of via een directe merk-methode worden bereid.

De condensatiemethode omvat een condensatie van mononatrium-35 sulfoftaalzuur met de kortlevende gamma-emitterende metaalisotoop in 800 2 8 60 - * -5- nitrobenzeen van 200°C of meer en wel in een inerte gasatmosfeer "bij aanwezigheid van een reduceermiddel als hydroxylamine, ureum en ammonium-chloride en hij aanwezigheid van een katalysator als ammoniummolybdaat.

Dit reactiemengsel wordt op ca. 90°C verwarmd en geconcentreerd in een 5 stikstofstroom. Condensatie treedt op hij verhitting van dit residu op 235°C of hoger afhankelijk van de gekozen metaalisotoop en wel gedurende ca. een half uur.

niettemin heeft deze methode duidelijke nadelen, omdat een mengsel van gemerkte isotopen van tetrasulfoftalocyanine complexen worden verkre-10 gen, welke moeten worden gezuiverd cm oncmgezet uitgangsmateriaal en vrije metaalisotoop te elimineren, zodat een zekere hoeveelheid tijd teloorgaat, hetgeen een duidelijk nadeel is wanneer een metaalisotoop met een zeer korte halveringstijd van ca. 3 uren wordt gebruikt. Hierdoor -ontstaat een race tegen de tijd cm de gewenste procedure te verkrijgen 15 voor een in^ctie in de te onderzoeken patiënt, niettemin is deze methode de enig beschikbare, bij gebruik van een metaalisotoop als technetium, die niet bijzonder geschikt is voor toepassing bij de directe merkmetho-de vanwege zijn chemische eigenschappen.

Ook kunnen de gewenste produkten worden verkregen door een directe 20 merkmethode. Bij deze methode wordt het tetrasulfoftalocyanine verkregen dooreen sulfonering van ftalocyanine dat wordt afgescheiden om hei;hoofdbestanddeel te winnen, dat vervolgens direct met de gewenste metaalisotoop wordt gemerkt volgens op zichzelf bekende methoden. Deze methode verdient de voorkeur bij andere metaalisotopen dan technetium. Bij de 25 directe merkmethode wordt de metaalisotoop toegevoegd aan een waterige oplossing van tetrasulfonftalocyanine en 10-30 min op 100°C verhit, nadat de pH cp neutraal of licht alkalisch is gebracht.

De nieuwe ftalocyaninetetrasulfonzuurcomplexen van kortlevende gammastraling emitterende metaalisotopen zijn bijzonder bruikbaar bij 30 injectie in de bloedstroom voor het diagnostiseren van de aanwezigheid van tumoren in een dierlichaam.

Ftalocyaninen en hun gesulfoneerde analoga zijn niet giftig en zelfs hun complexen met giftige metalen resulteren in niet giftige metaalccmplexen. Omdat bovendien de hoeveelheden kortlevende metaal-35 isotopen nodig voor deze doeleinden in dieren te verwaarlozen zijn, 800 2 8 60 -6- zi jn de corresponderende ftalocyaninetetrasulf on zuur complexen volkomen onschuldig gebleken wat betreft farmacologische bij-effecten bij toediening voor detectiedoeleinden in levende organismen.

De uitvinding wordt nader toegelicht door de volgende voorbeelden.

5 Voorbeeld I:

Technetium-99m ftalocyaninetetrasulfonzuur (Tc-99m-PcTs).

Aan een vers geëlueerd pertechnetaat ("“TcO^ )—oplossing (2 cm^ met daarin 50-150 juCi 99mTc, uit een 99 Mo/99mTc-generator) werd mononatrium- sulfoftaalzuur (8,0¼ mg, 3x1ο"5 mol), 6 mg ureum (10- mol) en 0,1 cnr ; ‘ 10 van een oplossing met daarin 6xl0-^ M ammoniummolybdaat (NH^gMo^Ogi^^O) toegevoegd alsmede 10”^ M ammoniumchloride. Na een toevoeging van 8,3¼ mg hydroxylamide (12x10"^ mol) dat het pertechnetaat reduceert,

waarschijnlijk tot technetiumoxide (99mTc02) werd het mengsel op 99°C

verwarmd en geconcentreerd in een stikstofstrocm. Het residu werd binnen 15 25 min op 235°C verhit, waardoor condensatie optrad. Nadat het mengsel . . 3 was afgekoeld op kamertemperatuur werd het residu opgenomen in 1 cm

O

water en aangebracht op een zwakke anionenuitwisselende kolom (l cnr

Amberlite IR^5-(0H), aangebracht in een plastic injectiespuit, kolcm A).

3

Deze kolom werd uitgewassen met 9 cm gedestilleerd water en geëlueerd 3 20 in omgekeerde richting met 0,1 N natriumhydroxide en wel 10 cm .

Het eluaat werd direct geleid over een kationenuitwisselende kolom

O

(0,5 cm Amberlite 12-120 (H), kolom B), waarbij 5 fracties van elk 3 2 cm werden verkregen. Het gezuiverde Tc-99mPcTs (10#'s opbrengst berekend op de radioactiviteit van het oorspronkelijke pertechnetaat-25 monster), werd opgevangen in de derde fractie (fractie III, kolom B).

O

Nadat de pH met 0,1 N zoutzuur (ca. 0,1 cm ) op 7,0 was gebracht, was het preparaat klaar voor injectie in laboratoriumdieren.

.•Gaat men op dezelfde wijze tewerk maar uitgaande van het nitraat of het chloridezout van gallium-67, koper-6^ chroam-51, kobalt-30 57, indium-111 of zink-62, dan verkrijgt men de overeenkomstige gallium- 67, koper-6^ chroam-51, kobalt-57, indium-111 en zink-62 ftalocyaninetetrasulf on zuurccmplexen .

Voorbeeld II:

Om de chemische aard van het Tc-99m bestanddeel van de gezuiverde 35 Tc-99m-PcTs-fraetie (voorbeeld I, fractie III, uit kolom B) te bepalen, 800 2 8 60 Λ' -τ- werd een condensatieexperiment met Tc-99, een lang -levend afbraakpro-dokt van Tc-99m uitgevoerd. Technetium-99 metaal (2*9,5 mg, 0,5x10 mol) werd daartoe opgelost in enkele druppels geconcentreerd salpeterzuur, waarna een kleine hoeveelheid ureum werd toegevoegd cm het gevormde . 5 nitriet te ontleden. Ha de toevoeging van een kleine hoeveelheid hydrox-ylamine werd het mengsel in vacuum gedroogd tot een lichtgroen vast materiaal. Dit materiaal werd opgencmen. in een waterige oplossing van

O

hydroxylamine (2 cm )met daarin lj-32 mg 3-sulfoftaalzuur, 600 mg ureum, 7,2* mg ammoniummolyhdaat en 53 mg ammoniumchloride. Dit reactiemengsel 10 werd overdekt met nitrobenzeen (kpt. 210,9°C) en op een oliebad onder een stikstof atmosfeer verhit. Hadat het water was verdampt werd de hydroxylamine ontleed, zoals blijkt uit een plotseling gasontwikkeling.

De kleur van het reactiemengsel wisselde daarbij van lichtviolet tot zwart. Ha toevoeging van nog 5 cm^ nitrobenzeen werd het mengsel 20 min 15 gekookt. Het zwarte neerslag werd opgevangen, gesuspendeerd in absolute methanol, gefiltreerd, met absolute methanol gewassen en gedroogd tot 235 mg van een zwart poeder. De specifieke activiteit (i>-ontleding van de Tc-99) duidde op de aanwezigheid van 15,3# Tc oftewel een 5,6#'s crermaat van Tc berekend op een Tc :PcTs-verhouding van 1:1. Het preparaat 20 was dus of verontreinigd met andere Tc-zouten, of het complex bevatte meer dan 1 mol Tc per mol PcTs.

Cochromatografie van Tc-99-PcTs (l mg) en een Tc-99m-FcTs-preparaat in een ionenuitwisselingssysteem (voorbeeld i) gevolgd door UV-analyse van het gezuiverde Tc-99m-PcTs (fractie III uit 25 kolom B) werd uitgevoerd. Het UV-spectrum vertoonde karakteristieke absorptiemaxima bij 685 en 595 nM tezamen met een sterke absorptie beneden 300 nM en easchouder bij 305 nM, hetgeen de sulfoftalocyanine-- aard van het geëlueerde materiaal bevestigt.

Voorbeeld III: 30 In vivo verdeling van Tc-99m-PcTs (fractie III uit kolom B van voorbeeld i)_

Vrouwelijke konijnen van 2 kg werden geanesthetiseerd door een i.p. injectie van natrium Hembutal (30 mg/kg). De gezuiverde Tc-99m-PcTs-

O

fractie (2 cm » 30yUCi) werd i.p. toegediend via de oorader. De ver-35 deling van de radioactiviteit werd zichtbaar gemaakt door scintillatie 800 2 8 60 -8- met een Dyna-IY camera van Picker Nuclear. Deze camera was voorzien van een hoog oplossend vermogen, een parallelcollimator en bevatte een matrix van 37 fotobuizen waardoor een intrinsieke oplossing van 1/8” werd verkregen.

5 Vijf minuten na de injectie accumuleerde de activiteit in het ge bied van het hart en lever. De nieren werden zichtbaar evenals de botten, en in. het bijzonder de botgewrichten bij de achterpoten konden goed worden onderkend. Zes uren na de injectie werd een sterke fixatie waargenomen bij de lever, het hartgebied, de nieren en de milt. De stabi-10 liteit van hetTc-9Sta-PcTs-ccmplex was duidelijk uit een afwezigheid van activiteit bij de maag, de schildklier en de speekselklieren.

Ter vergelijking werd een scintillatieopname gemaakt van een konijn, geïnjecteerd met een overeenkomstige activiteitsdosis in de vorm van het vrije pertechnetaat. Dit toonde aan, dat in tegenstelling tot het 15 experiment met Tc-99ni-PcTs nu ook de maag, de speekselklieren en de schildklier duidelijk waren gemerkt.

Voorbeeld IV:

Om de orgaanverdeling van Tc-99m-PcTs als functie van de lijd te onderzoeken werden 7 vrouwelijke Fisher-3UU CHBL-ratten geïnjecteerd 3 20 via de caudale ader met het gezuivere radiofarmacon (^5juCi in 0,2 cm fysiologische zoutoplossing per rat). De dieren weiden gedood op verschillende tijdsintervallen en aan sectie onderworpen. Monsters van de lever, de nieren, de longen, spieren, de milt en het bloed werden opgevangen, gewogen en geteld op hun gehalte aan Tc-99m in een Spectron-25 100 multichannel analyser, gecalibreerd voor lUO KeV fotonen (Pieker

Nuclear). De waarden werden ingesteld op Tc-99m-ontleding en voor gewicht sverschillen tussen de dieren; de wisselingen in specifieke activiteiten werden op een diagram uitgezet. Een aantal duidelijke distributiepatronen kunnen uit de verkregen grafiek worden afgeleid.

30 Een hoge specifieke activiteit in de nieren wordt tijdens het gehele onderzoek gehandhaafd, hetgeen duidt op een irreversibele binding van Tc-99m-PcTs in deze organen. De leverfixatie met een maximale opname na 12 uren is eveneens significant. De milt en de longen zijn minder actief, hoewel hun specifieke aciviteiten tijdens het experiment con-35 stant bleven. De activiteit van het opgevangen bloed neemt exponentieel 80 0 2 8 60 * - ·? *« · /· , ·? ··.„.«··.·.» *· ✓ · * ·'*.ƒ. . t , i, ♦ . . - . *- · ...... . · . * . .· * · -** '. · * *»* ' . , ·· ’ .-- *-.*-- *- ^ -9- af met een halveringseliminatietijd van 12 uren. De opname van Tc-99m-PcTs door de spieren is insignificant en parallel met de activiteit vanhet hloed.

Concluderend geven deze resultaten aan, dat het nierweefsel een 5 sterke affiniteit bezit voor het Tc-99m-PcTs. Een aantal andere organen zoals de lever, milt, longen en hart houden dit produkt eveneens vast.

Het distributiepatroon duidt op een significante binding op het niveau van het reticulo-endotheliale systeem.

Voorbeeld V; 10 De fixatie van het Tc-99n.-PcTs door de diverse organen kan even eens worden bekeken via het uitscheidingspatroon van dit radiofarmacon.

De uitscheiding van Tc-99®· werd bepaald met 3 mannelijke ratten (Sprague-Dawley) van elk ca. 100 g. Om een uniform patroon te verkrijgen werden de dieren gecystectomiseerd volgens Helv. Acta 2b, 2b (1966).

15 Elke rat ontving een dosis van 0,U pCi/g aan Tc-99m-PcTs via de caudale ader. De totale activiteit van de dieren werd op diverse tijdsintervallen gemeten met een PHO-V-camera (Searle) voorzien van een sterk oplossende parallelcollimator. De dieren werden opgesloten in een nauwe kooi om hut geometrie te regelen in relatie tot de detector. Tijdens het ge-20 hele experiment konden zij eten en drinken. Het gemiddelde van de ver-.... kregen waarden bij de drie dieren werd uitgezet als een percentage van de activiteit op het tijdstip van de injectie en wel op een semi-lo-garitmische schaal.

De waarden werden gecorrigeerd voor het verval van Tc-99m en 25 geven dus alleen de biologische uitscheiding van TcPcTs weer. Een twee ccmpartimentskrcmme werd daarbij verkregen, hetgeen duidt op het feit, dat een verdelingsevenwicht binnen 3 uren werd bereikt. Dit punt van intersectie van de twee krammen valt samen met de maximale opname in de diverse organen en het verzamelde bloed. Het is duidelijk dat ge-30 durende de eerste 3 uren na de injectie ca. 20% van het Tc-99m direct uit het verzamelde bloed wordt uitgescheiden. De rest van het Tc-99m wordt vrijgegeven door de doelweefsels en wel met een bijzonder lage snelheid (0,5$ per uur). Deze waarnemingen tezamen met een afwezigheid van activiteit in de maag, de schildklier en de speekselklieren duidt 35 erop, dat geen pertechnetaat uit het TcPcTs-complex vrijkomt. Dit toont 8 00 2 8 60 '.'·· .: ..·. · ·'-· •ν-··.:“·' ' ' ' ·.; ·.*·· ’\. .·: · ·"' V »"'·'·Ί·: ' i» ;; '·' -10- eveneens aan, dat er een irreversibele "binding plaatsvindt van TcPcTs op de receptorplaatsen van de doelorganen.

Voorbeeld 71:

Om Tc-99m-PcTs als een tumor-ontdekkend middel te beoordelen 5 werden de voor hormonen gevoelige 13762 borstadrenocarcincmen bij

Fisher 3I1VCRBL vrouwelijke ratten als model gekozen. Deze tumor wordt gehouden in de ascitesvorm. Evenwel eenmaal s.c. geinoculeerd of in een zacht weefsel ontwikkelt zich een vaste tumor. Bij deze studie werden 3 5 dieren van elk 150 g geinoculeerd in de dij en wel met 0,5 cm 10 ascitesvloeistof (10 cellen). Op tijdsintervallen van 3, 6, 8 en 11 dagen na de inoculatie werden de dieren via de caudale ader gexnjec-

O

teerd met Tc-99m-PcTs (500 jxCi in 1 cm ). De activiteitsverdeling in de dieren werd gevolgd door scintillatieopnamen met een Dyna-IV camera gekoppeld met een Cybernéx ordinatorsysteem (Crhcmemco). Bepaalde beelden 15 werden geregistreerd op een magnetische schijf, welke hun weergave op een matrix van 128 bij 128 punten mogelijk maakt. De activiteit van elk punt wordt via een schaal van 8 kleuren overgebracht, welke viermalen werden herhaald cm een activiteit van 0-256 tellingen te bestrijken. Bovendien maakt deze techniek een duidelijke zichtbaarmaking van de 20 scintillatieopnamen voor een kwantitatieve bestudering van de resultaten mogelijk.

De beelden na 3 en 6 dagen na de tumorinoculatie onthulden slechts een lichte toename in de activiteit op de inoculatieplaats.

Maar het opnameêxperiment met Tc-99m-PcTs bij dieren 8 dagen na de 25 inoculatie onthulde, duidelijk een selectieve opname van Tc-99m in de tumor. Een van de dieren werd na de scintigrafische opnamen gedood en aan sectie onderworpen. De tumor was ontwikkeld in de dij en wel als een 0,5 cm vast niet gevasculariseerd wit knobbeltje van 25 mg. De activiteit van de tumor was viermaal groter dan die bij het spierweefsel 30 in de gezonde dij. 11 dagen na de inoculatie had de tumor een grootte bereikt van 1 cm (U55 mg) en kon toen even goed zichtbaar worden gemaakt met het onderhavige radiofarmaccn (tumor /spierverhouding 5 ·“ 1) ·

De pertinente fixatie van Tc-99m-PcTs in maligne lesies in bepaalde stadia van tumor ontwikkeling, duidelijk vóór de vacularisatie-35 fase, geeft duidelijk de bruikbaarheid van het nieuwe radiofarmacon aan 8002860 Μ -11- 'M:9tfè^^r?^£^ als een opname middel voor een vroege diagnose van aligne tumoren en . hun metastasen.

Voorbeeld VII;

Ga.nittm~67 ftfl-tocyaninetetrasulfonzuur (Ga-67-PcTs) door direct merken.

5 Ftalocyanine werd omgezet in zijn tetrasulfonderivaat volgens J.Chem. Soc. 2975 (1950) en wel in een oplossing van ftalocyaninetetra-

—5 Q

sulfonzuur (k mg» 1,5x10 mol) in 0,6 cm van een 0,1 M fosfaathuffer 3 met pH 7,3 waaraan 0,1 cm van dezelfde buffer werd toegevoegd met daar-in dragervrij gallium (67 Ga , 30-50 microcurie) en 1*0 microgram 10 natriumcitraat. Het mengsel werd 10 min cp 100°C verhit, waarna een monster van 10-25 microliter werd aangebracht op een dunnelaagchroma-toplaat met silicagel. Ha ontwikkelen van de plaat in aceton:ethyl-acetaat: water OH (7:3:3:0,3) en een autoradiogram onthulde de aanwezigheid van vier radioactieve zones met idèntiéke migratiepatronen 15 als de belangrijkste opgeloste blauwe bestanddelen van het niet gemerkte ftalocyaninetetrasulfonzuurpreparaat. Qnomgezet gallium bleef op de oorsprong staan (8W terwijl l€% van de radioactiviteit was gehecht aan de Ga-67-PcTs-zones.

Zuivering van dit Ga-67-PcTs werd uit-geroerd door het reactie-20 mengsel aan te brengen op een silicagelkolom van 2x0,5 cm, gevolgd door

O

êlutie met een 0,9% zoutoplossing (l cnr). Het preparaat was toen klaar voor gebruik.

Door op dezelfde wijze tewerk te gaan maar uit te gaan met nitraat of het chloride van gallium-68, koper-6k, chroom-51, cobalt-57, 25 indium-111, kwik-197 en zink-62 verkreeg men de overeenkomstige gallium-68, koper-6U, chroom-51, cobalt-57, kwik-197, indium-111 en zink-62 ftalocyaninetetrasulfonzuurcamplexen.

30 35 .

800 2 8 60

Claims (9)

1. Het ftalocyaninetetrasulf on zuurmetaalccmplex met technetium-99m, gallium-67» gallium-68, koper-6^, chroom-51, kobalt-57, indium-111, kvik-197 en zink-62.

2. Het technet ium-99m ftalocyaninetetrasulfonzuur.

3. Werkvij ze voor het aantonen van tumoren in het lichaam van een dier, mek het kenmerk, dat men aan dit dier een diagnostische dosis van een ftalocyaninetetrasulfonzuurmetaalcamplex met technetium-99nxs gallium-67* gallium-68, koper-6U, chrocm-51, kohalt-57» indium-111, chroom-197 of zink-62 toedient, gevolgd door een ondeazoek met een stralingsgevoelige 10 inrichting cm de tumor aan te tonen, vaaraan het gemerkte diagnosticum is gebonden. Werkwijze voor het aantonen van tumoren in dierlijke lichamen, met het kenmerk, dat men aan het dier een diagnostische dosis van tech-netium-99m ftalocyaninetetrasulfonzuur toedient gevolgd door een onder-15 zoek met een stralingsgevoelige inrichting ter bepaling van tumoren, waaraan zich het gemerkte diagnosticum heeft gebonden.

5. Het gallium-67 ftalocyaninetetrasulf onzuur.

6. Een metaboliseerbaar, radioactief tumorzoekend preparaat met daarin een ftalocyaninetetrasulfonzuur-radioactief metaalccmplex met 20 als actief metaal technetium-99m, gallium-67, gallium-68, koper-6H, chrocm-51, kobalt-57, indium-111, kvik-197 of zink-62, alsmede een passende vloeistofdrager.

7. Metaboliseerbaar, radioactief, tumorzoekend preparaat met daarin technetium-99m ftalocyaninetetrasulfoüzuur en een passende vloeistof- 25 drager.

8. Metaboliseerbaar, radioactief, tumorzoekend preparaat met daarin gallium-67 ftalocyaninetetrasulfonzuur en een passende vloeistofdrager.

9. Metaboliseerbaar, radioactief, tumorzoekend preparaat met daarin indium-111 ftalocyaninetetrasulf onzuur en een passende vloeistof drager.

10. Metaboliseerbaar, radioactief, tumorzoekend preparaat met daarin gallium-68 ftalocyaninetetrasulf onzuur en een passende vloeistof drager. 800 2 8 SO