NL1012210C2

NL1012210C2 - Werkwijze voor het be´nvloeden van het geslacht van een vis of weekdier.

Info

Publication number: NL1012210C2
Application number: NL1012210A
Authority: NL
Inventors: Albertus Waaijenberg
Original assignee: Schouten Products B V
Priority date: 1999-06-01
Filing date: 1999-06-01
Publication date: 2000-12-04
Also published as: WO2000072699A1; AU5255300A

Description

P49218NL00

Titel: Werkwijze voor het beïnvloeden van het geslacht van een vis of weekdier

De uitvinding heeft betrekking op een werkwijze voor het beïnvloeden van het geslacht van een vis of weekdier.

Bij verschillende vissoorten en weekdiersoorten, die op commerciële wijze worden geteeld voor met name 5 consumptiedoeleinden, heeft het ene geslacht voordelen boven het andere in de teelt. Deze voordelen behelzen onder meer de groei van de vis of het weekdier, het tijdstip van geslachtsrijpheid, en de slachtkwaliteit. Zo is er bij zalm en paling een voorkeur voor de teelt van vrouwtjes boven 10 mannetjes, omdat vrouwtjes met behoud van een goede slachtkwaliteit langer doorgroeien. Dit betekent dat er een grotere opbrengst aan vlees per vis wordt verkregen, zonder dat de kwaliteit daaronder lijdt.

De geslachtsdifferentiatie (dat wil zeggen de 15 verdeling van mannelijke en vrouwel.ijke individuen binnen een populatie) is bij veel vis- en weekdiersoorten niet 50/50%. Dit geldt met name onder de omstandigheden waarbij commerciële teelt wordt bedreven. Onderzoek heeft reeds uitgewezen, dat de verdeling over de geslachten sterk 20 beïnvloed wordt door milieufactoren, zoals de aanwezigheid van bepaalde chemische stoffen in het water waarin de dieren leven. Voorts is bekend dat door toevoeging van synthetische, dikwijls oestrogene, hormoonpreparaten aan het water, of door injectie van dergelijke preparaten bij 25 vissen, de geslachtsdifferentiatie van vissen kan worden beïnvloed. Een nadeel van deze bekende methode is dat zij op gespannen voet staat met de wettelijk toegestane hoeveelheden van hormoonpreparaten die mogen worden toegediend. Bij minder gecontroleerd gebruik kan deze 30 methode gevaren opleveren voor de gezondheid van mens en dier.

De uitvinding beoogt een werkwijze te verschaffen voor het beïnvloeden van het geslacht van een vis of 1012210 2 weekdier, waaraan niet de hierboven geschetste nadelen van de bekende methoden kleven. Meer in het bijzonder wordt een werkwijze beoogt, waarmee op een significante wijze de geslachtsdifferentiatie van een populatie vissen of 5 weekdieren kan worden beïnvloed. Deze werkwijze dient zo veilig mogelijk te zijn voor mens, dier en milieu.

Verrassenderwijs is thans gevonden dat het toedienen van phyto-oestrogenen aan vissen of weekdieren het gewenste beïnvloedingseffeet heeft. De uitvinding betreft derhalve 10 een werkwijze voor het beïnvloeden van het geslacht van een vis of weekdier, waarbij een phyto-oestrogeen wordt toegediend aan de vis of het weekdier.

Volgens de onderhavige werkwijze wordt bereikt dat de kans. dat een vis of een weekdier zich ontwikkelt tot een 15 vrouwtje aanzienlijk wordt vergroot. Wanneer volgens de uitvinding een phyto-oestrogeen wordt toegediend aan een vissen- of weekdierenpopulatie zal de verhouding van het aantal vrouwtjes tot het aantal mannetjes in de populatie aanmerkelijk groter zijn dan diezelfde verhouding in 20 populaties waaraan geen phyto-oestrogeen is toegediend.

Voorts kleven aan het gebruik van een phyto-oestrogeen niet de nadelen van de volgens de stand der techniek gebruikte stoffen.

Phyto-oestrogenen zijn stoffen die in lage 25 concentraties voorkomen in bepaalde planten en zaden en een grote gelijkenis vertonen met menselijke en dierlijke geslachtshormonen. Deze stoffen zijn op zich bekend. Een overzicht van hun eigenschappen en de wij ze waarop ze kunnen worden verkregen uit planten is te vinden in het 30 Amerikaanse octrooischrift 5.830.887.

Er zijn drie klassen phyto-oestrogenen: isoflavonen, lignanen en coumestanen. Van isoflavonen wordt aangenomen dat ze een breed scala aan biologische functies in een plant vervullen. Deze functies zijn echter nog niet geheel 35 begrepen. Twee van deze functies zijn wel bekend. De eerste behelst de functie als phyto-alexin. Aldus wordt de stof 1012210 3 uitgescheiden door de plant in reactie op aanvallen van parasieten, zoals insecten, schimmels en virussen, en vertoont activiteit tegen deze parasieten. De tweede functie behelst het bevorderen van kolonisatie van 5 stikstof-fixerende bacteriën op de wortels. De biologische functies van lignanen en coumestanen zijn in het geheel nog niet doorgrond.

Volgens de uitvinding worden bij voorkeur isoflavonen als phyto-oestrogenen gebruikt. Geschikte 10 isoflavonen met een gewenste activiteit komen voornamelijk voor in de Leguminosae familie. Bekende voorbeelden zijn daidzeine, glyciteïne, genisteine en biochanine.

Isoflavonen komen voor in bijvoorbeeld soja, klaver, lucerne, doperwten, linzen en bonen in hoeveelheden van 15 ongeveer 40-300 mg per 100 g droog gewicht.

Met behulp van scheidingstechnieken is het mogelijk om samenstellingen uit planten en/of hun zaden of vruchten te winnen die een relatief hoog gehalte aan phyto-oestrogenen bevatten. Dergelijke samenstellingen worden wel 20 toegepast als zogenaamd nutraceuticals in humane voeding.

Ze worden geacht niet, of hooguit in zeer beperkte mate, schadelijk te zijn voor de gezondheid van mens en dier of voor het milieu. Voor een beschrijving van mogelijke wijze voor het winnen van phyto-oestrogenen uit planten wordt 25 verwezen naar het hierboven reeds aangehaalde Amerikaanse octrooischrift 5.830.887. Volgens de uitvinding wordt als plantaardige bron van een phyto-oestrogeen bij voorkeur soja of klaver gebruikt. Volgens een voorkeursuitvoeringsvorm, wordt een phyto-oestrogeen of een 30 preparaat dat een phyto-oestrogeen bevat geëxtraheerd met een geschikt oplosmiddel ter verwijdering van saponinen die eventueel in het product aanwezig zijn. Van het aldus verkregen product is gebleken dat het een hogere biologische activiteit bezit.

35 Zoals gezegd wordt volgens de uitvinding een phyto- oestrogeen toegediend aan een vis of weekdier om het ' !· 4 9 1 ft

·- . i O

4 geslacht van het dier te beïnvloeden. Wanneer een phyto-oestrogeen aan een jonge vis of weekdier wordt toegediend, in het stadium waarin het geslacht van het dier nog niet vaststaat, dan wordt de kans dat de vis of het weekdier 5 zich ontwikkelt tot een vrouwtje aanzienlijk vergroot. Wanneer een phyto-oestrogeen wordt toegediend aan een vissen- of weekdierenpopulatie, zal de verhouding van het aantal vrouwtjes tot het aantal mannetjes significant toenemen.

10 In de ontwikkeling van een jonge, ongedifferentieerde vis of weekdier, staat het geslacht van het dier gedurende enige tijd nog niet vast. Pas bij het naderen van volwassenheid zal duidelijk worden of het om een vrouwtjes- of mannetjesdier gaat. De duur van deze 15 periode is afhankelijk van de vissen- of weekdierensoort. Tevens spelen ook de afmetingen van het dier, dus de mate waarin de vis of het weekdier is gegroeid, en de omgevingstemperatuur een rol. In de meeste gevallen geldt, dat het geslacht van vissen of weekdieren die jonger zijn 20 dan 50 dagen doorgaans nog niet vaststaat. Gegeven een bepaalde vissen- of weekdierensoort en bepaalde leefomstandigheden, zal de vakman in staat zijn om een geschikt moment te bepalen voor het toedienen van een phyto-oestrogeen volgens de uitvinding.

25 'In beginsel, kan de onderhavige werkwijze het geslacht van elke soort vis of weekdier beïnvloeden. Bij voorkeur wordt de werkwijze toegepast op vissen die op commerciële wijze worden geteeld en waarbij gewenst is dat zoveel mogelijk vrouwtjes en zo min mogelijk mannetjes 30 worden verkregen. Dit geldt onder meer voor zalm, paling, forel, karper, brasem, baars en steur. Weekdieren waarbij de onderhavige werkwijze bij voorkeur wordt uitgevoerd zijn onder meer kreeften en garnalen. Bij voorkeur wordt de geslachtsdifferentiatie van een vissen- of 35 weekdierenpopulatie zodanig beïnvloed dat de verhouding van 1012210 5 het aantal geteelde vrouwtjes ten opzichte van het aantal geteelde mannetjes zo hoog mogelijk ligt.

Het phyto-oestrogeen kan op verschillende wijzen worden toegediend aan een vis of weekdier. Volgens een 5 eenvoudige wijze wordt het phyto-oestrogeen opgenomen in het voer van de vis of het weekdier, of wordt het tegelijk met het voer aan de vis of het weekdier toegediend. De gewichtsverhouding phyto-oestrogeen, als verkregen volgens bovenstaande werkwijze uit een plant of een deel van een 10 plant, betrokken op de hoeveelheid voer van de vis of het weekdier zal doorgaans liggen tussen 0,1 en 10 gew.%, bij voorkeur tussen 0,5 en 2,5 gew.%, afhankelijk van het lichaamsgewicht van de vis of het weekdier.

Verrassenderwijs blijkt het gewenste effect op de 15 geslachtsdifferentiatie van een populatie of vissen of weekdieren al bereikt wanneer relatief weinig phyto-oestrogeen wordt toegediend. Andere voorbeelden van.wij zen van toediening zijn toevoeging van het phyto-oestrogeen aan het water waarin de vis of het weekdier leeft, of door het 20 injecteren van de vis of het weekdier met het phyto-oestrogeen.

De uitvinding wordt thans nader toegelicht aan de hand van de volgende voorbeelden.

25 ' Voorbeeld 1

In een dosering van 2% werd een isoflavonenconcentraat, gewonnen in een concentratie van 3% uit soja, verkrijgbaar bij de firma Soylife Nederland B.V. 30 te Giessen, opgenomen in een voeder voor karpers. Gedurende de 23ste tot en met de 73ste levensdag werd dit voer gevoerd aan een populatie van in aanleg mannelijke karpers. Na de 73ste dag werd de ontwikkeling van de geslachtsorganen door middel van histologisch onderzoek 35 vastgesteld en bleken bij ca 50% van de dieren de vrouwelijke geslachtsorganen meer ontwikkeld te zijn dan de 6 mannelijke. Bij de controle-groep die het product niet kregen toegediend was dit percentage nihil.

5 Voorbeeld 2

Het isoflavonenconcentraat genoemd in voorbeeld 1 werd geëxtraheerd met een alcohol/aceton-oplossing 50/50. Daarbij werden de aanwezige isoflavonen in de 10 extractvloeistof opgelost. Door de aanwezigheid van aceton werden de in het product aanwezige saponinen neergeslagen. Door het aldus verkregen extract te drogen via walsendroging werd een product verkregen dat praktisch geen saponinen meer bevatte en een gehalte had aan isoflavonen 15 van ca 20,70%.

Het product werd in een dosering van 1,0% opgenomen in een voeder voor karpers. Gedurende de 23ste tot en met de 73ste levensdag werd ook dit voer gevoerd aan een populatie van in aanleg mannelijke karpers. Na de 73ste dag 20 werd de ontwikkeling van de geslachtsorganen door middel van histologisch onderzoek vastgesteld en bleken bij ca 70% van de dieren de vrouwelijke geslachtsorganen meer ontwikkeld te zijn dan de mannelijke. Bij de controle-groep die het product niet kregen toegediend was dit percentage 25 nihil!

De verwijdering van de saponinen door een extractie met een aceton/alcohol oplossing bleek tot een hogere biologische activiteit van het product te leiden waarschijnlijk veroorzaakt door een betere benutting door 30 het dier.

'i 0 12 2 10

Claims

1. Werkwijze voor het beïnvloeden van het geslacht van een vis of weekdier, waarbij een phyto-oestrogeen wordt toegediend aan de vis of het weekdier.

2. Werkwijze volgens conclusie 1, waarbij de vis of het 5 weekdier niet ouder is dan 50 dagen.

3. Werkwijze volgens conclusie 1 of 2, waarbij de vis of het weekdier een zalm, paling, karper, forel, brasem, baars, steur, garnaal of kreeft is.

4. Werkwijze volgens één van de voorgaande conclusies, 10 · waarbij het phyto-oestrogeen een isoflavon is.

5. -Werkwijze volgens conclusie 4, waarbij het isoflavon is.gewonnen uit een lid van de familie leguminosae.

6. Werkwijze volgens één van de voorgaande conclusies, waarbij het phyto-oestrogeen samen met voer wordt 15 toegediend aan de vis of het weekdier.

7. Samenstelling omvattende vissenvoer en een phyto-oestrogeen.

8. Samenstelling volgens conclusie 7 omvattende tussen 0,1 en 10 gew.%, betrokken op de samenstelling, van het 20 phyto-oestrogeen.

9. Samenstelling volgens conclusie 7 of 8 in hoofdzaak vrij van saponinen. ,:,210