PL230608B1

PL230608B1 - Sposob wytwarzania nawozow organiczno-mineralnych

Info

Publication number: PL230608B1
Application number: PL412539A
Authority: PL
Inventors: Jacek KAMIENIAK; Jacek Kamieniak; Marcin MALIK; Marcin Malik
Original assignee: Harciarek Tomasz
Priority date: 2015-05-29
Filing date: 2015-05-29
Publication date: 2018-11-30
Also published as: PL412539A1; WO2016195518A1

Abstract

Przedmiotem zgłoszenia jest sposób wytwarzania nawozów organiczno - mineralnych o działaniu biostymulującym, jakie mają zastosowanie w warzywnictwie, sadownictwie, uprawach roślin polowych, ozdobnych, trawników, etc. i przeznaczone są do stosowania doglebowego i/lub dolistnego i/lub nawadniania kroplowego (fertygacji). Sposób obejmuje etapy podgrzewania hydrolizatu białkowego otrzymanego w procesie hydrolizy enzymatycznej tkanek zwierzęcych i zawierającego naturalne wolne α-L-aminokwasy w ilości co najmniej 4% wag., do temperatury wyższej niż 70°C i przy ciśnieniu w zakresie od 0.3 do 0.9 bara, aż do uzyskania zawartości naturalnych wolnych α-L-aminokwasów wynoszącej co najmniej 6% wag., a korzystnie 10% wag.; oraz schłodzenia hydrolizatu i dodania do niego związków wprowadzających mikroelementy i/lub makroelementy. Przedmiotem zgłoszenia są również nawozy wytworzone takim sposobem.

Description

Opis wynalazku

Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania nawozów organiczno-mineralnych, w którym miesza się ze sobą hydrolizat białka zwierzęcego zawierający naturalne wolne aminokwasy oraz związki wprowadzające mikroelementy i/lub makroelementy. Nawozy takie mają działanie biostymulujące i mają zastosowanie w warzywnictwie, sadownictwie, uprawach roślin polowych, ozdobnych, trawników, etc. Przeznaczone są do stosowania doglebowego i/lub dolistnego i/lub nawadniania kroplowego (fertygacji).

Stan techniki

Ze stanu techniki znanych jest bardzo wiele nawozów zawierających w swoim składzie aminokwasy, jak i sposobów ich otrzymywania.

Polski opis patentowy PL 180308 ujawnia na przykład sposób wytwarzania środka płynnego do nawożenia dolistnego roślin zawierającego makroskładniki nawozowe: azot, magnez i schelatowane mikroelementy: Zn, Mn, Fe, Cu, B, Mo i Ti w tym mangan i żelazo w formie dwuwartościowej. Środek posiada dodatkowo aminokwasy lub ich sole w ilości od 0.2 do 5% wagowych, a także korzystnie hydroksyloaminę. Ujawniony sposób polega na rozpuszczeniu w wodzie makroskładników nawozowych i mikroelementów w formie schelatowanej.

W polskim opisie patentowym PL 167383 ujawniono sposób otrzymywania wieloskładnikowych nawozów płynnych o działaniu biostymulującym na drodze oddzielnego przygotowania dwu lub kilku roztworów zawierających rozpuszczone składniki pokarmowe roślin. Sporządzenie roztworu zawierającego mikroelementy, korzystnie Cu i/lub Zn i/lub Fe i/lub Mn i/lub Co i/lub Mg, polega na kompleksowaniu tych pierwiastków stosowanych w postaci łatwo rozpuszczalnych soli, za pomocą naturalnych i/lub syntetycznych aminokwasów białkowych.

W polskim opisie patentowym PL 160363 ujawniono sposób wytwarzania nawozu ciekłego z mikroelementami, który polega na rozpuszczeniu w hydrolizacie białkowym otrzymanym przez hydrolizę alkaiczną białka zwierzęcego (keratyny), produktu reakcji rozkładu prażonego magnezytu kwasem octowym. Do nawozu wprowadza się również mikroelementy w postaci siarczanów żelaza, miedzi, manganu i cynku, boranów, soli molibdenu i potasu.

Udowodnione i cały czas odkrywane cenne biostymulujące właściwości nawożące wolnych aminokwasów zachęcają producentów do wytwarzania nawozów zawierających większą ich ilość.

Znane ze stanu techniki sposoby wytwarzania nawozów aminokwasowych z bezpośrednim wykorzystaniem hydrolizatu białkowego pozwalają jednak na uzyskiwanie zawartości wolnych aminokwasów na poziomie nieprzekraczającym kilku procent wagowych.

Natomiast wytwarzanie znanych biostymulujących wieloskładnikowych nawozów o wyższej zawartości aminokwasów (na przykład wyższej niż 10% wag.) obejmuje zazwyczaj co najmniej dwa oddzielne procesy technologiczne: 1) wytwarzanie wolnych aminokwasów; oraz 2) wytwarzanie samego nawozu poprzez mieszanie aminokwasów ze składnikami wprowadzającymi mikroelementy i/lub makroelementy i doprowadzanie takiej mieszaniny do formy pożądanej dla dozowania nawozu (na przykład w wyniku granulowania).

Realizacja obydwu tych procesów na skalę przemysłową wymaga użycia zaawansowanych i rozbudowanych instalacji (bio)technologicznych.

Proces 1) wytwarzania wolnych aminokwasów może obejmować hydrolizę kwasową, zasadową lub enzymatyczną białek (pochodzących na przykład z różnorakich produktów białkowych, takich jak ryby, organy zwierzęce, jajka, mięso, krew) lub syntezę wolnych aminokwasów. W wyniku tych stosunkowo skomplikowanych technologicznie procesów otrzymuje się zdatne do długoterminowego przechowywania końcowe produkty aminokwasowe, najczęściej w formie proszków. Otrzymanie takich produktów wymaga jednak realizacji specjalnych procesów technologicznych takich jak na przykład oczyszczanie, zagęszczanie czy suszenie.

Proces 2) prowadzący do uzyskania nawozu o wysokiej zawartości aminokwasów stanowi niejako wzbogacanie „tradycyjnych” nawozów mineralnych „gotowymi” wolnymi aminokwasami (syntetycznymi lub naturalnymi) wytworzonymi w oddzielnym procesie technologicznym 1).

Zastosowanie dwóch oddzielnych procesów technologicznych realizowanych w oddzielnych instalacjach oraz magazynowanie aminokwasów, w oczywisty sposób zwiększają całkowite koszty wytwarzania nawozu i komplikują ten proces logistycznie.

PL 230 608 B1

Dodatkowo wiele dostępnych na rynku gotowych produktów zawierających wolne aminokwasy cechuje się stosunkowo niską jakością i niewiadomym pochodzeniem tych aminokwasów, co nie gwarantuje ich wysokiej bioaktywności. Niski jest też często udział naturalnych α-L-aminokwasów uznawanych za najbardziej biologicznie aktywne.

Cel wynalazku

Celem wynalazku było dostarczenie nowego sposobu wytwarzania nawozów organiczno-mineralnych o działaniu biostymulującym opartych na wolnych aminokwasach, o polepszonej jakości, które zwiększałyby plon roślin.

Celem wynalazku było również dostarczenie nowego sposobu wytwarzania nawozów organiczno-mineralnych w jednym, zintegrowanym procesie technologicznym.

Istota wynalazku

Istotą wynalazku jest opisany na wstępie sposób wytwarzania nawozów organiczno-mineralnych, który charakteryzuje się tym, że obejmuje etapy:

a) podgrzewania hydrolizatu białkowego otrzymanego w procesie hydrolizy enzymatycznej tkanek zwierzęcych i zawierającego naturalne wolne α-L-aminokwasy w ilości co najmniej 4% wag., do temperatury wyższej niż 70°C, i przy ciśnieniu w zakresie od 0.3 do 0.9 bara, aż do uzyskania zawartości naturalnych wolnych α-L-aminokwasów wynoszącej co najmniej 6% wag., a korzystnie 10% wag.; oraz

b) schłodzenia hydrolizatu i dodania do niego związków wprowadzających mikroelementy i/lub makroelementy.

W korzystnej realizacji sposobu według wynalazku etap b) realizuje się w sposób dwuetapowy obejmujący:

b1) ochłodzenie hydrolizatu do temperatury od 50 do 60°C, korzystnie w czasie od 45 do 60 minut, i dodanie do hydrolizatu związków wprowadzających mikroelementy i/lub makroelementy; oraz b2) ochłodzenie hydrolizatu do temperatury od 35 do 45°C, korzystnie w czasie od 15 do 45 minut, i dodanie do hydrolizatu dalszych związków wprowadzających mikroelementy i/lub makroelementy; zaś po etapie b) realizuje się etap

c) schłodzenia nawozu do temperatury od 20 do 30°C, korzystnie z prowadzeniem mieszania.

Według wynalazku ciśnienie w etapie a) wynosi korzystnie od 0.3 do 0.7 bara.

Roztwór nawozu w etapie c) sposobu według wynalazku ma korzystnie końcowe pH wynoszące od 4 do 9 oraz końcową gęstość wynoszącą od 1.05 do 1.35 kg/dm³.

W korzystnych realizacjach sposobu według wynalazku związkami wprowadzającymi mikroelementy i/lub makroelementy dodawanymi w etapie b1) są mocznik i/lub difosforan disodowy i/lub fosforan monoamonowy i/lub fosforan dwuamonowy i/lub gliceryna i/lub inne alkohole wielowodorotlenowe i/lub polialkohole.

Natomiast związkami wprowadzającymi mikroelementy i/lub makroelementy dodawanymi w etapie b2) sposobu według wynalazku są korzystnie siarczan amonu i/lub czteroboran sodu i/lub oktaboran sodu i/lub kwas borowy i/lub siarczan manganu i/lub chelat Mn korzystnie z EDTA i/lub siarczan cynku i/lub azotan cynku i/lub chelat Zn korzystnie z EDTA i/lub azotan magnezu i/lub siarczan magnezu i/lub siarczan żelaza i/lub molibdenian amonu i/lub azotan wapnia i/lub mrówczan wapnia i/lub chlorek potasu i/lub siarczan potasu i/lub mrówczan potasu i/lub amonu i/lub inne sole kwasów karboksylowych, korzystnie octan potasu.

W korzystnych przykładach realizacji sposobu według wynalazku etapy b) i/lub c) zawierają dodatkowo dodawanie przygotowanych wcześniej preparatów zawierających wolne, korzystnie również naturalne, alfa-L-aminokwasy, korzystnie dla otrzymania końcowej zawartości wolnych α-L-aminokwasów wynoszącej od 10 do 23% wag.

Etapy b) i/lub c) sposobu według wynalazku korzystnie zawierają dodatkowo dodawanie przygotowanych wcześniej preparatów zawierających substancje humusowe, korzystnie kwasy humusowe oraz substancje zwiększające przyczepność do liści, korzystnie melasę i/lub sole sodowe karboksymetylocelulozy i/lub polialkohol, korzystnie alkohol poliwinylowy i/lub sorbitol.

W odróżnieniu od nawozów znanych ze stanu techniki, nawóz wytworzony sposobem według wynalazku zawiera stosunkowo wysoką zawartość wolnych α-L-aminokwasów pochodzenia naturalnego sięgającą nawet do 10% wag. Wysoka zawartość α-L-aminokwasów pochodzenia naturalnego sprawia, że nawozy według wynalazku są skuteczne nawet przy zastosowaniu niewielkich dawek. Ponadto zawartość wspomnianych aminokwasów pozwala na użycie nawozu według wynalazku jako środka do chelatowania dla ewentualnie dodawanych mikroelementów (stosowanie nawozu w połączeniu z innymi nawozami), dzięki czemu składniki są w łatwy sposób transportowane w roślinie i szybko

PL 230 608 B1

88.7% wag. 8.0% wag.

0.5% wag.

2.8% wag.

przyswajane. Wysoka zawartość α-L-aminokwasów pochodzenia naturalnego w nawozach pozwala zaoszczędzić roślinie energię na ich wytworzenie, którą w przeciwnym wypadku roślina musiałaby zużyć na ich samodzielną syntezę.

Przykłady realizacji wynalazku

Poniżej przedstawiono szczegółowe przykłady realizacji wynalazku.

P r z y k ł a d 1

Do wytworzenia pierwszego przykładowego nawozu organiczno-mineralnego według wynalazku użyto następujących składników:

hydrolizat białkowy siarczan amonu mocznik difosforan disodowy

Do reaktora przy włączonym mieszadle wlano hydrolizat białkowy zawierający w swoim składzie około 5% aminokwasów wolnych w formie biologicznie aktywnej (α-L) i podgrzano go do temperatury 90°C przy ciśnieniu 0.7 bar, do uzyskania zawartości naturalnych wolnych α-L-aminokwasów wynoszącej 6.5%. Następnie po 45 minutach i schłodzeniu do temperatury 50°C do hydrolizatu wprowadzono mocznik i difosforan disodowy. Po kolejnych 20 minutach roztwór schłodzono do temperatury 40°C uzyskując klarowny roztwór, do którego wprowadzono siarczan amonu. Wyłączono ogrzewanie i mieszano roztwór nie doprowadzając do jego spieniania przy wolnych obrotach mieszadła do osiągnięcia temperatury 25°C.

Uzyskano klarowny, ciekły nawóz o gęstości 1.12 kg/dm³, pH=5 i następującej zawartości poszczególnych składników:

N

P w przeliczeniu na P2O5 aminokwasy związane naturalne wolne α-L-aminokwasy sucha masa substancja organiczna P r z y k ł a d 2

Do wytworzenia drugiego przykładowego nawozu organiczno-mineralnego według wynalazku użyto następujących składników:

hydrolizat białkowy siarczan amonu mocznik fosforan monoamonowy

Do reaktora przy włączonym mieszadle wlano hydrolizat białkowy zawierający w swoim składzie około 5% aminokwasów wolnych w formie biologicznie aktywnej (α-L) i podgrzano go do temperatury 70°C przy ciśnieniu 0.3 bara, do uzyskania zawartości naturalnych wolnych α-L-aminokwasów wynoszącej 6.7% wag. Następnie po 55 minutach i schłodzeniu do temperatury 60°C do hydrolizatu wprowadzono mocznik i fosforan monoamonowy. Po kolejnych 30 minutach roztwór schłodzono do temperatury 35°C i wprowadzono siarczan amonu. Po wyłączeniu ogrzewania roztwór mieszano bez spieniania przy wolnych obrotach mieszadła do osiągnięcia temperatury 20°C.

Uzyskano klarowny nawóz ciekły o gęstości 1.09 kg/dm³, pH=5.1 i następującej zawartości poszczególnych składników:

N

P w przeliczeniu na P2O5 aminokwasy związane wolne α-L-aminokwasy sucha masa substancja organiczna P r z y k ł a d 3

Do wytworzenia trzeciego przykładowego nawozu organiczno-mineralnego według wynalazku użyto następujących składników w podanych poniżej częściach wagowych:

hydrolizat białkowy 97.34% wag.

oktaboran sodu 0.15% wag.

siarczan manganu (II) jednowodny 0.16% wag.

2.94% wag.

1.86% wag.

7.4% wag.

6.43% wag.

24.4% wag.

70.9% suchej masy (s.m.)

91.1% wag.

6.5% wag.

0.6% wag.

1.8% wag.

3.1% wag.

1.2% wag. 7.6% wag.

6.6% wag. 22.1% wag. 72.30% s.m.

PL 230 608 B1 siarczan cynku siedmiowodny 0.35% wag.

mocznik 0.5% wag.

gliceryna 0.5% wag.

preparat aminokwasowy 1% wag.

(dodatkowe źródło wolnych a-L-aminokwasów)

Do reaktora przy włączonym mieszadle wlano hydrolizat białkowy zawierający w swoim składzie około 6% aminokwasów wolnych w formie biologicznie aktywnej (a-L) i podgrzano go do temperatury 96°C przy ciśnieniu 0.9 bara, do uzyskania zawartości naturalnych wolnych a-L-aminokwasów wynoszącej 10% wag. Następnie po 60 minutach i schłodzeniu do temperatury 55°C do hydrolizatu wprowadzono glicerynę, mocznik i oktaboran sodu. Po kolejnych 40 minutach roztwór schłodzono do temperatury 45°C uzyskując klarowny roztwór, do którego wprowadzono siarczan manganu (II) jednowodny i siarczan cynku siedmiowodny oraz preparat aminokwasowy. Wyłączono ogrzewanie i mieszano roztwór przy wolnych obrotach mieszadła do osiągnięcia temperatury 30°C.

Uzyskano klarowny nawóz ciekły o gęstości 1.13 kg/dm³, pH=4.9 i następującej zawartości poszczególnych składników:

N aminokwasy ogółem wolne a-L-aminokwasy B Mn Zn P r z y k ł a d 4

Do wytworzenia czwartego przykładowego nawozu organiczno-mineralnego według wynalazku użyto następujących składników w podanych poniżej częściach wagowych:

hydrolizat białkowy oktaboran sodu azotan magnezu sześciowodny siarczan manganu (II) jednowodny siarczan cynku siedmiowodny siarczan żelaza (II) siedmiowodny mocznik gliceryna preparat aminokwasowy (dodatkowe źródło wolnych a-L-aminokwasów).

Do reaktora przy włączonym mieszadle wlano hydrolizat białkowy zawierający w swoim składzie około 8% aminokwasów wolnych w formie biologicznie aktywnej (a-L) i podgrzano go do temperatury 95°C przy ciśnieniu 0.85 bara, do uzyskania zawartości naturalnych wolnych a-L-aminokwasów wynoszącej 10% wag. Następnie po 60 minutach i schłodzeniu do temperatury 55°C do hydrolizatu wprowadzono glicerynę, mocznik i oktaboran sodu. Po 40 minutach roztwór schłodzono do temperatury 45°C uzyskując klarowny roztwór, do którego wprowadzono siarczan manganu (II) jednowodny, siarc zan cynku siedmiowodny, siarczan żelaza (II) siedmiowodny, azotan magnezu sześciowodny oraz preparat aminokwasowy. Wyłączono ogrzewanie i mieszano roztwór przy wolnych obrotach mieszadła do osiągnięcia temperatury 30°C.

Uzyskano nawóz ciekły o gęstości 1.32 kg/dm³, pH=6 i następującej zawartości poszczególnych składników:

N wolne a-L-aminokwasy

B Mn Zn Mg (MgO) Fe P r z y k ł a d 5

Do wytworzenia piątego przykładowego nawozu organiczno-mineralnego według wynalazku użyto następujących składników w podanych poniżej częściach wagowych:

2.2% wag. 13.11% wag. 10.66% wag.

0.02% wag.

0.05% wag.

0.09% wag.

61.25% wag. 7.25% wag. 5.3% wag.

0.65% wag.

0.45% wag.

5.1% wag.

3.0% wag.

2.0% wag. 15% wag.

5.9% wag. 23% wag.

1.5% wag.

0.1% wag.

0.8% wag.

1.0% wag.

PL 230 608 B1 hydrolizat białkowy 71.0% wag.

mrówczan potasu 27.0% wag.

gliceryna 2.0% wag.

Do reaktora przy włączonym mieszadle wlano hydrolizat białkowy zawierający w swoim składzie około 4.5% aminokwasów wolnych w formie biologicznie aktywnej (α-L) i podgrzano go do temperatury 80°C przy ciśnieniu 0.5 bara, do uzyskania zawartości naturalnych wolnych α-L-aminokwasów wynoszącej 6% wag. Następnie po 55 minutach i schłodzeniu do temperatury 45°C do hydrolizatu wprowadzono glicerynę. Po 35 minutach roztwór schłodzono do temperatury 25°C uzyskując klarowny roztwór, do którego wprowadzono mrówczan potasu. Wyłączono ogrzewanie i mieszano roztwór przy wolnych obrotach mieszadła do osiągnięcia temperatury 20°C.

Uzyskano klarowny nawóz ciekły o gęstości 1.25 kg/dm³, pH=7 i następującej zawartości poszczególnych składników:

N 1% wag.

wolne a-L-aminokwasy 4.5% wag.

K(K2O) 15% wag.

Dodatkowymi przykładami realizacji przedstawionego wynalazku są warianty sposobów opisanych w powyższych Przykładach od 1 do 5, które dodatkowo zawierają dodawanie do ochłodzonego roztworu, korzystnie razem ze związkami wprowadzającymi mikroelementy i/lub makroelementy, substancji humusowych, przykładowo kwasów humusowych, oraz substancji zwiększających przyczepność do liści, takich jak na przykład melasa, sole sodowe karboksy-metylocelulozy czy polialkohol, taki jak na przykład alkohol poliwinylowy. Takie substancje humusowe i substancje zwiększające przyczepność do liści mogą mieć formę preparatów przygotowanych wcześniej.

Wysoką skuteczność biostymulującego działania względem roślin nawozów organiczno-mineralnych otrzymywanych sposobem według wynalazku demonstrują zaprezentowane poniżej wyniki badań, w których przebadano dwa rodzaje nawozów organiczno-mineralnych wytworzonych sposobem według wynalazku:

1) nawóz N1 otrzymany sposobem wg Przykładu 3 o następujących deklarowanych zawartościach minimalnych poszczególnych składników:

N aminokwasy ogółem wolne a-L-aminokwasy B Mn Zn pH gęstość

2.1% wag. 12% wag. 9.3% wag. 0.02% wag. 0.05% wag. 0.07% wag. 4.9 1.13 kg/dm³

2) nawóz N2 otrzymany wg Przykładu 1 o następujących deklarowanych zawartościach minimalnych poszczególnych składników:

N całkowity P (P2O5) aminokwasy ogółem wolne a-L-aminokwasy sucha masa substancja organiczna pH gęstość Badanie 1

2.9% wag. 1% wag. 7% wag. 6% wag. 20% wag. 70% (s.m.) 5 1.12 kg/dm³

W Zakładzie Uprawy Roślin Szklarniowych Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach w 2014 r. przebadano efektywność działania nawozu N1 przy zastosowaniu do nawożenia ukorzenionych sadzonek 3 gatunków roślin rabatowo-balkonowych ozdobnych z kwiatów: bakopę (Sutera diffusa) ‘Baristo Giga White', surfinię ‘Hot Pink Marroze' oraz dalię ‘Happy Day Pink'. Dla każdego gatunku badaniu poddano 24 sadzonki.

Nawóz zastosowano jednokrotnie w formie oprysku w 2 tygodnie po posadzeniu. Do cieczy roboczej dodany był zwilżacz Silwet Gold (0.05%). Rośliny były opryskiwane do całkowitego pokrycia preparatem.

PL 230 608 Β1

Uprawę prowadzono w szklarni, na stołach w temperaturze w ciągu dnia od 14 do 16°C i temperaturze w ciągu nocy od 16 do 20°C.

Zastosowano następujące warianty nawożenia:

wariant 1: kontrola bez stosowania nawozu N1, wariant 2: oprysk roztworem wodnym nawozu N1 w stężeniu 0.2%, wariant 3: oprysk roztworem wodnym nawozu N1 w stężeniu 0.4%, wariant 4: oprysk roztworem wodnym nawozu N1 w stężeniu 1 %.

Następnie oceniono parametry morfologiczne (takie jak na przykład wysokość całkowita, wysokość części zielonej, średnica, liczba kwiatów, liczba pąków, długości pędów bocznych powyżej 10 cm czy 5 cm i ich liczba oraz świeża masa i sucha masa części nadziemnych) i system korzeniowy (w skali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza słaby a 5 silny system korzeniowy) roślin. Otrzymane wyniki opracowano statystycznie metodą analizy wariancji, a istotność różnic porównano testem Duncana przy prawdopodobieństwie P = 95%.

W poniższych tabelach od 1 do 3 zestawiono wyniki otrzymane dla poszczególnych gatunków roślin.

Tabela 1: bakopa (Sutera diffusa) ‘Baristo Giga White’.

Wariant nr	Długość pędów > 10 cm (cm)	Liczba pędów (cm)	Liczba kwiatów	Świeża masa cz. nadz.(g)	Sucha masa cz. nadz. (g)	System korzeń. (1-5)
1	17.1 a	13.5 a	20.5 c	21.39 ab	2.07 a	4.1 a
2	18.7 c	13.0 a	19.3 a	20.56 a	2.18a	4.7 b
3	18.4 bc	14.9 b	19.6 ab	22.63 ab	2.27 a	4.7 b
4	17.5 ab	13.4 a	20.0 bc	23.02 b	2.28 a	4.5 b

Porównanie kolumnami: średnie oznaczone tymi samymi literami nie różnią się statystycznie, przy poziomie istotności 0.05.

Tabela 2: surfinia ‘Hot Pink Marroze’.

Wariant nr	Długość pędów > 5 cm (cm)	Liczba pędów (cm)	Świeża masa cz. nadz. (g)	Sucha masa cz. nadz. (g)	System korzeń. (1-5)
1	8.7 a	10.9 a	19.88 a	2.28 a	4.6 a
2	9.9 b	11.3 a	21.56 b	2.53 b	4.9 bc
3	10.7 c	11.2 a	21.47 b	2.40 ab	4.8 b
4	10.0 b	12.4 b	23.24 c	2.44 ab	5.0 c

Tabela 3: dalia ‘Happy Day Pink’.

Wariant nr	Wysokość całkowita (cm)	Wysokość cz. ziel. (cm)	Średnica (cm)	Świeża masa cz. nadz. (g)	Sucha masa cz. nadz. (g)	System korzeń. (15)
1	17.1 a	13.5 a	20.5 c	21.39 ab	2.07 a	4.1 a
2	18.7 c	13.0 a	19.3 a	20.56 a	2.18 a	4.7 b
3	18.4 bc	14.9 b	19.6 ab	22.63 ab	2.27 a	4.7 b
4	17.5 ab	13.4 a	20.0 bc	23.02 b	2.28 a	4.5 b

Przedstawione wyniki dowodzą, że nawożenie z wykorzystaniem nawozu N1 zastosowane jednokrotnie w uprawie młodych roślin rabatowych poprawiało ich parametry jakościowe, przede wszystkim pokrój roślin, oraz wpływało stymulująco na rozwój systemu korzeniowego.

W szczególności dla bakopy ‘Baristo Giga White’ nawóz N1 korzystnie wpłynął na rozkrzewianie się pędów. Liczba pędów bocznych u roślin opryskiwanych nawozem według wynalazku była średnio o 25% większa niż u roślin z grupy kontrolnej. Rośliny opryskiwane nawozem N1 niezależnie od stężenia miały system korzeniowy lepiej rozwinięty w stosunku do roślin z grupy kontrolnej. Rośliny nawożone nawozem N1 miały też więcej o 12% świeżej masy części nadziemnej.

PL 230 608 Β1

Jednokrotne zastosowanie nawozu N1 poprawiło wzrost i pokrój młodych roślin surfinii ‘Hot Pink Marroze’. Natomiast w przypadku roślin dalii ‘Happy Day Pink’ w szczególności widoczne było, że system korzeniowy roślin opryskiwanych nawozem N1, niezależnie od stężenia, był lepiej rozwinięty uzyskując wyższą ocenę w porównaniu do roślin z grupy kontrolnej.

Badanie 2

W Zakładzie Uprawy Roślin Szklarniowych Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach w 2014 r. przebadano efektywność działania nawozu N2 przy zastosowaniu do nawożenia ukorzenionych sadzonek 4 gatunków popularnych, kwitnących roślin rabat owo-ba Ikon owych: petunii Petunia x atkinsiana Surfinia ‘Compact Purple Vein’, pelargonii bluszczolistnej Pelargonium peltatum ‘Ville de Paris Red’, dalii karłowej Dahlia hortensis Lubega Power ‘Pink Cherish’ oraz surfinii Petunia x atkinsiana Surfinia ‘Purple Shihi Brillant’. Dla każdego gatunku badaniu poddano 24 sadzonki.

Nawóz zastosowano pięciokrotnie w formie podlewania w 10-dniowych odstępach.

Podczas badania rośliny nie były dodatkowo nawożone.

Zastosowano następujące warianty nawożenia:

wariant 1: kontrola bez stosowania nawozu N2, wariant 2: podlewanie roztworem wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.2%, wariant 3: podlewanie roztworem wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.4%, wariant 4: podlewanie roztworem wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.8%.

Do doniczek z roślinami wlewano początkowo po 80 ml roztworu N2, a w końcowych dwóch podlewaniach po 100 ml, ponieważ rośliny znacznie się rozrosły.

Następnie oceniono parametry morfologiczne (takie jak na przykład wysokość całkowita, wysokość części zielonej, średnica, liczba kwiatów, liczba pąków, długość pędów bocznych powyżej 10 cm lub 5 cm i ich liczba oraz świeża masa i sucha masa części nadziemnych) i system korzeniowy (w skali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza słaby a 5 silny system korzeniowy) roślin. Otrzymane wyniki opracowano statystycznie metodą analizy wariancji, a istotność różnic porównano testem Duncana przy prawdopodobieństwie P = 95%.

W poniższych tabelach od 4 do 7 zestawiono wyniki otrzymane dla poszczególnych gatunków roślin.

Tabela 4: dalia Lubega Power ‘Pink Cherish’.

Wariant nr	Wysokość całkowita . ....(cm).......	Wysokość cz. ziel. (cm)	Średnica (cm)	Liczba kwiatów	Liczba pąków	Świeża masa cz. nadz. (g)	System kórz. (1-5)
1	23.1 a	14.9a	21.4 a	1.1 a	6.6 b	34.56 a	4.1 a
2	24.0 a	15.5 a	22.3 a	1.6a	5.8 a	40.58 b	4.5 b
3	25.7 b	18.1 b	25.3 b	1.1 a	8.1 c	49.96 c	4.8 c
4	25.4 b	19.2 c	26.7 c	1.1 a	8.5 c	57.62 d	5.0 d

Tabela 5: petunia ‘Compact Purple Vein’.

Wariant nr	Długość pędów >10cm	Liczba pędów >10cm	Liczba kwiatów na roślinie	Liczba pąków kw.	Świeża masa cz. nadz. (g)	System kórz. (1-5) ......
1	14.0 a	9.1 a	3.4 a	15.4 a	28.1 a	4.3 a
2	14.4 a	11.6 b	5.1 b	18.7 b	32.3 b	4.4 ab
3	15.2 b	11.1 b	5.9 b	22.8 c	35.5 c	4.6 bc
4	18.6 c	11.6 b	8.3 c	24.5 d	41.6 d	4.7 c

Tabela 6: surfinia ‘Purple Shihi Brillant’.

Wariant nr	Długość pędów >10cm	Liczba pędów >10cm	Liczba kwiatostanów na roślinie	Liczba pąków kw.	System kórz. (1-5)	Świeża masa cz. nadz. (g)
1	18.5 a	8.7 a	0.7 a	9.8 a	4.0 a	31.2 a
2	20.4 b	9.9 b	1.3 b	15.7 b	4.3 b	39.8 b
3	22.2 c	9.2 ab	1.2b	16.3 b	4,5 c	43.2 b
4	27.6 d	9.4 ab	2.7 c	19.3 c	4.7 d	57.7 c

PL 230 608 Β1

Tabela 7: pelargonia ‘VDP Red’.

Wariant nr	Długość pędów >10cm	Liczba pędów >10cm	Liczba kwiatostanów na roślinie	Liczba pąków kw.	Uczba liści żółknących i zasychających	System kórz. (1-5)	Świeża masa cz. nadz. (q)
1	22.7 a	3.1 a	0.86 b	3.5 a	3.2 d	4.1 a	26.6 a
2	21.5 a	4.0 b	0.73 b	4.1 ab	1.7c	4.2 ab	31.9 b
3	22.5 a	3.7 ab	0.67 ab	3.6 a	0.9 b	4.5 bc	34.1 c
4	27.0 b	4.2 b	0.38 a	4.5 b	0.2 a	4.8 c	43.2 d

Przedstawione wyniki dowodzą, że nawóz N2 wpłynął pozytywnie na wzrost i kwitnienie roślin. Najkorzystniejsze były preparaty o stężeniu 0.4 i 0.8%. Rośliny nawożone z wykorzystaniem nawozu N2 były lepsze jakościowo, bardziej rozkrzewione, miały dłuższe pędy, większą liczbę pąków i kwiatów oraz lepiej rozwinięty system korzeniowy.

W szczególności dalia ‘Pink Cherish’ była o 29% wyższa niż rośliny z grupy kontrolnej, kwiaty miały średnicę większą o 7 i 10% odpowiednio dla roślin podlewanych roztworem o stężeniu 0.4 i 0.8% w stosunku do wielkości kwiatów z grupy kontrolnej. Świeża masa roślin po ścięciu była odpowiednio o 44 i 66% większa w stosunku do nienawożonej kontroli. Natomiast petunia ‘Compact Purple Vein’ miała odpowiednio o 144 i o 59% więcej kwiatów i pąków niż rośliny z grupy kontrolnej. Zaś surfinia ‘Purple Shihi Brillant’ miała świeżą masę większą o 85% niż rośliny z grupy kontrolnej.

Badanie 3

W Zakładzie Uprawy Roślin Szklarniowych Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach w 2013 r. przebadano efektywność działania nawozu N2 przy zastosowaniu do nawożenia półzdrewniałych sadzonek pelargonii rabatowej Pelargonium zonale i sadzonek zielnych chryzantemy Dendrathema grandiflora ‘Bilkis’.

Nawóz zastosowano jednokrotnie w formie podlewania podłoża przed sadzonkowaniem roślin oraz moczenia podstawy sadzonek przed sadzonkowaniem.

Zastosowano następujące warianty nawożenia:

wariant 1: kontrola bez stosowania nawozu N2, wariant 2: podlanie roztworem wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.2%, wariant 3: podlanie roztworem wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.4%, wariant 4: podlanie roztworem wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.8%, wariant 5: moczenie w roztworze wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.2%, wariant 6: moczenie w roztworze wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.4%, wariant 7: moczenie w roztworze wodnym nawozu N2 w stężeniu 0.8%.

Następnie, po 4 tygodniach ukorzeniania, oceniono parametry morfologiczne (takie jak długość korzeni, świeża masa korzeni, sucha masa korzeni) i system korzeniowy (w skali 1-5 według norm EPPO (European and Mediterranean Plant Protection Organization - Guideline forthe efficiency evaluation of plant growth regulators, Rooting of cuttings, PP 1/186(2)). Otrzymane wyniki opracowano statystycznie metodą analizy wariancji, a istotność różnic porównano testem Duncana przy prawdopodobieństwie P = 95%.

W poniższych tabelach od 8 do 9 zestawiono wyniki otrzymane dla poszczególnych gatunków roślin.

Tabela 8: chryzantema ‘Biliks’.

Wariant nr	Długość korzeni (cm)	Świeża masa korzeni (g)	Sucha masa korzeni (q)	System kórz. (1-5)¹
1	4.85 a	0.768 b	0.090 b	2.50 b
2	5.80 b	1.019 d	0.117c	1.86 a
3	6.00 bc	0.944 cd	0.100 b	1.98 a
4	5.55 ab	0.807 bc	0.090 b	1.93 a
5	4.80 a	0.582 a	0.054 a	2.52 b
6	6.15 bc	0.862 bc	0.102 bc	1.98 a
7	6.70 c	0.810 bc	0.085 b	2.20 b

Objaśnienia:

¹ średnie oznaczone tymi samymi literami nie różnią się istotnie przy poziomie istotności 0.05.

PL 230 608 Β1

Tabela 9: pelargonia rabatowa.

Wariant nr	Długość korzeni (cm)	Świeża masa korzeni (g)	Sucha masa korzeni (g)	System kórz. (1-5)¹
1	4.70 a	0.954 a	0.096 a	2.58 c
2	4.70 a	0.893 a	0.087 a	2.40 bc
3	5.35 a	1.187 ab	0.098 a	2.03 ab
4	5.95 ab	1.200 ab	0.097 a	2.15 abc
5	5.10a	1.072 a	0.098 a	2.40 bc
6	5.20 a	1.50 b	0.153 b	1.75 a
7	6.70 b	1.196 ab	0.110a	2.30 bc

Objaśnienia:

Przedstawione wyniki dowodzą, że nawóz N2 pozytywnie wpłynął na wzrost systemu korzeniowego i jego bryłę, zwłaszcza w przypadku preparatów o stężeniu 0.4 i 0.8%.

W szczególności sadzonki zielne (chryzantema) reagowały korzystnie na podlewanie podłoża roztworem nawozu N2 o stężeniu 0.2-0.4% oraz na moczenie podstawy pędu w roztworze nawozu N2 o stężeniu 0.4-0.8%. Sadzonki tak traktowane wytworzyły bardzo dobrą bryłę korzeniową charakteryzującą się długimi korzeniami. W przypadku sadzonek półzdrewniałych (pelargonia rabatowa) stwierdzono pozytywny efekt działania nawozu N2 na wzrost systemu korzeniowego przy stosowaniu nawozu N2 w stężeniu 0.4-0.8% niezależnie od sposobu traktowania (podlewanie, moczenie).

Badanie 4

W Zakładzie Uprawy i Nawożenia Roślin Warzywnych Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach w 2014 r. przebadano efektywność działania nawozów N1 i N2 przy zastosowaniu do nawożenia pomidora odmiany Growdena Fi firmy Syngenta, uprawianego w cyklu przedłużonym na wełnie mineralnej Grodan-Grotop w systemie zamkniętym bez recyrkulacji pożywki.

Nawozy stosowano wielokrotnie w formie oprysku w momencie kwitnienia 1 grona, 3 grona oraz w przypadku pojawienia się warunków stresowych (za niska lub za wysoka temperatura) oraz w formie podlewania poprzez system nawadniania kroplowego dawką 10 L/ha w dostępach 7-dniowych i dawką 15 L/ha w odstępach 14-dniowych.

Zastosowano następujące warianty nawożenia:

wariant 1: oprysk roztworem wodnym nawozu N1 w stężeniu 0.5%, wariant 2: oprysk roztworem wodnym nawozu N1 w stężeniu 1 %, wariant 3: nawadnianie kroplowe nawozem N2 w dawce 10 L/ha, wariant 4: nawadnianie kroplowe nawozem N2 w dawce 15 L/ha, wariant 5: kontrola bez stosowania nawozów N1 i N2.

Uprawę pomidorów prowadzono na płytach wełny mineralnej Grodan-Grotop. Na każdej płycie o długości 1 m, szerokości 20 cm i grubości 7.5 cm posadzono 2 rośliny. Badanie przeprowadzono w 6 powtórzeniach, przy wielkości jednego poletka wynoszącej 3 płyty uprawowe (6 roślin). Pomidory wysiano 5 marca, pikowano 19 marca, ustawiono na matach obok otworów 10 kwietnia, postawiono na otworach 15 kwietnia, ogłowiono 19 sierpnia, po czym badanie uprawowe zakończono 20 października. Przygotowanie mat uprawowych oraz dalszą uprawę pomidorów prowadzono zgodnie z zalecaną technologią.

Na zakończenie badania oceniono między innymi wielkość plonu wczesnego, handlowego i ogólnego, cechy biometryczne, system korzeniowy (wizualnie) w skali 1-3, przy czym poszczególne stopnie oznaczają odpowiednio: 3 - bardzo liczne korzenie, rozłożone równomiernie w całej macie i na ścianach bocznych, dużo korzeni w dolnej części maty, korzenie cienkie i grube białe; 2 - mniej liczne korzenie, jednak również rozłożone równomiernie w całej macie, na ścianach bocznych i od spodu maty, korzenie białe; 1 - maty słabo przerośnięte, mało korzeni na bocznych ścianach i w dolnej części maty, korzenie białe lub przebarwiające się na brązowo.

Zbiory wykonywano jeden raz w tygodniu, a zebrane owoce podzielono na następujące grupy i frakcje:

1; la - owoce o średnicy >6 cm, zdrowe, kształtne i gładkie;

2. Ib - owoce o średnicy 4.5-6.0 cm, zdrowe, kształtne i gładkie;

3. II - owoce o średnicy 3.5-4.0 cm, zdrowe, karbowane, lekko niekształtne;

PL 230 608 Β1

4. owoce zdrowe i wyraźnie niekształtne;

5. owoce o średnicy poniżej 3.5 cm;

6. owoce popękane;

7. owoce chore.

W poniższych tabelach od 10 do 12 zestawiono otrzymane wyniki.

Tabela 10: wpływ nawozów N1 i N2 na plon pomidorów.

Wariant nr	Plon owoców kg*m'^!
wczesny	handlowy	ogólny	owoców dojrzałych	ogólny
1 (N1>	16.12	46.66	47.81	47.3	47.81
2 (NI)	14.38	43.67	45.53	44.91	45.53
3 (N2)	15.58	46.14	47.9	47.59	47.9
4 (N2)	14.69	43.25	44.15	43.97	44.15
5 (kontrola)	13.74	40.88	42.95	41.63	42.95
NIR Da = 0.05	nieist.	nieist.	nieist.	nieist.	nieist,

Tabela 11: wpływ nawozów N1 i N2 na cechy biometryczne pomidorów.

Wariant nr	Wysokość roślin (cm)	Rozpiętość liści (cm)
Kwitnące I grono*	Kwitnące III grono*	Kwitnące I grono*	Kwitnące III grono*
1 (N1)	85.3	108.3	76.7	81.4
2(N1)	74.8	105.2	75.3	80.2
3 (N2)	80.1	107.7	77.1	82.3
4 (N2)	75.4	105.8	73.1	79.4
5 (kontrola)	75.2	105.4	74.7	80.1

* pomiary wykonano 4 dni po oprysku lub podlaniu nawozami N1 i N2

Tabela 12: wpływ nawozów N1 i N2 na rozwój systemu korzeniowego.

Wariant nr	System kórz. (1-3)
1 (N1)	2.18
2 (N1)	2.46
3 (N2)	2.97
4 (N2)	2.91
5 (kontrola)	2.13

Przedstawione wyniki dowodzą, że badane nawozy N1 i N2 stosowane zarówno w formie oprysku jak i podlewania wyraźnie zwiększały plony pomidorów. Rośliny pomidora traktowane nawozami według wynalazku charakteryzowały się lepszym wigorem i silniejszym wzrostem, co było bardziej widoczne we wczesnych fazach rozwojowych, w okresie kwitnienia I i III grona. Stosowanie nawozów N1 i N2 miało także korzystny wpływ na rozwój systemu korzeniowego roślin.

Badanie 5

W Pracowni Architektury Sadu i Biologii Owocowania Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach w 2014 r. przebadano efektywność działania nawozu N1 przy zastosowaniu do nawożenia owocujących drzew czereśni odmiany ‘Regina’ szczepionych na podkładce karłowej GiSeLA5 posadzonych wiosną 2011 r. w kwaterach doświadczalnych w Sadzie Pomologicznym w Skierniewicach oraz jabłoni odmiany ‘Gala’ szczepionych na podkładce M9 posadzonych w 1999 r. w kwaterach doświadczalnych w Sadzie Doświadczalnym w Dąbrowicach. Przebadano po 6 czereśni i 6 jabłoni.

Nawóz zastosowano trzykrotnie dla czereśni i czterokrotnie dla jabłoni.

PL 230 608 Β1

Zastosowano następujące warianty nawożenia:

wariant 1: kontrola bez stosowania nawozu N1, wariant 2: oprysk roztworem wodnym nawozu N1.

W ramach badania oceniono długość pędów tegorocznych i zawartość chlorofilu w liściach (ang. Soil Plant Analysis System - SPAD), ogólną powierzchnię liści/pędów, powierzchnię pojedynczego liścia, intensywność zawiązania i utrzymywania owoców, plonowanie i jakość owoców. Otrzymane wyniki opracowano statystycznie metodą analizy wariancji, a istotność różnic porównano testem Duncana przy prawdopodobieństwie P = 95%.

W poniższych tabelach od 13 do 16 zestawiono otrzymane wyniki.

Tabela 13: wpływ nawozu N1 na długość pędów i odczyt SPAD.

Wariant nr	Czereśnia	Jabłoń
Długość pędu (cm)	SPAD	Długość pędu (cm)	SPAD
1	27.94 a	45.05 a	31.02 a	51.17 a
2	32.01 a	49.98 b	26.60 a	53.42 b

Tabela 14: wpływ nawozu N1 na powierzchnię liści/pęd i powierzchnię pojedynczego liścia.

Wariant nr	Czereśnia	Jabłoń
Ogólna pow. liści/pęd (cm²)	Pow. poj. liścia (cm²)	Ogólna pow. liści/pęd (cm²)	Pow. poj. liścia (cm²)
1	4745.82 a	55.40 a	3760 a	28.75 a
2	4494.72 a	57.14 a	2913 a	27.25 a

Tabela 15: wpływ nawozu N1 na intensywność zawiązywania i utrzymywania owoców.

Wariant nr	Czereśnia	Jabłoń
Zawiązanie owoców (%)	Utrzymanie owoców (%)	Zawiązanie owoców (%)	Utrzymanie owoców (%)
1	9.16 a	70.24 a	47.73 a	51.36 b
2	10.30 a	71.54 a	75.37 b	21.46 a

Tabela 16: wpływ nawozu N1 na plonowanie i jakość owoców.

Wariant nr	Czereśnia	Jabłoń
Plon (kg/drzewo)	Masa owocu (g)	Ekstrakt (brix)	Plon (kg/drzewo)	Masa owocu (g)	Ekstrakt (brix)
1	1.62 a	9.98 a	22.11 a	45.78 a	118.17 a	11.2a
2	2.00 b	10.35 a	21.45 a	43.25 a	146.71 b	11.8a

Przedstawione wyniki dowodzą, że nawóz N1 spowodował istotny wzrost wartości wskaźnika SPAD w liściach czereśni (o około 11%) i jabłoni (o około 4%) w porównaniu z roślinami z grupy kontrolnej. Ponadto nawóz N1 zwiększył stopień zawiązania owoców jabłoni w porównaniu do drzew z grupy kontrolnej o około 58% i średnią masę owocu o około 24% oraz zwiększył plonowanie czereśni o około 23%. Jabłonie traktowane nawozem N1 cechowały się polepszonym wyrastaniem pojedynczych owoców (większa średnia masa jabłka). Nawóz N1 zwiększył sprawność fotosyntetyczną i zawartość chlorofilu w liściach zarówno czereśni jak i jabłoni.

Badanie 6

W Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym IUNG-PIB Kępa-Puławy w 2014 r. przebadano efektywność działania nawozu N1 przy zastosowaniu do nawożenia rzepaku ozimego odmiany ‘Linus’ uprawianego na nasiona. Badanie objęło jednoroczne doświadczenia prowadzone metodą losowych bloków, w 4 powtórzeniach.

PL 230 608 Β1

Nawóz N1 stosowano w formie oprysku każdorazowo w dawce 2 I rozcieńczonych w 300 I wody na hektar, w dwu terminach i fazach rozwojowych roślin (T1 - ruszenie wegetacji, wydłużenie pędu głównego) (33 wg skali BBCH); T2 pąki kwiatowe, zielony pąk (51 wg skali BBCH) w kombinacji z dwoma poziomami nawożenia azotem (100% i 50% optymalnego pełnego nawożenia azotem).

Zastosowano następujące warianty nawożenia:

wariant 1: kontrola bez nawozu N1 + 100% nawożenie azotem;

wariant 2: oprysk roztworem nawozu N1 + 100% nawożenie azotem;

wariant 3: kontrola bez nawozu N1 + 50% nawożenie azotem;

wariant 4: oprysk roztworem nawozu N1 + 50% nawożenie azotem.

W poniższych tabelach od 17 do 20 zestawiono otrzymane wyniki badania.

Tabela 17: wpływ nawozu N1 na SPAD w liściach rzepaku.

Wariant nr	SPAD	Średnia
	1*	II	III
1	817	750	621	730
2	832	760	628	740
3	757	699	611	689
4	769	704	619	697

I* - pomiar na początku kwitnienia (60-61 wg skali BBCH)

II - pomiar w pełni kwitnienia (65-67 wg skali BBCH)

III -pomiarwfazie rozwojułuszczyn (71-72 wg skali BBCH)

Tabela 18: wpływ nawozu N1 na intensywność fotosyntezy netto, transpirację i przewodność szparkową rzepaku w fazie początku kwitnienia roślin (I pomiar).

Wariant nr	Fotosynteza (pmol CO₂ m²s·’)	Transpi racja (mmol H₂O m²s )	Przewodność szparkowa (mmol HjO m²s'¹)
1	24.8	5.1	0^8---------
2	26.7	5.3	0.758
3	23.4	5.0	0.646
4	26.1	5.5	0.736

Tabela 19: wpływ nawozu N1 na intensywność fotosyntezy netto, transpirację i przewodność szparkową rzepaku w fazie zawiązywania pąków (II pomiar).

Wariant nr	Fotosynteza (pmol CO₂ m²s'¹)	Trans piracja (mmol H₂O m²s’¹)	Przewodność szparkowa (mmol H?O m²s'¹)
1	22.5	6.4	0.436
2	24.4	6.1	0.580
3	20.5	5.4	0.418
4	21.9	5.1	0.449

Tabela 20: wpływ nawozu N1 na plon nasion.

Wariant nr	Plon nasion (t/ha)
1	4.25
2	4.53
3	3.65
4	4.19

Przedstawione wyniki dowodzą, że nawóz N1 zwiększył intensywność głównego procesu odpowiedzialnego za plon - intensywność fotosyntezy netto oraz zawartość chlorofilu w liściach rzepaku ozimego. Stymulował wzrost biomasy roślin, a ponadto stymulował pobieranie składników pokarmowych i efektywność ich wykorzystania. Przy zastosowaniu nawozu N1 według wynalazku plon nasion wzrastał w stosunku do roślin z grupy kontrolnej, niezależnie od nawożenia azotem; w obiektach z niższą dawką azotu o 13% i z wyższą dawką azotu o 5%.

Badanie 7

W Zakładzie Uprawy Roślin Szklarniowych Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach w 2014 r. przebadano efektywność działania nawozu N1 przy zastosowaniu do nawożenia trawnika ozdobnego.

PL 230 608 Β1

Nawóz zastosowano 5-krotnie w ciągu sezonu wegetacyjnego w formie oprysku roztworu nawozu N1 w kombinacji z 2-krotnym zastosowaniem mineralnego nawozu wieloskładnikowego.

Zastosowano następujące warianty nawożenia:

wariant 1: kontrola bez stosowania nawozu N1;

wariant 2: oprysk roztworem wodnym nawozu N1 w stężeniu 0.2%;

wariant 3: oprysk roztworem wodnym nawozu N1 w stężeniu 0.4%;

wariant 4: oprysk roztworem wodnym nawozu N1 w stężeniu 1%.

Wyniki badania dotyczące cech użytkowych trawnika zestawiono w poniższej tabeli 21.

Tabela 21: wpływ nawozu N1 na cechy użytkowe trawnika.

Wariant nr	Ogólny aspekt (1-9)¹	Zadamienie (1-9)¹	Odrastanie (1-9)¹	Kolor liścia (1-9)¹	Świeża masa skoszonej trawy (g/m³)
1	7.5 a³	8.0 a	4.0 a	7.8 a	1407.6 a
2	8.0 a	8.5 a	4.0 a	8.3 a	1705.7 a
3	8.5 a	8.5 a	3.5 a	8.3 a	1627.6 a
4	8.0 a	9.0 a	3.5 a	8.3 a	1551.2 a

Objaśnienia:

¹ skala 9-stopniowa (1 - cecha zła, 5 - cecha dostateczna, 9 - cecha wysoce pożądana), opartej na systemie bonitacyjnym traw gazonowych opracowanym przez Prończuka (1993) ² średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie przy poziomie istotności a=0.05.

Wyniki przeprowadzonych badań w pełni potwierdzają skuteczność i zasadność stosowania nawozów organiczno-mineralnych wytworzonych według wynalazku w warzywnictwie oraz uprawach roślin polowych, sadownictwie, w uprawach roślin ozdobnych i na trawniki.

Claims

Zastrzeżenia patentowe

1. Sposób wytwarzania nawozów organiczno-mineralnych, w którym miesza się ze sobą hydrolizat białka zwierzęcego zawierający naturalne wolne aminokwasy oraz związki wprowadzające mikroelementy i/lub makroelementy, znamienny tym, że obejmuje etapy:

a) podgrzewania hydrolizatu białkowego otrzymanego w procesie hydrolizy enzymatycznej tkanek zwierzęcych i zawierającego naturalne wolne α-L-aminokwasy w ilości co najmniej 4% wag., do temperatury wyższej niż 70°C, i przy ciśnieniu w zakresie od 0.3 do 0.9 bara, aż do uzyskania zawartości naturalnych wolnych α-L-aminokwasów wynoszącej co najmniej 6% wag., a korzystnie 10% wag.; oraz

b) schłodzenia hydrolizatu i dodania do niego związków wprowadzających mikroelementy i/lub makroelementy.
2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że etap b) realizuje się w sposób dwuetapowy obejmujący:

b1) ochłodzenie hydrolizatu do temperatury od 50 do 60°C, korzystnie w czasie od 45 do 60 minut, i dodanie do hydrolizatu związków wprowadzających mikroelementy i/lub makroelementy; oraz b2) ochłodzenie hydrolizatu do temperatury od 35 do 45°C, korzystnie w czasie od 15 do 45 minut, i dodanie do hydrolizatu dalszych związków wprowadzających mikroelementy i/lub makroelementy; zaś po etapie b) realizuje się etap

c) schłodzenia nawozu do temperatury od 20 do 30°C, korzystnie z prowadzeniem mieszania.
3. Sposób według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że ciśnienie w etapie a) wynosi od 0.3 do 0.7 bara.
4. Sposób według zastrz. 1 albo 2 albo 3, znamienny tym, że roztwór nawozu w etapie c) ma końcowe pH wynoszące od 4 do 9 oraz końcową gęstość wynoszącą od 1.05 do 1.35 kg/dm³.
5. Sposób według dowolnego z zastrz. 1-4, znamienny tym, że związkami wprowadzającymi mikroelementy i/lub makroelementy dodawanymi w etapie b1) są mocznik i/lub difosforan disodowy i/lub fosforan monoamonowy i/lub fosforan dwuamonowy i/lub gliceryna i/lub inne alkohole wielowodorotlenowe i/lub polialkohole.

PL 230 608 B1
6. Sposób według dowolnego z zastrz. 1-5, znamienny tym, że związkami wprowadzającymi mikroelementy i/lub makroelementy dodawanymi w etapie b2) są siarczan amonu i/lub czteroboran sodu i/lub oktaboran sodu i/lub kwas borowy i/lub siarczan manganu i/lub chelat Mn korzystnie z EDTA i/lub siarczan cynku i/lub azotan cynku i/lub chelat Zn korzystnie z EDTA i/lub azotan magnezu i/lub siarczan magnezu i/lub siarczan żelaza i/lub molibdenian amonu i/lub azotan wapnia i/lub mrówczan wapnia i/lub chlorek potasu i/lub siarczan potasu i/lub mrówczan potasu i/lub amonu i/lub inne sole kwasów karboksylowych, korzystnie octan potasu.
7. Sposób według dowolnego z zastrz. 1-6, znamienny tym, że etapy b) i/lub c) zawierają dodatkowo dodawanie przygotowanych wcześniej preparatów zawierających wolne, korzystnie również naturalne, α-L-aminokwasy, korzystnie dla otrzymania końcowej zawartości wolnych α-L-aminokwasów wynoszącej od 10 do 23% wag.
8. Sposób według dowolnego z zastrz. 1-7, znamienny tym, że etapy b) i/lub c) zawierają dodatkowo dodawanie przygotowanych wcześniej preparatów zawierających substancje humusowe, korzystnie kwasy humusowe oraz substancje zwiększające przyczepność do liści, korzystnie melasę i/lub sole sodowe karboksy-metylocelulozy i/lub polialkohol, korzystnie alkohol poliwinylowy i/lub sorbitol.