PL118146B1

PL118146B1 - Bearing for spinning turbine rotor

Info

Publication number: PL118146B1
Application number: PL1976191513A
Authority: PL
Original assignee: Teldix Gmbh
Priority date: 1975-07-29
Filing date: 1976-07-29
Publication date: 1981-09-30
Also published as: IN146411B; BR7604741A; DE2533804B2; US4093323A; CH597380A5; DE2533804C3; JPS5414216B2; JPS5218932A; DE2533804A1; CS189780B2; GB1553374A

Description

Przedmiotem wynalazku jest lozysko wirnika, ot¬ wartej koncowej turbiny przedzalniczej wraz z za¬ opatrywana w olej tuleja lozyska slizgowego z za¬ instalowanym w niej czopem, który jest polaczony z wirnikiem w kierunku promieniowym, przy czym tuleja lozyska zainstalowana jest elastycznie na stojanie.Znane jest urzadzenie tego typu z czopem ulozys- kowanego wirnika, z tym, ze czop wchodzi do wne¬ trza tulei lozyskowej. Takie urzadzenie jest przed¬ miotem opisu patentowego RFN DOS nr 24 27 055.Okazalo sie przy tym, ze nie zostalo tu zapew¬ nione dostateczne zasilanie smarem lozyska osiowe¬ go. Przyczyna tego stanu jest dzialanie sil odsrod¬ kowych przy wysokich, bo ponad 40 000 obrotów na minute, stosowanych obecnie w turbinach przedzal¬ niczych otwartej przedzarki koncowej.Sily odsrodkowe powoduja wyrzucenie smaru z lozyska osiowego. Poza tym jak wynika z opisu patentowego RFN DOS nr 2 256 052 znane jest urza¬ dzenie do przedzenia, które ma aerodynamiczne i a- erostaty^zne ulozyskowanie, w celu wsparcia waiu w kierunku promieniowym wzglednie osiowym.Równiez w tym przypadku istnieje dla lozyska osiowego niebezpieczenstwo ze srodek smarujacy zostanie wydalony w zwiekszonej ilosci promienio¬ wo na zewnatrz, w zwiazku z czym wymagany jest albo bardzo wielki przeplyw gazu albo na przyklad musi byc ulozyskowanie za pomoca rowków spiral- 10 15 20 30 nych. Poza tym ze wzgledu na zastosowanie plyt dociskowych dla lozyska osiowego wykonanie i montaz jednostki przedzenia jest kosztowny a po wtóre skomplikowane jest wyjecie turbiny prze¬ dzalniczej.Celem wynalazku jest unikniecie wymienionych usterek i skonstruowanie lozyska wirnika o pros¬ tej budowie, który zapewni w sposób dostateczny zasilanie smarem wzglednie zapobieganie nadmier¬ nej przepustowosci smaru.Zadanie to zostalo wykonane przez uksztaltowa¬ nie lozysk wirnika turbiny przedzalniczej którego czop ma pierscien a powierzchnia czolowa tego pierscienia tworzy razem z powierzchnia czolowa tulei lozyska osiowe, lozyska slizgowe a w kanale zwrotnym dla odwirowanego oleju smarowego, wy¬ chodzacym z zewnetrznego obwodu osiowego lozys¬ ka slizgowego i w jego poblizu podlaczona jest was¬ ka przestrzen w ksztalcie szczeliny pierscieniowej na olej smarowy tak aby wydostajacy sie olej ulegl spietrzeniu.Lozysko zgodnie z wynalazkiem, oprócz bardzo prostej konstrukcji odznacza sie przede wszystkim tym, ze bezpiecznik cisnienia w ksztalcie szczeliny pierscienowej przyporzadkowany jest do lozyska o- siowego i wykonany jest bez specjalnych technicz¬ nych trudnosci. Ze wzgledu na wspólosiowa szcze¬ line pierscieniowa, uklada sie smar na cylindrycz¬ nej powierzchni szczeliny pierscieniowej szczególnie 118 146118 146 3 przy wysokich obrotach. Wymieniona szczelina pier¬ scieniowa umieszczona jest pomiedzy powierzchnia zewnetrzna pierscienia i powierzchnia wewnetrzna tuleji dzwigara z umieszczona w niej tuleja lozys¬ ka, tak ze szczelina pierscieniowa moze byc bardzo waska. Szczególnie^ korzystne jest to, ze wirnik da¬ je sie latwo wyjmowac z urzadzenia, co w technice przedzalnictwa ma szczególne znaczenie. Okazalo sie równiez bardzo korzystnym zainstalowanie tu- tulei lozysk i tulei dzwigara w zamknietym korpu¬ sie, przy czym na stronie zwróconej do wirnika znajduja sie bezstykowe uszczelnienia krete lub uszczelnienia szczelinowe.TJym samym osiagniete zostaje to, ze raz wpro¬ wadzony smar do korpusu wzglednie do istniejace¬ go zbiornika smaru mpze wydobyc sie na zewnatrz tylko w bardzo nieznacznej ilosci, wzglednie moze tfyc doprowadzony na bardzo dlugi okres uzytko¬ wania lozysk. Nastepnym przykladem korzystnego wykonania jest przyporzadkowanie wymienionej szczelinie pierscieniowej stozkowej powierzchni pierscieniowej lub rowka pierscienia celem przech¬ wytywania wydobywajacego sie smaru. Srednica powierzchni pierscienia jest przy tym wieksza od srednicy przewidzianego tam uszczelnienia kretego, tak ze wydostajacy sie ze szczeliny pierscieniowej smar wyrzucany jest poprzez wirnik na powierz¬ chnie pierscienia i zdala utrzymywany od uszczel¬ nienia kretego.W celu utrzymania dobrego krazenia smaru we¬ wnatrz korpusu, a tym samym dostatecznego zaopa¬ trzenia w smar powierzchni lozyska slizgowego, ko¬ rzystnym jest wykonanie w tulei dzwigara i/lub w tulei przyjmujacej otworów osiowych. Jesli u- rzadzenie wzglednie korpus wraz z wirnikiem za¬ instalowany jest elastycznie na stojanie, celowym jest dla zabezpieczenia obrotów zinstalowanie kolka w korpusie prowadzonego w rowku osiowym sto- jana.Poza tym okazalo sie korzystnym takze wykona¬ nie osiowego lozyska slizgowego jak równiez pro¬ mieniowego lozyska slizgowego, jako znanych lo¬ zysk o wielu plaszczyznach slizgowych, aby równiez przy wysokich obrotach moglo byc zapewnione cia¬ gle i dostateczne smarowanie powierzchni lozyska oraz wysoka stabilnosc.Uzyskano wiec w technice przedzalniczej szcze¬ gólnie proste i korzystne z punktu widzenia kosz¬ tów urzadzenie, które odznacza sie przede wszyst¬ kim zaskakujaca wprost sprawnoscia dzialania. Do¬ plyw smaru nastepuje poprzez otwory osiowe jak równiez poprzez otwory promieniowe czopu. Na¬ stepnie dla czopu, zainstalowanego przewaznie po¬ ziomo, umieszczony jest otwór promieniowy dla doplywu smaru przechodzacy z dolu do zakoncze¬ nia czopu.Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przy¬ kladzie wykonania na rysunku, na kjórym fig. 1 przedstawia osiowo promieniowe lozysko slizgowe dla turbiny przedzalniczej w zasadniczym przekro¬ ju wzdluznym przez kombinowane, a fig. 2 podobny przekrój jak na fig. 1 z tym,, ze przedstawia lo¬ zysko o wielu plaszczyznach slizgowych (celem pro¬ mieniowego ulozyskowania).Figura 1 przedstawia obrotowy wirnik jako tur- ( 4 bine przedzalnicza 1 z czopem 2 na osi obrotowej 3, przy czym czop 2 wchodzi do wewnatrz tulei lo¬ zyska wykonanego ze stopu spiekanego. Z turbina przedzalnicza 1 wzglednie z czopem 2 polaczony 5 jest wytrzymaly na skrecanie pierscien 6, przy czym pierscien 6 moze byc równiez czescia skladowa tur¬ biny wzglednie czopu. Powierzchnia czolowa 7 wy¬ mienionego pierscienia przylega do powierzchni czo¬ lowej 8 tulei lozyska 4, tak ze w ten sposób wyko- io nane osiowo lozysko slizgowe polaczone jest w pros¬ ty sposób z wyzej wymienionym promieniowym lo¬ zyskiem slizgowym. Tuleja lozyska 4 znajduje sie wewnatrz tulei dzwigara 10, w zwiazku z czym powstaje wspólsrodkowa szczelina pierscieniowa 11 15 w stosunku do osi obrotowej 3.Szczelina pierscieniowa wykonana moze byc lat¬ wo jako bardzo waska i odpowiednio do wymiarów srednicy, aby tym samym mogla sie stac bezpieczni¬ kiem cisnienia dla smaru. Dzieki temu smar nie mo- 20 ze byc wyrzucony jest bezposrednio ze szczeliny lo¬ zyskowej równiez przy bardzo wysokich obrotach z powodu dzialania sil odsrodkowych, lecz tloczo¬ ny bedzie najpierw na powierzchnie wewnetrzna tuleji dzwigara a stamtad przechodzi ze zmniejszo- 25 na predkoscia przeplywu poprzez wymieniona szcze¬ line pierscieniowa. Tuleja dzwigara 10 zainstalowa¬ na jest na tuleji przyjmujacej 12, która w zasiegu pierscienia 6 ma stozkowa powierzchnie pierscie¬ nia 15. Ta powierzchnia pierscienia 15 moze byc 30 wykonana jako rowek pierscienia lub równiez mo¬ ze byc zainstalowano w tulei dzwigara. Na po¬ wierzchni pierscienia zbiera sie smar wydostajacy sie ze szczeliny pierscieniowej, który nastepnie przedostaje sie do zbiornika 16 smaru, skladajacego 35 sie z filcu lub knota. Przyjmujaca tuleja lozyska jak równiez przyjmujaca tuleja dzwigara zainstalo¬ wane sa wewnatrz korpusu 18, który zamkniety jest na tylnej stronie odwróconej do turbiny przedzal¬ niczej i ma nastepny zbiornik 19. Tuleja dzwigara 40 zaopatrzona jest w kilka osiowo przechodzacych ot¬ worów 20, przy czym wypelnione one sa knotem lub filcem w celu umozliwienia splywu smaru ze zbiornika 16 do zbiornika 19.Celem utrzymania dobrego doplywu smaru do tu- 45 lei lozyska 4 z porowatego stopu spiekanego i tym samym równiez do powierzchni lozyska slizgowego, wykonane sa w powierzchni tulei dzwigara od tylu wiele otworów workowych 21, które moga byc jed¬ nak równiez otworami przelotowymi z bezposred- 50 nim polaczeniem ze szczelina pierscieniowa 11.Do stozkowej powierzchni pierscienia 15 przylega w kierunku do przodu nasadka 23 tulei dzwigara, przy czym turbina przedzalnicza ma uszczelnienie krete 24 srubopodobne. Przewidziana t jest takze szczelina pierscieniowa 25 pomiedzy turbina i po¬ wierzchnia zewnetrzna nasadki 23, tak ze tym spo¬ sobem istnieje bezstykowe wystajace uszczelnienie ulozyskowania.Istotnym jest przy tym to, ze srednica stozkowa¬ tej powierzchni pierscienia 15 jest wieksza od sred¬ nicy uszczelnienia kretego 24, które oczywiscie mo¬ ze byc równiez uksztaltowane jako uszczelnienie la¬ biryntowe. Tym samym jest zapewnione to, ze smar wydostajacy sie ze szczeliny pierscieniowej nie mo¬ ze wychodzic bezposrednio na /zewnatrz poprzez118 146 5 szybkoobrotowa turbine lub nie moze byc wyrzuco¬ ny do uszczelnienia szczelinowego, lecz zbierany jest na powierzchni pierscienia 15 i stamtad przechodzi do wymienionego zbiornika smaru. Rozwiazanie al¬ ternatywne przedstawione jest ze wzgledu na u- proszczenie dolnej czesci fig. 1, przy czym srednica wewnetrzna nasadki 23a jest mniej wiecej tak wiel¬ ka jak srednia tulei dzwigara lOa. Zwoje gwintu uszczelnienia kretego przy tym nie sa umieszczone na wirniku lecz na powierzchni wewnetrznej nasad¬ ki 23a jak i tulei dzwigara 10a. Cale ulozyskows- nie, a tym samym równiez wirnik, zainstalowane sa gietko za pomoca pierscienia 27 z materialu elastycz¬ nego na stojanie 28.Celem zabezpieczenia obrotów umieszczony jest kolek 29, który zainstalowany jest w promieniowo skierowanych otworach tulei dzwigara, tulei uch¬ wytowej jak równiez korpusie którego wolne za¬ konczenie wchodzi w rowek osiowy 30 stojana 28.Wirnik wzglednie turbina przedzalnicza zaopatrzona jest w element 31 w ksztalcie garnka, który ota¬ cza stojan 32. Wymienione magnesy trwale tworza razem z uzwojeniem 23 elektrycznym stojana 28 elektryczny silnik napedowy, który napedzany jest znanym systemem bezszczotkowym silnika pradu stalego. Zatrzymanie turbiny przedzalniczej w kie¬ runku osiowym nastepuje podczas ruchu na pod¬ stawie podcisnienia tworzacego sie w obszarze tyl¬ nej turbiny 34 za pomoca powierzchni czolowej 7, 8 pierscienia 6 wzglednie tulei lozyska 4. Aby jed¬ nak podczas postoju turbiny niemozliwe bylo wy¬ padniecie turbiny, zakonczenie czopu w celu za¬ pewnienia osiowosci zaopatrzone jest w rowek pier¬ scienia 35, w który wchodzi element sprezynujacy 36. Element sprezynujacy 36 umieszczony jest w szczelinie 37 tulei dzwigara.Figura 2 przedstawia podobny uklad jak wyzej juz opisany z tym, ze celem promieniowego ulozys- kowania przewidziane jest jednak lozysko o wielu plaszczyznach slizgowych. Takie lozyska o wielu plaszczyznach slizgowych ze stalym profilem po¬ siadaja jak wiadomo pomiedzy tuleja lozyska i wa¬ lem, kilka, na przyklad 3 szczeliny klinowe, w któ¬ rych przy obracajacym sie wale, wystepuje wyso¬ kie cisnienie smaru (hydrodynamiczne ulozyskowa- nie). Tego rodzaju ulozyskowanie nadaje sie szcze¬ gólnie do wysokich obrotów wirnika.W tym przykladzie wykonania powierzchnia we- wnetrza tulei lozyska 44 jest cylindryczna, podczas gdy promien czopu 42 znamienny jest w kierunku obwodowym, co przedstawiane jest za pomoca kie¬ szeni 45, 4&o róznej promieniowej glebokosci. W ten sposób utworzone szczeliny klinowe rozciagaja sic jednak nie poprzez cala osiowa dlugosc czopu, tak ze na zakonczeniach tulei lozyska 44 znajduja sie podstawy 49 w ksztalcie pierscienia w celu ogranicze¬ nia obnizenia cisnienia w osiowym kierunku. Do¬ plyw smaru nastepuje poprzez osiowy otwór wor¬ kowy 52 jak równiez poprzez promieniowe otwory 53 czopu, przy czym te ostatnie znajduja sie w ob¬ szarze najmniejszego promienia czopu.Dla turbiny z pozioma osia obrotowa przewidzia¬ ny jest nastepnie korzystnie w tulei dzwigara 50 otwór 56, przechodzacy mniej wiecej pionowo z do¬ lu do osi obrotu, poprzez który przechodzi smar do 6 zakonczenia czopu i tym samym do wymienionego osiowego otworu nieprzelotowego 52. W srodku tu¬ lei lozyska jak równiez tulei dzwigara moga znaj¬ dowac sie wedlug innego sposobu wykonania otwo- 5 ry 54, 55 a mianowicie glównie u góry przy pozio¬ mej osi obrotowej. Otwór 58 znajduje sie na przed¬ nim zakonczeniu tulei dzwigara, poprzez który to otwór odprowadzony bedzie smar wydostajacy sie ze szczeliny pierscieniowej 51. Otwór 58 wchodzi w o- !0 siowy otwór 57, tak ze smar znowu splywac moze spowrotem do zbiornika 59 smaru w ksztalcie pier¬ scienia.Celem uzyskania zwiekszonej obciazalnosci osio¬ wego lozyska slizgowego jak równiez zapewnienia 15 jego smarowania, okazalo sie bardzo korzystnym wykonanie równiez lozyska osiowego jako lozysko o wielu plaszczyznach slizgowych. Przy tym na po-v wierzchni;; czolowej 47 pierscienia 46 wykonane sa szczeliny klinowe, lotórych glebokosc zmienia sie 20 w kjerunku obwodu w .znanym sposób, Jakkolwiek przyklady wykonania dotycza turbin przedzalni- • cz^yeh / zwraca sie1 wyraznie uwage, \ze wynalazek} odnosi sia zupelnie ogólnie do odpowiednio wyko¬ nanych ulozyskowan. 25 Zastrzezenia patentowe 1. Lozysko wirnika otwartej; turbiny przedzalni- 30 /:zej koncowej wraz jz| zaopatrywana w olej tuleja lozyska slizgowego, w której zainstalowany jest cznp polaczony z wirnikiem w kierunku promienio¬ wym^ przy czym tuleja .lozyska zainstalowana jest elastycznie na stojanie, znamienne tym, ze czop (2) 35 ma( pierscien (6), którego powierzchnia czolowa (7) tworzy razem z powierzchnia czolowa (8) tulei lo¬ zyska (4) osiowe lozysko slizgowe wirnika (1), a w kanale zwrotnym dla odwirowanego oleju sma¬ rowego wychodzacym z zewnetrznego obwodu 40 osiowego lozyska slizgowego (7, 8) w pobl^u' tego lozyska jest waska, przestrzen w ksztalcie szczeliny pierscieniowej (11) na olej smarowy tak wykonana, ze wydostajacy sie olej smarowy w obszarze lozyska osiowego ulega spietrzeniu. 45 2. Lozysko wedjugj zastrz. 1, znamienne tym, ze szczelina pierscien/iowa, (11)' utworzona jest prziez cylindryczna powierzchnie pierscienia (6) polaczone¬ go z wirnikiem przez polaczona z tuleja lozyska slizgowego (4) cylindryczna powierzchnia wewne- 50 trzna elementu (10)! otaczajacego oo •najmniej cze¬ sciowo pierscien (11) w swojej dlugosci. 3; Lozysko wedlug zastrz. 1 alfro 2, znamienne tym, ze co najmniej jeden element tworzacy szcze¬ line pierscieniowa (11) ma rowki zasilajace, uksztal- 55 towane w ten, sposobi aby przeplywajacym zawrotnie przez szczeline pierscieniowa olej smarowy skiero¬ wany byl w kierunku lozyska osiowego (88) dla po¬ nownego spietrzenia oleju smarowego. 4. Lozysko wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne 60 tym, ze tuleja (4) lozyska i tuleja dzwigara (10) za¬ instalowane sa w korpusie (18), który zamkniety jest na odwrotnej stronie w stosunku do wirnika (1) a pomiedzy wirnikiem i czesciami nie obracajacymi sie (12, 23, 23a) umieszczone jest uszczelnienie skre- 65 cone i/lub uszczelnienie szczelinowe.7 118 146 8 5. Lozysko wedlug zastrz. 3, znamienne tym, ze w obszarze szczeliny pierscieniowej (11) na nieo- brotowym elemencie (12) umieszczony jest stozko¬ wy element pierscienia (15) celem przejecia smaru wydostajacego sie ze szczeliny pierscieniowej (11), a srednica elementu pierscienia jest wieksza od srednicy umieszczonego uszczelnienia (24). 6. Lozysko wedlug zastrz. 4, znamienne tym, ze w poblizu powierzchni (11) pierscienia jest zbiornik (16) smaru, który sklada sie korzystnie z filcu lub knota. 7. Lozysko wedlug zastrz. 6 znamienne tym, ze na zamknietej stronie wewnatrz korpusu umieszczony jest co najmniej jeden zbiornik (19) smaru i ze ten zbiornik za pomoca otworów (20) osiowych tulei (10) dzwigara polaczony jest z czescia pierscienia (15) i/lub ze zbiornikiem (16) smaru. 8. Lozysko wedlug zastrz. 7, znamienne tym, ze w korpusie (18) umieszczony jest kolek (29), którego zewnetrzne zakonczenie wchodzi w rowek osiowy (30) stojana (28) z zainstalowanym w nim korpusem, przy czym korpus umieszczony jest elastycznie w stójanie (28). 9. Lozysko wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wal wirnika wykonany jest jak czop (2) którego zakonczenie ma rowek (35) pierscienia a tuleja (4) lozyska lub tuleja (10) dzwigara maja szczeliny, w których jak równiez w rowku pierscienia umie¬ szczony jest element sprezynujacy (36) dla osiowe¬ go zabezpieczenia dzialania wirnika. 10. Lozysko wedlug zastrz. 1 albo 9, znamienne tym, ze tuleja (10) dzwigara ma w obszarze po- DN-8, wierzchni wewnetrznej osiowo skierowane kanaly (21) dla doplywu smaru. 11. Urzadzenie wedlug zastrz. 8, znamienne tym, ze wal wirnika wykonany jak czop (2) ma otwór 5 osiowy (52) jak równiez co najmniej jeden otwór promieniowy (53) celem doplywu smaru. 12. Lozysko wedlug zastrz. 10, znamienne tym, ze czop ma w kierunku obwodu zmieniajacy sie pro¬ mien (45, 48), tak, ze pomiedzy tuleja lozyska (44) 10 i czopem (42) znajduje sie szczelina o klinowym pro¬ filu lozyska slizgowego wieloplaszczyznowego. 13. Lozysko wedlug zastrz. 12, znamienne tym, ze wymienione szczeliny o klinowym profilu znajdu¬ ja sie w obszarze srodka tulei lozyska (44), a czop 15 (42) wykonany w ksztalcie cylindra znajduje sie w obszarze konców tulei lozyska. 14. Lozysko wedlug zastrz. 11 albo 13, znamienne tym, ze tuleja dzwigara (50) w obszarze zakoncze¬ nia czopu ma otwór (56) skierowany ku niemu dla 20 doplywu smaru. 15. Lozysko wedlug zastrz. 14, znamienne tym, ze tuleja lozyska (44) i tuleja dzwigara (50) ma otwór spustowy (55, 54) skierowany zasadniczo pionowo do góry, glównie w obszarze srodka tulei lozyska oraz, 25 ze otwór spustowy (58) przechodzacy do góry sluzy do odprowadzenia smaru wydostajacego sie z wy¬ mienionej szczeliny pierscieniowej (51), przy czym wymieniony otwór spustowy wchodzi w otwór osio¬ wy (57) tulei dzwigara (50). 30 16. Lozysko wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze lozysko osiowe wykonanje jest jako lozysko slizgo¬ we wieloplaszczyznowe (47). z. 2089/93 100 zl \ PL PL

Claims

1. Zastrzezenia patentowe 1. Lozysko wirnika otwartej; turbiny przedzalni- 30 /:zej koncowej wraz jz| zaopatrywana w olej tuleja lozyska slizgowego, w której zainstalowany jest cznp polaczony z wirnikiem w kierunku promienio¬ wym^ przy czym tuleja .lozyska zainstalowana jest elastycznie na stojanie, znamienne tym, ze czop (2) 35 ma( pierscien (6), którego powierzchnia czolowa (7) tworzy razem z powierzchnia czolowa (8) tulei lo¬ zyska (4) osiowe lozysko slizgowe wirnika (1), a w kanale zwrotnym dla odwirowanego oleju sma¬ rowego wychodzacym z zewnetrznego obwodu 40 osiowego lozyska slizgowego (7, 8) w pobl^u' tego lozyska jest waska, przestrzen w ksztalcie szczeliny pierscieniowej (11) na olej smarowy tak wykonana, ze wydostajacy sie olej smarowy w obszarze lozyska osiowego ulega spietrzeniu. 45

2. Lozysko wedjugj zastrz. 1, znamienne tym, ze szczelina pierscien/iowa, (11)' utworzona jest prziez cylindryczna powierzchnie pierscienia (6) polaczone¬ go z wirnikiem przez polaczona z tuleja lozyska slizgowego (4) cylindryczna powierzchnia wewne- 50 trzna elementu (10)! otaczajacego oo •najmniej cze¬ sciowo pierscien (11) w swojej dlugosci.

3. ; Lozysko wedlug zastrz. 1 alfro 2, znamienne tym, ze co najmniej jeden element tworzacy szcze¬ line pierscieniowa (11) ma rowki zasilajace, uksztal- 55 towane w ten, sposobi aby przeplywajacym zawrotnie przez szczeline pierscieniowa olej smarowy skiero¬ wany byl w kierunku lozyska osiowego (88) dla po¬ nownego spietrzenia oleju smarowego.

4. Lozysko wedlug zastrz. 1 albo 2, znamienne 60 tym, ze tuleja (4) lozyska i tuleja dzwigara (10) za¬ instalowane sa w korpusie (18), który zamkniety jest na odwrotnej stronie w stosunku do wirnika (1) a pomiedzy wirnikiem i czesciami nie obracajacymi sie (12, 23, 23a) umieszczone jest uszczelnienie skre- 65 cone i/lub uszczelnienie szczelinowe.7 118 146 8

5. Lozysko wedlug zastrz. 3, znamienne tym, ze w obszarze szczeliny pierscieniowej (11) na nieo- brotowym elemencie (12) umieszczony jest stozko¬ wy element pierscienia (15) celem przejecia smaru wydostajacego sie ze szczeliny pierscieniowej (11), a srednica elementu pierscienia jest wieksza od srednicy umieszczonego uszczelnienia (24).

6. Lozysko wedlug zastrz. 4, znamienne tym, ze w poblizu powierzchni (11) pierscienia jest zbiornik (16) smaru, który sklada sie korzystnie z filcu lub knota.

7. Lozysko wedlug zastrz. 6 znamienne tym, ze na zamknietej stronie wewnatrz korpusu umieszczony jest co najmniej jeden zbiornik (19) smaru i ze ten zbiornik za pomoca otworów (20) osiowych tulei (10) dzwigara polaczony jest z czescia pierscienia (15) i/lub ze zbiornikiem (16) smaru.

8. Lozysko wedlug zastrz. 7, znamienne tym, ze w korpusie (18) umieszczony jest kolek (29), którego zewnetrzne zakonczenie wchodzi w rowek osiowy (30) stojana (28) z zainstalowanym w nim korpusem, przy czym korpus umieszczony jest elastycznie w stójanie (28).

9. Lozysko wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze wal wirnika wykonany jest jak czop (2) którego zakonczenie ma rowek (35) pierscienia a tuleja (4) lozyska lub tuleja (10) dzwigara maja szczeliny, w których jak równiez w rowku pierscienia umie¬ szczony jest element sprezynujacy (36) dla osiowe¬ go zabezpieczenia dzialania wirnika.

10. Lozysko wedlug zastrz. 1 albo 9, znamienne tym, ze tuleja (10) dzwigara ma w obszarze po- DN-8, wierzchni wewnetrznej osiowo skierowane kanaly (21) dla doplywu smaru.

11. Urzadzenie wedlug zastrz. 8, znamienne tym, ze wal wirnika wykonany jak czop (2) ma otwór 5 osiowy (52) jak równiez co najmniej jeden otwór promieniowy (53) celem doplywu smaru.

12. Lozysko wedlug zastrz. 10, znamienne tym, ze czop ma w kierunku obwodu zmieniajacy sie pro¬ mien (45, 48), tak, ze pomiedzy tuleja lozyska (44) 10 i czopem (42) znajduje sie szczelina o klinowym pro¬ filu lozyska slizgowego wieloplaszczyznowego.

13. Lozysko wedlug zastrz. 12, znamienne tym, ze wymienione szczeliny o klinowym profilu znajdu¬ ja sie w obszarze srodka tulei lozyska (44), a czop 15 (42) wykonany w ksztalcie cylindra znajduje sie w obszarze konców tulei lozyska.

14. Lozysko wedlug zastrz. 11 albo 13, znamienne tym, ze tuleja dzwigara (50) w obszarze zakoncze¬ nia czopu ma otwór (56) skierowany ku niemu dla 20 doplywu smaru.

15. Lozysko wedlug zastrz. 14, znamienne tym, ze tuleja lozyska (44) i tuleja dzwigara (50) ma otwór spustowy (55, 54) skierowany zasadniczo pionowo do góry, glównie w obszarze srodka tulei lozyska oraz, 25 ze otwór spustowy (58) przechodzacy do góry sluzy do odprowadzenia smaru wydostajacego sie z wy¬ mienionej szczeliny pierscieniowej (51), przy czym wymieniony otwór spustowy wchodzi w otwór osio¬ wy (57) tulei dzwigara (50). 30

16. Lozysko wedlug zastrz. 1, znamienne tym, ze lozysko osiowe wykonanje jest jako lozysko slizgo¬ we wieloplaszczyznowe (47). z. 2089/93 100 zl \ PL PL